Không gian nghệ thuật trong tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh của nguyễn nhật ánh.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA NGỮ VĂN

----------------

KHÓA LUÂN T ̣ ỐT NGHIÊP ĐẠI HỌC ̣

NGÀNH CỬ NHÂN VĂN HỌC

Đề tài:

KHÔNG GIAN NGHỆ THUẬT TRONG TÔI THẤY HOA

VÀNG TRÊN CỎ XANH CỦA NGUYỄN NHẬT ÁNH

Người hướng dẫn:

TS. Nguyễn Thanh Trường

Người thực hiện:

Nguyễn Thị Thương

Đà Nẵng, tháng 5/2013

1

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự

hướng dẫn của TS. Nguyễn Thanh Trường. Tôi xin chịu trách nhiệm về nội

dung khoa học của công trình này.

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2013

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Thương

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng cảm ơn chân thành

đến thầy giáo TS. Nguyễn Thanh Trường – người đã

nhiệt tình, chu đáo hướng dẫn tôi hoàn thành khóa luận

này. Tôi xin cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Ngữ văn

– Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng đã chỉ

bảo, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Nhân dịp

này, tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè và người thân đã

ủng hộ, giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận này.

Mặc dù có nhiều cố gắng, song do trình độ còn hạn

chế nên không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được

sự đóng góp chân thành của quý thầy cô giáo, bạn bè để

đề tài được hoàn thiện hơn.

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2013

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Thương

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài........................................................................................... 1

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................ 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4

5. Bố cục khóa luận........................................................................................... 4

NỘI DUNG....................................................................................................... 5

CHƯƠNG 1: KHÔNG GIAN NGHỆ THUẬT TRONG VĂN XUÔI

VIỆT NAM SAU 1975 ............................................................. 5

1.1. Khái quát về không gian nghệ thuật........................................................... 5

1.1.1. Quan niệm về không gian nghệ thuật.................................................. 5

1.1.2. Tiêu chí phân loại không gian nghệ thuật........................................... 6

1.2. Một vài biểu hiện của không gian nghệ thuật trong truyện viết cho thiếu

nhi Việt Nam sau 1975...................................................................................... 8

1.3. Không gian nghệ thuật trong sáng tác của Nguyễn Nhật Ánh................. 12

CHƯƠNG 2: TÔI THẤY HOA VÀNG TRÊN CỎ XANH – NHỮNG SẮC

MÀU KHÔNG GIAN NGHỆ THUẬT............................... 20

2.1. Thế giới thiên nhiên – Không gian lung linh sắc màu............................. 20

2.2. Cuộc sống con người – Không gian sinh hoạt đời thường ...................... 26

2.3. Những giấc mơ – Không gian chập chờn trong cõi vô thức.................... 33

2.4. Kí ức tuổi thơ – Không gian của những miền cổ tích.............................. 37

CHƯƠNG 3: TÔI THẤY HOA VÀNG TRÊN CỎ XANH – KĨ THUẬT XỬ

LÍ KHÔNG GIAN NGHỆ THUẬT .................................... 42

3.1. Không gian mở......................................................................................... 42

3.2. Không gian chuyển hóa............................................................................ 45

3.3. Không gian xa lạ ...................................................................................... 50

3.4. Không gian hồi tưởng .............................................................................. 54

KẾT LUẬN.................................................................................................... 61

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 62

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Cùng với thời gian nghệ thuật, không gian nghệ thuật chiếm một vị trí

đặc biệt trong kết cấu nghệ thuật của tác phẩm văn học. Không gian nghệ

thuật trong mỗi tác phẩm có vai trò quan trọng trong việc thể hiện tư tưởng,

tình cảm và tâm hồn của tác giả cũng như của nhân vật. Khi nghiên cứu tác

phẩm văn học, chúng ta không thể không đề cập đến vấn đề không gian nghệ

thuật. Đây là một khía cạnh rất quan trọng góp phần làm nên sự thành công

cho mỗi tác phẩm.

Trong nền văn học Việt Nam đương đại có các cây bút chuyên viết

truyện cho thiếu nhi như Võ Quảng, Phạm Hổ, Nguyễn Thị Châu Giang,... và

đặc biệt phải kể đến nhà văn Nguyễn Nhật Ánh. Với hơn 40 đầu sách viết về

tuổi nhỏ và tuổi mới lớn, các trang văn của Nguyễn Nhật Ánh đã thể hiện

được các cung bậc tình cảm cũng như tính cách và số phận của nhân vật. Để

làm được điều này, ông đã rất khéo léo khi xây dựng thành công hình tượng

không gian nghệ thuật.

Cũng như nhiều sáng tác khác của Nguyễn Nhật Ánh, không gian nghệ

thuật trong Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh được thể hiện một cách sáng tạo

với nhiều tầng bậc, sắc màu không gian khác nhau, tạo nên ấn tượng riêng

cho độc giả và đem lại thành công cho tác phẩm.

Nghiên cứu về không gian nghệ thuật trong Tôi thấy hoa vàng trên cỏ

xanh, chúng tôi không chỉ tìm hiểu phong cách riêng của Nguyễn Nhật Ánh

mà còn góp phần khẳng định tài năng và vị trí của cây bút đầy nhiệt huyết này

trong lịch sử văn học Việt Nam đương đại.

2

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Xuất hiện như một hiện tượng trong văn học thiếu nhi, Nguyễn Nhật

Ánh nhận được không ít sự quan tâm của các nhà báo, các nhà nghiên cứu và

phê bình văn học. Tiêu biểu có những bài viết của các tác giả sau:

Trong bài viết Một tuổi thơ lộng lẫy và đau đớn, Nguyễn Quang Lập đã

ca ngợi lối kể chuyện chân chất hồn hậu, khi dí dỏm khi ngọt ngào, cả tếu táo

và nghịch ngợm của Nguyễn Nhật Ánh: “Có thể nói mỗi cuốn sách của

Nguyễn Nhật Ánh như mỗi chuyến tàu về tuổi thơ, ở đó có nhiều toa, mỗi toa

là mỗi bất ngờ, mỗi thú vị, mỗi háo hức, mỗi say mê, khi làm ta bật cười khi

làm ta rưng rưng hoặc ngồi lặng đi suy ngẫm. Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh

cũng vậy. Ở toa này ta gặp những câu chuyện hài hước vui nhộn, chuyện ông

Cả Hớn trúng xổ số, chuyện cu Tường làm chim xanh hay chuyện lá thư tình

đầu đời của cu Thiều chẳng hạn...” [16].

Nói về sức hút của tác phẩm Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh của

Nguyễn Nhật Ánh, Nguyên Cẩn trong bài viết Mơ thấy hoa vàng trên cỏ xanh

đã chỉ rõ: “Câu chuyện của Nguyễn Nhật Ánh, trong cuốn Tôi thấy hoa vàng

trên cỏ xanh vừa ấn hành đã lập kỷ lục về tái bản, khiến chúng ta liên tưởng

đến tuổi trẻ hôm nay. Một tuổi trẻ đang trải qua những biến động dữ dội về

mặt nhận thức, về tư duy, trong sự thay đổi môi trường giáo dục một cách

mãnh liệt với những phương tiện truyền thông cực kỳ tinh xảo, thay đổi cả về

trạng thái tâm hồn và cả lý tưởng vào đời” [8].

Bài viết “Quả chuông” Nguyễn Nhật Ánh lại rung của Quỳnh Chi cũng

đã có cái nhìn khái quát về các nhân vật và các câu chuyện trong tác phẩm,

đồng thời ca ngợi sự lên ngôi của tác phẩm đắt khách này: “Tôi thấy hoa vàng

trên cỏ xanh như một tập “nhật ký” của nhân vật chính trong truyện, bao gồm

81 câu chuyện nhỏ, với những sự kiện xoay quanh chuyện ma, chuyện đi học,

chuyện làm bạn với các con vật gần gũi trong thế giới trẻ thơ như cóc, cuốn