Khóa luận - Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt

Đề tài: Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với

công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam

Mở đầu

1 Tính cấp thiết của đề tài:

Vốn và công nghệ là chìa khóa, là điều kiện hàng đầu để thực hiện thành

công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở mọi quốc gia, nhất là đối

với các nước đang phát triển và nền kinh tế chuyển đổi trong đó có Việt

Nam.

Đối với nước ta, trong điều kiện nền kinh tế còn ở điểm xuất phát thấp,

tốc độ tăng trưởng kinh tế chưa cao và chưa thật sự vững chắc. Vì vậy nhiệm

vụ phát triển kinh tế của nước ta trong những năm tới là đưa đất nước thoát

khỏi tình trạng nghèo nàn và tránh nguy cơ tụt hậu, cải thiện đời sống nhân

dâ, củng cố quốc phong và an ninh, tạo điều kiện cho đất nước phát triển

nhanh hơn đi vào thế kỷ XXI, từng bước hội nhập vào quỹ đạo kinh tế thế

giới.

Với mục tiêu xây dựng đất nước ta thành một nước công nghiệp và tiến

hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước với mục tiêu lâu dài là cải biến

nước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, cơ

cấu kinh tế phù hợp… cộng với việc thực hiện mục tiêu ổn định và phát triển

kinh tế trong đó có việc nâng cao GDP bình quân đầu người lên 2 lần như

Đại hội VII của Đảng đã nêu ra. Muốn thực hiện tốt điều đó chúng ta không

chỉ trông chờ vào nguồn vốn và công nghệ trong nước mà còn phải biết thu

hút vốn và công nghệ nước ngoài, trong đó đặc biệt là nguồn vốn FDI.

Đối với Việt Nam, việc thu hút nguồn vốn FDI có ý nghĩa hết sức quan

trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhất là trong

bối cảnh hiện nay khi Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của

WTO, chúng ta cần phải huy động một lượng vốn rất lớn. Muốn có ượng

vốn lớn cần tăng cường sản xuất và thực hành tiết kiệm. Nhưng với tình hình

của nước ta thì thu hút vốn đầu tư nước ngoài cũng là một cách tích lượng

vốn nhanh có thể làm được và nguồn vốn FDI là một trong những nhân tố

quan trọng hàng đầu. Đó là kênh chuyển giao công nghệ, thúc đẩy quá trình

chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao tay nghề cho người lao động, năng lực

quản lý, tạo nguồn thu cho ngân sách…

Tuy nhiên ở nước ta, sau một số thành công ban đầu, với tác động của

cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ (2008) và xuất hiện nhiều cản trở của môi

trường đầu tư trong nước, việc thu hút FDI cho sự nghiêp công nghiệp hóa

1

và hiện đại hóa trong thời gian gần đây đã có những biểu hiện chững lại.

Mặt khác, trong lĩnh vực này đang có nhiều vấn đề nảy sinh về nhận thức,

quan điểm, cơ chế quản lý nhà nước, mối quan hệ giữa vốn trong nước với

vốn nước ngoài, cũng như cách đánh giá cái được và cái chưa được trong thu

hút đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đây là những vấn đề nổi cộm hiện nay đang

làm giảm dòng vốn FDI vào nước ta, làm ảnh hưởng không nhỏ đến khả

năng phát triển kinh tế-xã hội. Trước tình hình đó đòi hỏi chúng ta phải có

sự tiếp nhận và đánh giá đúng đắn về đầu tư trực tiếp nước ngoài trong thời

gian qua để thấy được những yếu tố tác động, những lợi thế và bất lợi của

đất nước trong việc thu hút và sử dụng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Trên

cơ sở đó đề ra hệ thống những giải pháp cụ thể, kịp thời nhằm tranh thủ

nguồn vốn này một cách chủ động, chọn lọc có trọng tâm, chất lượng và sử

dụng sao cho có hiệu quả kinh tế cao góp phần thực hiện mục tiêu chiến

lược mà Đảng và Nhà nước đã đề ra: Công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất

nước, phấn đấu đến năm 2020 đưa Việt Nam trở thành một nước công

nghiệp phát triển.

Xuất phát từ phân tích trên cùng với quá trình học tập và tìm hiểu, tiếp nối

các công trình khoa học nghiên cứu về nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước

ngoài, em mạnh dạn chọn đề tài:

“Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với quá trình công

nghiệp hóa và hiện đại hóa ở Việt Nam”

Làm khóa luận cho mình

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Đến nay đã hơn 20 năm (1988-2010) Việt Nam thực hiện luật đầu tư nước

ngoài, trong khoảng thời gian đó, hoạt động đầu tư nước ngoài đã thu hút sự

quan tâm của các cấp, các ngành, của nhiều nhà quản lý, nhiều nhà kinh

doanh và các nhà khoa học. Nhiều hội nghị chuyên để, hội thảo khoa học đã

được tổ chức ở nhiều cấp độ khác nhau. Đã có rất nhiều bài viết đăng tải trên

báo hàng ngày, báo tuần, tạp chí…Đã có nhiều đề tài nghiên cứu cấp nhà

nước, cấp ngành, một số luận văn, luận án tiến sỹ kinh tế, và một số cuốn

sách tuowg đối có giá trị đề cập tới nhiều khía cạnh khác nhau của đầu tư

trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam tiêu biểu như: “”. Tuy nhiên, trong số

những công trình nghiên cứu trên, chưa có công trình nghiên cứu nào trực

tiếp nghiên cứu về: “Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với quá trình

công nghiệp hóa và hiện đại hóa ở Việt Nam” một cách cơ bản, có hệ thống

và toàn diện về cả mặt lý luận cũng như phân tích thực tiễn.

2

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

- Làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn về FDI và vai trò của FDI đối với

quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa, mối quan hệ giữa đầu tư trực tiếp

nước ngoài với phát triển kinh tế nói chung và công nghiệp hóa nói riêng.

- Phân tích khái quát các điều kiện và mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đai

hóa của Việt Nam.

- Phân tích đánh giá thực trạng của đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt

Nam trog thời gian qua và xu hướng phát triển trong thời gian tới để làm rõ

vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ỏ Việt Nam.

- Trên cơ sở đó, bước đầu đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường thu

hút đầu tư trực tiếp nước ngoài phục vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại

hóa.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Luận án được thực hiện dưới góc độ kinh tế chính trị. Đối tượng nghiên

cứu của Luận văn (khóa luận) là những vấn đề cơ bản về đầu tư trực tiếp

nước ngoài và vai trò của nó đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại

hóa ở Việt Nam. Khóa luận tập trung trả lời các câu hỏi như: vì sa Việt Nam

thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế, thu hút FDI? Cần nhận thức như

thế nào cho đúng vai trò của FDI? Và phải làm gì để nâng cao vai trò của

nguồn vốn quan trọng này đối với việc thực hiện các mục tiêu công nghiệp

hóa, hiện đại hóa của Việt Nam trong bối cảnh hôi nhập sâu rộng vào nền

kinh tế thế giới? Đồng thời khóa luận này cũng đề cập đến một số vấn đề về

quá trình hình thành và hoàn thiện chính sách đối với đầu tư trực tiếp nước

ngoài của Việt Nam nhằm làm rõ thêm đối tượng của khoas luận.

Về phạm vi thời gian, khóa luận chủ yếu đề cập đến thời ký từ 1988 đến

nay. Thời điểm này đánh dấu việc Đảng và nhà nước Việt Nam thực thi chủ

trương đổi mới để thu hút mọi nguồn lực phát triển phục vụ cho công cuộc

công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế quốc dân, phấn đấu xây dựng một

nước công nghiệp Xã hội chủ nghĩa dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,

dân chủ, văn minh.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

3

Cơ sở lý luận của khóa luận là các học thuyết kinh tế của các nhà kinh

điển như Mác-Lenin, các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và

Nhà nước ta về phát triển kinh tế-xã hội. Một số phương pháp chính được sử

dụng trong quá trìh thực hiện khóa luận:

- Phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử

- Phương pháp trừu tượng hóa khoa học

- Phương pháp logic-lịch sử

- Phương pháp phân tích tổng hợp

- Phương pháp thống kê so sánh kết hợp với mô phỏng, dự báo

6. Những đóng góp mới của khóa luận

- Góp phần làm sáng tỏ bản chất của đầu tư trực tiếp nước ngoài và những

tác động của nó đối với sự phát triển kinh tế, xã hội Việt Nam nói chung và

đặc biệt đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nói riêng.

- Nêu một số kiến nghị mới về quan điểm, chính sách và giải pháp chủ

yếu nhằm thu hút và sử dụng có hiệu quả đầu tư trực tiếp nước ngoài phục

vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời gian tới.

7. Kết cấu của khóa luận

Ngoài phần mục lục, mở đầu và kết luận, bảng danh mục các tài liệu tham

khảo, kết cấu của khóa luận gồm 3 chương:

Chương 1: Những vấn đề chung về đầu tư trực tiếp nước ngoài và…

Chương 2: Thực trạng vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI đối với

công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam

Chương 3: Phương hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai

trò của đầu tư nước ngoài để đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại

hóa ở Việt Nam.

NỘI DUNG

Chương 1: Những vấn đề chung về đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI

và công cuộc công nghiệp hóa , hiện đại hóa của Việt Nam

1.1Đầu từ trực tiếp nước ngoài FDI

1.1.1 Khái niệm và các hình thức chủ yếu của FDI

1.1.1.1 Khái niệm về đầu tư trực tiếp nước ngoài

4

Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một trong những hình thức hợp tác quốc tế

hữu hiệu nhất hiện nay, là một hình thức quan trọng phổ biến trong mối

quan hệ kinh tế. Nó ra đời, tồn tại và phát triển là kết quả tất yếu của xu

hướng quốc tế hóa đời sống kinh tế xã hội và quá trình phân công lao động

mở rộng trên phạm vi toàn thế giới

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã được xem như chiếc chìa khóa của

sự tăng trưởng kinh tế mỗi nước. Ngày nay việc thu hút vốn đầu tư FDI

không chỉ diễn ra ở các nước đang phát triển mà còn cả ở các nước tư bản

phát triển như Mỹ, Nhật Bản, Tây Âu… Do vậy đã diễn ra một cuộc cạnh

tranh gay gắt để tìm kiếm nguồn vốn FDI. Quốc gia nào có sức hấp dẫn hơn,

có môi trường đầu tư thông thoáng hơn và thuận lợi hơn sẽ có nhiều thuận

lợi trong cuộc cạnh tranh này. Rõ ràng thu hút FDI mang tính quy luật chung

đối với tất các các nước, trong đó có Việt Nam.

Về mặt kinh tế, FDI là một hình thức đầu tư quốc tế được đặc trưng bởi

quá trình di chuyển tư bản từ nước này sang nước khác, trong đó chủ sở hữu

đồng thời là người trực tiếp quản lý và điều hành hoạt động sử dụng vốn đầu

tư. Thực chất FDI là sự đầu tư của các công ty nhằm xây dựng cơ sở, chi

nhánh của nước ngoài và làm chủ từng phần hay toàn bộ cơ sở đó. Đây là

hình thức đầu tư mà chủ đầu tư nước ngoài đóng góp một số vốn đủ lớn vào

lĩnh vực sản xuất hoặc dịch vụ và cho phép họ trực tiếp tham gia điều hành

đối tượng mà họ bỏ vốn đầu tư.

Theo Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), FDI là số vốn đầu tư được thực hiện để

thu lợi ích lâu dài trong một doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế khác

với nền kinh tế của nhà đầu tư. Mục đích của nhà đầu tư là giành được tiếng

nói có hiệu quả trong việc quản lý doanh nghiệp đó.

Định nghĩa này nhấn mạnh động cơ đầu tư và phân biệt FDI với đầu tư

gián tiếp (Portfolio Investment). Đầu tư gián tiếp có đặc trưng cơ bản là

nhằm thu hút được lợi nhuận từ việc mua bán các tài sản tài chính ở nước

ngoài, nhà đầu tư không quan tâm đến quá trình quản lý doanh nghiệp.

Trong khi đó, với đầu tư trực tiếp, các nhà đầu tư giành quyền kiểm soát các

quá trình quản lý.

Theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam thì:

FDI là việc các tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp đưa vào Việt Nam

vốn bằng tiền hoặc máy móc, thiết bị vật tư, khoa học công nghệ…được

chính phủ Việt Nam chấp thuận để hợp tác kinh doanh trên cơ sở hợp đồng,

thành lập doanh nghiệp liên doanh hay doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài

hoặc thự hiện các dự án nước chủ nhà và đảm bảo lợi tức cổ phần nếu có.

FDI là hình thức chuyển giao lớn nhất về vốn, công nghệ, kinh nghiệm

quản lý thị trường

Từ những nhận xét trên có thể đưa ra định nghĩa về FDI như sau:

5