khảo sát năng lực trí tuệ của học sinh lớp 5 tại thị xã đồng xoài – tỉnh bình phước năm học 2005 –

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH

---------------------------

ÑOÃ THÒ NGA

KHAÛO SAÙT NAÊNG LÖÏC TRÍ TUEÄ CUÛA HOÏC SINH

LÔÙP 5 TAÏI THÒ XAÕ ÑOÀNG XOAØI – TÆNH BÌNH PHÖÔÙC

NAÊM HOÏC 2005 – 2006

Chuyeân ngaønh: Taâm lyù hoïc

Maõ soá: 60 31 80

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ TAÂM LYÙ HOÏC

NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC:

PGS.TS ÑOAØN VAÊN ÑIEÀU

Thaønh phoá Hoà Chí Minh - 2006

LÔØI CAÛM ÔN

Toâi xin chaân thaønh caûm ôn:

Tröôøng CÑSP Bình Phöôùc, Ban chuû nhieäm khoa, caùc thaày coâ trong

khoa Taâm lyù – Giaùo duïc, Phoøng KHCN – SÑH vaø caùc phoøng ban cuûa Tröôøng

Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñaõ tröïc tieáp giaûng daïy, giuùp ñôõ

toâi trong suoát khoùa hoïc.

Toâi xin chaân thaønh caûm ôn PGS.TS Ñoaøn Vaên Ñieàu ñaõ taän taâm chæ daãn

toâi trong suoát thôøi gian thöïc hieän luaän vaên.

Toâi xin baøy toû loøng caûm ôn tôùi baïn beø cuøng lôùp hoïc, ñoàng nghieäp,

ngöôøi thaân ñaõ ñoäng vieân, giuùp ñôõ toâi hoaøn thaønh luaän vaên naøy.

Tp. Hoà Chí Minh, thaùng 9 naêm 2006

Taùc giaû

Ñoã Thò Nga

LÔØI CAM ÑOAN

Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi, caùc soá

lieäu vaø keát quaû nghieân cöùu neâu trong luaän vaên laø trung thöïc, ñöôïc caùc ñoàng

taùc giaû cho pheùp söû duïng vaø chöa töøng ñöôïc coâng boá trong baát kyø moät coâng

trình naøo khaùc.

Taùc giaû

Ñoã Thò Nga

MUÏC LUÏC

trang

Trang phuï bìa

Lôøi cam ñoan

Muïc luïc

Danh muïc caùc chöõ vieát taét

Danh muïc caùc baûng

MÔÛ ÑAÀU ........................................................................................................ 1

1. Lyù do choïn ñeà taøi: ......................................................................................................1

2. Muïc ñích nghieân cöùu:................................................................................................2

3. Giaû thuyeát nghieân cöùu: .............................................................................................2

4. Nhieäm vuï: .....................................................................................................................2

5. Ñoái töôïng khaùch theå:.................................................................................................2

6. Giôùi haïn – phaïm vi:....................................................................................................3

7. Phöông phaùp:................................................................................................................3

8. Tieán ñoä thöïc hieän: ......................................................................................................4

NOÄI DUNG ...................................................................................................... 5

Chöông 1: CÔ SÔÛ LÍ LUAÄN .......................................................................... 5

1.1 Nhöõng coâng trình nghieân cöùu trí tueä theá giôùi vaø Vieät Nam.........................5

1.2 Khaùi nieäm trí tueä ......................................................................................................8

1.3 Moät soá quan ñieåm veà caáu truùc trí tueä...............................................................12

1.4 Vai troø cuûa trí tueä ...................................................................................................20

1.5 Ñaëc ñieåm phaùt trieån trí tueä cuûa hoïc sinh baäc TH:........................................23

Chöông 2: MOÄT SOÁ ÑÒNH HÖÔÙNG CÔ BAÛN VEÀ GIAÙO DUÏC

TRÍ TUEÄ ................................................................................... 27

2.1 Moät soá ñònh höôùng cô baûn veà giaùo duïc trí tueä...............................................27

2.2 Moät soá ñònh höôùng veà löïa choïn noäi dung giaùo duïc trí tueä .........................29

2.3 Caùc yeâu caàu caàn ñaûm baûo khi xaây döïng noäi dung giaùo duïc trí tueä.........31

2.4 Nhöõng ñònh höôùng veà phöông phaùp daïy hoïc nhaèm phaùt trieån trí

tueä cho hoïc sinh .....................................................................................................35

2.5 Taêng cöôøng daïy hoïc ñeå phaùt trieån trí tueä cho hoïc sinh...............................38

Chöông 3: KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU........................................................ 42

3.1 Moâ taû coâng cuï nghieân cöùu:..................................................................................42

3.2 Keát quaû chung .........................................................................................................46

3.2.1 Maãu nghieân cöùu...............................................................................................46

3.2.2 ÑTB cuûa hoïc sinh ñöôïc ñaùnh giaù chung qua hai baøi traéc nghieäm....46

3.3 Keát quaû thu ñöôïc töø baøi TNBT...........................................................................48

3.3.1 Heä soá tin caäy cuûa baøi TNBT........................................................................48

3.3.2 Ñoä khoù cuûa töøng caâu traéc nghieäm..............................................................48

3.3.3 Ñoä phaân caùch cuûa töøng caâu traéc nghieäm .................................................49

3.3.4 Keát quaû toång quaùt cuûa baøi TNBT ..............................................................50

3.3.5 Keát quaû so saùnh trí tueä hoïc sinh theo giôùi tính töø TNBT....................54

3.3.6 Keát quaû so saùnh trí tueä hoïc sinh theo gia ñình.......................................56

3.3.7 Xeáp loaïi trí tueä cuûa hoïc sinh theo töøng tröôøng theo baøi TNBT........58

3.4 Keát quaû thu ñöôïc töø test Raven..........................................................................64

3.4.1 Heä soá tin caäy ....................................................................................................64

3.4.2 Ñoä khoù................................................................................................................64

3.4.3 Ñoä phaân caùch ...................................................................................................64

3.4.4 Baûng toång quaùt veà keát quaû cuûa baøi test Raven......................................65

3.4.5 Keát quaû so saùnh trí tueä hoïc sinh töøng giôùi tính theo test Raven .......69

3.4.6 Keát quaû so saùnh trí tueä hoïc sinh töøng gia ñình theo test Raven........72

3.4.7 Xeáp loaïi trí tueä cuûa hoïc sinh töøng tröôøng theo test Raven.................73

3.5 Tìm söï töông quan giöõa baøi TNBT vaø test Raven........................................79

3.5.1 Heä soá töông quan Pearson giöõa baøi TNBT vaø test Raven..................79

3.5.2 Heä soá töông quan giöõa caùc lónh vöïc cuûa baøi TNBT vôùi töøng seùt

cuûa test Raven...............................................................................................80

KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ ..................................................................... 81

1. Keát luaän.......................................................................................................................81

2. Kieán nghò.....................................................................................................................82

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

PHUÏ LUÏC

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

CF Taàn soá tích luõy (Cumulative frequency)

CFMP Taàn soá tích luõy tính ñeán trung ñieåm cuûa ñieåm soá

(Cumulative frequency to midpoint)

CPMP Soá phaàn traêm tích luõy ñeán trung ñieåm cuûa ñieåm soá.

δ Ñoä leäch tieâu chuaån (Std.Deviation)

ÑK Ñoä khoù

ÑPC Ñoä phaân caùch

ÑTB Ñieåm trung bình

F Taàn soá

HS Hoïc sinh

N Soá maãu xöû lyù

PR Thöù haïng baùch phaân (Percentile rank)

r Heä soá töông quan (Correlation Coefficient)

TH Tieåu hoïc

TNBT Traéc nghieäm bieân taäp

SELÑ Soá em laøm ñuùng

X Chæ soá trung bình

XLTT Xeáp loaïi trí tueä

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG

trang

Baûng 3.1: ÑTB cuûa baøi TNBT theo töøng tröôøng TH .....................................47

Baûng 3.2: ÑTB cuûa test Raven theo töøng tröôøng TH ....................................47

Baûng 3.3: Baûng toång quaùt veà keát quaû cuûa baøi TNBT....................................50

Baûng 3.4: ÑTB ñieàu hoøa caùc lónh vöïc cuûa baøi TNBT ...................................52

Baûng 3.5: Trí tueä cuûa hoïc sinh ñöôïc xeáp theo baøi TNBT .............................53

Baûng 3.6: Baûng ÑTB theo giôùi tính cuûa TNBT .............................................54

Baûng 3.7: Baûng ÑTB ñieàu hoøa cuûa nam vaø nöõ thuoäc caùc lónh vöïc

khaùc nhau.......................................................................................55

Baûng 3.8: Baûng xeáp loaïi trí tueä theo nam vaø nöõ theo TNBT........................56

Baûng 3.9: Baûng ÑTB ñieàu hoøa töøng lónh vöïc thuoäc caùc gia ñình

khaùc nhau.......................................................................................57

Baûng 3.10: Xeáp loaïi trí tueä cuûa hoïc sinh theo gia ñình.................................58

Baûng 3.11: Tröôøng TH Taân Thaønh A .............................................................59

Baûng 3.12: Tröôøng TH Taân Ñoàng ..................................................................60

Baûng 3.13: Tröôøng TH Taân Phuù .....................................................................61

Baûng 3.14: Tröôøng TH Taân Bình....................................................................62

Baûng 3.15: Tröôøng TH Taân Xuaân A...............................................................63

Baûng 3.16: Baûng toång quaùt veà trí tueä cuûa hoïc sinh 5 tröôøng ........................64

Baûng 3.17: Baûng ÑTB töøng caâu cuûa test Raven............................................67

Baûng 3.18: Baûng ÑTB cuûa töøng set................................................................69

Baûng 3.19: Trí tueä cuûa hoïc sinh ñöôïc xeáp döïa vaøo Test Raven...................69

Baûng 3.20: Baûng ÑTB test Raven theo nam vaø nöõ .......................................71

Baûng 3.21: Baûng ÑTB cuûa nam vaø nöõ theo töøng set.....................................71

Baûng 3.22: Xeáp loaïi trí tueä hoïc sinh nam vaø nöõ............................................72

Baûng 3.23: Baûng ÑTB cuûa hoïc sinh ôû caùc gia ñình khaùc nhau veà

töøng set........................................................................................74

Baûng 3.24: Xeáp loaïi trí tueä hoïc sinh theo gia ñình........................................74

Baûng 3.25: Tröôøng TH Taân Thaønh A .............................................................76

Baûng 3.26: Tröôøng TH Taân Ñoàng ..................................................................77

Baûng 3.27: Tröôøng TH Taân Phuù .....................................................................78

Baûng 3.28: Tröôøng TH Taân Bình....................................................................79

Baûng 3.29: Tröôøng TH Taân Xuaân A...............................................................80

Baûng 3.30: Baûng toång quaùt veà trí tueä cuûa hoïc sinh 5 tröôøng ........................81

Baûng 3.31: Baûng heä soá töông quan giöõa caùc set vôùi töøng lónh vöïc...............82

PHUÏ LUÏC

Phuï luïc 1: Baøi traéc nghieäm daønh cho hoïc sinh lôùp 5

Phuï luïc 2: Phieáu ghi keát quaû laøm traéc nghieäm Raven

Phuï luïc 3: Baûng chaám ñieåm traéc nghieäm Khuoân hình tieáp dieãn cuûa Raven

Phuï luïc 4: Baûng ñieåm TNBT vaø test Raven cuûa 365 hoïc sinh

Phuï luïc 5: Baûng ñieåm baùch phaân

Phuï luïc 6: Baûng kieåm nghieäm t

Phuï luïc 7: Baûng kieåm nghieäm r

Phuï luïc 8: Caùc pheùp tính söû duïng trong ñeà taøi:

1

MÔÛ ÑAÀU

1. Lyù do choïn ñeà taøi

Ngaøy nay, vôùi söï tieán boä vöôït baäc cuûa khoa hoïc – kyõ thuaät, xaõ hoäi ñoøi

hoûi ngaøy caøng cao veà trình ñoä vaø khaû naêng cuûa con ngöôøi. Tröôùc tình hình

ñoù, giaùo duïc Vieät Nam ñang ñaët ra moät yeâu caàu quan troïng laø naâng cao daân

trí, ñaøo taïo nhaân löïc, boài döôõng nhaân taøi. Vì theá, coù theå noùi raèng phaùt trieån

trí tueä vaø laøm sao naâng cao naêng löïc trí tueä cho con ngöôøi laø vieäc laøm troïng

yeáu, vì trí tueä con ngöôøi laø nguoàn voán quyù nhaát trong moïi nguoàn voán – laø boä

phaän trung taâm laøm neân chaát löôïng vaø söùc maïnh ngaøy caøng taêng cuûa cuoäc

soáng con ngöôøi vaø chính nguoàn löïc trí tueä ñaõ taïo ra tieàm löïc phaùt trieån cuûa

moãi daân toäc, moãi quoác gia vaø cuûa caû nhaân loaïi. Trí tueä laø taøi saûn voâ giaù maø

moãi quoác gia vaø toaøn nhaân loaïi ñeàu phaûi quan taâm, chaêm soùc, boài döôõng,

phaùt trieån vaø tìm caùch phaùt huy coù hieäu quaû treân con ñöôøng phaùt trieån ngaøy

caøng vaên minh tieán boä cuûa mình. Do vaäy, phaùt trieån trí tueä vaø laøm sao naâng

cao naêng löïc trí tueä cho con ngöôøi maø ñaëc bieät laø hoïc sinh nhoû tuoåi (tuoåi

TH) – chuû nhaân töông lai cuûa ñaát nöôùc laø vaán ñeà caáp thieát.

Naêng löïc trí tueä laø yeáu toá quan troïng trong hoïc taäp. Do vaäy, trong quaù

trình giaûng daïy – giaùo duïc caàn reøn luyeän vaø phaùt trieån ñöôïc trí tueä cho hoïc

sinh. Hay noùi moät caùch toång quaùt, giaùo duïc nhaèm phaùt huy nhöõng maët

maïnh, khaéc phuïc nhöõng maët yeáu cuûa trí tueä ñeå ñaït hieäu quaû cao. Muoán bieát

ñöôïc maët maïnh, maët yeáu cuûa trí tueä caàn phaûi coù duïng cuï ño löôøng töông

xöùng. Do ñoù, ñeà taøi “Khaûo saùt Naêng löïc trí tueä cuûa hoïc sinh lôùp 5 taïi thò xaõ

Ñoàng Xoaøi – tænh Bình Phöôùc naêm hoïc 2005 – 2006” ñöôïc thöïc hieän. Ñeà taøi

seõ goùp phaàn vaøo vieäc vaïch ra nhöõng yeáu toá cuûa naêng löïc trí tueä, tìm ra

2

nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán quaù trình hình thaønh naêng löïc trí tueä, caùch reøn

luyeän, phaùt trieån naêng löïc trí tueä cho hoïc sinh.

2. Muïc ñích nghieân cöùu

1. Khaûo saùt naêng löïc trí tueä cuûa hoïc sinh lôùp 5 taïi thò xaõ Ñoàng Xoaøi – tænh

Bình Phöôùc naêm hoïc 2005 – 2006.

2. Ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp reøn luyeän phaùt huy trí tueä cho hoïc sinh.

3. Giaû thuyeát nghieân cöùu

1. Söï phaùt trieån trí tueä cuûa caùc em hoïc sinh lôùp 5 taïi thò xaõ laø bình thöôøng

so vôùi caùc em hoïc sinh cuøng lôùp ôû caùc ñòa phöông khaùc (bình thöôøng coù

nghóa laø ña soá hoïc sinh coù möùc trí tueä trung bình vaø treân trung bình).

2. Khoâng coù söï khaùc bieät veà söï phaùt trieån naêng löïc trí tueä giöõa hoïc sinh

nam vaø hoïc sinh nöõ lôùp 5.

3. Khoâng coù söï khaùc bieät veà söï phaùt trieån naêng löïc trí tueä giöõa hoïc sinh

lôùp 5 cuûa caùc tröôøng TH taïi thò xaõ.

4. Nhieäm vuï

1. Bieân taäp vaø thöû nghieäm traéc nghieäm trí tueä treân moät soá hoïc sinh lôùp 5

taïi thò xaõ. Tính caùc tham soá caâu vaø baøi traéc nghieäm trí tueä.

2. Khaûo saùt naêng löïc trí tueä cuûa hoïc sinh lôùp 5 taïi thò xaõ (söû duïng TNBT

vaø Test Raven).

3. Ñeà xuaát bieän phaùp reøn luyeän phaùt huy naêng löïc trí tueä cho hoïc sinh.

5. Ñoái töôïng - khaùch theå

*Ñoái töôïng: Naêng löïc trí tueä cuûa hoïc sinh lôùp 5 taïi thò xaõ (naêng löïc trí tueä

cuûa hoïc sinh lôùp 5 maø ñeà taøi khaûo saùt goàm nhöõng naêng löïc nhö sau:

3

-Naêng löïc tri giaùc khaùi quaùt

-Naêng löïc tö duy loâgic (khaùi quaùt hoùa, tröøu töôïng hoùa)

tö duy phaân tích toång hôïp

-Naêng löïc phaân tích vaïch ra nhöõng moái lieân heä toàn taïi

giöõa caùc söï vaät – hieän töôïng

-Naêng löïc töø vöïng vaø ngoân ngöõ.

-Naêng löïc tính toaùn vaø lyù luaän.

-Naêng löïc ghi nhôù vaø nhaän bieát.

-Kieán thöùc.

*Khaùch theå: Goàm 365 hoïc sinh lôùp 5 taïi thò xaõ.

6. Giôùi haïn – phaïm vi

Nghieân cöùu chæ taäp trung chuû yeáu laø khaûo saùt naêng löïc trí tueä cuûa hoïc

sinh lôùp 5 taïi thò xaõ Ñoàng Xoaøi – tænh Bình Phöôùc naêm hoïc 2005 – 2006.

7. Phöông phaùp

Trong ñeà taøi coù söû duïng nhöõng phöông phaùp chính:

1. Tham khaûo taøi lieäu: Ñoïc taøi lieäu coù lieân quan ñeán vieäc bieân taäp,

thöû nghieäm, traéc nghieäm trí tueä vaø nhöõng taøi lieäu coù lieân quan ñeán trí tueä,

naêng löïc trí tueä, caùc vaán ñeà veà trí tueä, trí tueä cuûa hoïc sinh TH...

2. Phöông phaùp ñieàu tra baèng traéc nghieäm: Söû duïng 2 baøi traéc

nghieäm: TNBT (bieân taäp – thöû nghieäm coù nghóa laø döïa vaøo Traéc nghieäm

chæ soá thoâng minh cuûa taùc giaû Nguyeãn Haïnh, NXB Treû 2004, boä traéc

nghieäm naøy daønh cho hoïc sinh lôùp 5 goàm 98 caâu, qua 3 laàn thöû nghieäm treân

moät soá hoïc sinh lôùp 5 choïn ñöôïc 30 caâu coù giaù trò) vaø Test Raven ñieàu tra

treân 365 em hoïc sinh lôùp 5 taïi thò xaõ. Tuaân thuû caùc ñieàu kieän khoâng gian vaø

thôøi gian, caùch laøm baøi traéc nghieäm, phaùt cho moãi hoïc sinh 1 phieáu thoâng

Khaûo saùt baèng

Test Raven

Khaûo saùt baèng

TNBT

4

tin, yeâu caàu caùc em ñieàn ñaày ñuû, sau ñoù höôùng daãn caùc em caùch laøm 2 baøi

traéc nghieäm treân.

3. Phöông phaùp toaùn thoáng keâ vôùi söï trôï giuùp cuûa phaàn meàm

Microsoft Excell ñeå xöû lyù soá lieäu thu ñöôïc. Ngoaøi ra coøn duøng caùc soá thoáng

keâ thoâng duïng trong traéc nghieäm vaø xaây döïng chöông trình maùy tính ñeå

phaân tích soá lieäu, tìm kieám keát quaû giuùp cho vieäc nhaän ñònh caùc chæ soá baøi

traéc nghieäm.

8. Tieán ñoä thöïc hieän

-Thaùng 10 – 11/2005: Hoaøn thaønh ñeà cöông – thöû nghieäm.

-Thaùng 12/2005: thu soá lieäu

-Thaùng 01 – 02/2006: Xöû lyù soá lieäu – Vieát cô sôû lyù luaän.

-Thaùng 03 – 04/2006: Phaân tích soá lieäu – Vieát cô sôû lyù luaän

-Thaùng 05 – 06/2006: Hoaøn thaønh cô sôû lyù luaän

-Thaùng 07 – 08/2006: Chænh söûa

-Thaùng 09/2006: Noäp vaø chuaån bò baûo veä luaän vaên

5

NOÄI DUNG

Chöông 1: CÔ SÔÛ LÍ LUAÄN

1.1. Nhöõng coâng trình nghieân cöùu trí tueä theá giôùi vaø Vieät Nam

Chuùng ta bieát raèng theá kyû 21 laø theá kyû cuûa cuoäc caùch maïng khoa hoïc

kyõ thuaät hieän ñaïi dieãn ra nhö vuõ baõo, ñaõ taïo neân nhöõng bieán ñoåi saâu saéc

laøm thay ñoåi taän goác caùc maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Vôùi cuoäc caùch

maïng naøy nguoàn löïc ngöôøi trôû thaønh nguoàn löïc chuû choát, coát loõi nhaát, ñoùng

vai troø quyeát ñònh thuùc ñaåy tieán trình phaùt trieån cuûa moãi quoác gia. Neáu nhö

nguoàn löïc con ngöôøi laø nguoàn löïc cuûa moïi nguoàn löïc thì trí tueä laø boä phaän

trung taâm laøm neân chaát löôïng vaø söùc maïnh ngaøy caøng taêng cuûa nguoàn löïc

vaø taïo ra tieàm löïc phaùt trieån maïnh meõ cuûa moãi daân toäc, cuûa caû nhaân loaïi.

Do vaäy, trí tueä laø taøi saûn voâ giaù maø moãi quoác gia caàn phaûi quan taâm, chaêm

soùc, boài döôõng, phaùt trieån. Theo xu theá chung ñoù, caùc nhaø taâm lí hoïc ôû

nhieàu nöôùc raát quan taâm nghieân cöùu saâu vaøo lónh vöïc naøy. Vôùi nhöõng coâng

trình nghieân cöùu lôùn ñaõ ñaït hieäu quaû cao veà maët lí luaän vaø phöông phaùp,

chaúng haïn nhö:

Nhöõng coâng trình nghieân cöùu cuûa Piagieâ vaø caùc nhaø taâm lí hoïc cuøng

xu höôùng ngay töø nhöõng naêm 1935-1959 ñaõ nghieân cöùu khaûo saùt söï hình

thaønh vaø phaùt trieån trí tueä cuûa treû em. OÂng ñaõ chæ ra ñöôïc nhöõng ñaëc tröng

cuûa söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc caáu truùc trí tueä ôû treû em, qua caùc löùa

tuoåi khaùc nhau töø luùc môùi sinh cho ñeán luùc tröôûng thaønh döôùi aûnh höôûng töï

phaùt cuûa caùc ñieàu kieän xaõ hoäi [9, tr.10].

Moät soá nhaø taâm lí hoïc xoâ vieát nhö: L.X.Vögoátxki, A.N.Leâonchiep,

P.Ia.Gapeârin vaø caùc nhaø taâm lí hoïc cuøng quan ñieåm ñaõ nghieân cöùu quaù trình