Khảo sát đái tháo đường típ 2 ở bệnh nhân suy tim với phân suất tống máu giảm 1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC TP HỒ CHÍ MINH

-----------------

TRẦN THỊ NGỌC MỸ

KHẢO SÁT ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÍP 2 Ở

BỆNH NHÂN SUY TIM VỚI

PHÂN SUẤT TỐNG MÁU GIẢM

Chuyên ngành: NỘI KHOA

Mã số: NT 62 72 20 50

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ NỘI TRÚ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

PGS.TS.BS CHÂU NGỌC HOA

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

.

.

LỜI CẢM ƠN

Đầu tiên, để có thể hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, em xin gửi lời

tri ân sâu sắc đến cô PGS.TS.BS. Châu Ngọc Hoa, ngƣời thầy đã dành nhiều

tình cảm và tâm huyết để truyền đạt cho em những kiến thức quý báu về học

thuật, kinh nghiệm lâm sàng và cách thực hiện một nghiên cứu khoa học.

Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến thầy TS.BS. Hoàng Văn Sỹ, Trƣởng

bộ môn Nội kiêm trƣởng khoa Nội Tim Mạch bệnh viện Chợ Rẫy, ThS.BS.

Huỳnh Phúc Nguyên cùng các anh chị bác sĩ, điều dƣỡng, hộ lý, các em bác sĩ

sơ bộ trong khoa Nội Tim Mạch bệnh viện Chợ Rẫy đã nhiệt tình hỗ trợ, tạo

điều kiện thuận lợi nhất để em thực hiện đề tài này.

Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô, anh chị nội trú, bạn

bè và gia đình đã luôn ở bên hỗ trợ, động viên em trong suốt quá trình thực

hiện nghiên cứu.

Trần Thị Ngọc Mỹ

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan luận văn “Khảo sát đái tháo đƣờng típ 2 ở bệnh nhân

suy tim với phân suất tống máu giảm” là công trình nghiên cứu của tôi, có

sự hƣớng dẫn hỗ trợ từ ngƣời hƣớng dẫn khoa học là PGS.TS.BS Châu Ngọc

Hoa. Các nội dung và kết quả trong nghiên cứu này là trung thực và chƣa

từng đƣợc công bố trong bất cứ công trình khoa học nào khác.

Tác giả

Trần Thị Ngọc Mỹ

.

.

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

DANH MỤC HÌNH

DANH MỤC SƠ ĐỒ

ĐẶT VẤN ĐỀ .............................................................................................. 1

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ......................................................................... 3

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................... 4

1.1 Tổng quan về suy tim .................................................................... 4

1.2 Tổng quan về đái tháo đƣờng típ 2 .............................................. 13

1.3 Suy tim và đái tháo đƣờng típ 2................................................... 16

1.4 Tóm tắt các đề tài nghiên cứu ...................................................... 28

CHƢƠNG 2 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......... 30

2.1 Thiết kế nghiên cứu ...................................................................... 30

2.2 Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................... 30

2.3 Phƣơng pháp chọn mẫu ................................................................ 31

2.4 Sơ đồ thực hiện nghiên cứu........................................................... 32

2.5 Các bƣớc tiến hành nghiên cứu..................................................... 32

2.6 Các định nghĩa dùng trong nghiên cứu ........................................ 33

.

.

2.7 Các biến số dùng trong nghiên cứu .............................................. 36

2.8 Phƣơng pháp thống kê ................................................................. 37

2.9 Vấn đề y đức của đề tài ................................................................. 38

CHƢƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU................................................... 39

3.1 Tỷ lệ ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân suy tim ........................................... 39

3.2 So sánh đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng nhóm ĐTĐ típ 2 và

không ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân suy tim........................................................ 43

3.3 Tỷ lệ dùng thuốc điều trị suy tim và ĐTĐ típ 2............................ 47

3.4 ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân nhập viện do ĐMBCSTM....................... 50

CHƢƠNG 4 BÀN LUẬN.......................................................................... 53

4.1 Đặc điểm dân số nghiên cứu ........................................................ 53

4.2 ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân suy tim..................................................... 59

4.3 So sánh các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của nhóm ĐTĐ típ

2 và không ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân suy tim................................................ 62

4.4 Tỷ lệ dùng thuốc điều trị suy tim và ĐTĐ típ 2............................. 72

4.5 ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân ĐMBCSTM ............................................. 79

HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI............................................................................ 80

KẾT LUẬN................................................................................................. 81

KIẾN NGHỊ ................................................................................................ 82

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

Phụ lục 1 Mẫu thu thập số liệu

Phụ lục 2 Bản thông tin dành cho đối tƣợng nghiên cứu và chấp thuận tham

gia nghiên cứu

Phụ lục 3 Chẩn đoán suy tim với PSTM giảm theo ESC 2016

Phụ lục 4 Tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đƣờng theo ADA 2017

.

.

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Tiếng Việt

ĐMBCSTM Đợt mất bù cấp suy tim mạn

ĐTĐ Đái tháo đƣờng

PSTM Phân suất tống máu

RLCH Rối loạn chuyển hóa

RLVĐV Rối loạn vận động vùng

TCCN Triệu chứng cơ năng

TCTT Triệu chứng thực thể

UCMC Ức chế men chuyển

UCTT Ức chế thụ thể Angiotensin II

Tiếng Anh

ADA American Diabetes Association (Hiệp hội Đái tháo đƣờng Mỹ)

AGEs Advanced glycation end products (Sản phẩm glycat hóa cuối

cùng)

AIDS Acquired Immune Deficiency Syndrome (Hội chứng suy giảm

miễn dịch mắc phải)

.

.

ARB Angiotensin II receptor blockers (Thuốc ức chế thụ thể

Angiotensin II)

BMI Body mass index (Chỉ số khối cơ thể)

BNP Brain natriuretic peptide (Peptide bài niệu não)

BUN Blood urea nitrogen

COPD Chronic obstructive pulmonary disease (Bệnh phổi tắc nghẽn

mạn tính)

DPP-4 Dipeptidyl peptidase-4

EF Ejection fraction (Phân suất tống máu)

eGFR Estimated Glomerular Filtration Rate (Độ lọc cầu thận ƣớc tính)

ESC European Society of Cardiology (Hội Tim Châu Âu)

ESH European Society of Hypertension (Hội Tăng huyết áp Châu Âu)

GLP-1 Glucagon-like peptide-1

HbA1C Hemoglobin A1C

HDL High density lipoprotein (Lipoprotein trọng lƣợng phân tử cao)

HIV Human immunodeficiency virus (Virus gây suy giảm miễn dịch

ở ngƣời)

HR Hazzard Ratio (Tỷ số rủi ro)

JNC VII Joint National Committee VII (Liên ủy ban quốc gia lần thứ 7)

LDL Low density lipoprotein (Lipoprotein trọng lƣợng phân tử thấp)

.

.

MRI Magnetic resonance imaging (Hình ảnh cộng hƣởng từ)

NYHA New York Heart Association (Hội Tim New York)

NHANES The National Health and Nutrition Examination Survey (Khảo

sát Quốc gia về sức khỏe và dinh dƣỡng)

OR Odd Ratio (Tỷ số chênh)

PET Positron-emission tomography (Chụp cắt lớp phát xạ positron)

RAA Renin–angiotensin–aldosterone

SPECT Single Photon Emission Computed Tomography (Phép chụp cắt

lớp phát xạ đơn photon)

TNF-α Tumor necrosis factor alpha (Yếu tố hoại tử u alpha)

WHO World Health Organization (Tổ chức Y tế Thế giới)

.

.

DANH MỤC BẢNG

Trang

Bảng 1.1 Định nghĩa của suy tim với PSTM bảo tồn, PSTM trung gian

và PSTM giảm................................................................................................. 5

Bảng 1.2 TCNN và TCTT đặc hiệu của suy tim.......................................... 7

Bảng 1.3 Tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đƣờng........................................ 14

Bảng 1.4 Tần suất ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân suy tim ................................... 17

Bảng 2.1 Các biến số trong nghiên cứu ..................................................... 36

Bảng 3.1 So sánh đặc điểm lâm sàng giữa nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ.... 43

Bảng 3.2 So sánh đặc điểm bệnh đồng mắc nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ.. 44

Bảng 3.3 So sánh nồng độ Hemoglobin nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ........ 45

Bảng 3.4 So sánh chức năng thận nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ.................. 45

Bảng 3.5 So sánh một số xét nghiệm khác nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ.... 46

Bảng 3.6 Tỷ lệ dùng thuốc điều trị suy tim của dân số nghiên cứu........... 47

Bảng 3.7 So sánh tỷ lệ dùng thuốc điều trị suy tim nhóm ĐTĐ và không

ĐTĐ............................................................................................................... 49

Bảng 3.8 So sánh kết quả điều trị nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ..................49

Bảng 3.9 So sánh đặc điểm lâm sàng nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ ở bệnh

nhân ĐMBCSTM.......................................................................................... 50

Bảng 3.10 So sánh đặc điểm cận lâm sàng nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ ở

bệnh nhân ĐMBCSTM ................................................................................ 51

.

.

Bảng 3.11 So sánh tỷ lệ dùng thuốc điều trị suy tim nhóm ĐTĐ và không

ĐTĐ ở bệnh nhân ĐMBCSTM..................................................................... 52

Bảng 4.1 Phân bố giới tính trong các nghiên cứu suy tim......................... 53

Bảng 4.2 Tuổi trung bình trong các nghiên cứu suy tim ........................... 54

Bảng 4.3 Bệnh đồng mắc trong các nghiên cứu suy tim ........................... 55

Bảng 4.4 Chức năng thận trong các nghiên cứu suy tim ........................... 58

Bảng 4.5 Giới tính của hai nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ............................. 62

Bảng 4.6 Tuổi của hai nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ.................................... 63

Bảng 4.7 Tỷ lệ Tăng huyết áp của hai nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ........... 65

Bảng 4.8 Tỷ lệ Bệnh mạch vành của hai nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ....... 66

Bảng 4.9 Tỷ lệ Rung nhĩ của hai nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ................... 67

Bảng 4.10 Nồng độ Hemoglobin của hai nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ ........ 69

Bảng 4.11 Tỷ lệ dùng thuốc ức chế hệ RAA nhóm ĐTĐ và không ĐTĐ... 75

Bảng 4.12 Tỷ lệ dùng thuốc chẹn thụ thể β giao cảm nhóm ĐTĐ và không

ĐTĐ............................................................................................................... 77

Bảng 4.13 Tỷ lệ dùng thuốc đối kháng Aldosterone nhóm ĐTĐ và không

ĐTĐ ............................................................................................................ 78

.

.

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Trang

Biểu đồ 3.1 Tỷ lệ ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân suy tim..................................... 39

Biểu đồ 3.2 Đặc điểm chẩn đoán ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân suy tim............ 40

Biểu đồ 3.3 Tỷ lệ ĐTĐ Típ 2 ở các nhóm phân độ suy tim theo NYHA.. 41

Biểu đồ 3.4 Tỷ lệ ĐTĐ típ 2 ở bệnh nhân ĐMBCSTM ............................ 42

Biểu đồ 3.5 Các thuốc điều trị ĐTĐ típ 2 ở dân số nghiên cứu................. 48

.

.

DANH MỤC HÌNH

Trang

Hình 1.1 Suy tim và các bệnh đồng mắc.................................................... 12

Hình 1.2 Hệ thần kinh giao cảm và sự bất thƣờng glucose và Insulin ...... 20

Hình 1.3 Sinh lý bệnh suy tim ở bệnh nhân đái tháo đƣờng...................... 22

.

.