Khái quát chung về thị trường thẻ Việt Nam hiện nay.DOC

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Ch¬ng 1

Kh¸i qu¸t chung vÒ thÞ trêng

thÎ hiÖn nay ë ViÖt Nam

1.1 Nh÷ng nhËn thøc c¬ b¶n vÒ dÞch vô thÎ

1.1.1 Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i

1.1.1.1 Kh¸i niÖm

* VÒ mÆt sö dông

ThÎ lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt do ng©n hµng ph¸t

hµnh. ThÎ ®îc cÊp cho kh¸ch hµng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô hoÆc ®Ó

rót tiÒn mÆt t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng hay t¹i c¸c ng©n hµng ®¹i lý trong

ph¹m vi sè d cña tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc theo h¹n møc tÝn dông ®îc kÝ kÕt gi÷a

ng©n hµng ph¸t hµnh vµ chñ thÎ. Ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ chÝnh lµ giÊy nhËn nî

cña chñ thÎ ®èi víi c¬ së chÊp nhËn thÎ. §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ vµ ®¬n vÞ cung

øng dÞch vô rót tiÒn mÆt ®ßi tiÒn chñ thÎ qua ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ vµ ng©n

hµng thanh to¸n thÎ.

C¸c chñ thÓ tham gia vµo giao dÞch thÎ bao gåm:

 Ng©n hµng ph¸t hµnh

Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc thÎ quèc tÕ

( ®èi víi c¸c ng©n hµng níc ngoµi) vµ ®îc NHNNVN cho phÐp thùc hiÖn nghiÖp

vô ph¸t hµnh thÎ (®èi víi c¸c ng©n hµng trong níc). §©y lµ ng©n hµng chuÈn bÞ

thÎ cho kh¸ch hµng, ng©n hµng ph¸t hµnh cã tr¸ch nhiÖm: xem xÐt viÖc ph¸t

hµnh thÎ, híng dÉn chñ thÎ sö dông thÎ vµ ban hµnh c¸c quy ®Þnh cÇn thiÕt khi

sö dông thÎ, thanh to¸n sè tiÒn trªn ho¸ ®¬n cña kh¸ch hµng do ng©n hµng ®¹i

lý chuyÓn ®Õn, cÊp phÐp c¸c th¬ng vô thanh to¸n vît h¹n møc.

 Ng©n hµng thanh to¸n

1

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Ng©n hµng thanh to¸n thÎ lµ thµnh viªn chÝnh thøc hoÆc thµnh viªn liªn kÕt cña

tæ chøc thÎ quèc tÕ hoÆc c¸c ng©n hµng ®îc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ uû quyÒn

thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n thÎ.

Ng©n hµng thanh to¸n lµ ng©n hµng trùc tiÕp ký hîp ®ång víi c¸c c¬ së chÊp

nhËn thÎ vµ thanh to¸n c¸c chøng tõ giao fÞch do c¬ së chÊp nhËn thÎ xuÊt tr×nh.

Mét ng©n hµng võa cã thÓ ®ãng vai trß lµ ng©n hµng thanh to¸n võa ®ãng vai trß

lµ ng©n hµng ph¸t hµnh.

 Chñ thÎ

Chñ thÎ lµ ngêi cã tªn ghi trªn thÎ, ®îc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ cho phÐp

sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô thay tiÒn mÆt theo h¹n møc tÝn

dông ®îc cÊp. Ngoµi ra chñ thÎ cã thÓ sö dông thÎ ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c m¸y

rót tiÒn tù ®éng hoÆc c¸c ng©n hµng ®¹i lý.

Chñ thÎ bao gåm chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô. Chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ

phô cïng sö dông chung mét tµi kho¶n thÎ víi h¹n møc tÝn dông mµ ng©n hµng

cÊp cho chñ thÎ chÝnh. Giao dÞch cña chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô ®îc thÓ hiÖn

trªn cïng mét sao kª vµ ®îc göi cho chñ thÎ chÝnh ®Ó thanh to¸n. chñ thÎ chÝnh

lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng vÒ thanh to¸n c¸ kho¶n chi tiªu cña c¶ chñ

thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô.

 §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ (§VCNT)

§VCNT lµ c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n cung øng hµng ho¸, dÞch vô chÊp

nhËn thÎ lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n. C¸c ®¬n vÞ nµy th«ng thêng ®îc ng©n hµng

trang bÞ m¸y mãc, kü thuËt ®Ó chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô b»ng

thÎ.

 Ng©n hµng ®¹i lý thanh to¸n

2

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Lµ ng©n hµng ®îc ng©n hµng thanh to¸n thÎ uû quyÒn thùc hiÖn mét sè dÞch vô

chÊp nhËn thanh to¸n thÎ th«ng qua hîp ®ång ng©n hµng ®¹i lý.

 Tæ chøc thÎ quèc tÕ

Lµ hiÖp héi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông, tham gia ph¸t hµnh vµ thanh

to¸n thÎ quèc tÕ. Tæ chøc vµ lµm trung t©m xö lý cÊp phÐp, th«ng tin giao dÞch,

thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng thµnh viªn trªn toµn thÕ giíi. Mçi tæ chøc thÎ

quèc tÕ ®Òu cã tªn s¶n phÈm cña m×nh. Kh¸c víi ng©n hµng thµnh viªn, tæ chøc

thÎ quèc tÕ kh«ng cã quan hÖ trùc tiÕp víi chñ thÎ hay CSCNT mµ chØ cung cÊp

mét m¹ng líi viÔn th«ng toµn cÇu phôc vô cho quy tr×nh thanh to¸n, cÊp phÐp

cho ng©n hµng thµnh viªn mét c¸ch nhanh chãng. HIÖn nay trªn thÕ giíi cã c¸c

tæ chøc thÎ: VISA, MASTERCARD, C«ng ty thÎ AMEX, C«ng ty thÎ JCB.

 Ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n

Lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé c¸c kho¶n chi tiªu ph¸t sinh tõ viÖc sö

dông thÎ vµ lµ chñ thÎ chÝnh (nÕu lµ thÎ c¸ nh©n) hoÆc tæ chøc, c«ng ty xin cÊp

thÎ (nÕu lµ thÎ do c«ng ty uû quyÒn cho c¸ nh©n sö dông).

* VÒ mÆt cÊu t¹o:

Dï lµ bÊt cø lo¹i thÎ g×, thÎ bao giê còng cã mét ®Æc ®iÓm chung nhÊt:

Nã ®îc lµm b»ng Plastic, cã kÝch thíc tiªu chuÈn quèc tÕ lµ 5,5cm x 8,5cm.

Trªn thÎ cã in ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè nh: nh·n hiÖu th¬ng m¹i cña thÎ, sè thÎ, tªn

chñ thÎ ,ngµy hiÖu lùc ( ngµy cuèi cïng cã hiÖu lùc) vµ mét sè c¸ yÕu tè kh¸c

tuú theo quy ®Þnh cña c¸c Tæ chøc thÎ quèc tÕ hoÆc hiÖp héi ph¸t hµnh thÎ.

MÆt tríc cña thÎ:

BiÓu tîng: Mçi lo¹i thÎ cã mét biÓu tîng riªng, mang tÝnh ®Æc trng cña tæ

chøc ph¸t hµnh thÎ. §©y ®îc xem nh mét yÕu tè an ninh chèng l¹i sù gi¶ m¹o.

♦ VISA: H×nh ch÷ nhËt 3 mÇu: xanh, tr¾ng, vµng cã ch÷ VISA ch¹y

ngang gi÷a mµu tr¾ng, trªn h×nh ch÷ nhËt 3 mµu lµ h×nh chim bß c©u

®ang bay in ch×m.

3

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

♦ MASTERCARD: Cã 2 h×nh trßn lång nhau n»m ë gãc díi bªn

ph¶i (mét h×nh mµu da cam, mét h×nh mµu ®á) vµ dßng ch÷

MASTERCARD mµu tr¾ng ch¹y ë gi÷a; trªn 2 h×nh trßn lång nhau lµ

2 nöa qu¶ cÇu lång nhau in ch×m.

♦ JCB: BiÓu tîng 3 mµu: xanh c«ng nh©n, ®á, xanh l¸ c©y, cã ch÷

JCB ch¹y ngang ë gi÷a.

♦ AMEX: BiÓu tîng h×nh ®Çu ngêi chiÕn binh.

Sè thÎ: Sè nµy dµnh riªng cho mçi chñ thÎ, ®îc dËp næi trªn thÎ vµ ®îc in

l¹i trªn ho¸ ®¬n khi chñ thÎ thanh to¸n b»ng thÎ. Tuú theo tõng lo¹i thÎ mµ sè

c¸c ch÷ sè, ch÷ sè vµ c¸ch cÊu tróc theo nhãm còng kh¸c nhau.

Thêi gian cã hiÖu lùc cña thÎ: Lµ thêi h¹n mµ thÎ ®îc phÐp lu hµnh. Tuú

theo tõng lo¹i thÎ mµ cã thÓ ghi ngµy hiÖu lùc cuèi cïng cña thÎ hay ngµy ®Çu

tiªn ®Õn ngµy cuèi cïng ®îc sö dông thÎ.

Hä vµ tªn chñ thÎ: §îc in b»ng ch÷ næi, lµ tªn c¸ nh©n nÕu lµ thÎ c¸ nh©n,

tªn cña ngêi ®îc uû quyÒn sö dông nÕu lµ thÎ c«ng ty. Ngoµi ra, cã thÎ cßn cã

c¶ ¶nh cña chñ thÎ.

Ký tù an ninh trªn thÎ, sè mËt m· cña ®ît ph¸t hµnh: Mçi lo¹i thÎ lu«n cã

ký tù an ninh kÌm theo, in phÝa sau ngµy hiÖu lùc. VD: thÎ VISA cã ch÷

V( hoÆc CV, PV, RV, GV), thÎ MASTER cã ch÷ M vµ ch÷ C lång vµo nhau.

Ngoµi ra, thÎ AMEX cßn in thªm mËt m· cho tõng ®ît ph¸t hµnh.

MÆt sau cña thÎ:

4

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

D¶i b¨ng tõ: d¶i b¨ng nµy cã kh¶ n¨ng lu tr÷ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt nh: sè thÎ,

ngµy hiÖu lùc, tªn chñ thÎ, ng©n hµng ph¸t hµnh…

D¶i b¨ng ch÷ ký: Trªn d¶i b¨ng nµy ph¶i ch÷ ký cña chñ thÎ ®Ó CSCNT cã thÓ

®èi chiÕu ch÷ ký khi thùc hiÖn thanh to¸n.

1.1.1.2 Ph©n lo¹i

Trªn mçi gi¸c ®é kh¸c nhau th× thÎ còng ®îc chia thµnh nh÷ng lo¹i kh¸c

nhau. Chóng ta sÏ xem xÐt thÎ trªn nh÷ng ph¬ng diÖn c¬ b¶n nh sau:

* Theo chñ thÓ ph¸t hµnh

• ThÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ lo¹i thÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh gióp

cho kh¸ch hµng sö dông sè tiÒn do ng©n hµng cÊp tÝn dông. §©y lµ

lo¹i thÎ ®îc sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay, kh«ng chØ trong ph¹m vi

quèc gia mµ cßn trªn ph¹m vi toµn cÇu. VÝ dô nh: VISA,

MASTERCARD, JCB…

• ThÎ do c¸c tæ chøc phi ng©n hµng: ®©y cã thÓ lµ c¸c lo¹i thÎ du lÞch

gi¶i trÝ cña c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín hoÆc còng cã thÓ lµ thÎ do

c¸c c«ng ty x¨ng dÇu, c¸c cöa hiÖu lín ph¸t hµnh. VÝ dô: Diners

Club, Amex…

* Theo tÝnh chÊt thanh to¸n cña thÎ

•ThÎ tÝn dông (credit card):

Lµ lo¹i thÎ ®îc sö dông phæ biÕn nhÊ, theo ®ã ngêi chñ thÎ ®îc sö

dông mét h¹n møc tÝn dông tuÇn hoµn ®Ó mua s¾m hµng ho¸, dÞch vô

t¹i c¸c CSCNT.

ThÎ tÝn dông thêng do ng©n hµng ph¸t hµnh vµ thêng ®îc qui ®Þnh

mét h¹n møc tÝn dông nhÊt ®Þnh trªn c¬ së kh¶ n¨ng tµi chÝnh, tµi s¶n

thÕ chÊp cña chñ thÎ. Chñ thÎ chØ ®îc phÐp chi tiªu trong ph¹m vi h¹n

5

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

møc tÝn dông ®· cho. Chñ thÎ ph¶i thanh to¸n cho ng©n hµng ph¸t

hµnh thÎ theo kú hµng th¸ng. L·i suÊt tÝn dôngtuú thuéc vµo qui ®Þnh

cña mçi ng©n hµng ph¸t hµnh.

TÝnh chÊt tÝn dông cña thÎ cßn thÓ hiÖn ë viÖc chñ thÎ ®îc øng tríc

mét h¹n møc tiªu dïng mµ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn ngay, chØ thanh to¸n

sau mét k× h¹n nhÊt ®Þnh. ThÎ tÝn dông ®îc coi lµ mét c«ng cô tÝn

dông trong lÜnh vùc cho vay tiªu dïng.

•ThÎ ghi nî (debit card):

Víi lo¹i thÎ nµy, chñ thÎ cã thÓ chi tr¶ tiÒn hµng ho¸, dÞch vô dùa trªn

sè d tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh t¹i

ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. ThÎ thanh to¸n kh«ng cã h¹n møc tÝn dông

v× nã phô thuéc vµo sè d hiÖn h÷u trªn tµi kho¶n cña chñ thÎ. Sè tiÒn

chñ thÎ chi tiªu sÏ ®îc khÊu trõ ngay vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ th«ng

qua nh÷ng thiÕt bÞ ®iÖn tö ®Æt t¹i CSCNT.

Ngoµi 2 lo¹i thÎ phæ biÕn nhÊt lµ thÎ tÝn dông vµ thÎ ghi nî ®· nªu ë trªn

th× còng cã mét sè lo¹i thÎ kh¸c ®îc sö dông cho cho mét sè môc ®Ých

nhÊt ®Þnh nh:

•ThÎ rót tiÒn mÆt (cash card) dïng ®Ó rót tiÒn mÆt tõ tµi kho¶n cña

chñ thÎ t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng ATM hoÆc t¹i ng©n hµng vµ sö

dông c¸c dÞch vô kh¸c do m¸y ATM cung cÊp ( vd: kiÓm tra sè d,

chuyÓn kho¶n chi tr¶ c¸c kho¶n vay ). Víi chøc n¨ng chuyªn …

dïng ®Ó rót tiÒn, yªu cÇu ®Æt ra víi chñ thÎ lµ ph¶i ký quü tiÒn vµo

tµi kho¶n hoÆc ®îc ng©n hµng cÊp tÝn dông thÊu chi.

•ThÎ lu gi÷ gi¸ trÞ (storedb value card) ®îc ph¸t hµnh b»ng c¸ch nép

mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó mua thÎ, mçi lÇn sö dông th× sè tiÒn trªn

thÎ bÞ trõ dÇn. ThÎ nµy ®îc sö dông dÓ mua b¸n hµng ho¸ cã gi¸ trÞ

6

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

t¬ng ®èi nhá nh x¨ng dÇu ë c¸c ®iÓm b¸n x¨ng tù ®éng, gäi ®iÖn

tho¹i (thÎ ®iÖn tho¹i vµ thÎ internet ë ViÖt Nam lµ ®iÓn h×nh). …

* Theo ph¹m vi l·nh thæ:

•ThÎ néi ®Þa lµ thÎ ®îc giíi h¹n sö dông trong ph¹m vi mét quèc gia

do vËy ®ång tiÒn giao dÞch ph¶i lµ ®ång b¶n tÖ níc ®ã. Ho¹t ®éng cña

lo¹i thÎ nµy rÊt ®¬n gi¶n, chØ do mét ng©n hµng hoÆc mét tæ chøc

®iÒu hµnh viÖc ph¸t hµnh, xö lý trung gian cho ®Õn viÖc thanh to¸n.

ThÎ cã nhîc ®iÓm lµ viÖc sö dông chØ giíi h¹n trong ph¹m vi mét

quèc gia v× vËy viÖc kinh doanh sÏ kh«ng thËt hiÖu qu¶ nÕu m¹ng líi

c¸c CSCNT cßn Ýt.

•ThÎ quèc tÕ sö dông c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó thanh to¸n, ®îc chÊp

nhËn trªn ph¹m vi toµn cÇu. ThÎ ®îc hç trî, qu¶n lÝ trªn toµn thÕ giíi

bëi c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín nh MasterCard, Visa ho¹t ®éng thèng …

nhÊt, ®ång bé. ThÎ quèc tÕ rÊt ®îc a chuéng v× tÝnh an toµn, tiÖn lîi

cña m×nh.

* Theo h¹n møc cña thÎ:

•ThÎ vµng (Gold card): lµ lo¹i thÎ u h¹ng phï hîp víi møc sèng vµ

nhu cÇu tµi chÝnh cña kh¸ch hµng cã thu nhËp cao. ThÎ ®îc ph¸t hµnh

cho nh÷ng ®èi tîng cã uy tÝn, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh lµnh m¹nh, cã

nhu cÇu chi tiªu lín. §iÓm kh¸c biÖt cña thÎ vµng so víi thÎ thêng lµ

h¹n møc tÝn dông lín.

•ThÎ thêng hay cßn gäi lµ thÎ chuÈn (Standard card):lµ mét lo¹i thÎ tÝn

dông nhng mang tÝnh phæ th«ng, phæ biÕn, ®îc sö dông réng r·i trªn

toµn thÕ giíi, cã h¹n møc tÝn dông thÊp h¬n thÎ vµng.

7

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

1.1.2 Vai trß vµ tÝnh tiÖn Ých cña thÎ thanh to¸n

1.1.2.1 §èi víi chñ thÎ

Còng nh c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c, thÎ sÏ

kh«ng thÓ tån t¹i nÕu nã kh«ng ®em l¹i nh÷ng lîi Ých cô thÓ cho ngêi sö dông

nã. ThËt vËy:

 Nhanh chãng vµ thuËn tiÖn:

Thø nhÊt, víi kÝch thíc gän nhÑ, chñ thÎ cã thÓ dÔ dµng mang thÎ theo

ngêi vµ sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn c¸c lo¹i hµng ho¸- dÞch vô th«ng qua mét

m¹ng líi réng r·i c¸c §VCNT trong vµ ngoµi níc. ChØ cÇn mét ®éng t¸c xuÊt

tr×nh thÎ vµ kÝ vµo ho¸ ®¬n th× coi nh viÖc mua b¸n ®· hoµn tÊt vµ chñ thÎ cã thÓ

nhËn ®îc nh÷ng thø m×nh cÇn.

Thø hai, tÝnh linh ho¹t vµ thuËn tiÖn cña thÎ cßn thÓ hiÖn râ rµng khi

chñ thÎ ®i du lÞch hay c«ng t¸c níc ngoµi. Víi thÎ thanh to¸n, chñ thÎ ®îc mua

hµng ho¸ tríc tr¶ tiÒn sau vµ tµi kho¶n cña chñ thÎ chØ bÞ ghi nî khi nµo chñ thÎ

thùc sù chi tiªu b»ng thÎ. Ngoµi ra, chñ thÎ sÏ yªn t©m h¬n trong thêi gian ë níc

ngoµi khi ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ triÓn khai c¸c dÞch vô kÌm theo nh: dÞch vô

kh¸ch hµng 24/24, dÞch vô trî gióp toµn cÇu, dÞch vô b¶o hiÓm l÷ hµnh…

Thø ba, víi mét tÊm thÎ thanh to¸n trong tay, chñ thÎ sÏ cã thÓ dÔ dµng

rót tiÒn mÆt bÊt cø lóc nµo t¹i c¸c m¸y ATM ®îc trang bÞ ë nh÷ng n¬i c«ng

céng trong vµ ngoµi níc. M¸y ATM cßn cung cÊp cho chñ thÎ nh÷ng dÞch vô

kh¸c nh: tr¶ nî vay, chuyÓn kho¶n, xem sè d tµi kho¶n qua c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö …

cña m¸y.

Thø t, sö dông thÎ tÝn dông cã nghÜa lµ chñ thÎ ®ang ®îc nhËn mét

kho¶n tÝn dông tiªu dïng tù ®éng, tøc thêi. Víi h¹n møc tÝn dông mµ ng©n hµng

cung cÊp, chñ thÎ cã ®iÒu kiÖn më réng c¸c giao dÞch tµi chÝnh trong kh¶ n¨ng

thu nhËp cã h¹n. §èi víi thÎ nî, chñ thÎ thËm chÝ cßn ®îc hëng mét møc thÊu

chi nhÊt ®Þnh trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh t¹i ng©n hµng.

 TiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶

8