Kế hoạch chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế giai đoạn 2001-2005 phương hướng và giải pháp thực

Lêi nãi ®Çu

ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i

ho¸ lµ mét híng ®i ®óng nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ph¸t triÓn ®· ®îc ®Æt ra.

Môc tiªu ®Æt ra ®Õn n¨m 2005 c¬ cÊu ngµnh trong GDP níc ta ®¹t ®îc lµ:

C«ng nghiÖp 38-39%, n«ng nghiÖp 20-21% vµ dÞch vô 41-42%. §Ó ®¹t ®îc

môc tiªu nµy chóng ta ®· cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó tõng bíc thùc hiÖn. §· cã rÊt

nhiÒu c«ng tr×nh khoa häc, c¸c ý kiÕn cña c¸c nhµ kinh tÕ, c¸c chuyÓn gia ®·

tham gia nghiªn cøu lÜnh vùc nµy nh»m ®a ra c¸c ph¬ng híng, gi¶i ph¸p phï

hîp víi thùc tÕ.

Trªn c¬ së kinh nghiÖm cña c¸c c«ng tr×nh, c¸c bµi viÕt ®· ®îc c«ng bè. §Ò tµi

“KÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ giai ®o¹n 2001-2005 ph¬ng

híng vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn” ®· ra ®êi trªn c¬ së tæng hîp nh÷ng ý kiÕn ®ã

nh»m cô thÓ h¬n môc tiªu vµ ph¬ng híng, gi¶i ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch

chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ giai ®o¹n 2001-2005.

Ch¬ng I: Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu

ngµnh kinh tÕ

I. C¬ cÊu vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.

1. Kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ.

Lµ tæng hîp c¸c bé phËn hîp thµnh nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mèi quan hÖ

cña c¸c bé phËn ®ã víi nhau biÓu thÞ b»ng vÞ trÝ vµ tû träng cña mçi bé phËn

ttrong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh.

C¬ cÊu kinh tÕ thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh sau:

- Tæng thÓ nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè cÊu thµnh hÖ thèng kinh tÕ cña mét

quèc gia.

- Sè lîng vµ tû träng cña c¸c nhãm ngµnh vµ cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh hÖ

thèng kinh tÕ trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ ®Êt níc.

- C¸c mèi quan hÖ t¬ng t¸c lÉn nhau gi÷a c¸c nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè h￾íng vµo c¸c môc tiªu ®· x¸c ®Þnh.

2. Ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ.

- C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ do ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña

lùc lîng s¶n xuÊt dÉn ®Õn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. NÒn kinh tÕ ®îc chia ra

lµm 3 nhãm ngµnh c¬ b¶n N«ng nghiÖp (gåm L©m – ng nghiÖp) c«ng nghiÖp

(gåm c«ng nghiÖp vµ x©y dùng ) vµ dÞch vô.

- C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ (chÕ ®é së h÷u) ph©n theo tÝnh chÊt x· héi

ho¸, chia lµm 6 thµnh phÇn kinh tÕ, khu vùc Nhµ níc, khu vùc t nh©n, khu vùc t

b¶n Nhµ níc, khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi, khu vùc hîp t¸c x·.

C¬ cÊu kinh tÕ ph©n theo vïng l·nh thæ.

Dùa trªn ®Æc trng næi tréi cña tõng vïng, c¨n cø vµo sù ph¸t triÓn cña yÕu

tè tù nhiªn kinh tÕ – x· héi vµ lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng. C¬ cÊu l·nh thæ

chia lµm 6 vïng: vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn b¾c, vïng kinh tÕ träng ®iÓm

2

miÒm trung, vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn nam, vïng niÒm nói phÝa b¾c, vïng

T©y nguyªn, vïng ®ång b»ng s«ng cöu long.

II. C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ.

1. Kh¸i niÖm:

Lµ tæ hîp c¸c ngµnh hîp thµnh c¸c t¬ng quan tû lÖ biÓu hiÖn míi liªn hÖ

gi÷a c¸c nhãm ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¬ cÊu ngµnh ph¶n ¸nh phÇn

nµo tr×nh ®é ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi chung cña nÒn kinh tÕ vµ tr×nh ®é

ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.

2. Néi dung:

Ph©n tÝch c¬ ngµnh ngêi ta lµm 3 nhãm ngµnh chÝnh:

+ Nhãm ngµnh n«ng nghiÖp

+ Nhãm ngµnh c«ng nghiÖp

+ Nhãm ngµnh dÞch vô

- Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh víi nhau, thÓ hiÖn ë vÞ trÝ cña tõng ngµnh

còng nh tû träng nÒn kinh tÕ quèc d©n, mèi quan hÖ thÓ hiÖn ë tû träng tõng

ngµnh tÝnh theo GDP, GO vµ tÝnh theo lao ®éng, vèn ®Çu t … .

- Mèi quan hÖ cung cÊp vµ trao ®æi s¶n phÈm gi÷a c¸c ngµnh.

* C¸c d¹ng c¬ cÊu vµ tÇm quan träng cña c¸c ngµnh

- C¬ cÊu n«ng nghiÖp (1)

- C¬ cÊu c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp – dÞch vô (2)

- C¬ cÊu c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp – dÞch vô (3)

- C¬ cÊu c«ng nghiÖp – dÞch vô – n«ng nghiÖp (4)

- C¬ cÊu dÞch vô (5)

VÞ trÝ c¸c ngµnh thÓ hiÖn møc ®é quan träng tõng ngµnh ®èi víi nÒn

kinh tÕ. NÕu ë d¹ng (1). C¬ cÊu lµ thuÇn n«ng th× nã lµ vÞ trÝ sè (1), d¹ng (3).

C«ng nghiÖp vÞ trÝ sè (1), d¹ng (5) dÞch vô l¹i chiÕm vÞ trÝ sè 1. C¸c ngµnh c¬ vÞ

trÝ kh¸c nhau ®èi víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ cña ®Êt níc. S¾p xÕp vÞ trÝ

cña tõng ngµnh ph¶i dùa trªn 2 c¨n cø.

3

- Tû träng tõng ngµnh theo GDP, GO…

- VÞ trÝ vµ ph¹m vi ¶nh hëng ®Õn c¸c ngµnh kh¸c

ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp

ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, c«ng nghiÖp 36,6%, n«ng nghiÖp 24,3%, dÞch vô 39,1%,

(n¨m 2000). V× vËy c«ng nghiÖp ®îc ®Æt lªn vÞ trÝ sè 1 v×: tû träng cña níc

GNP. ¶nh hëng cña c«ng nghiÖp ®Õn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ .

XÐt theo tÝnh chÊt cña nÒn kinh tÕ.

- C¬ cÊu kinh tÕ híng néi (khÐp kÝn, ®ãng), lµ mét d¹ng c¬ cÊu trong ®ã

nÒn kinh tÕ tæ chøc theo nhu cÇu tiªu dïng trong níc.

III. Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ.

1. C¬ së lý luËn cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh.

§Þnh luËt Engel.

Theo ®Þnh luËt nµy khi thu nhËp cña ngêi d©n t¨ng lªn th× nhu cÇu tiªu

dïng hµng ho¸ thiÕt yÕu gi¶m xuèng vµ nhu cÇu tiªu dïng hµng ho¸ xa xØ t¨ng

lªn . Hµng ho¸ ®îc chia lµm 3 kh©u, hµng ho¸ thø cÊp, bµy tiªu dïng l©u bÒn vµ

hµng ho¸ xa xØ. C¸c nhµ kinh tÕ gäi l¬ng thùc, thùc phÈm lµ c¸c s¶n phÈm thiÕt

yÕu, bµng c«ng nghiÖp lµ s¶n phÈm tiªu dïng l©u bÒn vµ viÖc cung cÊp dÞch vô

lµ sù tiªu dïng cao cÊp. Do ®ã xÐt vÒ phÝa cÇu th× cÇu ®Çu vµo cña l¬ng thùc,

thùc phÈm gi¶m, cÇu hµng ho¸ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng, khi thu nhËp t¨ng.

Quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña A.Fisher.

Fisher c¸c c¸c níc cã thÓ ph©n lo¹i theo tû lÖ ph©n phèi tæng sè lao ®éng

cña tõng níc vµo 3 khu vùc. Khu vùc thø nhÊt bao gåm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp,

l©m nghiÖp khu vùc thø 2 gåm c«ng nghiÖp, dÞch vô Nhµ níc, dÞch vô t nh©n.

Theo Fisher tiÕn bé kü thuËt cã t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi ph©n bè lùc lîng lao

®éng vµo 3 khu vùc nµy. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn viÖc t¨ng cêng sö dông m¸y

mãc vµ ph¬ng thøc canh t¸c míi lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng kÕt qña lµ ®Ó ®¶m

b¶o nhu cÇu l¬ng thùc th× kh«ng cÇn lîng lao ®éng nh cò do vËy lùc lîng lao

®éng trong khu vùc nµy gi¶m. Ngîc l¹i tû lÖ lao ®éng ®îc thu hót vµo khu vùc

thø 2 vµ thø 3 ngµy cµng t¨ng do tÝnh c¬ dÇn vÒ nhu cÇu s¶n phÈm cña hai khu

4