Jorge Luis Borges: Bậc thầy hiện thực huyền ảo Mỹ La Tinh.

CHAU MY NGAY NAY SO 05-2009

JORGE LUIS BORGES : BA C THAY HIEN THUG • • a

HUYEN AO MY LATINH

1. Nha thd, nha ly luan phe binh,

ngUdi sang tae truyen ngan vi dai ngUdi

Argentina Jorge Luis Borges (1899-

1986) la mpt trong nhQng nha van gay

anh hudng bae nha't the ky XX. Tac

pham eua dng dUdc viet vdi mpt nguon

cam hQng vd tan ket hdp vdi mot tri tue

uyen tham va mpt cai nhin xuyen thau

vao chieu sau eua tdn tai, cua nhan

tinh,,.. eon ngUdi da mang lai eho dpe

gia thdi hien dai mot cam xuc kho ti,

mpt each eat nghia the gidi di biet, mpt

phdc cam menh mang theo thdi gian,

Borges sinh tai thu dd Buenos Aires,

trong gia dinh tU sin, cd nhieu tUdng

Hnh ndi tieng trong lieh sQ Argentina,

Bd' dng, Jorge Guillermo Borges la mot

luat sU kiem nghe diiy hpc, rat yeu

thich van ehUdng. Theo ldi Borges, bd

ong tQng sang tac van hpc nhUng khong

thnnh edng, ngoai tru' may bai thd

Sonnet. Jorge Guillermo Borges eo gd'c

gac Tay Ban Nha, boa huyet thdng vdi

ngudi Bo Dao Nha va nhieu hdn la ddng

mau ngUdi Anh. Me Borges la ngUdi

Anh. Ba mang mpt ca tinh manh me.

Gia dinh Borges ndi ca tieng Tay Ban

Nha lan tieng Anh. Van hoa Anh ludn

dupe de cao. Do vay, tQ be, Borges eo

dieu kien tiep xuc vdi nhieu vdn van

ehUdng trae tuyet eua nhan loai. Nam

mUdi hai tudi, dng da dpe kich

Shakespeare. Thud ky nay, dng dUdc

giao due bdi cac gia sU thue tQ chau Au

sang va sdm tiep xuc vdi the gidi ky

dieu cua van ehudng qua thU vien dd so

eua dng ba ngoai.

Nam 1914, bd' dng hi benh mat, can

benh nay ve sau di truyen sang Borges,

nen phai sang Geneva, Thuy Si ehQa

PGS.TS Le Huy Biic

Khoa Ngii vdn, Dai hoc Sii Phgm Hd Nin

benh. Borges theo cha den do va nhap

hpe phd thong. Ong hpe tieng Phap va

sau dd la tieng DQe. Trong so cac nhd

van hien dai, Borges la mot trong nhQng

ngQdi am hieu nhieu thQ tieng nhat.

Day la dieu kien de dng thau hieu han

chat eua ngdn ngU. liieu dUpc cai me lo

sau tham eua ngon tQ va sang t<io nhic-u

kieu cau true cho van phong minh.

Chien tranh The gidi lan tbi't nhat nd

ra. gia dinh ong hi ket ri ehau Au eho

den nam 1921. Di cbin-en qua nhieu

thanh phd'cua Thuy Si v;\ Tay Ban Nh;i.

Borges tiep xuc vdi nhieu nen v,'\n hoa

va nhieu phong trao van chUring dUdng

thdi. Ong gia nhap nhdm Tien phong

NgUdi cUc doan (Avant - garde Ultrais).

Day la phong trao ehd'ng chu nghia bien

dai. Phong trao nay ket thue vao nam

1922. Chiu anh hudng cua eae nha van

Tay Ban Nlia dUPng thdi, nhUng bai thd

dau tien eua Borges dang tren t;ip chi

Grecia c6 nhan de Bdi thdnh ca bien

(Hymn to the Sea) lai chiu anh hUdng tu

phong each cua Walt Whitman,

Nam 1921, Borges cung gia dinh

quay ve Buenos Aires, Ong quyet dinh

lap than bang eon dUdng van ehUdng,

bang each viet cac bai phe binh va sang

tae thd cho cac tap chi, Borges tham gia

thanh lap td tap chi van hpe tien phong

va dong vai trd ehu chdt trong viec

truyen ba khuynh bUdng tbi ca mdi.

Thdi gian nay. dng cho in tap thd dim

tien Nhiet hiing Buenos Aires (1923) vii

tap tieu luan phe binh NhUng Ira ciiu

(1925). Ong nhiet tinh ti'uyen ha hnc

thuyet eua ehu nghia cue do:in

(Ultraism) vao Argentina va tni thanh

nha van theo ehu nghia khu vUc