Hoạt động tham vấn cho người cao tuổi có biểu hiện rối loạn trầm cảm ở thành phố quảng ngãi

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

KHOA TÂM LÝ GIÁO DỤC

LÊ NỮ THÙY VY

Lớp sinh hoạt: 17CTL1

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

HOẠT ĐỘNG THAM VẤN CHO NGƢỜI CAO TUỔI

CÓ BIỂU HIỆN RỐI LOẠN TRẦM CẢM Ở THÀNH

PHỐ QUẢNG NGÃI

GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN: TS NGUYỄN THỊ TRÂM ANH

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2021

i

MỤC LỤC

DANH MỤC KÍ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lý do mở đầu .............................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................................2

3. Đối tƣợng nghiên cứu...............................................................................................2

4. Khách thể nghiên cứu: .............................................................................................2

5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................2

6. Giả thuyết nghiên cứu...............................................................................................2

7. Phƣơng pháp nghiên cứu.........................................................................................2

7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết.......................................................................2

7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn.......................................................................2

7.2.1. Các phƣơng pháp định tính................................................................................3

7.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng ................................................................3

8. Cấu trúc của đề tài ....................................................................................................3

CHƢƠNG 1....................................................................................................................4

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THAM VẤN NGƢỜI CAO TUỔI CÓ

BIỂU HIỆN TRẦM CẢM ............................................................................................4

1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu ..................................................................4

1.1.1. Tổng quan về rối loạn trầm cảm ở ngƣời cao tuổi ...........................................4

1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu về tham vấn và tham vấn cho ngƣời cao tuổi .....6

1.2. Khái quát chung về rối loạn trầm cảm...............................................................10

1.2.1. Khái niệm về rối loạn trầm cảm.......................................................................10

1.2.2. Biểu hiện lâm sàng của rối loạn trầm cảm......................................................10

1.2.3. Nguyên nhân của rối loạn trầm cảm ...............................................................12

1.2.4. Các mức độ rối loạn trầm cảm.........................................................................14

1.3. Rối loạn trầm cảm ở ngƣời cao tuổi....................................................................16

1.3.1. Khái niệm ngƣời cao tuổi.................................................................................16

1.3.2. Đặc điểm tâm lý của ngƣời cao tuổi.................................................................16

1.3.3. Đặc điểm trầm cảm ở ngƣời cao tuổi...............................................................19

1.3.3.1. Biểu hiện trầm cảm ở ngƣời cao tuổi............................................................19

1.3.3.2. Nguy cơ mắc bệnh trầm cảm ở ngƣời cao tuổi ............................................21

ii

1.3.3.3. Tác động của trầm cảm đối với ngƣời cao tuổi ...........................................23

1.4. Lý luận về hoạt động tham vấn cho ngƣời cao tuổi có biểu hiện trầm cảm ...27

1.4.1. Khái niệm về tham vấn và hoạt động tham vấn .............................................27

1.4.2. Nội dung hoạt động tham vấn cho NCT có biểu hiện rối loạn trầm cảm ....29

1.4.2.1. Mục tiêu tham vấn..........................................................................................29

1.4.3. Nội dung tham vấn ............................................................................................30

1.4.4. Hình thức tham vấn...........................................................................................30

1.4.5. Quy trình tham vấn...........................................................................................31

1.4.6. Kỹ năng tham vấn .............................................................................................33

1.4.7. Điều kiện tham vấn............................................................................................35

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1..............................................................................................36

CHƢƠNG 2..................................................................................................................37

TỔ CHÚC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....................................................37

2.1. Vài nét về địa bàn nghiên cứu .............................................................................37

2.2. Tổ chức nghiên cứu ..............................................................................................39

2.2.1. Mục đích và nội dung nghiên cứu:...................................................................39

2.2.2. Quy trình nghiên cứu ........................................................................................40

2.2.2. Mẫu nghiên cứu .................................................................................................40

2.2.3. Quy trình nghiên cứu thực tiễn........................................................................41

2.3. Các phƣơng pháp nghiên cứu sử dụng trong quá trình nghiên cứu ...............43

2.3.1. Nghiên cứu lý luận.............................................................................................43

2.3.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn ..........................................................44

2.3.2.1. Các phƣơng pháp định tính...........................................................................44

2.3.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng ...........................................................45

TIỂU KẾT CHƢƠNG 2..............................................................................................46

CHƢƠNG 3..................................................................................................................47

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG THAM

VẤN CHO NGƢỜI CAO TUỔI CÓ BIỂU HIỆN RỐI LOẠN TRẦM CẢM Ở

THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI ...................................................................................47

3.1. Thực trạng biểu hiện rối loạn trầm cảm ở ngƣời tuổi thành phố Quảng Ngãi

.......................................................................................................................................47

3.1.1. Thực trạng mức độ rối loạn trầm cảm ở ngƣời tuổi thành phố Quảng Ngãi

.......................................................................................................................................47

iii

3.1.2. Nguyên nhân dẫn đến rối loạn trầm cảm ở ngƣời cao tuổi ...........................47

3.2. Thực trạng hoạt động tham vấn cho ngƣời cao tuổi có biểu hiện rối loạn trầm

cảm ở thành phố Quảng Ngãi.....................................................................................48

3.2.1. Thực trạng tham gia vào hoạt động tham vấn của ngƣời cao tuổi có biểu

hiện rối loạn trầm cảm................................................................................................48

3.2.2. Thực trạng mục tiêu tham vấn và các vấn đề cần tham vấn ở ngƣời cao

tuổi có biểu hiện rối loạn trầm cảm ...........................................................................50

3.2.2.1. Đánh giá thực trạng mục tiêu tham vấn ở ngƣời cao tuổi có biểu hiện rối

loạn trầm cảm ..............................................................................................................50

3.2.2.2. Đánh giá thực trạng các vấn đề cần tham vấn ở ngƣời cao tuổi có biểu

hiện rối loạn trầm cảm của ngƣời cao tuổi tham gia tham vấn tâm lý. .................51

3.2.3. Thực trạng hình thức, quy trình và các kỹ năng trong tham vấn cho ngƣời

cao tuổi có biểu hiện rối loạn trầm cảm ....................................................................52

3.2.4. Thực trạng điều kiện tổ chức hoạt động tham vấn cho ngƣời cao tuổi có

biểu hiện rối loạn trầm cảm........................................................................................55

3.2.5. Nghiên cứu trƣờng hợp điển hình tham gia hoạt động tham vấn ................55

3.4. Đánh giá chung .....................................................................................................65

3.3. Đề xuất mô hình hoạt động tham vấn cho ngƣời cao tuổi có biểu hiện rối loạn

trầm cảm tại thành phố Quảng Ngãi. ........................................................................67

TIỂU KẾT CHƢƠNG 3..............................................................................................69

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................................70

1. Kết luận ....................................................................................................................70

2. Khuyến nghị.............................................................................................................71

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tham khảo tiếng Việt

PHỤ LỤC 1

PHỤ LỤC 2

PHỤ LỤC 3

PHỤ LỤC 4

PHỤ LỤC 5

PHỤ LỤC 6

iv

DANH MỤC KÍ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Viết đầy đủ

RLTC Rối loạn trầm cảm

NCT Người cao tuổi

NTV Nhà tham vấn

GDS S : T g g ầ ả gườ g

SPSS

S P g S S : ố g

ọ x

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Ký hiệu và tên bảng Trang

1 Bảng 3.1. Mức độ rối loạn trầm cảm ở ngƣời cao tuổi 47

2 Bảng 3.2. Nguyên nhân rối loạn trầm cảm ở ngƣời cao tuổi 48

3 Bảng 3.3. Tỉ lệ ngƣời cao tuổi tham gia vào các buổi tham vấn 48

4

Bảng 3.4. Tần suất tham gia và kết quả trầm cảm của ngƣời

cao tuổi khi tác động 50

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do mở đầu

Trầm cảm là những rối loạ ường gặp nhất trong các rối loạn tâm thần ở gười

cao tuổi. Tạ ướ , ầ gười cao tuổi sống ở nông thôn và phần lớn trong số

này là nông dân và làm nông nghiệp, chỉ có số í gười cao tuổ ượ ưởng chế trợ

cấ ưu í ặc mất sức và còn lại số nhiều sống chủ yếu bằng nỗ lực của chính mình,

ần họ ô g í ũy vật chất, vẫn phải làm việc kiếm sống, tro g gười

cao tuổi rất dễ bị tổ ươ g với những rủi ro kinh tế, xã h i khi con cái không có việc

làm và cu c sống ổ ịnh.

Cùng vớ qu ì , qu ì y ổi về ý, â ý gười trong

g ạn cao tuổ ũ g ất nhiều vấ ề nổi bậ Người cao tuổi có thể cảm thấy cô

, ướng về quá khứ, hay giận dỗi, chuyển từ trạng thái tích cực sang tiêu

cự … ững vấ ề â ý gười cao tuổi có nhiều y ổ Đồng thời,

vấ ề tâm lý có ả ưởng lớ ến cu c sống củ gười cao tuổi. Khi tâm lý ổ ịnh,

vui vẻ, gười cao tuổi sẽ thấy khoẻ khoắ ơ , ẽ hoạ ng nhiều ơ ự y ổi

vai trò của bản thân, nhiều gười cao tuổi cảm thấy mình không còn có ích, không còn

ược sự tôn trọng của mọ gười, ả ưởng củ “ i chứng về ưu”, ều gười cao

tuổi do những sai lầm trong quá khứ ì ường than trách bả â … g ọ

rất khó chia sẻ với con cháu hay nhữ g gười thân. Các bệnh về tâm lý (trầm cảm, lo

âu,…) ở gười cao tuổ ă g Vì vậy, ối vớ gười cao tuổi, nhu cầu ược

ă ức khỏe toàn diệ ư v ệc rèn luyện nâng cao sức khỏe cả về thể chất và

tinh thầ , ă v uy v ò ă ức khỏe củ gười cao tuổi trong

ời sống hàng ngày là cần thiế , ò ỏi sự quan tâm của các cấp, các ngành và sự vào

cu c của toàn xã h i.

Hiện nay trong công tác can thiệp trầm cảm ở gười cao tuổ , gười ta sử các can

thiệ u ư về Y Khoa, Giáo dục, Xã h i học. Trong tâm lý, các can thiệp về

â ý ư ử dụng các liệu pháp nhận thức, liệu pháp hành vi, liệu ươ g

â N ư g ư ướng nghiên cứu âu v v ệc áp dụng tham vấn nhằm

can thiệp RLTC ở gười cao tuổi.

Với thực trạng hiện tại, thông qua tìm hiểu các biệ ều trị RLTC c ng với

ặ ểm nổi bật củ gười cao tuổi khi mắc RLTC là hạn chế giao tiếp, suy giảm khả

ă g vậ ng, họ xu ướng né tránh, giảm các hoạ ng. Vì vây, tham vấn tâm lý

2

ươ g ều trị có khả ă g ại hiệu quả cao khi tiế ều trị. Tham

vấ â ý g ú gười cao tuổi RLTC chia sẻ ược bả â , y ổ ượ uy g ĩ

tiêu cực và cải thiện về mặt cả xú Để x ị ượ ươ g y ực sự

hiệu quả hay không tôi quyế ịnh thực hiện nghiên cứu này nhằ g ệu quả

ều trị RLTC bằng tham vấ â ý gười cao tuổi.

Xuất phát từ những yêu cầu ủa thực tiễ , ề ược lựa chọn nghiên cứu là:

“H ạ ng tham vấ gười cao tuổi có biểu hiện rối loạn trầm cảm ở Thành phố

Quả g Ng ” ừ ề xuất mô hình hoạ ng tham vấn vớ gười cao tuổi nói chung

v gười cao tuổi có biểu hiện trầm cảm nói riêng ở Thành Phố Quảng Ngãi.

2. Mục đích nghiên cứu

T ơ ở nghiên cứu ơ ở lý luận và thực trạng hoạ ng tham vấ gười

cao tuổi có biểu hiện trầm cảm ở Thành phố Quảng Ngãi, từ ề xuất m t số khuyến

nghị nâng cao hoạ ng tham vấ gười cao tuổi có biểu hiện trầm cảm .

3. Đối tƣợng nghiên cứu

Hoạ ng tham vấn trầm cả gười cao tuổi ở Thành phố Quảng Ngãi

4. Khách thể nghiên cứu:

Người cao tuổi trầm cảm tại Thành phố Quảng Ngãi

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

Nghiên cứu ơ ở lý luận về hoạ ng tham vấ gười cao tuổi có biểu hiện

trầm cảm ở Thành phố Quảng Ngãi.

Đ g ự ạ g hoạ ng tham vấ gười cao tuổi có biểu hiện trầm

cảm ở T ố Quả g Ng

Đề xuất mô hình hoạ ng tham vấ gười cao tuổi có biểu hiện trầm cảm

6. Giả thuyết nghiên cứu

Hoạ ng tham vấ gười cao tuổi có biểu hiện trầm cảm có nhữ g ặc thù về

n u g, ều kiện và cách tiếp cận trong tham vấn. Nếu ề xuấ ược mô hình tham

vấn c gười cao tuổi có biểu hiện trầm cảm sẽ phần nào cải thiệ ược những khó

ă g ếp cận can thiệ ối với NCT có biểu hiện trầm cảm.

7. Phƣơng pháp nghiên cứu

7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết

P ươ g â í , ổng hợp tài liệu

7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn

3

7.2.1. Các phƣơng pháp định tính

+ P ươ g g ứu hồ ơ vấn

+ P ươ g g ứu ường hợ ển hình

+ P ươ g ỏng vấn sâu

7.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng

+ P ươ g qu

+ P ươ g áp xin ý kiến chuyên gia bằng phiếu hỏi

8. Cấu trúc của đề tài

Ngoài phần mở ầu và kết luận, khuyến nghị; cấu trúc củ ề tài gồ 3 ươ g:

C ươ g 1: Cơ ở lý luận về hoạ ng tham vấ gười cao tuổi có biểu hiện

trầm cảm

C ươ g 2: Tổ chứ v ươ g pháp nghiên cứu

C ươ g 3: T ực trạ g v ề xuất mô hình hoạ ng tham vấ gười cao

tuổi có biểu hiện trầm cảm ở Thành phố Quảng Ngãi