Hoàn thiện quy định về các tội nhận và đưa hối lộ

nghiªn cøu - trao ®æi

t¹p chÝ luËt häc sè 3/2009 67

TS. TrÇn H÷u Tr¸ng *

ưa và nhận hối lộ là hai mặt gắn bó

mật thiết, hữu cơ của một trong những

hiện tượng xã hội tiêu cực là hiện tượng

tham nhũng. Trong mối quan hệ “đưa”,

“nhận” này, hành vi đưa hối lộ mang tính

chủ động, thể hiện ở hành vi đưa lợi ích nên

gọi là phía chủ động. Ngược lại, hành vi

nhận hối lộ mang tính thụ động, là phía thụ

động nhận lợi ích. Tuy nhiên, hành vi khách

quan của người đưa hối lộ bao gồm không

chỉ trường hợp chủ động đưa hối lộ mà cả

trường hợp thụ động đưa hối lộ (chủ thể đưa

hối lộ bị ép buộc phải đưa hối lộ). Tương tự

như vậy, hành vi khách quan của người

nhận hối lộ cũng bao gồm trường hợp thụ

động nhận hối lộ (được đề nghị nhận hối lộ)

và trường hợp chủ động đòi đưa hối lộ. Như

vậy “đưa” và “nhận” hối lộ luôn là sự phản

chiếu của nhau, là hai mặt tương thích của

cùng hiện tượng. Điều đó đòi hỏi các dấu

hiệu mô tả hai cấu thành tội phạm (CTTP)

này cần được xây dựng trong mối quan hệ

tương thích nhằm đảm bảo tính thống nhất,

rõ ràng không chỉ trong nhận thức mà cả

trong áp dụng các quy định của các tội

phạm này.(1)

Nghiên cứu quy định hiện hành về các

tội đưa và nhận hối lộ chúng ta nhận thấy

còn nhiều điểm cần trao đổi.

Thứ nhất: Về tình tiết “đòi hối lộ” trong

cấu thành tội phạm của tội nhận hối lộ (Điều

279 BLHS)

Theo quy định hiện hành, hành vi của tội

nhận hối lộ được mô tả là: Hành vi lợi dụng

chức vụ, quyền hạn, đã nhận hoặc sẽ nhận

tiền, tài sản hoặc các lợi ích vật chất khác để

làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc

theo yêu cầu của người đưa hối lộ.

Hành vi khách quan của tội nhận hối lộ

có thể được mô tả bằng sơ đồ sau:

Theo nội dung của điều luật, giữa hai

chủ thể “đưa” và “nhận” lợi ích vật chất luôn

tồn tại thoả thuận trái pháp luật với nội dung:

Đ

làm hoặc không

làm một việc vì

lợi ích hoặc

theo yêu cầu

của người đưa

hối lộ

đã nhận

lợi ích

vật chất

sẽ nhận

lợi ích

vật chất

lợi dụng chức

vụ, quyền hạn

trực tiếp

qua trung

gian

* Giảng viên Khoa luật hình sự

Trường Đại học Luật Hà Nội