Hoàn Thiện Công Tác Thanh Tra Quản Lý Và Sử Dụng Đất Đai Trên Địa Bàn Huyện Quảng Hòa Tỉnh Cao Bằng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN HỒNG HẢI

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA QUẢN

LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN QUẢNG HÒA, TỈNH CAO BẰNG

CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS. TRẦN THỊ THU HÀ

Hà Nội, 2022

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong

bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên

cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận

đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Hà Nội, ngày 12 tháng 7 năm 2022

Người cam đoan

Nguyễn Hồng Hải

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban

giám hiệu trường Đại học Lâm nghiệp, khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh,

cảm ơn các thầy, cô giáo đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu trong

suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Nhân dịp này, tôi xin gửi lời cảm ơn

chân thành nhất tới PGS.TS Trần Thị Thu Hà - người đã dành nhiều thời

gian, tạo điều kiện thuận lợi, hướng dẫn về phương pháp khoa học và cách

thức thực hiện các nội dung của đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo Phòng TN&MT huyện Quảng

Hòa, Thanh tra nhà nước huyện Quảng Hòa, ban lãnh đạo UBND huyện

Quảng Hòa, lãnh đạo UBND các xã, thị trấn Hòa Thuận, Tà Lùng, Quảng

Uyên, Đại Sơn, Cách Linh và Bế Văn Đàn đã tiếp nhận và nhiệt tình giúp đỡ,

cung cấp các thông tin, số liệu cần thiết phục vụ cho quá trình nghiên cứu và

hoàn thiện luận văn.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã chia sẻ, động

viên, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện

luận văn này.

Trong quá trình làm nghiên cứu, mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn

thành luận văn, đã tham khảo nhiều tài liệu và đã trao đổi, tiếp thu ý kiến của

Thầy Cô và bạn bè, song do điều kiện về thời gian và trình độ nghiên cứu

của bản thân còn nhiều hạn chế, nên nghiên cứu khó tránh khỏi những thiếu

sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự quan tâm đóng góp ý kiến của thầy cô

và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Nguyễn Hồng Hải

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.............................................................................. vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU................................................................................... vii

DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... vii

MỞ ĐẦU....................................................................................................................1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC THANH TRA

QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI.....................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai.......................5

1.1.1. Các khái niệm cơ bản ......................................................................................5

1.1.2. Vai trò của thanh tra quản lý và sử dụng đất đai ...........................................6

1.1.3. Đặc điểm của công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai........................6

1.1.4. Nội dung công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai...............................8

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai 13

1.2. Cơ sở thực tiễn trong công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai ............ 18

1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương .......................................................... 18

1.2.2. Bài học cho huyện Quảng Hoà, tỉnh Cao Bằng.......................................... 24

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....... 26

2.1. Đặc điểm cơ bản của huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng.............................. 26

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên......................................................................................... 26

2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội............................................................................. 29

2.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................. 34

2.2.1. Phương pháp chọn điểm khảo sát................................................................ 34

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu....................................................................... 35

2.2.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu ...................................................... 36

2.2.4. Các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong luận văn............................................. 37

iv

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN................................. 38

3.1. Hệ thống chính sách và tổ chức thanh tra về quản lý và sử dụng đất đai trên

địa bàn huyện Quảng Hoà, tỉnh Cao Bằng............................................................ 38

3.1.1. Tình hình quản lý và sử dụng đất đai .......................................................... 38

3.1.2. Các quy định liên quan đến công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai

.................................................................................................................................. 48

3.2. Thực trạng công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn huyện

Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng .................................................................................... 50

3.2.1. Hệ thống tổ chức thanh tra quản lý và sử dụng đất đai.............................. 50

3.2.2. Công tác thanh tra trong quản lý nhà nước về đất đai đối với UBND các

cấp............................................................................................................................ 53

3.2.3. Công tác thanh tra việc thực hiện pháp luật đất đai của các tổ chức, cá

nhân sử dụng đất ..................................................................................................... 62

3.2.4. Tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai........................................ 71

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai trên

địa bàn huyện Quảng Hoà ...................................................................................... 77

3.3.1. Về cơ chế, chính sách cho hoạt động thanh tra quản lý và sử dụng đất đai

.................................................................................................................................. 77

3.3.2. Sự phối hợp của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan ........................... 79

3.3.3. Công tác chỉ đạo đối với hoạt động thanh tra. ............................................ 81

3.3.4. Mức độ đô thị hoá........................................................................................ 81

3.3.5. Ý thức và năng lực của cán bộ tham gia hoạt động thanh tra.................... 82

3.4. Đánh giá chung về công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn

huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng ......................................................................... 84

3.4.1. Những kết quả đạt được ............................................................................... 84

3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân .............................................................................. 85

3.5. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất

đai trên địa bàn huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng .............................................. 87

v

3.5.1. Đổi mới cơ chế chính sách trong thanh tra quản lý và sử dụng đất đai. ... 88

3.5.2. Hoàn thiện hệ thống tổ chức thanh tra quản lý và sử dụng đất đai ........... 89

3.5.3. Đổi mới công tác thanh tra việc quản lý nhà nước về đất đai đối với

UBND các xã .......................................................................................................... 90

3.5.4. Hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra đối với chủ thể sử dụng đ........... 91

3.5.5. Tăng cường công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo các HVVP về đất đai.. 91

3.5.6. Nâng cao ý thức, năng lực đối với cán bộ thanh tra.................................. 94

3.5.7. Tăng cường công tác chỉ đạo đối với hoạt động thanh tra......................... 94

KẾT LUẬN............................................................................................................. 96

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................... 99

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CN-TTCN: Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp

CNH-HĐH: Công nghiệp hóa – hiện đại hóa

QLDA: Quản lý dự án

GPMB: Giải phóng mặt bằng

HĐND: Hội đồng nhân dân

UBND: Ủy ban nhân dân

QSDĐ Quyền sử dụng đất

BT, HT&TĐC: Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

NTTS: Nuôi trồng thủy sản

NQ-CP: Nghi quyết - Chính phủ

KT-XH: Kinh tế - Xã Hội

BĐS: Bất động sản

SXNN: Sản xuất nông nghiệp

TN&MT: Tài nguyên và môi trường

TNHH: Trách nhiệm hữu hạn

GCNQSDĐ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Hiện trạng sử dụng đất đai năm 2021................................................... 28

Bảng 2.2. Cơ cấu các ngành kinh tế của huyện Quảng Hòa ................................ 32

Bảng 2.3. Đối tượng, nội dung và phương pháp thu thập số liệu sơ cấp ............ 35

Bảng 3.1. Hiện trạng diện tích đất theo đối tượng quản lý, sử dụng ................... 40

Bảng 3.2. Tổng hợp cấp giấy chứng nhận các loại đất cho hộ gia đình, cá nhân,

cộng đồng dân cư đến năm 2021 .......................................................................... 42

Bảng 3.3: Kết quả kiểm tra nghiệm thu chất lượng bản đồ năm 2021................ 55

Bảng 3.4. Tổng hợp quy hoạch xây dựng công trình, điểm dân cư trên địa bàn

huyện Quảng Hòa giai đoạn 2017-2020................................................................ 57

Bảng 3.5. Kết quả thanh tra công tác cấp GCNQSDĐ tính đến 31/12/2021 trên

địa bàn huyện Quảng Hòa ...................................................................................... 61

Bảng 3.6: Kết quả thanh tra việc sử dụng đất sai mục đích của các xã, thị trấn. 63

Bảng 3.7: Kết quả thanh tra tình hình lấn, chiếm đất của huyện Quảng Hòa..... 66

Bảng 3.8: Kết quả công tác thanh tra chuyển QSD đất không đủ điều kiện....... 69

Bảng 3.9: Số lượt tiếp công dân và đơn thư trong từng năm trên điạ bàn huyện

Quảng Hòa............................................................................................................... 72

Bảng 3.10: Kết quả giải quyết khiếu nại của huyện Quảng Hòa ......................... 73

Bảng 3.11: Thực trạng về đội ngũ cán bộ Tài nguyên và Môi trường ................ 83

huyện và địa chính xã, thị trấn ............................................................................... 83

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1. Sơ đồ vị trí của huyện Quảng Hòa ........................................................ 26

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Mỗi dân tộc, mỗi quốc gia trên thế giới đều hình thành, tồn tại và phát triển

trên nền tảng quan trọng nhất đó là đất đai. Ngay từ khi xuất hiện, con người đã

lấy đất đai làm nơi cư ngụ, sinh tồn, phát triển. Ngày nay đất đai trở thành tài

nguyên đặc biệt quan trọng đối với từng quốc gia, nó luôn gắn với cuộc sống, với

lao động của con người nên nó có vai trò hết sức to lớn trong đời sống xã hội.

Tuy nhiên, đất đai chỉ phát huy tác dụng dưới sự tác động tích cực và thường

xuyên của con người. Nhận thức được tầm quan trọng đó, công tác quản lý về đất

đai của Nhà nước ta luôn là vấn đề hàng đầu. Tuy nhiên, chính vì những tính chất

đặc biệt của đất đai mà công tác quản lý vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Trong những năm gần đây, công tác quản lý Nhà nước về đất đai còn

nhiều bất cập, bên cạnh những địa phương, những đơn vị thực hiện quản lý và

sử dụng đất đúng pháp luật vẫn còn không ít các địa phương, đơn vị buông

lỏng công tác quản lý đất đai. Việc thực hiện pháp luật đất đai chưa tốt không

chỉ đối với các chủ sử dụng đất mà ngay cả với cơ quan Nhà nước. Do vậy

vẫn xảy ra nhiều vi phạm như: sử dụng đất không đúng mục đích được giao,

lấn chiếm đất đai, chuyển nhượng đất trái phép, giao đất và cấp đất không

đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng… dẫn đến các tranh chấp, khiếu

kiện, tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật đất đai ngày càng nhiều. Ở những

địa phương yếu kém, từ những đơn khiếu nại, tố cáo đó dẫn đến việc giải

quyết đơn liên tục bị tồn đọng, trở thành điểm nóng tác động xấu đến mọi

mặt đời sống kinh tế xã hội của địa phương, làm giảm niềm tin của nhân

dân trong việc thực hiện pháp luật quản lý Nhà nước về đất đai của chính

quyền cơ sở giảm sút.

Quảng Hòa là huyện miền núi nằm ở trung tâm miềm Đông của tỉnh

Cao Bằng; có nhiều tiềm năng và thế mạnh để phát triển kinh tế, trung

2

chuyển hàng hóa, có vị trí địa chính trị quan trọng về quốc phòng, an ninh.

Đảng bộ và nhân dân Quảng Hòa có truyền thống yêu nước, cần cù, sáng tạo

trong lao động, sản xuất.

Huyện có diện tích 668,95 km², dân số năm 2019 là 66.620 người, mật

độ dân số khoảng 100 người/km². Huyện Quảng Hòa có 19 đơn vị hành chính

trực thuộc, gồm 03 thị trấn và 16 xã, là huyện biên giới có cửa khẩu quốc tế

Tà Lùng, có khu kinh tế cửa khẩu qua đó góp phần tạo cơ hội việc làm và thu

nhập cho người dân, góp phần xóa đói giảm nghèo, đời sống nhân dân theo đó

từng bước được nâng lên. Hơn nữa, Quảng Hòa đang trong giai đoạn được

quan tâm đầu tư đến năm 2030 sẽ phát triển đạt đô thị loại IV. Xuất phát từ

tình hình đó, hiện nay trên địa bàn huyện một số công trình đã và đang được

triển khai thực hiện để phát triển kinh tế, xây dựng trụ sở, đường giao thông

và các khu dân cư... Do vậy, việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng và chuyển

đổi ngành nghề giải quyết việc làm cho người lao động khi bị thu hồi đất gặp

nhiều khó khăn. Điều đáng nói là việc thực hiện các quy định về quản lý, sử

dụng đất đai trên địa bàn huyện trong thời gian qua còn hạn chế, tình trạng

quy hoạch treo, chồng lấn diện tích giữa các dự án được giao, lấn chiếm đất

đai, sử dụng đất sai mục đích vẫn còn sảy ra. Bên cạnh đó công tác kiểm

tra, thanh tra về công tác quản lý sử dụng đất đai chưa được các cấp, các

ngành quan tâm đúng mức, gây ra nhiều bức xúc, khiếu kiện, tranh chấp

đất đai ảnh ảnh đến tình hình phát triển KT-XH, ổn định trật tự an ninh,

chính trị ở địa phương.

Với tình hình thực tế như vậy, công tác thanh tra đất đai là một vấn

đề tất yếu, quan trọng và cần thiết, tôi chọn đề tài nghiên cứu của mình là:

“Hoàn thiện công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn

huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Quản

lý kinh tế.

3

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu tổng quát

Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng công tác thanh tra quản lý và sử

dụng đất đai từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác này trên

địa bàn huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác thanh tra

quản lý và sử dụng đất đai.

- Đánh giá thực trạng công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai

trên địa bàn huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng.

- Chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra quản lý và sử

dụng đất đai trên địa bàn huyện Quảng Hoà, tỉnh Cao Bằng.

- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra quản lý và sử

dụng đất đai trên địa bàn huyện Quảng Hoà, tỉnh Cao Bằng.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Công tác thanh tra quản lý và sử dụng đất đai

trên địa bàn huyện huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng

- Phạm vi nghiên cứu

+ Phạm vi nội dung: Về nội dung đề tài tập trung nghiên cứu 03 nội

dung của công tác thanh tra về quản lý và sử dụng đất đai sau: (i) Thanh tra

việc quản lý nhà nước về đất đai đối với uỷ ban nhân dân cấp xã; (ii) Thanh

tra việc thực hiện pháp luật đất đai của các tổ chức, cá nhân chủ sử dụng đất;

(iii) Giải quyết khiếu nại, tố cáo các hành vi vi phạm về đất đai.

+ Phạm vi thời gian: Số liệu thứ cấp về công tác quản lý được

thu thập của giai đoạn 2019-2021. Số liệu sơ cấp được thu thập trong

năm 2022.

+ Phạm vi không gian: Huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng.