Hoàn thiện công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ TRỌNG TẤN

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TOÁN, QUYẾT TOÁN

VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN SỬ DỤNG

VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ TRỌNG TẤN

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TOÁN, QUYẾT TOÁN

VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN SỬ DỤNG

VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI TỈNH LÀO CAI

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thành Vũ

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tên tôi là: Lê Trọng Tấn

Sinh ngày: 24/02/1983 Nơi sinh: Huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai.

Là học viên lớp cao học: CHK13 QLKT; Chuyên ngành: Quản lý kinh tế.

Trường: Đại học Thái Nguyên.

Tôi xin cam đoan:

1. Luận văn thạc sĩ kinh tế “Hoàn thiện công tác thanh toán, quyết toán vốn

đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại tỉnh Lào Cai” là do

chính tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thành Vũ.

2. Các tài liệu, số liệu, dẫn chứng mà tôi sử dụng trong đề tài là có thực và

do bản thân tôi thu thập, xử lý không có bất cứ sự sao chép nào.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về cam đoan này./.

Tác giả

Lê Trọng Tấn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc tôi xin gửi lời cảm

ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, các giảng viên Viện đào tạo sau đại học Trường

Đại học Thái Nguyên đã giúp đỡ, hướng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi và truyền

đạt cho tôi những kiến thức trong suốt quá trình học tập, tạo tiền đề để thực hiện

luận văn này.

Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới TS. Nguyễn Thành Vũ đã tận

tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn

Thạc sĩ. Đồng thời, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Quý thầy, cô trong Hội đồng chấm

luận văn đã dành thời gian đọc, chỉnh sửa và đóng góp ý kiến cho tôi hoàn thành

luận văn này một cách hoàn chỉnh.

Xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám đốc Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư,

Kho bạc Nhà nước và các Phòng chức năng có liên quan đã tạo điều kiện giúp tôi

thu thập số liệu, thông tin về lĩnh vực tài chính đầu tư trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

Tuy nhiên, do còn hạn chế về thời gian, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học

chưa nhiều luận văn chắc chắn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong nhận

được sự quan tâm đóng góp ý kiến của Quý thầy, cô, đồng nghiệp và các anh, chị

học viên./.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Lê Trọng Tấn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ............................................ vii

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................1

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................2

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................3

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THANH TOÁN,

QUYẾT TOÁN VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN SỬ DỤNG VỐN

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC .............................................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng

ngân sách nhà nước ............................................................................................4

1.1.1. Vốn đầu tư và vốn đầu tư XDCB từ ngân sách nhà nước....................................4

1.1.2. Thanh toán và quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng ngân sách nhà

nước ..................................................................................................................10

1.1.3. Nội dung, quy trình thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử

dụng ngân sách nhà nước .................................................................................21

1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ

bản sử dụng ngân sách nhà nước......................................................................33

1.2. Kinh nghiệm thực tiễn........................................................................................36

1.2.1. Kinh nghiệm thanh toán, quyết toán vốn đầu tư XDCB hoàn thành ở một số

tỉnh....................................................................................................................36

1.2.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra về thanh, quyết toán vốn đầu tư XDCB

bằng nguồn NSNN cho tỉnh Lào Cai................................................................39

CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................42

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................42

iv

2.2. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................42

2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ...........................................................................42

2.2.2. Phương pháp thiết kế phương tiện thu thập dữ liệu ...........................................45

2.2.3. Phương pháp tổng hợp dữ liệu ..........................................................................45

2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin.......................................................................46

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu..........................................................................................47

2.3.1. Các chỉ tiêu đánh giá công tác thanh toán vốn đầu tư XDCB bằng NSNN....47

2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá công tác quyết toán vốn đầu tư XDCB bằng NSNN....48

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG THANH TOÁN, QUYẾT TOÁN VỐN ĐẦU TƯ

XÂY DỰNG CƠ BẢN SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI

TỈNH LÀO CAI..............................................................................................49

3.1. Khái quát về tỉnh Lào Cai ..................................................................................49

3.1.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................49

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................................50

3.1.3. Tổng quan về tình hình đầu tư phát triển và đầu tư xây dựng cơ bản ............52

giai đoạn 2013 - 2017................................................................................................54

3.2. Thực trạng thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng Ngân sách nhà

nước tại tỉnh Lào Cai........................................................................................56

3.2.1. Cơ chế thanh toán vốn đầu tư..........................................................................56

3.2.2. Tình hình tạm ứng vốn....................................................................................59

3.2.3. Tình hình thanh toán và thu hồi tạm ứng vốn đầu tư xây dựng cơ bản ..........61

3.3. Thực trạng quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng Ngân sách Nhà

nước tại tỉnh Lào Cai........................................................................................65

3.3.1. Công tác nghiệm thu và hoàn công công trình xây dựng................................65

3.3.2. Công tác lập báo cáo quyết toán .....................................................................67

3.3.3. Kiểm toán quyết toán dự án hoàn thành..........................................................70

3.3.4. Công tác thẩm tra, phê duyệt báo cáo quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành..73

3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản

sử dụng ngân sách nhà nước tại tỉnh Lào Cai ..................................................80

3.4.1. Các nhân tố khách quan ..................................................................................80

3.4.2. Các nhân tố chủ quan ......................................................................................82

v

3.5. Đánh giá chung ..................................................................................................84

3.5.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................84

3.5.2. Những hạn chế ................................................................................................85

3.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ...............................................................................87

CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TOÁN,

QUYẾT TOÁN VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN SỬ DỤNG VỐN

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI TỈNH LÀO CAI......................................89

4.1. Phương hướng hoàn thiện công tác thanh, quyết toán vốn đầu tư XDCB của tỉnh Lào

Cai đến năm 2020 ..............................................................................................89

4.1.1. Căn cứ định hướng ..........................................................................................89

4.1.2. Định hướng công tác thanh toán vốn đầu tư XDCB bằng nguồn NSNN tại

tỉnh Lào Cai ......................................................................................................90

4.1.3. Định hướng công tác quyết toán vốn đầu tư XDCB bằng nguồn NSNN tại

tỉnh Lào Cai ......................................................................................................91

4.1.4. Mục tiêu dự kiến .............................................................................................92

4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư XDCB từ nguồn

NSNN................................................................................................................93

4.2.1. Giải pháp hoàn thiện công tác thanh toán vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN.....93

4.2.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quyết toán vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN

..........................................................................................................................96

4.2.3. Giải pháp nâng cao vai trò, trách nhiệm của các chủ thể trong quyết toán dự

án hoàn thành.................................................................................................101

4.3. Một số kiến nghị...............................................................................................104

4.3.1. Kiến nghị với Bộ tài chính ..............................................................................104

4.3.2. Kiến nghị với các Bộ, ngành, địa phương .......................................................104

4.3.3. Kiến nghị với Kho bạc Nhà nước và Sở Tài chính tỉnh Lào Cai......................105

KẾT LUẬN............................................................................................................107

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................109

PHỤ LỤC................................................................................................................111

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

TSCĐ Tài sản cố định

TSLĐ Tài sản lưu động

KBNN Kho bạc nhà nước

HĐTG Hợp đồng trọn gói

HĐCĐ Hợp đồng theo đơn giá cố định

HĐTG Hợp đồng theo thời gian

KH Hợp đồng kết hợp

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

NSNN Ngân sách nhà nước

XDCB Xây dựng cơ bản

TK

BCQT

Tài khoản

Báo cáo quyết toán

ODA

EPC

KSĐG

CĐT

KLPS

NT

XD

Vốn hỗ trợ phát triển chính thức

Hợp đồng hỗn hợp (chìa khóa trao tay)

Kỹ sư định giá

Chủ đầu tư

Khối lượng phát sinh

Nhà thầu

Xây dựng

UBND Ủy ban nhân dân

HĐ Hợp đồng

HĐND Hội đồng nhân dân

DAHT Dự án hoàn thành

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Bảng 3. 1: Cơ cấu kinh tế của tỉnh Lào Cai giai đoạn 2013 - 2017 ..........................51

Bảng 3. 2: Tổng vốn đầu tư trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2013 – 2017.........52

Bảng 3. 3: Cơ cấu vốn đầu tư trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2013 – 2017......53

Bảng 3. 4: Số dự án đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn NSNN............................54

Bảng 3. 5: Vốn đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2013 - 2017 ...............................55

Bảng 3. 6: Cơ cấu vốn đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2013 - 2017....................56

Bảng 3. 7: Đánh giá về cơ chế thanh toán vốn đầu tư XDCB ..................................58

Bảng 3. 8: Tình hình tạm ứng vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước

tỉnh Lào Cai giai đoạn 2013 – 2017 .................................................................60

Bảng 3. 9: Đánh giá về công tác tạm ứng vốn đầu tư XDCB...................................61

Bảng 3. 10: Tình hình thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước

tỉnh Lào Cai giai đoạn 2013 – 2017 .................................................................62

Bảng 3. 11: Đánh giá về công tác giải ngân vốn đầu tư XDCB ...............................63

Bảng 3. 12: Đánh giá về công tác thu hồi vốn tạm ứng............................................64

Bảng 3. 13. Đánh giá về Công tác nghiệm thu công trình xây dựng ........................66

Bảng 3. 14. Đánh giá về công tác hoàn công xây dựng............................................67

Bảng 3. 15. Số dự án chưa quyết toán giai đoạn 2013 – 2017..................................68

Bảng 3. 16. Đánh giá về công tác lập báo cáo quyết toán ........................................69

Bảng 3. 17: Đánh giá về công tác kiểm toán báo cáo quyết toán .............................72

Bảng 3. 18: Thời gian giải quyết tối đa cho các dự án XDCB .................................75

Bảng 3. 19: Chi phí thẩm tra phê duyệt quyết toán...................................................75

Bảng 3. 20: Đánh giá về cơ chế quyết toán..............................................................76

Bảng 3. 21: Tổng hợp các dự án đầu tư XDCB bằng nguồn NSNN ........................77

đã hoàn thành giai đoạn 2013 - 2017 ........................................................................77

Bảng 3. 22: Tổng hợp quyết toán vốn đầu tư XDCB các dự án hoàn thành tỉnh Lào

Cai giai đoạn 2013 – 2017................................................................................78

Bảng 3. 23: Tổng hợp quyết toán vốn đầu tư XDCB các dự án hoàn thành theo đơn

vị hành chính ....................................................................................................79

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hàng năm, tỉnh Lào Cai được hỗ trợ vốn đầu tư có mục tiêu từ ngân sách

Trung Ương và vốn cân đối ngân sách địa phương để chi đầu tư xây dựng kết cấu

hạ tầng trung bình chiếm khoảng (20-30)% tổng chi ngân sách nhà nước trên địa

bàn. Việc cân đối, phân bổ, quản lý, sử dụng và điều hành vốn đầu tư đối với các

Chủ đầu tư, địa phương thuộc tỉnh để triển khai các dự án đầu tư xây dựng thực

hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm, chống lãng

phí… là yêu cầu cấp bách của các cơ quan có liên quan như: Tài chính, Kế hoạch và

Đầu tư, Kho bạc nhà nước, Chủ đầu tư (Ban quản lý dự án)… Tuy nhiên, thực tiễn

đã và đang xảy ra tình trạng thất thoát, lãng phí vốn ngân sách nhà nước cho chi đầu

tư xây dựng ở một số đơn vị được cấp có thẩm quyền giao quản lý vốn đầu tư; từ đó

đã đặt ra cho các cấp quản lý của địa phương phải nghiên cứu các giải pháp nhằm

ngăn ngừa khắc phục vốn đầu tư. Giảm thất thoát, lãng phí vốn đầu tư đồng nghĩa

với tăng nguồn vốn phát triển kinh tế-xã hội. Để làm được, cần thực hiện từ khâu

quyết định chủ trương đầu tư (chuẩn bị đầu tư), thực hiện đầu tư đến khâu kết thúc

đầu tư đưa dự án vào sử dụng, quản lý vận hành khác. Trong đó khâu thanh toán,

quyết toán vốn đầu tư có vị trí, vai trò rất quan trọng về mặt nhận thức, về lý luận

cũng như quá trình điều hành thực tiễn. Để hoàn thiện khâu thanh toán, quyết toán

vốn đầu tư cần đẩy mạnh việc phân cấp, trách nhiệm cho các Chủ đầu tư trong hoạt

động đầu tư xây dựng, quy định rõ Chủ đầu tư là người chịu trách nhiệm chính

trong thanh toán, quyết toán vốn, giảm bớt hồ sơ thanh toán, làm rõ căn cứ và quy

trình thanh toán, quyết toán vốn đầu tư… Vì vậy việc tác giả chọn đề tài nghiên

cứu: “Hoàn thiện công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử

dụng vốn ngân sách nhà nước tại tỉnh Lào Cai” là yêu cầu cấp thiết. Đó là lý do

mà tác giả lựa chọn làm đề tài Luận văn.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư

XDCB bằng nguồn NSNN, phân tích thực trạng thanh toán, quyết toán vốn đầu tư

2

XDCB bằng nguồn NSNN tại tỉnh Lào Cai. Từ đó, đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn

thiện công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư XDCB sử dụng NSNN tại địa phương.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn, các kiến thức

liên quan đến thanh toán, quyết toán vốn đầu tư XDCB bằng nguồn NSNN.

- Đánh giá thực trạng công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư XDCB bằng

nguồn NSNN tại tỉnh Lào Cai.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thanh toán, quyết

toán vốn đầu tư XDCB sử dụng NSNN tại Lào Cai.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề về lý luận và thực tiễn trong thanh toán,

quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng ngân sách nhà nước tại tỉnh Lào Cai.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi không gian: Nghiên cứu được thực hiện đối với các dự án đầu tư

XDCB hoàn thành bằng nguồn NSNN tại tỉnh Lào Cai.

- Phạm vi thời gian: Số liệu thứ cấp thu thập từ các tài liệu như sách báo, tạp

chí, internet, các thông tư, nghị định, các văn bản pháp quy của cơ quan nhà nước,

các tài liệu do UBND, Sở tài chính, Kho bác nhà nước và Cục thống kê Tỉnh lào

Cai cung cấp giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2017.

- Phạm vi nội dung: Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực trạng, nhân tố ảnh hưởng

và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng

cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại tỉnh Lào Cai.

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

Luận văn hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về thanh toán, quyết toán

vốn đầu tư XDCB như: Khái niệm, đặc điểm, vai trò, phân loại vốn đầu tư xây dựng

cơ bản thuộc ngân sách nhà nước; Công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tư xây

dựng cơ bản sử dụng ngân sách nhà nước, Sự cần thiết phải kiểm soát thanh toán

vốn đầu tư XDCB thuộc ngân sách nhà nước, vai trò của Kho bạc Nhà nước

trong kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB từ ngân sách nhà nước; công tác

3

quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng ngân sách nhà nước; các nhân tố

ảnh hưởng đến thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng ngân

sách nhà nước.

Trên cơ sở thực trạng thanh toán, quyết toán vốn đầu tư XDCB bằng nguồn

NSNN tại tỉnh Lào Cai, luận văn đã chỉ rõ những bất cập trong công tác thanh toán,

quyết toán tại tỉnh Lào Cai. Những bất cập rút ra là căn cứ quan trọng để luận văn

đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thanh, quyết toán vốn đầu tư XDCB

tại tỉnh Lào Cai, đây là một vấn đề đang được quan tâm hiện nay.

Nội dung luận văn là tài liệu tham khảo có giá trị cho những người học tập

nghiên cứu, cho các nhà quản lý địa phương tỉnh Lào Cai nói riêng và các huyện nói

chung cũng như những cá nhân, tổ chức quan tâm đến công tác thanh toán, quyết

toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng ngân sách nhà nước.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các chữ viết tắt, danh mục bảng biểu

hình vẽ, tài liệu tham khảo, luận văn được chia thành 4 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về thanh toán, quyết toán vốn đầu tư

xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Chương 2. Phương pháp nghiên cứu.

Chương 3. Thực trạng thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản sử

dụng vốn ngân sách nhà nước tại tỉnh Lào Cai.

Chương 4. Giải pháp hoàn thiện công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư

xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại tỉnh Lào Cai.