Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ĐỨC LONG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH SƠN, TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ĐỨC LONG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH SƠN, TỈNH PHÚ THỌ

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ ANH TÀI

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và chưa

được dùng để bảo vệ một học vị nào khác. Các thông tin, trích dẫn trong luận

văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2018

Tác giả luận văn

Nguyễn Đức Long

ii

LỜI CẢMƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý ngân

sách xã trên địa bàn huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ”, tôi đã nhận được sự

hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày

tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện

giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa,

văn phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên

đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành

luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giảng viên

hướng dẫn PGS.TS. Đỗ Anh Tài.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác

của các cô chú, anh chị em và bạn bè, tôi xin chân thành cảm ơn. Thêm nữa,

tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn chân thành tới bạn bè, đồng nghiệp và gia đình

đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên cứu này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2018

Tác giả luận văn

Nguyễn Đức Long

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢMƠN ....................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii

DANH MỤC CÁC HÌNH..............................................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài .................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4. Những đóng góp của đề tài ........................................................................... 3

5. Kết cấu của Luận văn.................................................................................... 4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN

SÁCH XÃ......................................................................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về ngân sách xã.................................................................... 5

1.1.1. Khái niệm về ngân sách xã ..................................................................... 5

1.1.2. Vai trò của chính quyền cấp xã và ngân sách xã .................................... 6

1.2. Quản lý ngân sách xã ............................................................................... 14

1.2.1. Khái niệm về quản lý ngân sách xã: ..................................................... 14

1.2.2. Mục tiêu quản lý ngân sách xã.............................................................. 14

1.2.3. Bộ máy quản lý ngân sách xã................................................................ 15

1.2.4. Nội dung của công tác quản lý ngân sách xã ........................................ 15

1.3. Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã .......................................................... 28

1.3.1. Quản lý NSX huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ (huyện Nông thôn

mới đầu tiên của tỉnh Phú Thọ)....................................................................... 28

1.3.2. Quản lý NSX thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ (trung tâm văn

hóa, kinh tế, chính trị của tỉnh Phú Thọ):........................................................ 29

iv

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 32

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 32

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 32

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 32

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin................................................................. 34

2.2.3. Phương pháp tổng hợp thông tin........................................................... 34

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 35

Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH

XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH SƠN............................................. 36

3.1. Giới thiệu về huyện Thanh Sơn ............................................................... 36

3.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Thanh Sơn ................................................... 36

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Thanh Sơn ........................................ 37

3.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện

Thanh Sơn có ảnh hưởng đến quản lý ngân sách nhà nước........................... 38

3.2. Giới thiệu về phòng Tài chính - kế hoạch của huyện Thanh Sơn............ 39

3.3. Giới thiệu về Thị trấn Thanh Sơn ............................................................ 40

3.4. Giới thiệu về xã Hương Cần .................................................................... 42

3.5. Một số nét tổng quan về tình hình thu, chi NSNN trên địa bàn............... 43

3.5.1. Các văn bản quy định về thu, chi NSNN trên địa bàn.......................... 43

3.5.2. Tình hình thu, chi ngân sách xã trên địa bàn huyện Thanh Sơn giai

đoạn 2015-2017............................................................................................... 46

3.6. Đánh giá thực trạng quản lý ngân sách xã ............................................... 50

3.6.1. Đánh giá thực trạng lập dự toán ngân sách xã ...................................... 50

3.6.2.Đánh giá thực trạng công tác chấp hành dự toán ngân sách xã

3.6.2.1.Việc chấp hành thu ngân sách xã ........................................................ 64

3.6.3. Đánh giá thực trạng công tác quyết toán ngân sách xã......................... 91

3.6.4. Đánh giá thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra, thực hiện kết luận

sau thanh tra kiểm tra ngân sách xã ................................................................ 93

v

3.6.5.Đánh giá thực trạng công tác công khai tài chính, ngân sách xã........... 95

3.7. Các yếu tố ảnh hưởng............................................................................... 97

3.8. Kết luận Chương 3 ................................................................................... 99

Chương 4: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH

XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH SƠN........................................... 102

4.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu hoàn thiện công tác quản lý ngân

sách xã trên địa bàn huyện Thanh Sơn.......................................................... 102

4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn

huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ ................................................................... 109

4.2.1. Tăng cường tập huấn nâng cao trình độ quản lý, giám sát cho chủ

tịch Hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân, cán bộ tài chính - kế toán các

xã, thị trấn trên địa bàn huyện....................................................................... 109

4.2.2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý ngân sách

xã, thị trấn trên địa bàn huyện Thanh Sơn. ................................................... 112

4.2.3. Quy định hệ thống sổ sách, báo biểu kế toán áp dụng cho xã, thị

trấn trên địa bàn huyện.................................................................................. 115

4.3. Đề xuất, kiến nghị .................................................................................. 117

4.3.1. Đề xuất HĐND, UBND tỉnh, Sở Tài chính Phú Thọ.......................... 117

4.3.2. Đề xuất với HĐND, UBND huyện, Phòng Tài chính - Kế hoạch

huyện Thanh Sơn........................................................................................... 117

4.3.3. Đề xuất HĐND, UBND xã, ban tài chính xã, thị trấn huyện Thanh Sơn. 118

4.4. Kết luận chương 4 .................................................................................. 118

KẾT LUẬN.................................................................................................. 120

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 122

PHỤ LỤC..................................................................................................... 124

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Diễn giải

1 BQ Bình quân

2 CN Công nghiệp

3 CNH-HĐH Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

4 DT Dự toán

5 HĐND Hội đồng nhân dân

6 KBNN Kho bạc Nhà nước

7 KH Kế hoạch

8 NLN Nông lâm nghiệp

9 NH Ngân hàng

10 NN Nhà nước

11 NS Ngân sách

12 NSNN Ngân sách Nhà nước

13 NSX Ngân sách xã

14 SS So sánh

15 TGKB Tiền gửi kho bạc

16 TH Thực hiện

17 TNQD Thu nhập quốc dân

18 SXKD Sản xuất kinh doanh

19 UBND Uỷ ban nhân dân

20 ƯTH Ước thực hiện

21 XDCB Xây dựng cơ bản

22 XNQD Xí nghiệp quốc doanh

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Tỷ lệ phân chia nguồn các cấp ngân sách tỉnh Phú thọ.................. 44

Bảng 3.2. Định mức phân bổ, nhiệm vụ chi ngân sách xã theo quy định

của HĐND tỉnh Phú Thọ .............................................................. 45

Bảng 3.3. Tổng hợp thu chi ngân sách xã, thị trấn huyện thanh sơn từ

năm 2015-2017 ............................................................................. 48

Bảng 3.4: Dự toán thu ngân sách xã Hương Cần năm 2017........................... 52

Bảng 3.5: Dự toán chi ngân sách xã Hương Cần năm 2017........................... 53

Bảng 3.6: Dự toán thu ngân sách thị trấn Thanh Sơn năm 2017 .................... 54

Bảng 3.7. Dự toán chi ngân sách thị trấn Thanh Sơn năm 2017 .................... 55

Bảng 3.8. Tổng hợp thu NSX theo nội dung trên địa bàn Huyện Thanh

Sơn (Năm 2015 - 2017) ................................................................ 66

Bảng 3.9. So sánh thực hiện và dự toán thu ngân sách xã, thị trấn năm

2017 trên địa bàn Huyện Thanh Sơn ............................................ 67

Hình 3.10: Tổng hợp chi NSX theo nội dung trên địa bàn Huyện Thanh

Sơn (Năm 2015 - 2017) ................................................................ 80

Hình 3.11: So sánh thực hiện và dự toán chi ngân sách xã, thị trấn năm

2017 trên địa bàn Huyện Thanh Sơn ............................................ 81

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Tổ chức bộ máy quản lý Tài chính - kế toán ngân sách xã ............ 15

Hình 3.1: Cơ cấu bộ máy quản lý phòng Tài chính - kế hoạch Huyện

Thanh Sơn - Tỉnh Phú thọ............................................................. 39

Hình 3.2: Quá trình tổ chức thực hiện thu ngân sách xã, thị trấn của

Huyện Thanh Sơn ......................................................................... 64

Hình 3.3: Quá trình tổ chức chi ngân sách xã, thị trấn huyện Thanh Sơn...... 78

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hiến pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định, xã

là một cấp chính quyền cơ sở trong hệ thống hành chính nhà nước bốn cấp ở

nước ta. Cấp xã có vị trí đặc biệt quan trọng, là cấp trực tiếp triển khai mọi

chủ trương, đường lối, chính sách và pháp luật của Đảng và Nhà nước đến với

người dân, là nơi trực tiếp giải quyết toàn bộ các quan hệ và lợi ích giữa nhà

nước với người dân Trong chủ trương đổi mới của Đảng và Nhà nước ta, việc

ưu tiên cho phát triển nông thôn là vấn đề bức thiết cần giải quyết nhằm thực

hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Để thực

hiện được điều đó ngoài việc phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng cơ sở hạ

tầng, các công trình phúc lợi… thì còn phải xây dựng và hoàn thiện các cơ

chế chính sách để quản lý tại cấp cơ sở, cụ thể là chính quyền cấp xã, phường,

thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã), đặc biệt là phải hoàn thiện cơ chế chính

sách liên quan đến hoạt động tài chính ngân sách xã, vì lĩnh vực này ảnh

hưởng đến tất cả các hoạt động của chính quyền cấp xã.

Ngân sách xã là công cụ, phương tiện vật chất bằng tiền để chính quyền

cấp xã thực hiện các chức năng nhiệm vụ của mình, là một công cụ kinh tế

quan trọng điều tiết, quản lý nền kinh tế xã hội tại địa phương. Là một cấp

ngân sách cơ sở cuối cùng trong hệ thống NSNN, ngân sách xã trong những

năm qua đã được Đảng và Nhà nước quan tâm chú ý cùng với quá trình phát

triển và hoàn thiện không ngừng chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp cơ

sở. Chính vì lý do đó cùng với việc chú trọng quản lý ngân sách của nhà nước

(NSNN), Đảng và nhà nước quan tâm tới việc nâng cao hiệu quả công tác

quản lý ngân sách xã bằng hệ thống Luật ngân sách nhà nước mới: Luật ngân

sách nhà nước ban hành ngày 25/6/2015, và các văn bản dưới Luật như: Nghị

định 163/2016/NĐ-CP của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành một số điều

của Luật Ngân sách nhà nước ban hành ngày 21/12/2016. Thông tư số

2

344/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính Quy định về quản lý ngân sách xã và các

hoạt động tài chính khác của xã, phường, thị trấn ban hành ngày 30/12/2016.

Tuy nhiên trong điều kiện hiện nay, công tác quản lý ngân sách xã còn

nhiều vấn đề cần phải bàn, nhiều điều bất cập, nhiều những tồn tại cần phải

được hoàn thiện để đáp ứng được sự phát triển lớn mạnh của nền kinh tế đất

nước, cả về chiều rộng lẫn chiều sâu phù hợp với thời đại hội nhập. Sự ổn

định vững chắc, ngày càng lớn mạnh của ngân sách xã sẽ đóng góp vào sự ổn

định phát triển của ngân sách nhà nước và nền tài chính quốc gia.

Thanh Sơn là huyện miền núi nằm ở phía Tây Nam tỉnh Phú Thọ, diện

tích tự nhiên là 62.177,06 ha. Dân số năm 2016 trên 12 vạn người, có 16 dân

tộc cùng sinh sống, trong đó: Đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 61%; Toàn

huyện có 23 đơn vị hành chính, gồm 22 xã và 1 thị trấn [11] [19]. Huyện

Thanh Sơn trong những năm qua kinh tế hát triển ổn định, đời sống vật chất

tinh thần của người dân ngày một nâng cao, có được kết quả đó nhờ vào sự

đóng góp không nhỏ của công tác quản lý ngân sách nhà nước, đặc biệt sự

thay đổi bộ mặt ở nông thôn có sự đóng góp rất lớn của công tác quản lý ngân

sách xã khi thực hiện Luật NSNN. Mặc dù vậy bên cạnh những mặt đã làm

được ngân sách xã của huyện Thanh Sơn cũng bộc lộ không ít tồn tại, hạn chế

vì vậy em đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã trên

địa bàn huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ” nhằm mục đích đưa ra một số giải

pháp dựa trên khoa học và thực tiễn góp phần giải quyết các vấn đề tồn tại và

nâng cao chất lượng quản lý ngân sách xã tại huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

2.1.Mục tiêu chung

Thông qua nghiên cứu, phân tích các thông tin, số liệu thu thập được

về công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Thanh Sơn, đánh giá

thực trạng, chỉ ra những tồn tại hạn chế tìm ra nguyên nhân chủ quan,

khách quan của những tồn tại hạn chế trên cơ sở đó đề xuất những nhóm

3

giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã trên địa

bàn huyện Thanh Sơn.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa những cơ sở lý luận, quy định nhà nước hiện hành về

quản lý ngân sách nhà nước, quản lý ngân sách xã.

- Nghiên cứu, phân tích các thông tin số liệu thu thập được, từ đó chỉ ra

thực trạng công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Thanh Sơn, tỉnh

Phú Thọ qua các năm 2015, 2016, 2017. Chỉ rõ nguyên nhân chủ quan, khách

quan của những tồn tại hạn chế trong công tác quản lý ngân sách xã trên địa

bàn huyện Thanh Sơn.

- Đề xuất những nhóm giải pháp cụ thể hoàn thiện công tác quản lý

ngân sách xã trên địa bàn huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. Chỉ rõ căn cứ, điều

kiện, cách thức tiển khai thực hiện giải pháp đã đề xuất.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động quản lý tài chính ngân sách xã,

thị trấn trên địa bàn huyện Thanh Sơn .

Phạm vi nghiên cứu: Đề tài thực hiện đánh giá công tác quản lý ngân

sách xã gồm lập dự toán, chấp hành dự toán (hoạt động thu, chi NSX), quyết

toán NSX, công tác thanh tra kiểm tra NSX việc thực hiện kết luận thanh

kiểm tra và những ảnh hưởng của quản lý ngân sách xã đến đời sống kinh tế -

xã hội địa phương.

Đề tài tập trung nghiên cứu ở phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Thanh

Sơn, 22 xã, 01 thị trấn trên địa bàn huyện Thanh Sơn và chọn 02 đơn vị đặc

trưng để minh họa công tác lập dự toán, thực hiện dự toán (Thị trấn Thanh

Sơn, xã Hương Cần).

4. Những đóng góp của đề tài

Đề tài làm rõ những vấn đề về cơ sở lý luận và thực tiễn của ngân sách

nhà nước và quản lý ngân sách xã. Đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân

4

sách xã tại huyện Thanh Sơn phát hiện ra vấn đề, nguyên nhân của vấn đề và

kiến nghị những giải pháp hữu hiệu để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách

xã trong giai đoạn tới, từ đó góp phần:

- Ổn định ngân sách địa phương, vững mạnh ngân sách nhà nước và

nền tài chính quốc gia.

- Thấy được những việc đã làm được cũng như thấy được những bất

cập, tồn tại để điều chỉnh trong giai đoạn tới.

- Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách xã giúp tăng thu, tiết kiệm chi

tạo đà phát triển kinh tế - xã hội tại các xã, thị trấn nhằm ổn định tình hình

chính trị, an ninh, trật tự xã hội tại cơ sở theo chủ trương của Đảng và Nhà

nước đã đề ra.

5. Kết cấu của Luận văn

Luận văn gồm 4 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn về quản lý ngân sách xã.

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.

Chương 3: Thực trạng công tác quản lý ngân sách xã tại huyện Thanh

Sơn, tỉnh Phú Thọ.

Chương 4: Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn

huyện Thanh Sơn trong thời gian tới.