Hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với người bị thu hồi đất tại thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGÔ THỊ OANH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BỒI THƢỜNG,

HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ ĐỐI VỚI NGƢỜI BỊ

THU HỒI ĐẤT TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN,

TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGÔ THỊ OANH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BỒI THƢỜNG,

HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ ĐỐI VỚI NGƢỜI BỊ

THU HỒI ĐẤT TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN,

TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN ĐÌNH HỢI

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn

"Hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với người bị thu

hồi đất tại thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên" là trung thực và

chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan luận văn được hoàn thành là quá trình nghiên cứu

nghiêm túc của tác giả cùng với sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn

TS. Nguyễn Đình Hợi.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2015

Tác giả Luận văn

Ngô Thị Oanh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài, tôi đã nhận được sự quan

tâm giúp đỡ nhiệt tình, sự đóng góp quý báu của nhiều tập thể và cá nhân đã

tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ để tôi hoàn thành bản luận văn này.

Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cám ơn TS. Nguyễn Đình Hợi đã trực

tiếp hướng dẫn tôi trong suốt thời gian tôi nghiên cứu thực hiện đề tài.

Tôi xin cảm ơn sự góp ý chân thành của các Thầy, Cô giáo Khoa sau

Đại học, Trường Đại hoạc kinh tế và Quản trị kinh doanh, Đại học Thái

Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Sở Tài Nguyên và Môi trường

tỉnh Thái Nguyên, Các đơn vị phòng, ban trực thuộc UBND thành phố Thái

Nguyên (Phòng Tài nguyên và Môi trường; phòng Tài chính kế hoạch; Phòng

Quản lý đô thị; Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái Nguyên), UBND

phường Túc Duyên; UBND xã Đồng Bẩm đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong

thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn tại địa phương.

Tôi xin cảm ơn tới gia đình, người thân, đồng nghiệp và bạn bè đã giúp

đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.

Tác giả luận văn

Ngô Thị Oanh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................... 3

4. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 3

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3

6. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 3

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC BỒI

THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ ĐỐI VỚI NGƢỜI BỊ THU

HỒI ĐẤT.......................................................................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 5

1.1.1. Khái niệm về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư .....................................5

1.1.2. Đặc điểm của công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB.................................6

1.1.3. Nội dung của công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC khi Nhà nước

thu hồi đất ..................................................................................................................8

1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư đối với người dân khi Nhà nước thu hồi đất..........................................16

1.1.5. Chính sách bồi thường, hỗ trợ và TĐC tại Việt Nam..........................21

1.2. Cơ sở thực tiễn của công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC........................ 25

1.2.1. Thực trạng bồi thường GPMB tại Việt Nam........................................25

1.2.2. Thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC ở một số nước

trên thế giới..............................................................................................................31

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iv

1.2.3. Bài học kinh nghiệm về công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC tại

một số nước, ứng dụng đối với Việt Nam............................................................34

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 36

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 36

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 36

2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu ..................................................................36

2.2.2. Phương pháp chọn mẫu và số lượng mẫu điều tra...............................37

2.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu điều tra.......................................37

2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin ...........................................................37

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích................................................................ 38

2.3.1. Bồi thường đất..........................................................................................38

2.3.2. Bồi thường tài sản, vật kiến trúc ............................................................38

2.3.3. Hỗ trợ đất..................................................................................................38

2.3.4. Số lao động mất việc làm do bị thu hồi đất ..........................................38

2.3.5. Vấn đề thu nhập của các hộ bị thu hồi đất............................................38

2.3.6. Vấn đề an ninh trật tự của các hộ sau khi bị thu hồi đất .....................38

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ

VÀ TÁI ĐỊNH CƢ TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH

THÁI NGUYÊN ............................................................................................ 39

............................................................................................. 39

3.1.1. Điều kiện tự nhiên của thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên......39

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hộ .......................43

3.2. Công tác bồi thường GPMB thành phố Thái Nguyên ............................. 46

3.3. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn của Thái Nguyên khi thực

hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC đến người bị thu hồi đất................ 48

3.4. Thực trạng về công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC ở thành phố Thái

Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.............................................................................. 49

3.4.1. Khái quát về 2 dự án nghiên cứu và các văn bản liên quan đến bồi

thường, hỗ trợ và TĐC trên địa bàn TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ...........49

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

v

3.4.2. Chính sách bồi thường, hỗ trợ và TĐC khi Nhà nước thu hồi đất

ở 2 dự án...................................................................................................................55

3.4.3. Đánh giá chung việc thực hiện các chính sách bồi thường, hỗ trợ

và TĐC khi nhà nước thu hồi đất tại 2 dự án ......................................................66

3.4.4. Ảnh hưởng của 2

.................................................................................................................67

......................................... 74

3.5 2

................................74

..................78

Chƣơng 4: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC

BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ ĐỐI VỚI NGƢỜI

DÂN BỊ THU HỒI ĐẤT TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH

THÁI NGUYÊN ............................................................................................ 81

4.1. Quan điểm định hướng và mục tiêu......................................................... 81

..................................................................... 81

4.2.1. Các giải pháp chung ................................................................................81

4.2.2. Các giải pháp cụ thể ................................................................................84

4.3. Kiến nghị.................................................................................................. 90

4.3.1. Đối với Trung ương.................................................................................90

4.3.2. Đối với địa phương..................................................................................91

.................................................................................................... 93

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 96

PHỤ LỤC....................................................................................................... 99

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BNNPTNT : Bộ nông nghiệp phát triển nông thôn

CD : Chuyên dùng

CQ : Cơ quan

đ/c : Đồng chí

ĐH : Đại học

GCNQSDĐ : Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

GPMB : Giải phóng mặt bằng

HĐBT : Hội đồng bồi thường

LĐĐ : Luật đất đai

NN : Nông nghiệp

SX : sản xuất

TĐC : Tái định cư

TP : Thành phố

UBND : Ủy ban nhân dân

XD : xây dựng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. 2013....... 42

Bảng 3.2. Bảng tổng hợp kết quả thực hiện công tác GPMB năm

2010-2013 ...................................................................................... 47

2 dự án nghiên c u

.............................................................. 54

ượng được bồi thư

d ng Tr .......................... 55

Bảng 3.5. Ý kiến của người bị thu hồi đất về việc xác định đối tượng và

điều kiện được bồi thường của Dự án xây dựng Trường Đại

học Việt Bắc tại xã Đồng Bẩm ....................................................... 56

ượng được bồi thư xây

dựng trụ sở làm việc mới của Tòa án nhân dân tỉnh Thái

Nguyên ...................................................... 58

Bảng 3.7. Ý kiến của ngư ượng và

điều kiện được bồi thư

i Ph ............ 59

Bảng 3.8. So sánh đơn giá bồi thư 2 d u ............ 60

Bảng 3.9. Đơ ng

dựng Trư .......................... 61

Bảng 3.10. Đơn giá Dự án

xây dựng Trụ sở làm việc mới Tòa án nhân dân tỉnh Thái

Nguyên ....................................................... 62

Bảng 3.11. Ý kiến của người có đất bị thu hồ

thường đất và tài sản 2 d

..................................................... 63

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

viii

Bảng 3.12. So sánh các khoản hỗ trợ của 2 dự án nghiên c u

.............................................. 64

Bảng 3.13. Ý kiến của ngư các

chín 2 d ........................................................... 65

Bảng 3.14: Tình hình lao động và việc làm của các hộ dân bị thu hồi đất

dự án xây dựng Trường Đại học Việt Bắc tại xã Đồng Bẩm ............ 68

Bảng 3.15: Tình hình lao động và việc làm của các hộ dân bị thu hồi đất.......... 69

Bảng 3.16. Thu nhập bình quân của người dân .............................................. 70

Bảng 3.17. Thu nhập của các hộ sau khi bị thu hồi đất ................................. 71

Bảng 3.18. Tình hình tiếp cận các cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội sau khi

thu hồi đất........................................................................................ 72

Bảng 3.19. Tình hình an ninh trật tự của người dân sau khi thu hồi đất ........ 73

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm qua, trên khắp các vùng, miền của đất nước, nhiều

khu công nghiệp, khu đô thị mới được xây dựng, hệ thống kết cấu hạ tầng

kinh tế - xã hội được nâng cấp, xây mới ngày càng đồng bộ và hiện đại. Nhờ

đó, bộ mặt của đất nước đã thay đổi nhanh chóng theo hướng công nghiệp

hóa, hiện đại và văn minh. Việc thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng

để thực hiện các công trình quốc phòng an ninh, lợi ích quốc gia công cộng,

phát triển kinh tế là một khâu quan trọng, then chốt tạo điều kiện cho sự phát

triển lâu dài và bền vững. Việc thu hồi đất dẫn đến nhiều diện tích đất vốn từ

lâu là chỗ ở là điều kiện cơ bản cho sản xuất - kinh doanh của người dân nay

bị thu hẹp, buộc họ phải thay đổi chỗ ở và điều kiện sống.

Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách và đã được các địa phương

vận dụng để giải quyết vấn đề bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, bảo đảm việc

làm, thu nhập và đời sống của người dân có đất bị thu hồi. Tuy nhiên một số

địa phương thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, đào tạo,

giải quyết việc làm cho người dân bị thu hồi đất còn chưa hợp lý, chưa có

biện pháp hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, tạo công ăn việc làm mới cho người

dân vùng di dời một cách cụ thể, việc tuyên truyền phổ biến các chính sách có

liên quan đến công việc này chưa thực hiện tốt, dẫn đến tình trạng khiếu kiện

gây mất trật tự, an ninh xã hội. Bên cạnh đó, bản thân người dân bị thu hồi đất

còn thụ động trông chờ vào Nhà nước, chưa tích cực tự đào tạo để đáp ứng

được yêu cầu của điều kiện phát triển mới, nên tình trạng thiếu việc làm, thất

nghiệp, không chuyển đổi được nghề nghiệp, khó khăn trong cuộc sống sinh

hoạt nơi ở mới, đặc biệt đối với người nông dân bị thu hồi đất đã và đang diễn

ra ở nhiều địa phương.

Trong bối cảnh chung của cả nước, thành phố Thái Nguyên đã và đang

quyết tâm tập trung nguồn lực để xây dựng cơ sở vật chất thực hiện vai trò là