Hoàn thiện công bố thông tin kế toán đáp ứng nhu cầu nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

---------------------------

NGUYỄN THỊ NGỌC HOA

HOÀN THIỆN CÔNG BỐ THÔNG TIN KẾ TOÁN

ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÀ ĐẦU TƢ TRÊN THỊ TRƢỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số: 8.34.03.01

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. TRẦN THỊ CẨM THANH

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi với sự

hƣớng dẫn của PGS.TS Trần Thị Cẩm Thanh. Các nội dung nghiên cứu và kết

quả trong đề tài là hoàn toàn trung thực.

Quy Nhơn, tháng 04 năm 2021

Tác giả

Nguyễn Thị Ngọc Hoa

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô Trƣờng Đại học

Quy Nhơn đã tận tình giảng dạy và truyền đạt kiến thức trong suốt thời gian học

tập tại trƣờng. Đặc biệt là cô PGS. TS Trần Thị Cẩm Thanh đã tận tình hƣớng

dẫn tôi trong suốt thời gian vừa qua.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến bạn bè, các nhà đầu tƣ đƣợc khảo sát đã

hỗ trợ tôi hoàn thành cuộc khảo sát thực tế liên quan đến luận văn này.

Một lần nữa, tôi xin kính chúc sức khoẻ Quý Thầy Cô Trƣờng Đại học

Quy Nhơn, gia đình, bạn bè,....

Quy Nhơn, tháng 04 năm 2021

Tác giả

Nguyễn Thị Ngọc Hoa

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Chữ đầy đủ

1 BCTC Báo cáo tài chính

2 BCTN Báo cáo thƣờng niên

3 CBTT Công bố thông tin

4 CTĐC Công ty đại chúng

5 CTNY Công ty niêm yết

6 HĐQT Hội đồng quản trị

7 IAS International Accounting Standard

8 KSNB Kiểm soát nội bộ

9 NĐT Nhà đầu tƣ

10 SGDCK Sàn giao dịch chứng khoán

11 TTKT Thông tin kế toán

12 TTCK Thị trƣờng chứng khoán

13 Tỷ số M/B Tỷ số giá trị thị trƣờng trên giá trị sổ sách

14 UBCKNN Ủy ban chứng khoán Nhà nƣớc

15 VAS Chuẩn mực Kế toán Việt Nam

16 VCSH Vốn chủ sở hữu

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH

MỞ ĐẦU......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1

2. Tổng quan nghiên cứu............................................................................. 2

3. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................ 3

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu........................................................... 3

5. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................... 3

6. Kết cấu của luận văn ............................................................................... 4

CHƢƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG BỐ THÔNG TIN

KẾ TOÁN VÀ YÊU CẦU CỦA NHÀ ĐẦU TƢ ĐỐI VỚI THÔNG TIN

KẾ TOÁN CÔNG BỐ TRÊN THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN ................ 5

1.1 Những vấn đề chung về công bố thông tin kế toán trên thị trƣờng chứng

khoán................................................................................................................ 5

1.1.1 Vai trò của thông tin kế toán.............................................................. 5

1.1.2 Sự cần thiết của vấn đề công bố thông tin kế toán trên thị trƣờng chứng

khoán............................................................................................................ 6

1.1.3 Hệ thống báo cáo tài chính – Thông tin kế toán quan trọng trên thị

trƣờng chứng khoán .................................................................................... 8

1.1.4 Báo cáo kiểm toán và báo cáo soát xét ............................................11

1.2 Yêu cầu của nhà đầu tƣ về chất lƣợng của thông tin kế toán công bố

trên thị trƣờng chứng khoán..........................................................................13

1.2.1 Các đặc điểm chất lƣợng cơ bản ......................................................13

1.2.2 Các đặc điểm chất lƣợng bổ sung ....................................................15

1.3 Thông tin kế toán công bố trong quá trình ra quyết định của nhà đầu tƣ

trên thị trƣờng chứng khoán..........................................................................16

1.3.1 Tỷ số thanh khoản ............................................................................17

1.3.2 Tỷ số hiệu quả hoạt động .................................................................17

1.3.3 Tỷ số quản lý nợ...............................................................................17

1.3.4 Tỷ số khả năng sinh lợi ....................................................................18

1.3.5 Tỷ số tăng trƣởng .............................................................................18

1.3.6 Tỷ số giá trị thị trƣờng .....................................................................18

1.4 Những yêu cầu về công bố thông tin kế toán trên thị trƣờng chứng

khoán Việt Nam ............................................................................................19

1.4.1 Những vấn đề chung về công ty đại chúng......................................19

1.4.2 Kết cấu và nội dung chủ yếu của hệ thống báo cáo.........................21

1.4.3 Những yêu cầu về công bố thông tin kế toán đối với các tổ chức

niêm yết.....................................................................................................25

1.5 Công bố thông tin kế toán tại một số thị trƣờng chứng khoán lớn trên thế

giới.................................................................................................................30

1.5.1 Thị trƣờng chứng khoán Trung Quốc ..............................................30

1.5.2 Thị trƣờng chứng khoán Mỹ ............................................................33

1.5.3 Bài học cho thị trƣờng chứng khoán Việt Nam...............................35

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..............................................................................37

CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG BỐ THÔNG TIN KẾ TOÁN VÀ SỬ

DỤNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG QUÁ TRÌNH RA QUYẾT

ĐỊNH CỦA NHÀ ĐẦU TƢ TRÊN THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN

VIỆT NAM ...................................................................................................38

2.1 Phƣơng pháp nghiên cứu.........................................................................38

2.1.1 Quy trình nghiên cứu .......................................................................38

2.1.2 Mục đích và đối tƣợng của cuộc khảo sát........................................39

2.1.3 Phƣơng pháp phân tích kết quả khảo sát..........................................40

2.2 Thực trạng công bố thông tin kế toán trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam40

2.3 Kết quả khảo sát mức độ sử dụng thông tin kế toán trong quá trình ra

quyết định của nhà đầu tƣ trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam ..............46

2.3.1 Kết quả khảo sát về thông tin chung của các nhà đầu tƣ đƣợc khảo

sát ..............................................................................................................46

2.3.2 Kết quả khảo sát thông tin cơ bản về đầu tƣ chứng khoán của nhà

đầu tƣ.........................................................................................................47

2.3.3 Kết quả khảo sát về chuyên môn của nhà đầu tƣ và tầm quan trọng

của thông tin kế toán đƣợc công bố ..........................................................48

2.3.4 Kết quả khảo sát về mức độ ảnh hƣởng của thông tin kế toán đƣợc

công bố đến quyết định đầu tƣ của nhà đầu tƣ..........................................51

2.3.5 Kết quả khảo sát về mức độ sử dụng các chỉ số tài chính để phân

tích và ra quyết định đầu tƣ của nhà đầu tƣ ..............................................54

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..............................................................................58

CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG BỐ THÔNG TIN KẾ

TOÁN ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÀ ĐẦU TƢ TRÊN THỊ TRƢỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ....................................................................59

3.1 Quan điểm và định hƣớng.......................................................................59

3.1.1 Quan điểm........................................................................................59

3.1.2 Định hƣớng ......................................................................................60

3.2 Một số giải pháp cụ thể ...........................................................................61

3.2.1 Hoàn thiện nội dung của hệ thống báo cáo theo quy định hiện hành61

3.2.2 Nâng cao ý thức và kỹ năng lập và công bố báo cáo tài chính của

các công ty đại chúng................................................................................69

3.2.3 Nâng cao chất lƣợng hoạt động kiểm soát thông tin kế toán công bố71

3.2.4 Hoàn thiện hình thức công bố thông tin kế toán..............................77

3.2.5 Một số kiến nghị ..............................................................................79

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..............................................................................82

KẾT LUẬN...................................................................................................83

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................84

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản sao)

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Chênh lệch lãi lỗ trong báo cáo tài chính bán niên trƣớc và sau soát xét

năm 2019 .................................................................................................45

Bảng 2.2: Chênh lệch lãi lỗ trong BCTC năm 2019 trƣớc và sau kiểm toán ...........45

Bảng 2.3: Bảng tổng hợp thông tin chung của các nhà đầu tƣ đƣợc khảo sát ..........46

Bảng 2.4: Bảng tổng hợp thông tin cơ bản về đầu tƣ chứng khoán của các nhà

đầu tƣ đƣợc khảo sát................................................................................47

Bảng 2.5: Bảng tổng hợp thông tin chuyên môn của nhà đầu tƣ ..............................48

Bảng 2.6: Bảng tổng hợp tầm quan trọng của thông tin kế toán đƣợc công bố........49

Bảng 2.7: Bảng tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ ảnh hƣởng của thông tin kế

toán đƣợc công bố đến quyết định đầu tƣ của nhà đầu tƣ .......................53

Bảng 2.8: Bảng tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ sử dụng các chỉ số tài chính

để phân tích và ra quyết định đầu tƣ........................................................55

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH

Sơ đồ 2.1: Quy trình khảo sát mức độ sử dụng TTKT của NĐT..............................38

Hình 2.1: Thống kê doanh nghiệp đạt chuẩn CBTT giai đoạn 2011 - 2020.............41

Hình 2.2: Tỷ lệ các công ty niêm yết đạt chuẩn công bố thông tin phân theo vốn

hóa thị trƣờng (Market Cap)....................................................................42

Hình 2.3: Các lỗi vi phạm công bố thông tin ............................................................43