Hoãn chấp hành hình phạt tù theo luật hình sự Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ MỸ TRANG

HOÃN CHẤP HÀNH HÌNH PHẠT TÙ

THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

HOÃN CHẤP HÀNH HÌNH PHẠT TÙ

THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

Chuyên ngành Luật Hình sự và Tố tụng hình sự

Định hƣớng ứng dụng

Mã số: 8380104

Người hướng dẫn khoa học: Ts. Hoàng Thị Tuệ Phƣơng

Học viên: Nguyễn Thị Mỹ Trang

Lớp: Cao học Luật Bình Thuận – Khóa 1

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của bản

thân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Hoàng Thị Tuệ Phương.

Các số liệu, trích dẫn trong luận văn có nguồn gốc, đảm bảo độ tin cậy,

chính xác và trung thực. Những kết luận của luận văn chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả

Nguyễn Thị Mỹ Trang

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................1

CHƢƠNG 1. HOÃN CHẤP HÀNH HÌNH PHẠT TÙ TRONG “TRƢỜNG

HỢP BỊ BỆNH NẶNG”.......................................................................................6

1.1. Quy định pháp luật hình sự hiện hành ....................................................6

1.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật...................................................................10

1.3. Giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật..........17

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1...................................................................................21

CHƢƠNG 2. HOÃN CHẤP HÀNH HÌNH PHẠT TÙ TRONG TRƢỜNG

HỢP “PHỤ NỮ CÓ THAI HOẶC ĐANG NUÔI CON DƢỚI 36 THÁNG

TUỔI”..................................................................................................................22

2.1. Quy định pháp luật hình sự hiện hành ..................................................22

2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật...................................................................26

2.3. Giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật..........31

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2...................................................................................34

KẾT LUẬN .........................................................................................................35

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

BLHS : Bộ luật hình sự

CQĐT : Cơ quan điều tra

CSĐT : Cảnh sát điều tra

TAND : Tòa án nhân dân

THAHS : Thi hành án hình sự

VKSND : Viện kiểm sát nhân dân

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hoãn chấp hành hình phạt tù là chế định quan trọng của Luật Hình sự Việt

Nam. Chế định hoãn chấp hành hình phạt tù thể hiện chính sách hình sự của

Đảng và nhà nước ta vừa thể hiện tính nhân văn, nhân đạo trong việc áp dụng

pháp luật hình sự vào thực tiễn, mong muốn bảo vệ quyền con người một cách

tối đa, toàn diện nhất đối với người bị kết án cũng như đối với gia đình, người

thân của họ khi họ có các điều kiện về nhân thân cần phải được chuyển thời

điểm chấp hành hình phạt tù sang một thời điểm muộn hơn. Tuy nhiên, thực tiễn

áp dụng các quy định về hoãn chấp hành hình phạt tù của các cơ quan tiến hành

tố tụng đã gặp phải một số vướng mắc, hạn chế nhất định như: Áp dụng pháp

luật không đồng bộ, thống nhất giữa các địa phương khác nhau; áp dụng không

đúng các quy định của chế định này, vi phạm về nội dung, điều kiện, phạm vi áp

dụng dẫn đến giảm hiệu quả trong công tác thi hành án hình sự; một số người bị

kết án lợi dụng quy định để được hoãn chấp hành hình phạt tù nhiều lần... Một

trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng nêu trên là do quy định pháp luật

hiện hành về hoãn chấp hành hình phạt tù vẫn còn tồn tại một số bất cập. Bên

cạnh đó, nhiều vấn đề trong thực tiễn áp dụng pháp luật cần phải được làm sáng

tỏ để có quan điểm thống nhất, đầy đủ như: căn cứ áp dụng chế định hoãn chấp

hành hình phạt tù; tổng kết, đánh giá thực tiễn áp dụng chế định hoãn chấp hành

hình phạt tù... Tuy nhiên, nội dung hoãn chấp hành hình phạt tù vẫn chưa được

quan tâm nghiên cứu một cách đầy đủ, có hệ thống và toàn diện.

Chính vì vậy, việc nghiên cứu hạn chế trong quy định pháp luật về hoãn

chấp hành hình phạt tù từ thực tiễn áp dụng pháp luật nhằm đưa ra các kiến nghị

hoàn thiện pháp luật và các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng chế định này là

nhu cầu mang tính cấp thiết hiện nay. Đây cũng là lý do tác giả chọn đề tài

“Hoãn chấp hành hình phạt tù theo luật hình sự Việt Nam” làm đề tài luận

văn thạc sĩ luật học theo định hướng ứng dụng.

2. Tình hình nghiên cứu của đề tài

Là chế định thể hiện chính sách nhân đạo của luật hình sự Việt Nam, chế

định hoãn thời hạn chấp hành hình phạt tù có quan hệ chặt chẽ mật thiết với chế

2

định chấp hành hình phạt tù và một số chế định khác của luật tố tụng hình sự và

luật thi hành án hình sự. Vì vậy, chế định này ở các mức độ khác nhau đã được

một số nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu với một số công

trình nghiên cứu tiêu biểu như sau:

- Hà Thanh Loan (2014), “Hoãn chấp hành hình phạt tù, tạm đình chỉ

chấp hành hình phạt tù trong Luật hình sự Việt Nam (trên cơ sở nghiên cứu

thực tiễn tại địa bàn tỉnh Phú Thọ)”, Luận văn thạc sĩ luật học, Khoa Luật đại

học quốc gia Hà Nội. Trong công trình này, tác giả đã nghiên cứu một số vấn

đề như sau:

+ Tác giả đã phân tích khái niệm, các đặc điểm cơ bản của chế định hoãn

chấp hành hình phạt tù, mối quan hệ giữa các cơ quan, tổ chức thi hành hoãn

chấp hành hình phạt tù với các cơ quan khác trong tố tụng hình sự. Tiếp đến, tác

giả phân tích nội dung điều kiện, trình tự thủ tục hoãn chấp hành hình phạt tù,

làm sáng tỏ bản chất pháp lý và nội dung cơ bản của chế định hoãn chấp hành

hình phạt tù;

+ Trên cơ sở số liệu của địa bàn tỉnh Phú Thọ, tác giả đánh giá thực trạng

áp dụng biện pháp hoãn chấp hành hình phạt tù tại địa phương, nêu ra những hạn

chế còn tồn tại trong thực tiễn áp dụng pháp luật để từ đó nghiên cứu, đánh giá

việc áp dụng các quy phạm pháp luật trong chế định này. Đồng thời, tác giả phân

tích những bất cập trong quy định pháp luật tố tụng hình sự về trình tự, thủ tục,

điều kiện về cơ quan, tổ chức tiến hành thi hành hoãn chấp hành hình phạt tù

nhằm đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện các quy định của pháp

luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về hoãn chấp hành hình phạt tù.

- Lê Cảm (2005), Chương thứ tám – “Các biện pháp tha miễn trong luật

hình sự”, Sách chuyên khảo sau đại học: “Những vấn đề cơ bản trong khoa học

luật hình sự (phần chung)”, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. Tại

Chương này, tác giả đã phân tích các vấn đề lý luận về các biện pháp miễn giảm

trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999,

trong đó có biện pháp hoãn chấp hành hình phạt tù. Cụ thể, tác giả đã đưa ra khái

niệm, đặc điểm và điều kiện áp dụng biện pháp hoãn chấp hành tù theo quy định

của pháp luật hình sự Việt Nam trong BLHS năm 1985 và BLHS năm 1999.