Hoa văn trên vải của người Tày ở Định Hóa - Thái Nguyên

Dương Quốc Huy Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 72(10): 159 - 163

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 159

HOA VĂN TRÊN VẢI CỦA NGƯỜI TÀY Ở ĐỊNH HÓA - THÁI NGUYÊN

Dương Quốc Huy*

Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên

TÓM TẮT

Nói đến nghề dệt vải, trước hết đó là một hoạt động kinh tế - là một nghề thủ công cổ truyền của

đồng bào Tày. Song ở khía cạnh văn hóa thì đó lại là sự biểu hiện của giá trị nghệ thuật, giá trị

thẩm mỹ. Trang phục của người Tày đơn giản một sắc chàm, nét đặc sắc thể hiện ở những mẫu

hoa văn trên vải của họ. Sản phẩm vải thổ cẩm phong phú với nhiều mô típ hoa văn màu sắc đẹp

gần gũi với tự nhiên, thể hiện tín ngưỡng tôn giáo mang đặc trưng riêng của người Tày Định Hóa.

Từ khóa: người Tày, hoa văn, thổ cẩm, trang phục, thầy Tào

Dân tộc Tày là dân cư chiếm số đông ở huyện

Định Hóa. Hiện nay, ở Định Hóa có 43.367

người Tày chiếm 49,2% dân số toàn huyện.

Có những xã của huyện Định Hóa người Tày

chiếm tới 90% như: Linh Thông, Bộc Nhiêu,

Điềm Mặc, Bình Yên…

Theo Đào Duy Anh trong tác phẩm “Đất

nước Việt Nam qua các đời” thì người Tày ở

nước ta có nguồn gốc từ người Lão Man ở

Trung Quốc. Tác giả “đoán rằng người Nùng

ở miền Nam Trung Quốc và người Tày ở Bắc

Việt Nam là hậu duệ của họ. Đặc biệt là

người Lão ở Tây Nguyên bấy giờ”. “Chúng

ta có thể đoán rằng cư dân các châu ki mi

thuộc An Nam đô hộ phủ là tiền thân của

đồng bào Tày, Nùng ở khu vực Việt Bắc hiện

nay”. [1, tr.103]

Ngoài nguồn gốc từ phía Nam Trung Quốc. Ở

Định Hóa còn một bộ phận người Kinh bị

“Tày hóa” trong quá trình di cư và sinh sống

cùng người Tày bản bản địa.

Cư trú lâu đời trên mảnh đất Định Hóa, người

Tày có đời sống vật chất và tinh thần phong

phú và đa dạng. Một trong những nghề thủ

công truyền thống mà người Tày còn lưu giữ

đến ngày nay đó là nghề dệt vải. Nghề dệt đã

gắn chặt với phong tục cưới xin truyền thống

của người Tày từ bao đời nay. Để chuẩn bị

hành trang về nhà chồng, các thiếu nữ Tày

phải tự tay dệt rất nhiều vỏ chăn, gối để biếu

những người thân trong gia đình nhà chồng.



Tel: 0985817689

Người Tày ở Định Hóa rất ít thêu thùa và trang

trí hoa văn trên bộ trang phục truyền thống của

mình. Nhưng hoa văn được dệt trên vải thì rất

phong phú và đa dạng tùy theo mục đích sử

dụng. Hoa văn phong phú đó được thể hiện rất

rõ qua vải thổ cẩm và trang phục thầy Tào.

Cho đến nay nghiên cứu về nghệ thuật tạo

hình trên vải của người Tày đã có một vài

công trình đề cập đến. Cụ thể như trong cuốn

“Trang trí dân tộc thiểu số” của tác giả

Hoàng Thị Mong, Nxb Văn hóa dân tộc, năm

1994 đã có vài dòng đề cập đến hoa văn trang

trí trên vải thổ cẩm của người Tày như hoa

văn trên mặt chăn, mặt địu và màn che. Tuy

nhiên tác giả mới chỉ kể ra hoa văn chứ chưa

đi sâu vào nghệ thuật tạo hình trên vải và

không đề cập đến hoa văn trên trang phục

thầy Tào Tày. Như vậy, nghiên cứu về hoa

văn trang trí trên vải và trang phục thầy Tào

Tày còn rất sơ lược và cũng chưa có công

trình nào nghiên cứu về hoa văn trên vải của

người Tày ở Định Hóa để chỉ ra nét đặc trưng

riêng của người Tày nơi đây.

HOA VĂN TRÊN VẢI THỔ CẨM

Vải thổ cầm của người Tày có 4 loại đó là

mặt chăn, mặt địu, màn che và túi đeo. Mô típ

trang trí hoa văn thổ cẩm đa dạng đó là:

- Các mô típ đường viền hoa móc. Mỗi tấm

vải thổ cẩm đều bố cục một cách chặt chẽ

trong các đường viền xung quanh. Đường

viền đó là các hình chữ T và chữ thọ liên tiếp

đảo ngược nhau; băng ô cách, mỗi ô cách

nhau một khoảng nền có kích thước bằng 1 ô,

loại này thể hiện màu tương đối tùy tiện vì