Hình tượng thời gian trong cho tôi xin một vé đi tuổi thơ của nguyễn nhật ánh.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA NGỮ VĂN

----------

NGUYỄN THỊ THU

Hình tượng thời gian trong Cho tôi xin một vé

đi tuổi thơ của Nguyễn Nhật Ánh

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

1

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các nhận

định, đánh giá trong khóa luận này là hoàn toàn trung thực và chưa từng có ai

công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào khác.

Đà Nẵng, ngày 03 tháng 5 năm 2012

Sinh viên

Nguyễn Thị Thu

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận của mình, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của rất

nhiều người. Qua đây, tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến TS. Bùi

Thanh Truyền, người thầy đã dìu dắt, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình làm

khóa luận.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của quý thầy, cô

giáo trong Khoa Ngữ Văn – Trường Đại học Sư Phạm Đà Nẵng cùng gia

đình, bạn bè đã ủng hộ, động viên để tôi hoàn thành được khóa luận này.

Xin chân thành cảm ơn!

Sinh viên

Nguyễn Thị Thu

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài .................................................................................... 1

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu....................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 5

4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................... 5

5. Bố cục đề tài........................................................................................... 6

NỘI DUNG................................................................................................ 7

Chương Một: NGUYỄN NHẬT ÁNH VÀ TÁC PHẨM

CHO TÔI XIN MỘT VÉ ĐI TUỔI THƠ....................................................... 7

1.1. Chân dung Nguyễn Nhật Ánh – nhà văn thân quý của tuổi thơ ............... 7

1.1.1. Một cuộc đời gian nan mà sôi động.................................................... 7

1.1.2. Mối lương duyên với tuổi thơ và văn học thiếu nhi ............................. 9

1.1.3. Quan niệm về trẻ em và đặc trưng của nghiệp viết cho độc giả

nhỏ tuổi.................................................................................................... 11

1.2. Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ – sự đột phá trong nghệ thuật khắc chạm

hình tượng của Nguyễn Nhật Ánh ............................................................. 13

1.2.1. Hình tượng trẻ em – nhà cách mạng ................................................. 14

1.2.2. Hình tượng người lớn – những kẻ bảo hoàng.................................... 20

1.2.3. Hình tượng thời gian – chất men đầy ám gợi..................................... 21

Chương Hai: CÁC BÌNH DIỆN, THỦ PHÁP XÂY DỰNG HÌNH TƯỢNG

THỜI GIAN TRONG CHO TÔI XIN MỘT VÉ ĐI TUỔI THƠ................... 24

2.1. Các bình diện thời gian chủ yếu .......................................................... 24

2.1.1. Thời gian quá khứ - miền xanh thắm trong hành trình đời người........ 24

2.1.2. Thời gian hiện tại – khúc biến tấu “Buồn ơi là sầu”........................... 28

2.1.3. Thời gian cổ tích – vang vọng chất thơ đậm sâu tính nhân văn .......... 30

2.2. Những thủ pháp xây dựng thời gian đặc thù......................................... 33

2.2.1. Thủ pháp xáo trộn thời gian ............................................................. 33

2.2.2. Thủ pháp hãm chậm và đẩy nhanh thời gian ..................................... 37

2.2.3. Thủ pháp thời gian hóa không gian .................................................. 39

2.2.4. Thủ pháp đối lập – cách song chiếu độc đáo các cực thời gian........... 41

2.2.5. Thủ pháp truyện lồng truyện – lối “chơi” thời gian đầy biến ảo ......... 46

Chương Ba: GIÁ TRỊ THẨM MỸ CỦA BÚT PHÁP XÂY DỰNG HÌNH

TƯỢNG THỜI GIAN TRONG CHO TÔI XIN MỘT VÉ ĐI TUỔI THƠ..... 50

3.1. Thời gian – nhịp cầu nối hai thế giới tuổi thơ và người lớn................... 50

3.1.1. Thời gian – con đường đưa ta về lại tuổi thơ..................................... 50

3.1.2. Thời gian – hướng đi đến thế giới người lớn ..................................... 52

3.2. Thời gian – bức thông điệp gửi lại trên chuyến tàu về với tuổi thơ ........ 55

3.2.1. Kí ức tuổi thơ – năng lượng vận hành những chuyến tàu đời ............. 55

3.2.2. Sự đồng cảm, chia sẻ của người lớn là đôi cánh nâng bước trẻ thơ..... 57

3.3. Thời gian – sự độc sáng trong nghệ thuật trần thuật ............................. 60

3.3.1. Đặc sắc về điểm nhìn trần thuật........................................................ 60

3.3.2. Đặc sắc về giọng điệu trần thuật....................................................... 62

KẾT LUẬN.............................................................................................. 66

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................... 68

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Kế thừa nền văn học truyền thống Việt Nam nói chung và văn học thiếu

nhi nói riêng, cùng với những trải nghiệm về cuộc sống, Nguyễn Nhật Ánh đã

trở thành một hiện tượng độc đáo của nền văn học thiếu nhi đương đại. Đây là

mảng văn học có nhiều nét đặc thù, thể hiện rõ nhất của các sáng tác viết cho

thiếu nhi là tính giáo dục. Nội dung này cũng không nằm ngoài mục đích của

nhà văn Nguyễn Nhật Ánh.

Nguyễn Nhật Ánh là tác giả có số đầu sách viết cho thiếu nhi nhiều

nhất hiện nay và ông cũng là tác giả được giới trẻ hết sức hâm mộ. Qua các

sáng tác của ông, chúng ta cảm nhận được tình cảm chân thành và trìu mến

mà người viết dành cho trẻ nhỏ. Không những vậy, độc giả “người lớn” cũng

bị thu hút không kém. Khi cầm trên tay bất kì cuốn sách nào của Nguyễn

Nhật Ánh, “người lớn” đều thấy dáng dấp của mình trong đó với một sự nuối

tiếc khôn nguôi về những ngày tháng thần tiên đã đi qua không bao giờ trở

lại.

Trong các cuộc hành trình về lại tuổi thơ, Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ

là một trong những tác phẩm được Nguyễn Nhật Ánh thể hiện rõ cái khát

vọng, ước mơ về lại miền kí ức xa xôi của mình nhất. Truyện được Nhà xuất

bản Trẻ in lần đầu tiên vào năm 2008 và chỉ sau một năm, tác phẩm đã đoạt

được giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam. Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ là

câu chuyện kể về sự hồn nhiên, vui tươi, tinh nghịch của các cô cậu bé lúc

tám tuổi. Qua những trò chơi thú vị của cu Mùi, Hải cò, Tí sún và Tủn, người

đọc như quay lại với tuổi thơ trong sáng đó của mình. Điều này cũng nằm

trong dụng ý của tác giả, như lời tự bạch của ông ở trang bìa bốn của cuốn

2

sách: “Tôi viết cuốn sách này không dành cho trẻ em. Tôi viết cho những ai

từng là trẻ em”.

Nghiên cứu đề tài “Hình tượng thời gian trong Cho tôi xin một vé đi

tuổi thơ của Nguyễn Nhật Ánh”, chúng tôi muốn phần nào làm sáng tỏ nét

đặc trưng của các bình diện và thủ pháp xây dựng hình tượng thời gian trong

tác phẩm này. Qua đó, người viết hy vọng đem lại cái nhìn đúng đắn nhất cho

thế giới nghệ thuật trong các sáng tác của Nguyễn Nhật Ánh nói chung và

Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ nói riêng.

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Có thể nói văn học viết cho thiếu nhi hiện nay hội tụ được nhiều cây

bút thực sự có tài năng như Phùng Quán, Hoàng Minh Tường, Trần Thiên

Hương,… và một nhà văn nữa không thể không nhắc đến ở đây là nhà văn

Nguyễn Nhật Ánh. Các tác phẩm của họ đã thu hút được tình cảm của bạn

đọc, đặc biệt là lứa tuổi mới lớn.

Truyện thiếu nhi nói chung và truyện thiếu nhi của Nguyễn Nhật Ánh

nói riêng hiện vẫn chưa nhận được sự quan tâm nhiều trong giới nghiên cứu

và phê bình văn học. Nếu có thì chỉ dừng lại ở việc giới thiệu nội dung hay

đánh giá tác phẩm… trên quy mô nhỏ. Còn đối với những công trình lớn

mang tính chất toàn diện về các đặc điểm truyện Nguyễn Nhật Ánh thì rất hạn

chế. Sau đây là các bài viết về truyện thiếu nhi của Nguyễn Nhật Ánh nói

chung và tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ nói riêng mà chúng tôi đã

tập hợp được từ các sách báo, tạp chí, internet… trong thời gian vừa qua:

2.1. Những nghiên cứu về truyện thiếu nhi của Nguyễn Nhật Ánh

Vân Thanh và Nguyên An (biên soạn) trong công trình “Bách khoa thư

văn học thiếu nhi Việt Nam” (tập 1), Nhà xuất bản Từ điển bách khoa (2003)

đã tập hợp được nhiều bài viết của các chuyên gia nghiên cứu văn học thiếu

nhi như Vân Thanh, Lã Thị Bắc Lý…. Trong đó, bài viết “Người nuôi dưỡng