Hiệu quả hoạt động tài trợ thương mại tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam, chỉ nhánh Dĩ An - Bình Dương: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Trần Thị Hồng Lan ; Nguyễn Ngọc Thạch người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

--------oo0oo--------

TRẦN THỊ HỒNG LAN

HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ THƢƠNG MẠI TẠI

NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ

PHÁT TRIỂN VIỆT NAM,

CHI NHÁNH DĨ AN-BÌNH DƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã ngành: 8 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

PGS., TSKH. NGUYỄN NGỌC THẠCH

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

TÓM TẮT

Trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, Việt Nam đang đẩy mạnh hợp tác trên

nhiều lĩnh vực với các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là tập trung phát triển quan hệ

thƣơng mại quốc tế. Những bƣớc tiến gần đây về hoạt động ngoại thƣơng của Việt

Nam có sự đóng góp không nhỏ của các Ngân hàng thƣơng mại với vai trò là trung

gian thanh toán, cung ứng các sản phẩm, dịch vụ tài trợ xuất nhập khẩu cho các

doanh nghiệp.

Trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thì hoạt động tài trợ thƣơng mại

đóng vai trò rất quan trọng hoạt động chung, chiếm tỷ trọng không nhỏ trong lợi

nhuận chung của Ngân hàng. Đấy là lý do luận văn “ Hiệu quả hoạt động tài trợ

thương mại tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam,

Chi nhánh Dĩ An-Bình Dương” đƣợc lựa chọn để nghiên cứu.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá hoạt động TTTM

tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Dĩ

An-Bình Dƣơng giai đoạn 2016 – 2018 nhằm làm rõ những thành công, hạn

chế cũng nhƣ nguyên nhân dẫn đến những hạn chế. Trên cơ sở đánh giá hiệu quả

hoạt động tài trợ thƣơng mại dựa trên các khía cạnh đo lƣờng hiệu quả theo mô hình

Balanced scorecard – Mô hình đo lƣờng hiệu quả hoạt động của Giáo sƣ Tiến sĩ

Kaplan & Norton. Từ đó, đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả

hoạt động tài trợ thƣơng mại tại ngân hàng TMCP Đầu tƣ và phát triển Việt Nam –

Chi nhánh Dĩ An-Bình Dƣơng trong thời gian tới.

Luận văn sử dụng phƣơng pháp định tính trong nghiên cứu lý luận cũng nhƣ

trong đánh giá thực tiễn và đề xuất giải pháp, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn,

góp phần giúp cho Chi nhánh Dĩ An-Bình Dƣơng trong chiến lƣợc và chính

sách phát triển sản phẩm dịch vụ ngân hàng nói chung và hoạt động tài trợ thƣơng

mại nói riêng.

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả luận văn có lời cam đoan về công trình khoa học này của mình, cụ thể:

Tôi tên là: Trần Thị Hồng Lan

Sinh ngày 15 tháng 08 năm 1993 tại Ninh Thuận

Nguyên quán: Hải Lăng, Quảng Trị.

Hiện cƣ ngụ tại: 94A đƣờng 17, phƣờng Linh Chiểu, quận Thủ Đức, Tp. Hồ Chí

Minh.

Hiện công tác tại: Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Đầu tƣ và Phát triển Việt

Nam, Chi nhánh Dĩ An-Bình Dƣơng

Là học viên cao học khóa 19 của Trƣờng Đại học Ngân hàng Tp.Hồ Chí Minh.

Mã số học viên: 020119170070

Cam đoan đề tài: “Hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng mại tại Ngân hàng

Thƣơng mại Cổ phần Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, Chi nhánh Dĩ An-Bình

Dƣơng”.

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS., TSKH. Nguyễn Ngọc Thạch

Luận văn đƣợc thực hiện tại Trƣờng Đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh.

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết

quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố

trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc

dẫn nguồn đầy đủ trong luận án.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP.HCM, ngày 03 tháng 09 năm 2019

Tác giả

Trần Thị Hồng Lan

LỜI CẢM ƠN

Luận văn tốt nghiệp cao học đƣợc hoàn thành tại Trƣờng đại học ngân hàng

TP. Hồ Chí Minh. Để có đƣợc bản luận văn tốt nghiệp này, tác giả xin bày tỏ lời

cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới PGS., TSKH. Nguyễn Ngọc Thạch, ngƣời

thầy đã luôn tận tâm nhiệt tình hƣớng dẫn tác giả trong suốt quá trình thực hiện

luận văn thạc sỹ này.

Tác giả gửi lời cám ơn chân thành nhất đến quý thầy cô Trƣờng đại học

ngân hàng TP.Hồ Chí Minh, những ngƣời đã truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm

quý báu trong suốt thời gian tác giả học tập tại trƣờng.

Xin gửi tới các anh chị đang làm việc tại Các chi nhánh Ngân hàng TMCP

Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là Chi nhánh Dĩ An-Bình

Dƣơng lời cảm tạ sâu sắc đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp tác giả thu thập số

liệu, tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu.

Đề tài đƣợc nghiên cứu với mọi tâm huyết của tác giả, tuy nhiên quá trình

nghiên cứu không tránh khỏi những sai sót. Tác giả rất mong nhận đƣợc sự đóng

góp của quý thầy cô, các bạn đồng nghiệp để ý nghĩa thực tiễn của đề tài áp dụng

thực tế trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng mại tại Chi nhánh.

Tác giả luận văn

Trần Thị Hồng Lan

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT......................................................................8

DANH MỤC BẢNG..................................................................................................9

DANH MỤC HÌNH VẼ ..........................................................................................10

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

CHƢƠNG 1. NHỮNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ

THƢƠNG MẠI VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ THƢƠNG MẠI

CỦA NGÂN HÀNG ..................................................................................................6

1.1. Hoạt động tài trợ thƣơng mại của Ngân hàng thƣơng mại...............................6

1.1.1. Khái niệm hoạt động tài trợ thƣơng mại....................................................6

1.1.2. Tính tất yếu khách quan của tài trợ thƣơng mại ........................................7

1.1.3. Vai trò của hoạt động tài trợ thƣơng mại...................................................9

1.1.3.1. Đối với các doanh nghiệp .................................................................9

1.1.3.2. Đối với các Ngân hàng thƣơng mại ................................................10

1.1.3.3. Đối với nền kinh tế .........................................................................11

1.1.4. Các hình thức tài trợ thƣơng mại tại Ngân hàng .....................................12

1.1.4.1. Hình thức tài trợ trực tiếp thông qua cung ứng vốn .......................12

1.1.4.2. Các hình thức tài trợ thông qua sự tín nhiệm..................................17

1.1.4.3. Các hình thức cung cấp dịch vụ tài chính.......................................23

1.2. Hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng mại của Ngân hàng..................................24

1.2.1. Khái niệm hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng mại...................................24

1.2.2. Các tiêu chí đo lƣờng hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng mại của ngân

hàng thƣơng mại ................................................................................................25

1.2.2.1. Khía cạnh tài chính .........................................................................27

1.2.2.2. Khía cạnh khách hàng.....................................................................29

1.2.2.3. Khía cạnh quy trình hoạt động nội bộ ............................................30

1.2.2.4. Khía cạnh học tập và phát triển ......................................................30

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1......................................................................................31

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ THƢƠNG

MẠI TẠI BIDV – CHI NHÁNH DĨ AN – BÌNH DƢƠNG .................................32

2.1. Tổng quan về hoạt động của BIDV Chi nhánh Dĩ An-Bình Dƣơng................32

2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ..............................................................32

2.1.2. Cơ cấu tổ chức và các phòng ban ............................................................33

2.2. Hoạt động tài trợ thƣơng mại của Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển

Việt Nam................................................................................................................37

2.3. Hiệu quả hoạt động TTTM của Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt

Nam, Chi nhánh Dĩ An-Bình Dƣơng.....................................................................43

2.3.1. Hiệu quả về Khía cạnh tài chính..............................................................43

2.3.2. Hiệu quả về khía cạnh khách hàng ..........................................................50

2.3.3. Hiệu quả về khía cạnh quy trình hoạt động nội bộ..................................58

2.3.4. Hiệu quả về khía cạnh học tập và phát triển............................................61

2.4. Đánh giá hiệu quả hoạt động TTTM tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát

triển Việt Nam, Chi nhánh Dĩ An-Bình Dƣơng. ...................................................61

2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc...........................................................................61

2.4.2. Những mặt còn hạn chế ...........................................................................64

2.4.3. Những nguyên nhân ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng

mại tại BIDV Dĩ An-Bình Dƣơng .....................................................................68

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2......................................................................................71

CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ

THƢƠNG MẠI TẠI BIDV DĨ AN-BÌNH DƢƠNG ............................................72

3.1. Định hƣớng phát triển hoạt động tài trợ thƣơng mại của Ngân hàng Đầu tƣ và

Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Dĩ An-Bình Dƣơng trong thời gian tới............72

3.1.1. Định hƣớng phát triển hoạt động kinh doanh..........................................72

3.2. Những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tài trợ thƣơng mại tại BIDV

Chi nhánh Dĩ An-Bình Dƣơng ..............................................................................73

3.2.1. Nhóm giải pháp về chính sách.................................................................73

3.2.2. Nhóm giải pháp về nhân lực....................................................................77

3.2.3. Nhóm giải pháp về công nghệ .................................................................79

3.3. Một số kiến nghị với Hội sở chính Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển

Việt Nam................................................................................................................81

KÉT LUẬN CHƢƠNG 3......................................................................................82

KẾT LUẬN..............................................................................................................83

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................84

PHỤ LỤC 1: PHIẾU KHẢO SÁT VỀ SỰ HÀI LÒNG KHÁCH HÀNG .........87

PHỤ LỤC 2: TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHẢO SÁT.............................................89

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BIDV : Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và phát triển Việt Nam

BSC : Mô hình thẻ điểm cân bằng

HQHĐ : Hiệu quả hoạt động

KHDN : Khách hàng doanh nghiệp

L/C : Letter of Credit -Thƣ tín dụng

NHPH : Ngân hàng phát hành

NHTM : Ngân hàng thƣơng mại

NK : Nhập khẩu

NNK : Nhà nhập khẩu

PGD : Phòng giao dịch

TF : Trade Finance

TF+ : Trade Finance Plus

TFC : Trung tâm tác nghiệp tài trợ thƣơng mại

TMCP : Thƣơng mại cổ phần

TMQT : Thƣơng mại quốc tế

TTTM : Tài trợ thƣơng mại

UPAS : Usance paid at sight

USD : Đô la Mỹ

XNK : Xuất nhập khẩu

XK : Xuất khẩu

NXK : Nhà xuất khẩu

DANH MỤC BẢNG

Bảng Tên bảng Trang

Bảng 2.1

Kết quả hoạt động kinh doanh từ năm 2015 đến năm

2018

35

Bảng 2.2

Doanh số TTTM của BIDV Dĩ An-Bình Dƣơng qua các

năm

44

Bảng 2.3 Doanh số và tỷ trọng doanh số theo từng nghệp vụ 44

Bảng 2.4

Doanh số TTTM của các Chi nhánh BIDV trên địa bàn

năm 2018

46

Bảng 2.5

Thu nhập thuần từ hoạt động TTTM và tỷ trọng trong

cơ cấu thu nhập tại Chi nhánh qua các năm. 47

Bảng 2.6

Doanh thu từ hoạt động TTTM và tỷ trọng đóng góp

Doanh thu TTTM của các chi nhánh trên địa bàn tỉnh

Bình Dƣơng

49

Bảng 2.7

Số lƣợng, doanh số và thu nhập thuần từ khách hàng

mới sử dụng dịch vụ TTTM qua các năm

50

Bảng 2.8

Tổng hợp đánh giá của khách hàng phƣơng tiện hữu

hình trong hoạt động TTTM của BIDV Dĩ An-Bình

Dƣơng

51

Bảng 2.9

Tổng hợp đánh giá của khách hàng về độ tin cậy trong

hoạt động TTTM của Chi nhánh

53

Bảng 2.10

Tổng hợp đánh giá của khách hàng về độ bảo đảm trong

hoạt động TTTM của BIDV Dĩ An-Bình Dƣơng

54

Bảng 2.11

Tổng hợp đánh giá của khách hàng về sự thấu cảm

trong hoạt động TTTM của BIDV Dĩ An-Bình Dƣơng

55

Bảng 2.12

Tổng hợp đánh giá của khách hàng về khả năng đáp ứng

trong hoạt động TTTM của BIDV Dĩ An-Bình Dƣơng

57

DANH MỤC HÌNH VẼ

Danh mục Tên hình vẽ Trang

Hình 1.1

Cơ cấu thu nhập của nhóm Ngân hàng niêm yết năm

2018

10

Hình 1.2 Quy trình Bao thanh toán quốc tế 15

Hình 1.3 Quy trình nghiệp vụ Forfaiting 16

Hình 1.4 Quy trình nghiệp vụ L/C trong giao dịch trả ngay. 18

Hình 1.5 Quy trình bảo lãnh trực tiếp trong ngoại thƣơng 22

Hình 1.6 Các khía cạnh trong mô hình thẻ điểm cân bằng (BSC) 26

Hình 1.7 Mối quan hệ các thƣớc đo của phƣơng diện khách hàng 29

Hình 2.1

Cơ cấu tổ chức của BIDV Chi nhánh Dĩ An – Bình

Dƣơng

33

Hình 2.2 Cơ cấu lao động theo trình độ 34

Hình 2.3. Cơ cấu lao động theo bộ phận 34

Hình 2.4 Lợi nhuận trƣớc thuế qua các năm 35

Hình 2.5 Doanh số TTTM của BIDV qua các năm 38

Hình 2.6 Doanh số TTTM theo địa bàn năm 2018 39

Hình 2.7 Phí thu từ dịch vụ TTTM qua các năm 40

Hình 2.8 Phí thu từ dịch vụ TTTM năm 2018 theo địa bàn 40

Hình 2.9 Diễn biến dƣ nợ XNK của BIDV giai đoạn 2016-2018 42

Hình 2.10 Dƣ nợ XNK của BIDV năm 2018 theo địa bàn 42

Hình 2.11 Cơ cấu doanh số TTTM qua các năm theo nghiệp vụ 45

Hình 2.12

Tỷ trọng đóng góp doanh số TTTM của các chi nhánh

BIDV trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng

46

Hình 2.13

Giá trị và cơ cấu thu nhập hoạt động bán buôn năm

2018

49

Hình 2.14

Tỷ lệ mức độ đánh giá của khách hàng về phƣơng tiện

hữu hình

52