Hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện theo Bộ luật Dân sự năm 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ MAI LINH

HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA VIỆC

KHÔNG THỰC HIỆN NGHĨA VỤ LÀ ĐIỀU KIỆN

TRONG HỢP ĐỒNG TẶNG CHO CÓ ĐIỀU KIỆN

THEO BỘ LUẬT DÂN SỰ NĂM 2015

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA VIỆC

KHÔNG THỰC HIỆN NGHĨA VỤ LÀ ĐIỀU KIỆN

TRONG HỢP ĐỒNG TẶNG CHO CÓ ĐIỀU KIỆN

THEO BỘ LUẬT DÂN SỰ NĂM 2015

Chuyên ngành: Luật Dân sự và Tố tụng dân sự

Mã số: 8380103

Người hướng dẫn khoa học: Pgs. Ts. Lê Minh Hùng

Học viên: Nguyễn Thị Mai Linh

Lớp: Cao học Luật Dân sự & TTDS - Khoá 29

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan luận văn “Hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa

vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện theo Bộ luật Dân sự năm

2015” là kết quả nghiên cứu do chính tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của

Pgs. Ts. Lê Minh Hùng. Mọi thông tin tham khảo được sử dụng trong luận văn đều

đảm bảo tính trung thực và tuân thủ quy định về trích dẫn, chú thích tài liệu tham

khảo. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.

Tác giả Luận văn

Nguyễn Thị Mai Linh

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Nội dung được viết tắt Từ viết tắt

1 Bộ luật Dân sự BLDS

2 Bộ luật Dân sự Cộng hòa Pháp BLDS Pháp

3 Bộ luật Dân sự và Thương Mại Vương quốc

Thái Lan

Bộ luật DS&TM Thái Lan

4 Toà án nhân dân TAND

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA

VIỆC KHÔNG THỰC HIỆN NGHĨA VỤ LÀ ĐIỀU KIỆN TRONG HỢP

ĐỒNG TẶNG CHO CÓ ĐIỀU KIỆN.....................................................................9

1.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của quy định về hậu quả pháp lý của việc

không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện ...........9

1.1.1. Khái niệm hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là điều

kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện ..........................................................9

1.1.2. Đặc điểm của hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là điều

kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện ........................................................14

1.1.3. Ý nghĩa của quy định về hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa

vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện........................................17

1.2. Xác định việc bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp

đồng tặng cho có điều kiện .........................................................................................19

1.2.1. Thời điểm bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng

cho.......................................................................................................................19

1.2.2. Mức độ bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng

cho.......................................................................................................................22

1.3. Các biện pháp xử lý việc bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều

kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện ...............................................................24

1.3.1. Buộc tiếp tục thực hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho trong hợp đồng

tặng cho có điều kiện..........................................................................................24

1.3.2. Đòi lại tài sản tặng cho ............................................................................27

1.3.3. Yêu cầu bồi thường thiệt hại.....................................................................29

1.3.4. Mối quan hệ giữa buộc tiếp tục thực hiện điều kiện tặng cho, đòi lại tài

sản tặng cho và yêu cầu bồi thường thiệt hại.....................................................32

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1........................................................................................35

CHƯƠNG 2. BẤT CẬP CỦA QUY ĐỊNH VỀ HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA

VIỆC KHÔNG THỰC HIỆN NGHĨA VỤ LÀ ĐIỀU KIỆN TRONG HỢP

ĐỒNG TẶNG CHO CÓ ĐIỀU KIỆN VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP

LUẬT........................................................................................................................36

2.1. Xác định hệ quả đối với hợp đồng tặng cho có điều kiện khi bên được tặng cho

không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho .......................................................36

2.2. Xác định hậu quả pháp lý dựa trên mức độ bên được tặng cho không thực hiện

nghĩa vụ là điều kiện tặng cho...................................................................................42

2.3. Đánh giá yếu tố lỗi của bên tặng cho trong việc không thực hiện nghĩa vụ là

điều kiện tặng cho để giải quyết hậu quả pháp lý .....................................................50

2.4. Quyền lợi của người thứ ba ngay tình trong giải quyết hậu quả pháp lý của việc

bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho.........................57

2.5. Hậu quả pháp lý của việc bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều

kiện tặng cho do sự kiện bất khả kháng ....................................................................63

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2........................................................................................69

PHẦN KẾT LUẬN..................................................................................................70

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Hợp đồng tặng cho tài sản là dạng hợp đồng chuyển quyền sở hữu có ý nghĩa

khá quan trọng. Cơ sở để các chủ thể xác lập hợp đồng tặng cho tài sản chủ yếu

xuất phát từ mối quan hệ gia đình hoặc quen biết gần gũi, trong đó bên tặng cho

giao tài sản và chuyển quyền sở hữu cho bên được tặng cho mà không yêu cầu đền

bù, bên được tặng cho đồng ý nhận. Cùng với sự phát triển của xã hội, nhu cầu tặng

cho tài sản của các chủ thể cũng đa dạng hơn. Một chủ thể tặng cho tài sản cho chủ

thể khác tuy không đòi hỏi sự đền bù ngang giá nhưng đi kèm theo đó là yêu cầu

người được tặng cho phải thực hiện một hay nhiều nghĩa vụ trước hoặc sau khi tặng

cho. Bên tặng cho có thể yêu cầu bên được tặng cho thực hiện một việc gì đó mang

ý nghĩa tinh thần cho mình, thậm chí có thể là những yêu cầu mang lại lợi ích vật

chất cho bản thân mình hoặc chủ thể thứ ba, ví dụ như việc tặng cho tài sản với điều

kiện nuôi dưỡng, chăm sóc khi bệnh tật, già yếu, thờ cúng sau khi chết… Đây là

trường hợp tặng cho tài sản có điều kiện được Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định

tại Điều 462, việc quy định này là cần thiết và phù hợp với nhu cầu thực tiễn.

Trên thực tế, tranh chấp về hợp đồng tặng cho có điều kiện có xu hướng

tăng, chủ yếu thuộc trường hợp sau khi tặng cho thì bên được tặng cho không thực

hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho. Trong khi đó, Bộ luật Dân sự hiện hành chỉ

dành một điều luật để điều chỉnh về tặng cho có điều kiện và một quy định tại

khoản 3 Điều 462 để giải quyết hậu quả pháp lý của việc bên được tặng cho không

thực hiện nghĩa vụ sau khi tặng cho, điều này là chưa thể đáp ứng được hết nhu cầu

của thực tiễn. Cụ thể, vấn đề này vẫn còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc như:

- Thực tiễn có sự bất nhất trong việc lựa chọn cơ chế pháp lý để bên tặng cho

được đòi lại tài sản khi bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ. Bộ luật Dân sự

năm 2015 ghi nhận chưa rõ ràng nên còn nhiều quan điểm khác nhau trong việc xác

định tính chất của điều kiện tặng cho để lựa chọn hủy bỏ hợp đồng hay vô hiệu hợp

đồng khi giải quyết trường hợp này.

- Bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho thể hiện

ở nhiều mức độ khác nhau. Tuy nhiên, Bộ luật Dân sự năm 2015 chưa quy định bao

quát để giải quyết trường hợp bên được tặng cho đã thực hiện được một phần điều

kiện tặng cho và không tiếp tục thực hiện phần điều kiện còn lại.

2

- Bộ luật Dân sự năm 2015 không có sự phân hoá lỗi trong việc bên được

tặng cho không thực hiện nghĩa vụ, cũng như chưa xây dựng những trường hợp

ngoại lệ để miễn trừ nghĩa vụ cho bên được tặng cho. Thay vào đó, Bộ luật Dân sự

năm 2015 chỉ ghi nhận nguyên tắc chung là bên tặng cho được quyền đòi lại tài sản,

yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu sau khi tặng cho mà bên được tặng cho không thực

hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho.

- Bộ luật Dân sự năm 2015 chưa dự liệu trường hợp tài sản tặng cho đã bị

bên được tặng cho chuyển giao cho người khác dù điều kiện tặng cho chưa hoàn

thành. Cụ thể là chưa ghi nhận hướng giải quyết mối quan hệ giữa quyền đòi lại tài

sản của bên tặng cho với việc bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình trong

trường hợp này.

Xuất phát từ những vướng mắc còn tồn tại trên thực tế, việc nghiên cứu toàn

diện quy định của pháp luật cũng như thực tiễn giải quyết hậu quả pháp lý của việc

không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện là yêu

cầu cần thiết. Với lý do đó, tác giả quyết định lựa chọn “Hậu quả pháp lý của việc

không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện theo

Bộ luật Dân sự năm 2015” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Trong giới hạn phạm vi nghiên cứu khác nhau có các tài liệu liên quan đến

hậu quả pháp lý của việc bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ trong hợp

đồng tặng cho có điều kiện như sau:

Nhóm giáo trình, sách chuyên khảo và luận án, luận văn:

- Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (2017), Giáo trình pháp luật

về hợp đồng và bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng (Tái bản lần thứ 1, có sửa đổi

bổ sung), Nxb. Hồng Đức – Hội luật gia Việt Nam. Giáo trình cung cấp những vấn

đề lý luận cơ bản nhất liên quan đến hợp đồng, trong đó có đề cập đến hợp đồng

tặng cho có điều kiện nhưng chỉ dừng lại ở việc giới thiệu tổng quan. Giáo trình có

đề cập đến trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng là tiền đề lý luận để tác giả

nghiên cứu trách nhiệm của bên được tặng cho do không thực hiện điều kiện sau khi

tặng cho. Mặt khác, giáo trình được biên soạn nhằm mục đích giảng dạy nên việc

đánh giá thực tiễn được đề cập một cách hạn chế và đây là khía cạnh tác giả đưa

vào nghiên cứu trong luận văn của mình.

3

- Đỗ Văn Đại (2019), Luật Hợp đồng Việt Nam – Bản án và bình luận bản

án – Tập 2 (Tái bản lần thứ bảy), Nxb. Hồng Đức. Đây là tài liệu nghiên cứu về chế

định hợp đồng theo pháp luật Việt Nam thông qua bình luận các bản án liên quan

đến từng vấn đề cụ thể. Mặc dù tài liệu đề cập đến quy định chung về hợp đồng,

nhưng các nội dung về trách nhiệm do vi phạm hợp đồng, huỷ bỏ hợp đồng là nền

tảng giúp tác giả nghiên cứu chuyên sâu về hợp đồng tặng cho có điều kiện.

- Đỗ Văn Đại (chủ biên) (2013), Các biện pháp xử lý việc không thực hiện

đúng hợp đồng trong pháp luật Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia – Sự thật. Tài

liệu nghiên cứu toàn diện cách thức xử lý khi các bên không thực hiện đúng hợp

đồng nói chung. Qua đó giúp tác giả nhìn nhận bao quát để nghiên cứu cụ thể về

các biện pháp xử lý việc bên được tặng cho không thực hiện điều kiện tặng cho sau

khi nhận tài sản.

- Đỗ Văn Đại (chủ biên) (2016), Bình luận khoa học những điểm mới của Bộ

luật Dân sự năm 2015, Nxb. Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam. Đây là tài liệu

bình luận những điểm mới của Bộ luật Dân sự năm 2015. Trong đó nội dung về

trách nhiệm dân sự, xử lý việc không thực hiện đúng hợp đồng có giá trị tham khảo

để tác giả phân tích về các biện pháp xử lý việc bên được tặng cho không thực hiện

nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện nói riêng.

- Nguyễn Văn Cừ, Trần Thị Huệ (chủ biên) (2017), Bình luận khoa học Bộ

luật Dân sự năm 2015 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb. Công

an nhân dân. Đây là tài liệu phân tích, bình luận từng điều luật trong Bộ luật Dân sự

năm 2015, trong đó có Điều 462 về tặng cho có điều kiện. Tài liệu đã chỉ ra những

vướng mắc trong quy định về giải quyết hậu quả pháp lý của việc bên được tặng

cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho, tuy nhiên chưa đề xuất hướng

hoàn thiện cụ thể. Tài liệu giúp tác giả có cái nhìn tổng quát về những hạn chế của

quy định pháp luật, từ đó tạo nền tảng để tác giả tìm hiểu, phân tích thực tiễn xét xử

nhằm đưa ra những kiến nghị hoàn thiện pháp luật.

- Nguyễn Hải An (2012), Pháp luật về tặng cho quyền sử dụng đất ở Việt

Nam, Nxb. Chính trị Quốc gia – Sự thật. Đây là quyển sách chuyên khảo nghiên

cứu về hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất. Tài liệu có dành một phần nghiên cứu

về hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất có điều kiện với những điều kiện cụ thể là

chăm sóc, nuôi dưỡng, thờ cúng, hương hoả. Mặc dù tài liệu đề cập đến loại tài sản

4

đặc thù nhưng đã làm rõ một số điểm chưa phù hợp giữa quy định của pháp luật và

thực tiễn đời sống về hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất có điều kiện. Trong luận

văn của mình, tác giả không nghiên cứu tài sản tặng cho đặc thù mà tập trung làm

rõ điểm chưa phù hợp của quy định pháp luật về hậu quả của việc bên được tặng

cho không thực hiện điều kiện tặng cho sau khi nhận tài sản tặng cho nói chung.

- Lê Thị Giang (2019), Hợp đồng tặng cho tài sản theo pháp luật Việt Nam –

Một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Luận án Tiến sĩ, Trường Đại học Luật Hà Nội.

Luận án là công trình nghiên cứu chuyên sâu về hợp đồng tặng cho tài sản. Trong

đó đề tài dành một phần để nghiên cứu về hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện

mà nội dung chủ yếu là phân tích về điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều

kiện. Đồng thời, đề tài có đề cập đến những vướng mắc về trách nhiệm pháp lý của

bên được tặng cho khi không thực hiện điều kiện sau khi nhận tặng cho nhưng chủ

yếu về mặt lý luận mà chưa phân tích thực tiễn. Đây là khía cạnh mà tác giả sẽ tiếp

tục nghiên cứu, phân tích trong luận văn của mình.

- Trần Thị Như Trang (2014), Hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện theo

quy định của pháp luật Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ, trường Đại học Luật Thành

phố Hồ Chí Minh. Luận văn nghiên cứu làm rõ bản chất của điều kiện trong giao

dịch, hợp đồng có điều kiện và điều kiện trong hợp đồng tặng cho tài sản có điều

kiện. Qua đó nghiên cứu mối quan hệ về thời điểm phát sinh hiệu lực của hợp đồng

trong mối liên hệ với việc thực hiện điều kiện của hợp đồng tặng cho tài sản có điều

kiện. Luận văn chỉ ra những bất cập và hướng hoàn thiện pháp luật trong việc xác

định điều kiện, tính chất của loại điều kiện cũng như việc thực hiện điều kiện trong

hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện. Tài liệu giúp tác giả nhìn nhận bao quát về

hợp đồng tặng cho có điều kiện, từ đó phân tích sâu hơn về hậu quả pháp lý của

việc bên được tặng cho không thực hiện điều kiện tặng cho.

Nhóm các bài viết trên các tạp chí, tài liệu hội thảo:

- Lê Minh Hùng (2012), “Hợp đồng tặng cho nhà ở có điều kiện trong pháp

luật Việt Nam hiện hành”, Tài liệu Tọa đàm khoa học về Giao dịch dân sự nhà ở,

do Khoa Luật dân sự trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức ngày

08/12/2012 tại trường Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh. Bài viết có đối tượng

nghiên cứu đặc thù là nhà ở. Nội dung bài viết phân tích về tính chất, yêu cầu pháp

lý của điều kiện trong hợp đồng có điều kiện, từ đó làm rõ sự khác biệt giữa hợp

5

đồng có điều kiện và hợp đồng tặng cho nhà ở có điều kiện. Đồng thời, bài viết đã

chỉ ra những bất cập trong thực tiễn về hợp đồng tặng cho nhà ở có điều kiện và đưa

ra kiến nghị hoàn thiện. Đây là những nội dung có giá trị tham khảo để tác giả

nghiên cứu về hợp đồng tặng cho có điều kiện nói chung và hậu quả pháp lý của

việc bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ sau khi tặng cho nói riêng.

- Tưởng Duy Lượng (2020), “Bình luận về Án lệ số 14/2017/AL: Hợp đồng

tặng cho quyền sử dụng đất mà điều kiện tặng cho không được ghi trong hợp đồng”,

Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 02+03. Bài viết bình luận các vấn đề pháp lý tại

Án lệ số 14/2017 với nhận định án lệ đã giải thích rõ hơn quy định của pháp luật về

xác định điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện. Bài viết có đề cập hạn chế

của pháp luật về kiểm soát việc thực hiện điều kiện của bên được tặng cho sau khi

nhận tài sản tặng cho và đây là khía cạnh tác giả làm rõ hơn trong đề tài của mình.

- Phùng Trung Tập (2020), “Bàn về hợp đồng tặng cho có điều kiện”, Tạp

chí Kiểm sát, số 04. Bài viết phân tích quy định pháp luật, đánh giá và đưa ra kiến

nghị hoàn thiện về vấn đề xác định đối tượng của nghĩa vụ là điều kiện mà bên

được tặng cho phải thực hiện, bên được tặng cho phải thực hiện nghĩa vụ với chủ

thể nào. Bài viết có đề cập đến vướng mắc khi giải quyết trường hợp bên được tặng

cho đã hoàn thành nghĩa vụ nhưng bên tặng cho không chuyển giao tài sản. Tuy

nhiên, bài viết chưa phân tích về hậu quả của việc bên được tặng cho không thực

hiện nghĩa vụ sau khi nhận tặng cho.

- Lê Thị Giang (2018), “Hoàn thiện pháp luật đối với trường hợp bên được

tặng cho không thực hiện điều kiện tặng cho khi bên tặng cho đã giao tài sản”, Tạp

chí Khoa học Kiểm sát, số 01. Bài viết đã phân tích, đánh giá quy định của pháp

luật Việt Nam về giải quyết hậu quả pháp lý của việc bên được tặng cho không thực

hiện nghĩa vụ theo hợp đồng tặng cho có điều kiện. Qua đó, tác giả bài viết đã đưa

ra những kiến nghị để hoàn thiện quy định pháp luật. Tuy nhiên, trong phạm vi bài

viết trên tạp chí nên tài liệu chưa đề cập đến thực tiễn xét xử hiện nay. Đây là vấn

đề tác giả đưa vào để làm rõ trong đề tài của mình.

- Lê Thị Hoài Ân (2015), “Quy định của pháp luật về tặng cho tài sản ở một

số quốc gia trên thế giới và ở Việt Nam”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 12. Bài

viết nghiên cứu pháp luật của Pháp, Nhật Bản và Thái Lan về hợp đồng tặng cho tài

sản như khái niệm tặng cho tài sản, hiệu lực của hợp đồng tặng cho tài sản và huỷ

6

bỏ hợp đồng tặng cho tài sản, từ đó đối chiếu với quy định pháp luật Việt Nam. Bài

viết có đề cập đến tặng cho tài sản có điều kiện tuy nhiên chỉ giới thiệu quy định

pháp luật. Qua đó, bài viết cung cấp cho tác giả quy định pháp luật nước ngoài về

hợp đồng tặng cho có điều kiện để tác giả tham khảo và đưa ra kiến nghị hoàn thiện

pháp luật Việt Nam trong đề tài của mình.

Các công trình nghiên cứu trên là nguồn tài liệu quý giá và hữu ích, đã đưa

ra nhiều hạn chế, thiếu sót của Bộ luật Dân sự năm 2015 liên quan đến hậu quả

pháp lý của việc bên được tặng cho không thực hiện điều kiện sau khi tặng cho. Tuy

nhiên, đánh giá tổng quan thì những công trình này chủ yếu nghiên cứu về hợp

đồng tặng cho tài sản nói chung, về hợp đồng tặng cho một loại tài sản đặc thù như

quyền sử dụng đất, nhà ở nói riêng hoặc chỉ dành một phần nhỏ đề cập đến hợp

đồng tặng cho có điều kiện. Vấn đề nghiên cứu chuyên sâu và toàn diện về hậu quả

pháp lý của việc bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp

đồng tặng cho có điều kiện chưa được thực hiện ở cấp độ luận văn thạc sĩ.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Đề tài được thực hiện với mục đích làm rõ các biện pháp xử lý việc bên được

tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho sau khi nhận tài sản theo

hợp đồng tặng cho có điều kiện. Đồng thời, tác giả nghiên cứu thực tiễn áp dụng

pháp luật liên quan đến vấn đề này, từ đó nhận diện vướng mắc, bất cập và kiến

nghị hướng hoàn thiện.

Với mục đích đó, đề tài thực hiện các nhiệm vụ:

- Làm rõ những vấn đề lý luận chung như khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của

quy định về hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong

hợp đồng tặng cho có điều kiện, thời điểm và mức độ bên được tặng cho không thực

hiện nghĩa vụ là điều kiện tặng cho.

- Phân tích quy định của pháp luật Việt Nam về hậu quả pháp lý của việc bên

được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có

điều kiện.

- Tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật trong giải quyết

hậu quả pháp lý của việc bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện

trong hợp đồng tặng cho có điều kiện.

7

- Lý giải vướng mắc, bất cập trong quá trình áp dụng pháp luật tại Việt Nam.

Liên hệ với pháp luật một số quốc gia trên thế giới để từ đó đưa ra kiến nghị hoàn

thiện pháp luật Việt Nam về hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là

điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu hậu quả pháp lý của việc bên được tặng cho không thực

hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện dưới khía cạnh lý

luận, quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng. Nội dung đề tài tập trung phân tích

các quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 về các biện pháp được áp dụng để xử lý

tình trạng sau khi tặng cho mà bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều

kiện tặng cho.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu hậu quả pháp lý của việc sau khi tặng cho mà

bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ điều kiện tặng cho. Những vấn đề khác

có liên quan như điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện, bên tặng cho

không thực hiện chuyển giao tài sản sau khi bên được tặng cho đã hoàn thành nghĩa

vụ, bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ trước khi tặng cho đều không

thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài.

Tác giả giới hạn việc nghiên cứu trong các quy định tại Bộ luật Dân sự năm

2015. Đồng thời, tác giả cũng đề cập đến quy định pháp luật dân sự Việt Nam các

thời kỳ trước, quy định pháp luật của một số quốc gia và trích dẫn trong đề tài nhằm

mục đích so sánh, tham khảo.

5. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sử dụng một số phương pháp sau:

- Phương pháp lịch sử được sử dụng để nghiên cứu, tìm hiểu quy định pháp

luật về hậu quả pháp lý của việc bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là

điều kiện tặng cho trong từng thời kỳ lịch sử tại Việt Nam. Phương pháp này được

sử dụng tại chương 1 và chủ yếu là tại chương 2 của luận văn.

8

- Phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng để nghiên cứu, đánh giá

pháp luật hiện hành về hậu quả pháp lý của việc bên được tặng cho không thực hiện

nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện. Đây là phương pháp

được tác giả sử dụng xuyên suốt tại chương 1 và chương 2 của luận văn.

- Phương pháp so sánh được thực hiện để đối chiếu quy định của pháp luật

Việt Nam với quy định pháp luật của một số quốc gia về hậu quả pháp lý của việc

không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện. Qua đó

chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt giữa quy định của pháp luật Việt Nam và pháp

luật các nước, là kinh nghiệm tham khảo nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật

Việt Nam. Phương pháp được tác giả sử dụng tại chương 2 của luận văn.

- Phương pháp bình luận án được thực hiện để phân tích, đánh giá các vụ

việc, bản án về giải quyết hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là

điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện. Từ đó giúp tác giả có cái nhìn đúng

đắn về việc áp dụng pháp luật trên thực tế nhằm đưa ra hướng hoàn thiện pháp luật

thuyết phục. Phương pháp được sử dụng tại chương 2 của luận văn.

6. Ý nghĩa khoa học và giá trị ứng dụng của đề tài

Đề tài mang đến cái nhìn bao quát về các biện pháp xử lý trường hợp sau khi

tặng cho mà bên được tặng cho không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp

đồng tặng cho có điều kiện. Việc làm rõ điểm bất cập, vướng mắc và đưa ra những

kiến nghị có giá trị tham khảo trong quá trình hoàn thiện pháp luật về hợp đồng tặng

cho có điều kiện. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu của luận văn cũng có thể là tài liệu

tham khảo cho sinh viên chuyên ngành Luật.

7. Bố cục của luận văn

Ngoài danh mục các từ viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục,

luận văn được chia thành 03 phần: phần mở đầu, phần nội dung và phần kết luận.

Trong đó, phần nội dung được chia thành 02 chương, cụ thể như sau:

Chương 1. Những vấn đề chung về hậu quả pháp lý của việc không thực hiện

nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện.

Chương 2. Bất cập của quy định về hậu quả pháp lý của việc không thực

hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện và kiến nghị hoàn

thiện pháp luật.

9

CHƯƠNG 1.

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA VIỆC

KHÔNG THỰC HIỆN NGHĨA VỤ LÀ ĐIỀU KIỆN TRONG HỢP ĐỒNG

TẶNG CHO CÓ ĐIỀU KIỆN

1.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của quy định về hậu quả pháp lý

của việc không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều

kiện

1.1.1. Khái niệm hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là

điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện

Để làm rõ khái niệm hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là

điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện, trước tiên cần phải làm rõ những

khái niệm liên quan, bao gồm khái niệm hợp đồng tặng cho có điều kiện, khái niệm

nghĩa vụ là điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện. Từ đó, tác giả đúc kết

khái niệm hậu quả pháp lý của việc không thực hiện nghĩa vụ là điều kiện trong hợp

đồng tặng cho có điều kiện.

Khái niệm hợp đồng tặng cho có điều kiện.

Hợp đồng tặng cho là một trong những công cụ pháp lý được hình thành lâu

đời nhất trong pháp luật dân sự. Ngay từ thế kỷ thứ V đến thế kỷ I trước Công

nguyên, trong Luật La Mã, hợp đồng tặng cho được coi là một trong những cơ sở

làm phát sinh quyền sở hữu và được quy định một cách cụ thể, chi tiết

1

. Điều 457

của Bộ luật Dân sự (viết tắt là BLDS) năm 2015 quy định hợp đồng tặng cho là sự

thoả thuận giữa các bên, theo đó bên tặng cho giao tài sản của mình và chuyển

quyền sở hữu cho bên được tặng cho mà không yêu cầu đền bù, bên được tặng cho

đồng ý nhận tài sản đó. Theo đó, bản chất hợp đồng của tặng cho được thể hiện rõ,

“để tặng cho được xác lập, lời đề nghị của người tặng cho không đủ, cần phải có sự

chấp nhận của người được tặng cho. Vậy tặng cho là một hợp đồng”2

.

Thông thường, bên tặng cho chuyển quyền sở hữu tài sản của mình cho bên

được tặng cho mà không có yêu cầu đền bù hay bất kỳ một điều kiện nào khác. Tuy

1 Dương Anh Sơn (2008), “Về bản chất pháp lý của hợp đồng tặng cho tài sản”, Tạp chí Nhà nước và pháp

luật, số 10, tr. 50.

2 Nguyễn Ngọc Điện (1999), Một số suy nghĩ về thừa kế trong Luật dân sự Việt Nam, Nxb. Trẻ, tr. 160.