Hành vi đóng bảo hiểm bắt buộc trong các doanh nghiệp Việt Nam và khuyến nghị chính sách

^HUN G VflND6KINHT6VIMO

HANH VI DONG BAO HIEM XA HOI BAT BUOC

TRONG CAC DOANH NGHIEP VIET NAM VA KHUYEN NGHI CHJNH SACH

TS. To Trung Thanh

Dai hoc Kinh te Quoc dan

Trong nhUng narn^ gan day ty le tham gia bao hiem xa hdi (BHXH) tang len dang ke

cung vdi sUphat trien cua khu vue tunhan. So lao ddng tham gia bao hiem da tang tLf3,2

trieu ngudi nam 1996 len den 7 trieu nam 2007. Neu lao ddng khu vue tunhan chi chiem

4% sd ngudi ddng bao hiem nam 1995 thi nam 2007, con so nay da tang len den 44%.

Tuy nhien, sd^ ngudi ddng gdp bao hiem cdn rat thap so vdi tong so lao ddng dang ky d

Viet Nam, ehi cd 38,8% trong so 17.5 trieu lao dong duac bao cao ed mUc luang ngang

bang hoac han mUe luang tdi thieu ddng gdp BHXH. Ngoai ra, ty le ddng gdp BHXH tren

tdng tien luang chi khoang 8% trong khi eon so theo dung luat phai tuang duang 23%'.

Da ed mdt so nghien cUu ve nhUng tdn tai nay cua BHXH tai Viet Nam trong thdi gian

qua nhuPaulette (2006), Pham Trudng Giang (2006), Tran Quoc tuy (2006), Nguyen Ba

Thanh (2002),.... Tuy nhien, cac edng trinh nay ehidUng lai d viec md ta tinh hinh va neu

ra cac canh bao chU chua tim hieu ky nguyen nhan, dae biet lai chua ed nghien eUu nao

phan tich hanh vi va thai dp eCia ngudi lao dpng va ch6 doanh nghiep doi vdi BHXH. Day

cung chinh la mue dich eCia bai viet nay tU dd ky vong dua ra duac nhUng khuyen nghi

chinh sach hap ly.

Ben canh viec phan tich md ta so lieu detirn hieu cac van de ton tai eCia BHXH bat budc,

bai viet ed sCfdung cac md hinh kinh te luang (phuang phap OLS v^ logistic) de phan tich

hanh vi cua doanh nghiep va ngudi lao dpng^ dd'i vdi viec ddng gdp BHXH. Ngudn sd lieu

de chay caemd hinh va phan tich duac chiet xuat tU so lieu Dieu tra doanh nghiep ndm

2006 cCia Tong cue thdng ke, sd lieu cua Bd Lao ddng thuang binh va xa hdi \/a BHXH

Viet Nam.

N hung ton tai cua

bao hiem xa hoi bit

budc Viet Nam

Ty le tham gia bao hiem

thap

Trong sd 129.566 doanh

nghiep dupe khao sat trong

Dieu tra doanh nghiep nam

2006, ehi cd 59.346' doanh

nghiep (45,8%) ddng bao

hiem xa hdi (xem bang 1).

Ddng gdp chinh vao ty le tham

gia la cac doanh nghiep nha

nude, vdi ty le tham gia rat

cao: 95,4%, tiep theo la ty le

Bang 1: Ty le tham gi

tham gia cua cac doanh

nghiep FDI (83,1%). Trong khi

dd, chi ed 43,2% doanh

nghiep trong khu viic tU nhan

ed ddng gdp BHXH.

Ty le dong gdp bao hiem

tren tdng tien luang khong

dang ke

Ty le ddng gdp cua doanh

nghiep vao BHXH Viet Nam

tinh theo quy lUdng thap hdn

nhieu Sd vdi ty le ddng gdp

theo luat djnh (23%). Ket qua

d bang 2 cho thay ty le ddng

gdp lUdng thi/c te trung binh

a cua doanh nghiep vao bao

ehi la 7,6%. That ngae nhien

khi ty le ddng gdp tren tdng

lUdng d khu viie nha nude lai

rat thap (7,6%). Ket qua tUdng

tii cung dUde tim thay d cac

doanh nghidp FDI (9,5%) va

cac doanh nghiep tu nhan

(5,9%).

Ty le lao dong khong

tham gia bao hiem xa hoi

tuang ddi cao

Cd hai each tiep can de Ude

lupng sd lao ddng khdng dupe

dang ky BHXH Viet Nam. ThCf

nhat la dUa tren dieu kien mdi

hiem xa hdi Viet Nam

Tdng sd Ddng bao

hiem xa hdi

Ty le tham

gia (%)

Tdng sd 129.566 59.346 45,8

Doanh nghiep nha nUde 3.378 3.222 95,4

Doanh nghiep tU nhan 122.025 52.667 43,2

Doanh nghiep ed vd'n dau tU nude ngoai 4.162 3.457 83,1

Ngudn: Tinh toan cua tac gia tren ed sd dieu tra doanh nghiep

14 ti'iei