Giáo trình sức khỏe môi trường và thảm họa

guyên Thj Quÿnh Hoa (Chu bien)

G i à o trinh

SÍTC KHOÈ MOI TBliÜNG VÀ THÁM HOA

GIÁO TRÌNH

SÚC KHOÊ MÔI TRÜÖNG VÀ

THÄM HOA

TS Nguyen Thi Quÿnh Hoa (Chü bien)

G IÁ O T R ÌN H

SÚC KHOÊ MÔI TRÜÖNG VÀ

THÂM HOA

ehe sinh tuen hoe d ii p h ò n g )

NHÀ XUÁT BÂN DAI HOC THÁI NGUYÊN

NÄM 2017

TH A M GIA BIEN SO AN

TS Nguyen Thi Quynh Hoa

GS.TS Do Van Ham

TS Hac Van Vinh

TS Ha Xuan San

TS Nguyen Xuan Hoa

ThS Le Thi Thanh Hoa

T H U KY BIEN SOAN

T h S N g u y e n V iet Q uan g

ThS Le Thi Thanh Hoa

01 - 131

M A S O : -----------------------

B H T N - 2 0 1 7

DANH MUC CÁC T Ü NGÜ V 1ET T A T

GNTT Giám nhe thién tai

ND-CP Nghi dinh - Chính phú

PC&GNTT Phóng chóng vá giám nhe thién tai

PCLB Phóng chóng lut bao

PTNT Phát trien nóng thón

QCVN Quy chuán Viet Nam

TKCN Tim kiém cúu nan

TNGT Tai nan giao thóng

TNLD Tai nan lao dpng

TNSH Tai nan sinh hoat

TNTT Tai nan thuong tích

TT-BTNMT Thóng tu - Bó Tai nguyén mói truóng

TT-BYT T h ó n g tu B p Y te

TTLT-BTC-BTNMT

TTNN

Thóng tu lién tich - Bó Tái chính - Bp

Tái nguyén mói truóng

Ton thuong nghé nghiép

VSN Vát sác nhon

LÒI NÓI DÀ U

Y hoc mói trux'mg và thàm hoa là món khoa hoc mài và dang là vàn dè

nóng bòng trèn pham vi toàn thè gi&i. Nhùng nguy co do thàm hoa dói vói sue

khóe cùa nhàn loai dang hièn hihi và ngày càng khó kièm soàt. Càc vàn dè

khoa hoc lièn quan dèti suy thoài mói trux'mg nghièm trong và thàm hoa dà

duoc nhièu chuyèn già thuóc càc ITnh vuc khoa hoc nghièn ani trong dó có càc

thày thuóc. Tuy nhièn, vàn dè ngày càng phirc tap, néri cóng cuóc giàm thièu

toc dó suy thoài mói trux'mg và du phòng, img phó vài càc thàm hoa vàn dang

gap nhièu khó khan. Trài qua nhièu nàm giàng day, phuc vu su nghièp chàm

sóc và bào vè sire khoé nhàn dàn, dàc bièt là qua nhièu khoà dào tao dai hoc,

sau dai hoc thuóc càc chuyèn ngành Y và Ducrc, chting tói dà tìcng buùc rùt

kinh nghièm dè hoàn chinh cuón giào trinh "Bài giàng Stic khóe mói trux'mg &

Thàm hoa ” dành cho dói tuong sinh vièn chuyèn ngành Y hoc du phòng.

Cuón giào trinh "Bài giàng Stic khóe mói truòng & Thàm hoa ” bao góm

nhùng kièn thùc co hàn vè ó nhièm, suy thoài mói triràng sóng và y hoc thàm

hoa. Trong tuxmg lai cùng vài su phàt trièn kinh tè xà hói, vàn dè mói truxmg

và y hoc thàm hoa se có nhièu dièn bièn, thay dói và phùc tap hom. Tàc già hy

vong cuón sàch này se giùp cho càc thày thuóc, dàc bièt là càc thày thuóc

chuyèn ngành y té rñng cóng g ià i quyèt nhùng vàn dè lièn quan ngày mòt th\rc

tièn và hièu qua.

Do dàc dièm món hoc này là khà mài mè, có su dan xen cùa nhièu ngành

khoa hoc, cùng vói kinh nghièm it nhièu còri han che nèn cuón sàch chàc chàn

con nhièu sai sót và chua dày dìi. Kinh mong càc quy vi dóc già, càc ban dóng

nghièp luemg thù và dóng góp vè moi mài dè làn bièn soan sau cuón giào trinh

duoc hoàn chinh hcm.

Xin chàn thành càm cm!

Thái Nguyén 2017

Các tàc già

MUC LUC

Bài 1. Dai cu o n g vè sire khòe mòi tru òn g và thàm h o a ..................................... 1

Bài 2. O nhiéni mòi tru'òng khòng k h i................................................................... 17

Bài 3. O nhièm và suy thoài mói truò'ng d à t........................................................... 28

Bài 4. O nliièm và suy thoài mòi truò’ng n u ó c ........................................................45

Bài 5. Ô nhiêm chât thài y t é ..................................................................................... 57

Bài 6. Sa m ac hoá và suy thoài tài nguycn rung 73

Bài 7. T hièn ta i................................................................................................................. 92

Bài 8. Su’ cò búc xa ion hóa và kè hoach ùng p hó............................................ 108

Bài 9. Dai c iron g vê tai nan thuong tíc h ............................................................... 124

Bài 10. Q uàn lÿ súc khòe mòi truòng và thàm h o a ......................................... 148

TÀI LIEU I MAM KI1ÀO 166

B a i 1

DAI CL/ÖNG V E SÜC KHÖE MÖI TR l/Ö N G

V A THÄM HOA

MIJC HEU:

1. Trinh bäy duxrc möi sö khäi niem ve ö nhiem möi truxmg vä thäm hoa.

2. Phän tich duxrc nguyen nhän, häu quä vä bien phdp duphöng ö nhiem

möi iruvrig nghiem trong.

3. Trinh bäy duxrc möl sö su cö, tham hoa nghiem trong vä bien phäp

quan ly süe khöe tham hoa ö Viel Nam.

4. Nhän thüc duoc vai trö cüa Y hoc trong phöng chöng ö nhiem möi

trum g vä quän ly thäm hoa.

NQl DÜNG:

1. INlöt sö khäi niem co' bän ve ö nhiem möi tru ö n g vä thäm hoa

1.1. O nhiem möi tru&ng

1.1.1. Khäi niem ve möi truöng

Möi truöng lä tat cä nhüng dieu kien tu nhien vä xä höi, luön cö sir lien

quan mät ihißt vä iac döng lan nhau döi vai cac sinh vät dang söng.

Nöi chung, möi truöng lä tat cä cäc yeu tö thuöc ve tu nhien vä xä höi

gän lien vai su söng cüa cäc loäi sinh vät ö möt khu vuc nöi rieng hoäc toän bö

vQ tru theo nghTa bao quät.

1.1.2. Khäi niem ve ö nhiem möi truxmg

O nhiem möi truöng (Environmental pollution) lä khi cö su thay döi, cö

mät mpt chät la hoäc cö su bien döi quan trong trong thänh phän, cäu trüc möi

truöng tu nhien, xä höi gay nen nhüng täc döng cö hai cho möi truöng sinh thäi

vä con nguöi.

1.2. Su co (break-down, faillure), thâm hoa (Disaster)

Su co và thàm hoa dêu chi câc hông hoc, mât mât vôi câc mire dô khâc

nhau vài nhùng pham vi nhât dinh cùa tir nhiên hoâc xà hôi. Nhin chung, su cô

thuàng liên quan tài truc tràc mot vài thành phân cùa hê thông mà thoi gian

khâc phuc cûng nhu tâc hai cùa chùng không 16n. Thàm hoa làm chùng ta liên

tuàng tài nhùng hông hoc cùa toàn bô hê thông, làm ngung trê hoat dông lâu

dài và gây ra thiêt hai to lôn.

Théo dinh nghïa cùa Tô chûc phât triên Liên hiêp quôc (UNDP, 1992)

thi thàm hoa (bao gôm thiên tai, câc thàm hoa, su cô nghiêm trpng) là tinh

trang de dpa công dông nhât thiêt phài cô su hô trp và giùp dô cùa quôc gia

hoâc quôc tê.

Mot thiên tai hoâc thâm hoa nhât thiêt phài hôi tu dù mot sô yêu tô sau:

- Ît nhât cô 10 nguài chêt trô lên hoâc it nhât cô trên 1 0 0 nguài bi ânh huông.

- Môi truàng bi tàn phâ hoâc bi ô nhiêm nâng nê.

- Tuyên bô tinh trang khân câp cùa quôc gia, công dông.

- Kêu gpi su giûp dô cùa quôc tê.

Vê mât y tê, thàm hpa là hiêm hpa gây thuong vong hàng loat nhiêu nan

nhân cân dupe câp cùu trong mpt môi truàng không binh thuàng và nhiêu

xâo trpn.

2. Phân loai môi trircmg và ô nhiêm m ôi trirnng

Cô nhièu câch phân loai, câch phân loai tông quât thuàng dupe sù dung

nhât là chia thành hai loai chinh, dô là: môi truàng tu nhiên và môi truàng kinh

tê xâ hpi.

2.1. Môi trut'mg và ô nhiêm môi trut'mg tu nhiên

Môi truàng tu nhiên là nhùng yêu tô tu nhiên bao gôm: dât, nuâc, không

khi, cây cô, tài nguyên thiên nhiên và câc yêu tô liên quan... dâm bâo cho con

nguài cô khà nâng ton tai và phât triên. Câc yêu tô này thay dôi thành phân theo

chiêu huàng bât lpi dôi voi môi truàng sinh thâi dupe coi là ô nhiêm môi truàng.

2

- Dât (âia quyên hay lhach quyén) : chiêm diên tich gân 28% tông diên

tich bê mat Trâi dât, dât cô tinh chât ôn dinh, vô Trâi dât noi dây nhât 60 -

80km (tinh tù bê mat huàng dên tâm Trâi dât), noi mông nhât cô dô dây 2 -

8 km (thuàng là câc dây biên, dai duang). Dât à nhiêu nai dang cô nguy co suy

thoâi hoac ô nhiêm nàng. Suy thoâi môi truàng dât chü yêu là vân dê sa mac

hôa dang cô chiêu huàng lan rông trên thê giôi hiên nay. 0 nhiêm môi truàng

dât phân lôn do thàm hoa tu nhiên và viêc sâ thài bùa bai cùa con nguài trong

quâ trinh sân xuât và sinh hoat.

- Nuùc (thùy quyên). chiêm gân 3/4 diên tich bê mât Trâi dât, nuàc là

môi truàng không ôn dinh, thuàng xuyên chuyên dông, rât quan trong trong

dài sông con nguài. Cùng nhu ô nhiêm môi truàng dât, ô nhiêm môi truàng

nuôc phân lôn do câc ành huàng cüa biên dôi tu nhiên theo huàng bât loi và

câc tâc dông không hop lÿ, xà thài bùa bai cùa con nguài trong quâ trinh sàn

xuât và sinh hoat.

- Không khi (khi quyên): là toàn bô môi truàng không khi bao quanh Trâi

dât, cô ành huàng dên khi hâu, thöi tiêt. Không khi cô tinh chât không ôn djnh,

dê biên dôi luân chuyên, vi thê khi cô dich bênh dê lan rông. 0 nhiêm môi

truàng không khi chù yêu là ô nhiêm vât lÿ và hôa hoc. 0 nhiêm môi truàng

không khi liên quan mât thiêt vôi quâ trinh sàn xuât và sinh hoat cùa con nguài

cüng nhu câc diên biên bât thuàng cùa tu nhiên.

Hiên nay câc nhà khoa hoc dà dua ra nhùng khuyên câo cân thiêt và dê

xuât mot chuong trinh giâm sât bât buôc dôi vài môi truàng nuoc và môi

truàng không khi do nô cô tinh không ôn djnh, dê biên dôi theo chiêu huàng

bât loi

2.2. Môi trwà'ng kinh tê xà hôi

Môi truàng kinh tê xà hôi là nhùng diêu kiên kinh tê xà hôi nhât djnh

giùp con nguài ton tai và phât triên cùng nhu nhùng môi quan hê ràng buôc và

tâc dông tuang hô cùa nhùng diêu kiên dô dôi vài con nguài.

Dê dàm bào cuôc sông, con nguài lao dông sàn xuât tao ra nhùng sàn

phâm nhäm dâp ùng cho nhùng nhu câu thiêt yêu cho bàn thân và cho xà hpi.

3

Trong suôt quá trình sông, con nguài luôn gän bó, liên quan mât thièt vói môi

truàng, ành huàng và tâc dông lân nhau. Con nguòi luôn sûr dung môi truàng

dê ton tai và phât triên, dông thài môi truàng cûng luôn luôn bi con nguài tâc

dông và gây ra nhùng biên dôi.

Trong sinh hoat xà hôi, khi môi quan hê xà hôi giùa nguài và nguài tôt,

thuân loi, sè giùp cho con nguài nâng dông, hanh phùc, tâc dông tôt lên suc

khôe, và nguçrc lai së ành huàng xâu lên suc khôe (cà vê thê chât và tinh thân).

Ô nhiêm môi truàng xà hpi là dang däc biêt và phy thuôc vào quan diêm

cùa môi mot xà hôi däc thù. Vi du viêc an mac hà hang cùa phy nu cô thê gây

ô nhiêm khi dô là xâ hôi phong kiên nhung nó lai là nét dep cùa tao hôa à xà

hôi khàc...

3. C àc Ioni hinh thàm hoa

3.1. Phân loai càc thàm hoa

CÓ nhiêu càch phân loai, tuy nhiên càc nhà khoa hoc cô xu huàng phân

chia ra 2 loai hinh thàm hoa làn:

3.1.1. Thàm hoa do thiên nhiên

Thàm hpa do thiên nhiên thuàng do nhùng biên dôi bât thuàng vê khi

tuong, dia lÿ và môi truàng sinh thài. Càc thàm hoa thiên nhiên thuàng gap bao

gôm: bào, lu lut, giông, sét, sông thân, dông dât, nùi lùa, mua dà, lanh thâp, rét

hai, nông bùc cao, han hàn, sa mac hôa, syt là dât dà, thiên thach rcri, nan côn

trùng sâu bo, nan thù rùng hoang dâ, bào càt, bào tuyêt, tàng bang lón trôi . ..

3.1.2. Thàm hoa do con ngux'ri gây ra

Thàm hoa do con nguài gây ra thuàng là rat nhiêu, bao gôm:

- Các tai nan công nghiêp: thàm hoa do chày no, do hôa chât, do chât

phóng xa, do tai nan kÿ thuât - công nghê.

- Càc TNGT: duàng bô, duàng thùy, duàng biên, duàng không, du hành

vü try.

- Các tai nan xây dung - kiên true: sâp dô nhà, sâp va càc dâp thùy loi

thùy diên, sâp hâm, sâp câu...

- Thàm hoa do phà hoai môi truàng, gây ô nhiêm nâng môi truàng sông

4

(phá rùng, cháy rùng, diêt chûng mot sô loài vât quÿ hiêm, làm ô nhiêm không

khi, khi hâu toàn câu nóng lên, thûng tâng zone, ô nhiêm nude hô, sông, biên,

nuàc sinh hoat à mire nâng và khô khàc phuc, thoái hôa dât trông trot).

- Thàm hpa do dich vu y tê, xà hôi (phóng xa, tia X, rác thâi nguy hiêm).

- Thâm hoa do bênh dich (các djeh bênh tôi nguy hiêm, các dai dich).

- Thám hoa do các yêu tô xà hôi - chính trj - kinh tê (nan dói, xung dôt vü

trang, bao dông, hành dông quà khich, khùng bô, chiên tranh).

Ngoài ra, thàm hoa con dupe phân loai dua trên mot sô tiêu chi khác tùy

thupc và ITnh vue nghiên ciru và dich vu nhu: theri gian, dia du, tinh trang giao

thông liên lac, vân dê ton giào, säe tôc...

3.2. Phân loai mire dô thâm hoa

Bô Y tê quy dinh mire dô thàm hpa theo sô nan nhân:

Míre 1: 30 - 100 nan nhân (20 - 50 nhâp viên).

Mire 2: 101 - 500 nan nhân (51 - 200 nhâp viên).

Mire 3: 501 - 2000 nan nhân (201 - 300 nhâp viên).

Müc 4: Trên 2000 nan nhân (trên 300 nhâp viên).

Viêc phân loai theo mue dp là c p sô dê dánh giá mue dô ành huàng

chung vê các mât, là cân eu dê huy dpng nguôn lue (nguài, xe ciru thuong và

các phupng tien...) phuc vy công tâc khâc phuc hâu quà cùa thàm hpa.

4. N g u y ê n n h â n , h â u q u à và b ien plu ip b à o vç, d u p h ô n g ô iiliicm inôi U u ù n g

4.1. Nguyên nhân và hâu quâ do nhiêm môi truàng nghiêm trong

O nhiêm môi trupng dupe quy kêt bòi hai lpai nguyên nhân quan trpng

và cô mue dô tâc dông khàc nhau là dp tu nhiên và nhân tao.

Ô nhiêm môi truàng cô nguyên do bài tu nhiên thuàng gâp là các diên

biên khách quan tù tu nhiên gây ra nhùng tâc dông lón, làm thay dôi sô lupng

và chât lupng môi truàng nhu hoat dông cùa nùi lùa, bào lu, sông thân. Các tâc

dông này thuàng rât làn và khô kiêm spàt. Sông thân xây ra ô Nam Á nàm

2004 làm cho hpn 200.000 nghîn nguài chêt, gây ô nhiêm cà môt vùng rông

làn trong môt thài gian dài.

5

Ö nhiem möi truang nhän tao thuang lä do cäc hoat dpng sän xuät vä

sinh hoat cüa con nguöi. Hien tuong xäy düng thüy dien tai cäc khu vuc däu

nguön gäy can kiet, thäm chi büc tu cäc döng söng. Hoat dpng cüa khu cöng

nghiep Formosa tai Hä Tmh läm te liet cäc hoat dpng dänh bat cä vä du Ijch

mien trung nuöc ta. Chat thäi sinh hoat birc tu nhieu söng nhö ö thänh phö H6

Chi Minh, Hä Npi...

4.2. Cäc bien phäp bäo ve, du phöng ö nhiem möi truöng

4.2.1. Cäc nguyen täc ca bän bäo ve möi truang

- Bäo ve möi truöng phäi lä su nghiep cüa toän xä hpi, lä quyen vä träch

nhiem cüa ca quan nhä nuöc, tö chüc, hp gia dinh, cä nhän. Döng thäi phäi gän

ket häi höa vai phät trien kinh te vä bäo däm tien bp xä hpi de phät trien ben

vüng, bäo ve möi truang quöc gia phäi gän vai bäo ve möi truang khu vuc vä

toän cäu.

- Nguyen täc bäo ve möi truöng phäi phü hap vai quy luät, däc diem tu

nhien, vän höa, ljch sü, trinh dp phät trien kinh te - xä hpi cüa dät nuöc trong

tung giai doan.

- Hoat dpng bäo ve möi truöng phäi thuöng xuyen, läy phöng ngüa lä

chinh, ket hap vai khäc phuc ö nhiem, suy thoäi vä cäi thien chät luang möi

truang. Tö chüc, hp gia dinh, cä nhän gäy ö nhiem, suy thoäi möi truöng cö

träch nhiem khäc phuc, böi thuang thiet hai vä chiu cäc träch nhiem khäc theo

quy dinh cüa phäp luät

- Tich cuc tuyen truyen, giäo due vä vän dpng mpi nguöi tham gia bäo ve

möi truang, giü gin ve sinh möi truang, bäo ve cänh quan thien nhien vä da

dang sinh hpc. Bäp ve vä sü dung hpp ly, tiet kiem täi nguyen thien nhien.

- Thuc hien cäc nguyen täc cu the: giäm thieu, thu gom, täi che vä täi sü

dung chät thäi. Phät trien, sü dung näng lupng sach, näng lupng täi tap, giäm

thieu khi thäi gäy hieu üng nhä kinh vä phä hüy täng özön, hinh thänh nep

söng, thöi quen giü gin ve sinh möi truang, tien töi xöa bö cäc hoat dpng gäy

hai den möi truöng.

6

4.2.2. Các quy chuân kÿ íhuát quôc gia vé luât môi truáng

Hê thông tiêu chuân mói truông là mot công trình khoa hoc liên ngành,

nó phàn ánh trình dô khoa hoc, công nghê, tô chûc quàn lÿ và tiêm lire kinh tê -

xâ hôi cô tính dên dir báo phát triên. Dê tàng cuông công tàc quân lÿ trong lînh

vue môi truông, các co quan hùu quan dà ban hành nhiêu van bàn nhu:

- Thông tu sô 05/2009/ TT-BYT ngày 17-06-2009 cùa Bô Y tê ban hành

quy chuân kÿ thuât quôc gia vê chât luong nuôc sinh hoat.

- Thông tu sô 10/2009/ TT-BTNMT ngày 11-08-2009 cùa Bô Tài nguyên

Môi truông ban hành quy dinh vê bô chi thj môi truông quôc gia dôi vói môi

truông không khi, nuôc mât lue dja, nuôc biên ven bô.

- Thông tu sô 16/2009/ TT-BTNMT ngày 07-10-2009 cùa Bô Tài nguyên

Môi truông ban hành quy dinh vê chât luong không khi xung quanh và mot sô

chât dôc hai trong môi truông không khi xung quanh.

- Thông tu sô 25/2009/ TT-BTNMT ngày 26-11-2009 cùa Bô Tài nguyên

Môi truông ban hành quy chuân quôc gia vê môi truông kèm theo 08 nçi dung

sau dây:

• QCVN 07: 2009/ BTNMT - Quy chuân kÿ thuât quôc gia vê nguông

chât thài nguy hai;

• QCVN 19: 2009/ BTNMT - Quy chuân kÿ thuât quôc gia vê khi thài

công nghiçp dôi vói bui và các chât vô co;

• QCVN 20: 2009/ BTNMT - Quy chuân kÿ thuât quôc gia vê khi thài

công nghiçp dôi vói mpt sô chât hùu co,

• QCVN 21: 2009/ BTNMT - Quy chuân kÿ thuât quôc gia vê khi thài

công nghiêp sàn xuât phân bon hôa hoc;

• QCVN 22: 2009/ BTNMT - Quy chuân kÿ thuât quôc gia vê khi thài

công nghiêp nhiêt diên;

• QCVN 23: 2009/ BTNMT - Quy chuân kÿ thuât quôc gia vê khi thài

công nghiçp sàn xuât xi mâng;

7

• QCVN 24: 2009/ BTNMT - Quy chuàn ky thuàt quòc già vè niióc thài

còng nghièp;

• QCVN 25: 2009/ BTNMT - Quy chuàn ky thuàt quòc già vè nuóc thài

cùa bài chon làp chàt thài ràn;

- Thòng tu lièn tich so 197/2010/TTLT-BTC-BTNMT ngày 08-12-2010

huóng dàn vièc thu, npp tién phat, quàn ly và sù dung tièn thu tir xù phat vi

pham hành chinh trong linh vuc bào vè mòi truòng;

- Thòng tu sò 39/2010/TT-BTNMT ngày 16-12-2010 quy dmh quy

chuàn ky thuàt quòc già vè mòi truòng (tièng òn, dp rung, nuóc thài y tè, nuóc

thài cùa kho và cùa hàng xàng dàu);

- Thòng tu sò 41/2010/TT-BTNMT ngày 28-12-2010 quy dinh quy

chuàn ky thuàt quòc già vè mòi truòng (khi thài lò dot chàt thài còng nghièp);

- Thòng tu so 42/2010/TT-BTNMT, 43/2010/TT-BTNMT quy dinh quy

chuàn ky thuàt quòc già vè mòi truòng (khi thài còng nghièp lpc hóa dàu dèi

vói bui và càc chàt vò co, nuóc khai thàc thài tù càc còng trình dàu khi trèn

bièn, dung djch khoan và mùn khoan thài tù càc còng trình dàu khi trèn bièn,

mòi truòng dòi vói phé lièu sàt, thép nhàp khàu, phè lièu nhua nhàp khàu, phè

lièu giày nhàp khàu);

- Nghj dinh sò 113/2010/ND-CP ngày 03-12-2010 quy dinh vè xàc djnh

thièt hai dòi vói mòi truòng;

- N glii d in h só 72/2010/ND-CP ngày 8-7-2010 quy d in h ve p h ò n g ngùa,

dàu tranh chòng tpi pham và vi pham phàp luàt khàc vè mòi truòng...

5. Mòt sò s y cò, thàm hoa nghièm trong và bièn phàp quàn ly thàm hoa

5.1. M()t so su co, thàm hoa nghièm trong (Occurrence, Disasters) trèn thè

git'ri và Vièt Nam

5.1.1. Mot só sic có, thàm hoa nghièm trong trèn thè gi&i

Trong 1 jch sù thè giòi, nhàn loai dà chùng kièn, ghi nhàn ràt nhièu su cò,

thàm hoa nghièm trong xày ra, gày tàn phà mòi truòng và hè sinh thài. Có thàm

hpa xày ra dà tièu dièt hàu hèt càc loài sinh vàt trèn Trài dàt.

8