Giáo trình khí tượng nông nghiệp - Chương I_2

7

1. MỞ ĐẦU

1.1. Một số khái niệm

1.1.1. Môi trường

Môi trường là tổng hợp những điều kiện bên ngoài có ảnh hưởng đến đời sống và sự

phát triển của mỗi sinh vật.

Đối với con người, môi trường sống là tổng hợp các điều kiện vật lý, hóa học, kinh tế

xã hội có ảnh hưởng đến sự sống và phát triển của từng cá nhân, của cộng đồng con người.

Môi trường sống của con người là cả vũ trụ, trong đó hệ Mặt trời và Trái đất có ảnh hưởng

trực tiếp và rõ rệt nhất.

Để đánh giá chất lượng môi trường, người ta thường đo đạc, phân tích và so sánh các

thông số chất lượng môi trường với các tiêu chuẩn về chất lượng môi trường do từng quốc gia

hay các tổ chức quốc tế đưa ra.

1.1.2. Hóa học môi trường

Hóa học môi trường là môn khoa học nghiên cứu các hiện tượng hóa học xảy ra trong

môi trường.

Nói cách khác, hóa học môi trường nghiên cứu các nguồn, các phản ứng, sự vận

chuyển, hiệu ứng và sự tồn tại của các chất hóa học trong không khí, nước, đất, và ảnh hưởng

của các hoạt động của con người đến các quá trình này.

Như vậy, hóa học môi trường là môn học đa ngành liên quan trực tiếp đến các ngành

hóa học, vật lý, sinh học, địa chất học, nông học, y học,... Các kiến thức về hóa học môi

trường không những chỉ cần thiết cho các nhà hóa học, mà còn rất cần thiết cho cả những nhà

nghiên cứu môi trường, kỹ thuật và quản lý.

1.1.3. Ô nhiễm môi trường

Ô nhiễm môi trường là các thay đổi không mong muốn về tính chất vật lý, hóa học,

sinh học của không khí, nước hay đất có thể gây ảnh hưởng có hại cho sức khỏe, sự sống,

hoạt động của con người hay các sinh vật khác [12].

Một định nghĩa khác về ô nhiễm môi trường, được sử dụng khá phổ biến hiện nay cho

rằng, ô nhiễm môi trường là quá trình con người chuyển vào môi trường các chất hay dạng

năng lượng có khả năng gây hại cho sức khỏe của con người, sinh vật, hệ sinh thái, hủy hoại

cấu trúc, sự hài hòa, hoặc làm ảnh hưởng đến các tác dụng lợi ích vốn có của môi trường [13].

Theo Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam, ô nhiễm môi trường là sự làm thay đổi tính

chất của môi trường, vi phạm tiêu chuẩn môi trường.

1.1.4. Chất gây ô nhiễm

Chất (gây) ô nhiễm là những chất không có trong tự nhiên, hoặc vốn có trong tự nhiên

nhưng nay có hàm lượng lớn hơn và gây tác động có hại cho môi trường thiên nhiên, cho con

người cũng như các sinh vật khác.

Chất gây ô nhiễm có thể có nguồn gốc tự nhiên (núi lửa, cháy rừng, bão lụt,...) hoặc

do các hoạt động của con người tạo ra (hoạt động sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải,

chiến tranh, sinh hoạt đô thị,...).

1.1.5. Đường đi của chất gây ô nhiễm (pollutant pathways)

Đường đi của chất gây ô nhiễm là cơ chế phát tán chất gây ô nhiễm từ nguồn phát

sinh đến các bộ phận của môi trường. Ví dụ: đường đi của chì trong xăng dầu động cơ vào