Giáo trình hóa bảo vệ thực vật

ÂAÛI HOÜC CÁÖN THÅ - KHOA NÄNG NGHIÃÛP

GIAÏO TRÇNH GIAÍNG DAÛY TRÆÛC TUYÃÚN

Ðường 3/2, Tp. Cần Thơ. Tel: (84.71)831005 Fax: (84.71)830814

Website: http://www.ctu.edu.vn/knn Email: [email protected]

GIAÏO TRÇNH

HO

Ï

A BA

ÍO VÃÛ THÆÛC VÁÛT

Chæång måí âáöu

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Baìi måí âáöu

BAÌI MÅÍ ÂÁÖU

I. VË TRÊ vaì VAI TROÌ CUÍA MÄN HOÜC

1. Dëch haûi vaì mæïc âäü taïc haûi

Dëch haûi trong näng nghiãûp (pests): laì nhæîng loaìi sinh váût vaì vi sinh váût gáy

haûi cho cáy träöng vaì näng saín, laìm tháút thu nàng suáút hoàûc laìm giaím pháøm cháút

näng saín, thæûc pháøm. Caïc loaìi dëch haûi thæåìng tháúy laì sáu haûi, bãûnh cáy, coí daûi,

chuäüt, nhãûn âoí, tuyãún truìng...

Tháút thu haìng nàm do caïc loaìi dëch haûi gáy ra chiãúm khoaíng 35% khaí nàng

saín læåüng muìa maìng (khoaíng 75 tyí dola); trong âoï thiãût haûi do sáu laì 13,8% (29,7

tyí dola); do bãûnh cáy laì 11,6% (24,8 tyí dola); do coí daûi laì 9,5% (20,4 tyí dola) (theo

Cramer H. H., 1967). Nãúu tênh cho diãûn têch näng nghiãûp cuía thãú giåïi laì 1,5 tyí

hecta, khäng kãø âäöng coí vaì baîi hoang thç thiãût haûi bçnh quán laì 47- 60 dola trãn

mäüt hecta. Âãø traïnh tháút thu, hiãûn nay coï nhiãöu biãûn phaïp âaî âæåüc aïp duûng âãø

phoìng træì caïc loaìi dëch haûi.

2. Caïc biãûn phaïp baío vãû thæûc váût

Noïi chung, trong tæû nhiãn coï ráút nhiãöu yãúu täú laìm haûn chãú sæû phaït triãøn cuía

dëch haûi. Tuy nhiãn trong träöng troüt, âãø phoìng træì dëch haûi, taïc âäüng cuía con ngæåìi

nhàòm tiãu diãût hoàûc ngàn ngæìa sæû phaït triãøn cuía caïc loaìi dëch haûi laì ráút quan troüng

vaì cáön thiãút. Âãø âaût âæåüc muûc âêch trãn, con ngæåìi coï thãø duìng nhiãöu biãûn phaïp,

taïc nhán coï khaí nàng gáy nguy hiãøm cho âåìi säúng cuía dëch haûi. Caïc biãûn phaïp taïc

nhán naìy thæåìng tiãu diãût dëch haûi, hoàûc ngàn ngæìa sæû láy lan cuía chuïng tæì vuìng

naìy sang vuìng khaïc, hoàûc laìm giaím máût säú cuía chuïng trong mäüt vuìng nháút âënh.

Hiãûn nay caïc biãûn phaïp sau âáy thæåìng âæåüc sæí duûng riãng reî hoàûc âäöng thåìi âãø

phoìng træì dëch haûi:

a. Biãûn phaïp canh taïc: Bàòng caïch laìm âáút, boïn phán, tæåïi tiãu cán âäúi vaì âáöy

âuí, chàm soïc cáy träöng âuïng mæïc, aïp duûng luán canh håüp lyï, choün thåìi âiãøm gieo

träöng thêch håüp... coï thãø laìm tàng sæïc chäúng chëu cuía cáy träöng vaì taûo âiãöu kiãûn

báút låüi cho sæû phaït triãøn cuía caïc loaìi gáy haûi, tæì âoï seî haûn chãú âæåüc sæû phaït triãøn

cuía caïc loaìi naìy.

b. Biãûn phaïp cå hoüc: Nhæ bàõt sáu bàòng tay, nhäø coí...

Ts. Tráön Vàn Hai 1

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Baìi måí âáöu

c. Biãûn phaïp lyï hoüc: Bàòng caïch caìy aíi, phåi âáút, âäút âäöng... coï thãø tiãu diãût

âæåüc nhiãöu loaìi dëch haûi truï áøn trong âáút, træïng sáu, máöm bãûnh, máöm coí, chuäüt...

Ngoaìi ra ngæåìi ta coìn duìng báøy âeìn, aïnh saïng, ám thanh kãút håüp våïi caïc cháút âäüc

âãø thu huït vaì tiãu diãût caïc loaìi cän truìng gáy haûi.

d. Biãûn phaïp hoïa hoüc: laì biãûn phaïp duìng caïc hoïa cháút âäüc âãø phoìng træì dëch

haûi.

e. Biãûn phaïp kiãøm dëch thæûc váût: Nhaì næåïc ban haình caïc qui âënh, luáût lãû,

nhàòm kiãøm soaït vaì haûn chãú sæû láy lan cuía dëch haûi tæì vuìng naìy sang vuìng khaïc, tæì

næåïc naìy sang næåïc khaïc.

f. Phoìng træì täøng håüp: Ngaìy nay trãn thãú giåïi âang phaït triãøn xu hæåïng

phoìng træì dëch haûi bàòng caïch sæí duûng kãút håüp mäüt caïch haìi hoìa, håüp lyï nhiãöu biãûn

phaïp, kãø caí viãûc phaït huy nhæîng nhán täú coï sàón trong tæû nhiãn coï khaí nàng gáy

báút låüi cho sæû phaït triãøn cuía dëch haûi. Trong säú caïc biãûn phaïp phoìng træì dëch haûi kãø

trãn, hiãûn nay biãûn phaïp hoïa BVTV váùn coìn chiãúm æu thãú, màûc duì ngæåìi ta âaî chè

ra nhiãöu nhæåüc âiãøm cuía viãûc duìng hoïa cháút âäüc trong phoìng træì dëch haûi.

3. Æu âiãøm, nhæåüc âiãøm vaì vë trê cuía ngaình Hoïa BVTV hiãûn nay

~ Æu âiãøm

- Diãût dëch haûi nhanh, coï khaí nàng chàûn âæïng âæåüc sæû lan traìn phaï hoaûi cuía

sáu, bãûnh vaì caïc sinh váût gáy haûi khaïc. Âàûc biãût laì khi xaîy ra caïc tráûn dëch, sæí duûng

hoïa cháút âãø phoìng træì toí ra hæîu hiãûu.

- Cho hiãûu quaí træûc tiãúp, roî rãût, tæång âäúi triãût âãø, nháút laì khi duìng âãø træì

dëch haûi (sáu, chuäüt...) trong nhaì kênh, kho chæïa näng saín, haìng hoïa.

- Thæåìng náng cao nàng suáút, pháøm cháút näng saín mäüt caïch roî rãût.

- Dãù æïng duûng räüng raîi åí nhiãöu nåi, nhiãöu vuìng khaïc nhau.

~ Nhæåüc âiãøm

- Dãù gáy âäüc cho ngæåìi træûc tiãúp aïp duûng thuäúc (pha chãú, phun thuäúc...),

cho gia suïc, sinh váût coï êch åí chung quanh khu væûc aïp duûng thuäúc. Nãúu sæí duûng

khäng âuïng caïch, âäi khi thuäúc coìn gáy âäüc cho thæûc váût, hoàûc coìn læu baí trong

näng saín vaì gáy âäüc cho ngæåìi hoàûc gia suïc àn phaíi.

- Nhiãöu træåìng håüp thuäúc aính hæåíng sáu sàõc âãún quáön thãø sinh váût vaì cán

bàòng sinh thaïi, nháút laì åí nhæîng vuìng maì biãûn phaïp hoïa BVTV âæåüc sæí duûng trãn

qui mä låïn.

Ts. Tráön Vàn Hai 2

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Baìi måí âáöu

- Gáy ä nhiãùm trãn mäi træåìng säúng, nháút laì âäúi våïi caïc loaûi thuäúc coï âäü bãön

låïn, dãù læu täön trong âáút våïi mäüt thåìi gian khaï daìi. Phaíi máút khoaíng 10 nàm âãø

phán huíy 95% DDT, hiãûn nay DDT âaî tháúy hiãûn diãûn trong âáút åí nhiãöu nåi.

- Gáy ra hiãûn tæåüng quáön thãø dëch haûi khaïng thuäúc, thæåìng xaîy ra nháút laì

khi duìng mäüt loaûi thuäúc liãn tuûc trong nhiãöu nàm taûi mäüt âëa phæång. Âáy laì mäüt

váún âãö ráút quan troüng âang âæåüc quan tám, nháút laì âäúi våïi caïc loaìi sáu, nhãûn gáy

haûi, do chuïng ráút dãù hçnh thaình tênh khaïng thuäúc.

Våïi nhæîng nhæåüc âiãøm trãn, hiãûn nay trãn thãú giåïi âang coï xu hæåïng haûn

chãú sæí duûng caïc hoïa cháút âäüc trong BVTV, âäöng thåìi cäú gàõng tçm ra nhæîng loaûi

thuäúc måïi coï nhæîng æu âiãøm vaì traïnh âæåüc nhæîng nhæåüc âiãøm kãø trãn. Noïi chung

våïi nhæîng æu âiãøm maì caïc biãûn phaïp khaïc chæa coï âæåüc, âãø âaïp æïng âæåüc yãu cáöu

cuía saín xuáút, biãûn phaïp hoïa BVTV hiãûn nay váùn coìn âæåüc sæí duûng räüng raîi.

Nhu cáöu vãö hoïa cháút BVTV trãn thãú giåïi ngaìy caìng tàng, læåüng thuäúc tiãu

thuû tênh thaình tiãön trong nhæîng nàm gáön âáy laì:

+ 1986: 14.400 triãûu dola Myî

+ 1987: 20.000 triãûu dola Myî

+ 1990: 21.800 triãûu dola Myî

ÅÍ Viãût nam, theo æåïc tênh tæ nàm 1976-1980 bçnh quán caí næåïc mäùi nàm

tiãu thuû 5.100 táún thuäúc BVTV. Nàm 1985, khoaíng 22.000 táún; nàm 1998 trãn 40.000

táún.

II. Lëch sæí phaïp triãøn ngaình Hoïa BVTV

Coï thãø chia laìm ba giai âoaûn nhæ sau:

- Tæì thãú kyí XVIII tråí vãö træåïc: Cäng taïc BVTV noïi chung vaì biãûn phaïp Hoïa

BVTV noïi riãng chè âæåüc tiãún haình leí teí, tæû phaït, chæa coï cå såí khoa hoüc vaì khäng

coï yï nghéa thæûc tiãøn. Chuí yãúu con ngæåìi sæí duûng nhæîng cháút âäüc coï sàón trong tæû

nhiãn nhæ læu huyình (S) coï trong tro nuïi læía, cáy coí coï chæïa cháút âäüc,... âãø phoìng

træì dëch haûi.

- Tæì thãú kyí XVIII âãún træåïc nàm 1939: khi saín xuáút näng nghiãûp mang tênh

cháút táûp trung hån thç thæåìng xaíy ra caïc tráûn dëch sáu bãûnh, âäi khi lan traìn tæì

næåïc naìy sang næåïc khaïc,cho nãn âoìi hoíi vãö cäng taïc BVTVtråí nãn cáúp baïch hån.

Nhåì caïc khoa hoüc vãö cän truìng, bãûnh cáy vaì nhæîng ngaình khoa hoüc tæû nhiãn coï

liãn quan khaïc âaî bæåïc vaìo giai âoaûn hiãûn âaûi, caïc biãûn phaïp phoìng træì dëch haûi

khoa hoüc, tiãún bäü måïi dáön dáön âæåüc aïp duûng vaìo saín xuáút näng nghiãûp.

Nàm 1807, Benedict Prevost chæïng minh âæåüc ràòng náúu næåïc säi trong näöi

âäöng coï tênh âäüc âäúi våïi bao tæí náúm bãûnh than âen; tiãúp sau âoï, Millardet âaî

Ts. Tráön Vàn Hai 3

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Baìi måí âáöu

nghiãn cæïu sæû häøn håüp giæîa âäöng sulphate vaì väi taûo ra häøn håüp Bordeaux âãø

phoìng træì bãûnh sæång mai trãn nho (1882 - 1887). Nàm 1889, Aceto asenate âäöng￾håüp cháút chæïa Asen khäng tan âáöu tiãn âaî âæåüc duìng âãø phoìng træì sáu Leptinotasa

decemlineata Say haûi khoai táy åí nhiãöu næåïc Cháu Áu. Nàm 1897 Rabate âaî sæí

duûng H2SO4 vaì Martin duìng sàõt sunfate âãø træì coí cho nguî cäúc....

Nhçn chung tæì giæîa thãú kyí XIX tråí âi, biãûn phaïp Hoïa BVTV âaî ngaìy caìng

âæåüc chuï troüng vaì bæåïc âáöu âaî phaït huy âæåüc taïc duûng trong saín xuáút. Tuy nhiãn

váùn coìn nhiãöu haûn chãú do nhæîng håüp cháút hoïa hoüc duìng trong giai âoaûn naìy - chuí

yãúu laì caïc cháút vä cå - coìn mang nhiãöu nhæåüc âiãøm: dãù gáy âäüc cho ngæåìi vaì gia

suïc, keïm an toaìn âäúi våïi cáy träöng .v.v.

- Tæì nàm 1939 âãún nay: Tæì khi äng Muller cäng bäú cäng trçnh nghiãn cæïu

cuía äng vãö thuäúc træì sáu DDT (1939) thç biãûn phaïp hoïa hoüc phoìng træì sáu haûi âaî

coï mäüt chuyãøn biãún càn baín. Sau âoï haìng loaût caïc håüp cháút Clo hæîu cå khaïc nhæ

BHC (1941), vaì caïc håüp cháút täøng håüp hæîu cå khaïc [lán hæîu cå nhæ Parathion

(1944), Carbamate (1947) , Pyrethroid täøng håüp (1970)... ] âaî ra âåìi vaì âæåüc sæí

duûng ngaìy caìng räüng raîi âãø phoìng træì sáu haûi. Âäúi våïi náúm bãûnh, bàõt âáöu bàòng

caïc thuäúc træì náúm chæïa âäöng, ngaìy nay ngæåìi ta âaî duìng nhiãöu håüp cháút hæîu cå

täøng håüp nhæ caïc thiocarbamate, caïc håüp cháút thuíy ngán hæîu cå, caïc håüp cháút

benzimidazol, caïc thuäúc khaïng sinh... âãø phoìng træì náúm vaì vi khuáøn. Âãún nàm

1945, khi nhæîng thuäúc træì coí Phenoxy (2,4-D, MCPA...) ra âåìi thç biãûn phaïp hoïa

hoüc phoìng træì coí daûi måïi tháût sæû coï yï nghéa trong saín xuáút näng nghiãûp.

Trong nhæîng nàm gáön âáy, biãûn phaïp Hoïa BVTV âaî coï nhæîng bæåïc tiãún

maûnh meî, âaî xuáút hiãûn nhiãöu loaûi näng dæåüc våïi baín cháút hoïa hoüc hoaìn toaìn måïi

nhæ hormon, pheromon, BT, NPV... coï nhiãúu æu âiãøm so våïi caïc håüp cháút âaî duìng

træåïc âáy nhæ an toaìn hån våïi ngæåìi vaì âäüng váût maïu noïng, cáy träöng, diãût âæåüc

nhæîng loaìi dëch haûi âaî khaïng våïi caïc loaûi thuäúc sæí duûng træåïc âáy.

------oOo------

Ts. Tráön Vàn Hai 4

ÂAÛI HOÜC CÁÖN THÅ - KHOA NÄNG NGHIÃÛP

GIAÏO TRÇNH GIAÍNG DAÛY TRÆÛC TUYÃÚN

Ðường 3/2, Tp. Cần Thơ. Tel: (84.71)831005 Fax: (84.71)830814

Website: http://www.ctu.edu.vn/knn Email: [email protected]

GIAÏO TRÇNH

HO

Ï

A BA

ÍO VÃÛ THÆÛC VÁÛT

Chæång 1

NHÆÎNG HIÃØU BIÃÚT CÅ BAÍN VÃÖ THUÄÚC

BA

ÍO VÃÛ THÆÛC VÁÛT

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1

CHÆÅNG 1

NHÆÎNG HIÃØU BIÃÚT CÅ BAÍN VÃÖ THUÄÚC

BAÍO VÃÛ THÆÛC VÁÛT

I. ÂËNH NGHÉA

Thuäúc baío vãû thæûc váût (BVTV) hay näng dæåüc laì nhæîng cháút âäüc coï nguäön

gäúc tæì tæû nhiãn hay hoïa cháút täøng håüp âæåüc duìng âãø baío vãû cáy träöng vaì näng saín,

chäúng laûi sæû phaï hoaûi cuía nhæîng sinh váût gáy haûi âãún taìi nguyãn thæûc váût. Nhæîng

sinh váût gáy haûi chênh gäöm sáu haûi, bãûnh haûi, coí daûi, chuäüt vaì caïc taïc nhán khaïc.

II. CAÏC NHOÏM THUÄÚC BVTV

Thuäúc BVTV âæåüc chia thaình nhiãöu nhoïm dæûa trãn âäúi tæåüng sinh váût haûi.

- Thuäúc træì bãûnh - Thuäúc træì nhãûn

- Thuäúc træìsáu - Thuäúc træì tuyãún truìng

- Thuäúc træì coí - Thuäúc âiãöu hoìa sinh træåíng

- Thuäúc træì äúc - Thuäúc træì chuäüt

III. CAÏC DAÛNG THUÄÚÏC BVTV

Daûng thuäúc Chæî viãút tàõt Thê duû Ghi chuï

Nhuî dáöu ND, EC Tilt 250 ND,

Basudin 40 EC

DC-Trons Plus

98.8 EC

Thuäúc åí thãø loíng, trong

suäút.

Dãù bàõt læía chaïy näø

Dung dëch DD, SL, L,

AS

Bonanza 100 DD,

Baythroid 5 SL,

Glyphadex 360 AS

Hoìa tan âãöu trong næåïc,

khäng chæïa cháút hoïa sæîa

Bäüt hoìa næåïc BTN, BHN,

WP, DF,

WDG,

SP

Viappla 10 BTN,

Vialphos 80 BHN,

Copper-zinc 85 WP,

Padan 95 SP.

Daûng bäüt mën, phán taïn

trong næåïc thaình dung

dëch huyãön phuì

Huyãön phuì HP, FL, SC Appencarb super 50 FL,

Carban 50 SC

Làõc âãöu træåïc khi sæí

duûng

Haût H, G, GR Basudin 10 H, Regent

0.3 G

Chuí yãúu raîi vaìo âáút

Viãn P Orthene 97 Pellet,

Deadline 4% Pellet

Chuí yãúu raîi vaìo âáút, laìm

baí mäöi.

Thuäúc phun

bäüt

BR, D Karphos 2 D Daûng bäüt mën, khäng tan

trong næåïc, ràõc træûc tiãúp

Ts. Tráön Vàn Hai 5

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1

ND: Nhuí Dáöu, EC: Emulsifiable Concentrate.

DD: Dung Dëch, SL: Solution, L: Liquid, AS: Aqueous Suspension.

BTN: Bäüt Tháúm Næåïc, BHN: Bäüt Hoìa Næåïc, WP: Wettable Powder,

DF: Dry Flowable, WDG: Water Dispersible Granule, SP: Soluble Powder.

HP: huyãön phuì FL: Flowable Liquid, SC: Suspensive Concentrate.

H: haût, G: granule, GR: granule.

P: Pelleted (daûng viãn)

BR: Bäüt ràõc, D: Dust.

IV. CAÏCH TAÏC ÂÄÜNG CUÍA THUÄÚC

* Thuäúc træì sáu

- Tiãúp xuïc: thuäúc taïc âäüng qua da.

- Vë âäüc: thuäúc taïc âäüng qua miãûng.

- Xäng håi: thuäúc taïc âäüng qua âæåìng hä háúp.

- Näüi háúp hay læu dáùn: thuäúc tháúm vaìo trong tãú baìo vaì xám nháûp vaìo hãû

thäúng maûch dáùn trong cáy. Sáu chêch huït hoàûc àn pháön voí cáy coï phun

thuäúc räöi chãút.

- Tháúm sáu: Thuäúc tháúm vaìo mä cáy vaì diãût nhæîng cän truìng säúng áøn dæåïi

nhæîng pháön phun thuäúc.

Ngoaìi ra coìn coï mäüt säú thuäúc coï tênh xua âuäøi hoàûc gáy ngaïn àn âäúi våïi cän truìng.

* Thuäúc træì bãûnh

Tiãúp xuïc: tiãu diãût náúm bãûnh nåi tiãúp xuïc våïi thuäúc vaì ngàn chàûn sæû xám

nhiãùm tiãúp tuûc cuía náúm bãûnh.

Näüi háúp (læu dáùn): thuäúc xám nháûp vaì chuyãøn vë trong cáy nhàòm tiãu diãût äø

náúm bãûnh nàòm sáu trong mä cáy, åí xa nåi tiãúp xuïc våïi thuäúc.

* Thuäúc træì coí

- Tiãúp xuïc: thuäúc huíy diãût caïc mä cáy coí khi tiãúp xuïc træûc tiãúp våïi thuäúc.

- Näüi háúp hay læu dáùn: thuäúc âæåüc cáy coí háúp thu vaì di trong maûch nhæûa,

chuyãøn âãún caïc bäü pháûn khaïc laìm thay âäøi traûng thaïi sinh hoüc cuía coí

hoàûc giãút chãút cáy coí.

- Choün loüc: diãût coí daûi nhæng khäng haûi âãún nhoïm coí khaïc hoàûc cáy träöng.

- Khäng choün loüc: diãût táút caí caïc loaìi coí kãø caí cáy träöng.

Ts. Tráön Vàn Hai 6

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1

- Tiãön náøy máöm: Thuäúc coï taïc duûng diãût coí træåïc khi haût coí sàõp náøy máöm

hay ngay khi coí âang náøy máöm. Âiãöu kiãûn thaình cäng cuía biãûn phaïp

naìy laì âáút phaíi bàòng phàóng, âuí áøm âäü. Thuäúc xám nháûp vaìo cáy coí qua

rãù máöm vaì laï máöm.

- Háûu náøy máöm såïm: diãût coí tæì khi cáy coí âang moüc vaì âaî moüc (âæåüc hai laï

tråí laûi).

- Háûu náøy máöm: thuäúc coï taïc duûng diãût coí sau khi coí vaì cáy träöng âaî moüc.

Thuäúc xám nháûp vaìo cáy coí qua laï vaì mäüt pháön qua rãù.

V. KYÎ THUÁÛT SÆÍ DUÛNG THUÄÚC

1. Sæí duûng theo 4 âuïng

a. Âuïng thuäúc

Càn cæï âäúi tæåüng dëch haûi cáön diãût træì vaì cáy träöng hoàûc näng saín cáön

âæåüc baío vãû âãø choün âuïng loaûi thuäúc vaì daûng thuäúc cáön sæí duûng. Viãûc xaïc âënh taïc

nhán gáy haûi cáön sæû tråü giuïp cuía caïn bäü kyî thuáût baío vãû thæûc váût hoàûc khuyãún

näng.

b. Âuïng luïc

Duìng thuäúc khi sinh váût coìn åí diãûn heûp vaì åí caïc giai âoaûn dãù máùn caím

våïi thuäúc, thåìi kyì sáu non, bãûnh chåïm xuáút hiãûn, træåïc khi buìng phaït thaình dëch.

Phun trãù seî keïm hiãûu quaí vaì khäng kinh tãú.

c. Âuïng liãöu læåüng, näöng âäü

Âoüc kyî hæåïng dáùn trãn nhaîn thuäúc, âaím baío âuïng liãöu læåüng hoàûc näöng

âäü pha loaîng vaì læåüng næåïc cáön thiãút cho mäüt âån vë diãûn têch. Phun näöng âäü

tháúp laìm sáu haûi quen thuäúc, hoàûc phun quaï liãöu seî gáy ngäü âäüc âäúi våïi cáy träöng

vaì laìm tàng tênh chëu âæûng, tênh khaïng thuäúc.

d. Âuïng caïch

Tuìy vaìo daûng thuäúc, âàûc tênh thuäúc vaì nhæîng yãu cáöu kyî thuáût cuîng nhæ

nåi xuáút hiãûn dëch haûi maì sæí duûng cho âuïng caïch. Nãn phun thuäúc vaìo saïng såïm

hoàûc chiãöu maït. Nãúu phun vaìo buäøi træa, do nhiãût âäü cao, tia tæí ngoaûi nhiãöu laìm

thuäúc nhanh máút taïc duûng, thuäúc bäúc håi maûnh dãø gáy ngäü âäüc cho ngæåìi phun

thuäúc. Nãn âi trãn gioï hoàûc ngang chiãöu gioï. Nãúu phun åí âäöng xa nãn âi hai ngæåìi

âãø coï thãø cæïu giuïp nhau khi gàûp naûn trong quaï trçnh phun thuäúc.

2. Häùn håüp thuäúc

Laì pha hai hay nhiãöu loaûi thuäúc nhàòm træì cuìng mäüt luïc âæåüc nhiãöu dëch

haûi. Tuy nhiãn cáön læu yï caïc âiãøm sau: Chè nãn pha caïc loaûi thuäúc theo sæû hæåïng

dáùn ghi trong nhaîn thuäúc, baíng hæåïng dáùn pha thuäúc hoàûc sæû hæåïng dáùn cuía caïn

Ts. Tráön Vàn Hai 7

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1

bäü kyî thuáût biãút roî vãö âàûc tênh cuía thuäúc. Nãn häùn håüp täúi âa hai loaûi thuäúc khaïc

nhoïm gäúc hoïa hoüc, khaïc caïch taïc âäüng, hoàûc khaïc âäúi tæåüng phoìng træì trong cuìng

mäüt bçnh phun.

* Häùn håüp thuäúc nhàòm mäüt trong nhæîng muûc âêch sau :

o Måí räüng phäø taïc duûng.

o Sæí duûng sæû tæång taïc coï låüi.

o Haûn chãú sæû máút hiãûu læûc nhanh cuía mäüt säú hoaût cháút.

o Gia tàng sæû an toaìn trong sæí duûng.

o Tiãút kiãûm cäng lao âäüng, tàng hiãûu quaí kinh tãú.

Tuy nhiãn khi häøn håüp cáön tuán thuí theo khuyãún caïo cuía nhaì saín xuáút vç

coï nhæîng hoaût cháút khäng thãø häùn håüp våïi nhau. Khäng phäúi håüp thuäúc coï tênh

acid våïi tênh kiãöm. Hiãûn nay âaî coï nhiãöu loaûi thuäúc âæåüc pha sàôn âãø pháön naìo âaïp

æïng thë hiãúu cuía baì con näng dán nhæ thuäúc træì coí Butanil 55 EC âæåüc häùn håüp tæì

hai hoaût cháút : Propanil vaì Butachlor, Tilt super 300 ND âæåüc häùn håüp tæì hai hoaût

cháút Propiconazole vaì Difennoconazole, Sumibass 75 EC âæåüc häùn håüp tæì hai hoaût

cháút Fenitrothion vaì Fenoburcarb.

VI. GIAÍI THÊCH MÄÜT SÄÚ THUÁÛT NGÆÎ

1. Tãn thuäúc

- Tãn thæång maiû: do Cäng ty saín xuáút hoàûc phán phäúi thuäúc âàût ra âãø

phán biãût saín pháøm giæîa Cäng ty naìy vaì Cäng ty khaïc. Tãn thæång maûi gäöm 3

pháön: tãn thuäúc, haìm læåüng hoaût cháút vaì daûng thuäúc.

Thê duû thuäúc træì sáu Basudin 10 H, trong âoï Basudin laì tãn thuäúc, 10 laì

10% haìm læåüng hoaût cháút vaì H laì daûng thuäúc haût.

- Tãn hoaût cháút: laì thaình pháön chuí yãúu trong thuäúc coï taïc duûng tiãu diãût

dëch haûi. Tãn hoaût cháút cuía Basudin laì Diazinon.

- Phuû gia: laì nhæîng cháút trå, khäng mang tênh âäüc âæåüc pha träün vaìo

thuäúc âãø taûo thaình daûng thæång pháøm giuïp cho viãûc sæí duûng dãù daìng.

2. Näöng âäü, liãöu læåüng

- Näöng âäü: læåüng thuäúc cáön duìng âãø pha loaîng våïi 1 âån vë thãø têch dung

mäi, thæåìng laì næåïc. (âån vë tênh laì %, g hay cc thuäúc/säú lêt næåïc cuía bçnh phun).

- Liãöu læåüng: læåüng thuäúc cáön aïp duûng cho 1 âån vë diãûn têch (âån vë tênh

laì kg/ha, lêt/ha ).

3. Dëch haûi: laì nhæîng sinh váût, vi sinh váût gáy haûi cho cáy träöng vaì näng saín,

laìm tháút thu nàng suáút hoàûc laìm giaím pháùm cháút näng saín. Caïc loaìi dëch haûi

thæåìng tháúy laì sáu, bãûnh, coí daûi, chuäüt, cua, äúc, tuyãún truìng, nhãûn. . .

Ts. Tráön Vàn Hai 8

Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1

4. Phäø taïc âäüng

Laì nhiãöu loaìi dëch haûi khaïc nhau maì loaûi thuäúc âoï coï thãø taïc âäüng âãún.

- Phäø räüng: thuäúc coï thãø træì âæåüc nhiãöu dëch haûi trãn nhiãöu loaûi cáy träöng

khaïc nhau.

- Phäø heûp: (coìn goüi âàûc trë) thuäúc træì âæåüc êt âäúi tæåüng gáy haûi (mäüt loaûi

thuäúc træì dëch haûi coï tênh choün loüc caìng cao thç phäø taïc âäüng caìng heûp).

5. Phoìng trë

- Phoìng: ngàn chàûn khäng cho taïc nhán gáy haûi xám nháûp vaì phaït triãøn

trong cáy träöng.

- Trë: bao váy, tiãu diãût caïc taïc nhán gáy haûi træåïc hoàûc sau khi chuïng âaî

xám nháûp vaìo cáy.

6. Âäü âäüc

- LD50 : Chè säú biãøu thë âäü âäüc cáúp tênh cuía mäüt loaûi thuäúc BVTV âäúi våïi

âäüng váût maïu noïng (âån vë tênh laì mg cháút âäüc/Kg troüng læåüng chuäüt). Chè säú

LD50 chênh laì læåüng cháút âäüc gáy chãút 50% säú caï thãø chuäüt trong thê nghiãûm. LD50

caìng tháúp thç âäü âäüc caìng cao.

- LC50: âäü âäüc cuía mäüt hoaût cháút coï trong khäng khê hoàûc næåïc (âån vë

tênh laì mg cháút âäüc/thãø têch khäng khê hoàûc næåïc). Chè säú LC50 caìng tháúp thç âäü

âäüc caìng cao.

- Ngäü âäüc cáúp tênh: thuäúc xám nháûp vaìo cå thãø mäüt láön, gáy nhiãùm âäüc

tæïc thåìi biãøu hiãûn bàòng nhæîng triãûu chæïng âàûc træng.

- Ngäü âäüc maîn tênh: khi thuäúc xám nháûp vaìo cå thãø våïi liãöu læåüng nhoí,

nhiãöu láön trong thåìi gian daìi, thuäúc seî têch luîy trong cå thãø âãún mäüt luïc naìo âoï cå

thãø seî suy yãúu, coï nhæîng bäü pháûn trong cå thãø bë täøn thæång do taïc âäüng cuía thuäúc

phaït huy taïc duûng.

7. Tênh chäúng thuäúc cuía sinh váût haûi

Laì khaí nàng cuía sinh váût haûi chëu âæûng âæåüc liãöu thuäúc âäüc gáy tæí vong

cho caïc caï thãø khaïc trong chuíng quáön. Caïc yãúu täú coï thãø aính hæåíng âãún tênh chäúng

thuäúc cuía sáu haûi laì:

- Yãúu täú di truyãön (Khaí nàng coï thãø truyãön laûi cho thãú hãû sau).

- Yãúu täú sinh hoüc (hãû säú sinh saín, säú læïa trong nàm...).

- Yãúu täú sinh thaïi (âiãöu kiãûn khê háûu, nguäön dinh dæåîng...).

- Yãúu täú canh taïc (phán boïn, giäúng träöng...).

- Yãúu täú aïp læûc sæí duûng thuäúc trãn chuíng quáön (näöng âäü, liãöu læåüng, säú

láön phun trong cuìng mäüt vuû träöng).

Ts. Tráön Vàn Hai 9