Giáo trình hô hấp

GIÁO TRÌNH HÔ HẤP

NHÀ XUẤT BẢN Y HỌC

HÀ NỘI - 2009

Giao trinh: Ho hap

TRIEÄU CÔ NAÊNG VAØ KHAÙM LAÂM SAØNG

CÔ QUAN HOÂ HAÁP

 Sinh vieân Y2.

Ñoái töôïng:

 Thôøi gian: 2 tieát.

1. Neâu ñöôïc caùc trieäu chöùng cô naêng thöôøng gaëp trong beänh lyù cô quan hoâ

haáp.

Muïc tieâu:

2. Neâu ñöôïc söï phaân khu loàng ngöïc vaø caùc ñieåm moác.

3. Neâu ñöôïc 5 nguyeân taéc chung trong khaùm laâm saøng cô quan hoâ haáp.

4. Moâ taû ñöôïc caùc kyõ thuaät khaùm laâm saøng cô quan hoâ haáp: Nhìn – Sôø –

Goõ – Nghe.

5. Neâu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm bình thöôøng vaø beänh lyù.

PHAÀN I - TRIEÄU CHÖÙNG CÔ NAÊNG

1-Ho:

Ho laø trieäu chöùng cô naêng thöôøng gaëp nhaát trong beänh lyù hoâ haáp. Ho laø

cô cheá baûo veä bình thöôøng cuûa phoåi nhaèm muïc ñích toáng thoaùt caùc chaát kích

thích khoûi ñöôøng hoâ haáp. Ho ñöôïc xem laø baát thöôøng khi ho dai daúng, keøm

khaïc ñaøm hay ñau ngöïc.

Ho goàm 3 ñoäng taùc:

• Hít vaøo nhanh vaø saâu.

• Thôû ra nhanh vaø maïnh vôùi söï tham gia cuûa caùc cô thôû ra coá vaø naép

thanh moân ñoùng gaây aùp löïc trong loàng ngöïc taêng nhanh.

• Naép thanh moân môû ñoät ngoät, khoâng khí bò eùp trong loàng ngöïc ñöôïc toáng

ra ngoaøi.

Giao trinh: Ho hap

Ho coù theå töï yù hay bò kòch thích bôûi caùc yeáu toá cô hoïc, hoaù hoïc hay

vaät lyù taùc ñoäng leân cung phaûn xaï ho. Cung phaûn xaï ho goàm 5 thaønh phaàn:

 Caùc thuï caûm theå ho: naèm treân ñöôøng hoâ haáp, maøng phoåi, trung thaát, oáng

tai ngoaøi, cô hoaønh…

 Ñöôøng thaàn kinh höôùng taâm: Daây thaàn kinh sinh ba, daây löôõi haàu, daây

X.

 Trung taâm ho: ôû haønh tuyû.

 Ñöôøng thaàn kinh lyù taâm: Daây X, thaàn kinh hoaønh, thaàn kinh quaët ngöôïc

vaø caùc daây vaän ñoäng tuyû.

 Cô quan ñaùp öùng: Cô hoaønh, thanh quaûn.

Caàn khai thaùc caùc ñaëc ñieåm ho:

o Ho töï nhieân hay thöù phaùt (sau gaéng söùc, khi thay ñoåi tö theá, sau khi aên

hay sau tieáp xuùc vôùi moät taùc nhaân naøo)?

o Thænh thoaûng ho hay ho thöôøng xuyeân?

o Thôøi ñieåm ho trong ngaøy: buoåi saùng sau thöùc daäy, trong ngaøy hay ho veà

ñeâm?

o Thôøi gian ho: caáp (< 3 tuaàn) hay ho keùo daøi?

o Ho khan hay ho coù ñaøm?

o Ho huùng haéng hay ho töøng côn?

o Caùc trieäu chöùng ñi keøm: khaøn tieáng, noân oùi, ñau ngöïc, soát…

o Caùc yeáu toá tieáp xuùc: moâi tröôøng oâ nhieãm, huùt thuoác laù, ngöôøi maéc beänh

lao, nuoâi chim…

Phaân loaïi ho: Döïa treân tính chaát ho coù theå chia laøm:

• Ho khan: caàn chuù yù beänh nhaân coù theå nuoát ñaøm nhaát laø treû em.

• Ho ñaøm: ñaøm coù theå loaõng, ñaëc hay laãn maùu, muû.

Giao trinh: Ho hap

• Ho huùng haéng: ho töøng tieáng.

• Ho côn: ho nhieàu laàn keá tieáp nhau trong thôøi gian ngaén. Ñieån hình laø ho

gaø. Côn ho keùo daøi thöôøng laøm taêng aùp trong loàng ngöïc, beänh nhaân ñoû

maët, tónh maïch coå phoàng, chaûy nöôùc maét, oùi.

• Thay ñoåi aâm saéc khi ho: Ho oâng oång trong vieâm thanh quaûn, noùi gioïng

ñoâi trong lieät daây thanh aâm.

@ Ñaëc ñieåm ho vaø nguyeân nhaân:

Tính chaát ho Gôïi yù nguyeân nhaân

Ho khan.

Ho ñaøm.

Ho + khoø kheø.

Ho oâng oång.

Ho + thôû rít.

Ho veà saùng.

Ho veà ñeâm.

Ho khi aên uoáng.

Nhieãm sieâu vi, beänh phoåi moâ keõ, ung thö phoåi, dò öùng,

traøn dòch maøng phoåi, traøn khí maøng phoåi.

Vieâm pheá quaûn, vieâm phoåi, aùp xe phoåi, giaõn pheá quaûn,

lao phoåi.

Co thaét pheá quaûn, hen, dò öùng, beänh phoåi taéc ngheõn maïn

tính.

Beänh thanh quaûn.

Taéc khí quaûn.

Do huùt thuoác laù, vieâm pheá quaûn maïn.

Vieâm xoang, suy tim sung huyeát.

Beänh lyù thöïc quaûn.

2-Khaïc ñaøm:

Bình thöôøng, moãi ngaøy caây pheá quaûn tieát ra khoaûng 75 – 100ml chaát

nhaøy vaø ñöôïc caùc loâng chuyeån vaän chuyeån ngöôïc leân hoïng roài ñöôïc nuoát

xuoáng daï daøy. Trong tröôøng hôïp beänh lyù löôïng ñaøm coù theå ñöôïc tieát ra quaù

möùc.

Caàn khai thaùc caùc ñaëc ñieåm cuûa ñaøm:

• Thôøi gian xuaát hieän: môùi khaïc ñaøm hay töø laâu?