Giáo trình- Dịch tễ học đại cương - chương 8 docx

1

CHƯƠNG 8

NGHIÊN CỨU TRONG DỊCH TỄ QUAN SÁT

Bên cạnh các thử nghiệm lâm sàng trong việc phân tích yếu tố nguy cơ và

nguyên nhân gây bệnh, các nghiên cứu dịch tễ quan sát là những nghiên cứu rất hữu

dụng. Chúng khắc phục được những nhược điểm của thử nghiệm như đảm bảo được vấn

đề về tính nhân đạo (ethic) và tận dụng được các số liệu thống kê, khảo sát. Chương này

sẽ đề cập hai loại nghiên cứu quan sát, đó là nghiên cứu đoàn hệ và nghiên cứu bệnh￾chứng.

1. Nghiên cứu đoàn hệ

Như đã đề cập, thuật ngữ đoàn hệ được dịch từ “cohort” trong tiếng Anh. Đây

là thuật ngữ có nguồn gốc Latin, nghĩa là một nhóm chủ thể xác định có chung một đặc

điểm. Ở đây người ta thường hình dung là các cá thể đưa vào nghiên cứu thuộc một quần

thể trong đó chia ra thành hai nhóm, nhóm có cùng đặc tính là tiếp xúc với yếu tố nguy

cơ và nhóm thứ hai là nhóm không tiếp xúc yếu tố nguy cơ.

Trong lĩnh vực thú y, người ta tiến hành nghiên cứu đoàn hệ bằng cách. Theo

dõi một nhóm thú trong một quần thể. Khảo sát các cá thể xem có tiếp xúc với yếu tố

nguy cơ hay không. Sau đó xác định được nhóm thú tiếp xúc và nhóm thú không tiếp

xúc. Quan sát theo thời gian và ghi nhận lại sự xuất hiện bệnh ở hai nhóm thú trên. Tính

toán giá trị RR cho phép người nghiên cứu kết luận được yếu tố nguy cơ quan sát có liên

quan đến bệnh hay không.

Có hai loại nghiên cứu đoàn hệ: nghiên cứu đoàn hệ tiên cứu và hồi cứu. Trong

nghiên cứu hồi cứu, sự phân nhóm thú tiếp xúc hay không tiếp xúc với yếu tố khảo sát

dựa trên số liệu hoặc điều tra trong quá khứ. Sự xuất hiện bệnh xảy ra sau khi xác định

sự tiếp xúc với yếu tố nguy cơ có thể thu thập từ quá khứ cho đến hiện tại, và có thể đến

tương lai. Còn trong nghiên cứu tiên cứu, việc phân nhóm tiếp xúc với yếu tố nguy cơ

được điều tra và xác định ngay trong hiện tại, việc quan sát xác định bệnh được thực hiện

trong tương lai.