Giáo dục ở Bắc Kỳ đầu thế kỷ XX đến năm 1915-chuyển đổi các trường nho giáo sang trường Pháp - Việt

:> ui/3 i-m

LICH sCr - VAN HO A - XA HOI CHAU AU

GIAO DUC 6 BAC KY OAU THE KY XX DEN NAM 1915 -

CHUYEN 061 CAC TRUONG NHO GIAO SANG TRUONG PHAP-VIET

Sau khi thdn tinh Bac Ky nam 1882,

cung vdi cac hoat ddng binh dinh quan sir,

thuc dan Phap da lap ke hoach dao tao ngudi

Viet de phuc vu cho cac muc dich chinh tri

va kinh te. Nam 1886, nhiing trudng Phap￾Viet dau tien da cd mat d Bac Ky. Neu nhu d

Nam Ky, thuc dan Phap sdm xda bd cac

trudng day chir Nho thi d Bac Ky, nhimg nha

trudng ban xii van tiep tuc tdn tai, dugc dua

vao he thdng trudng cdng dat dudi sir giam

sat cua Sd Hgc chinh Bac Ky. Cac trudng

ban xii thay ddi dan ve each thirc td chiic, ve

giao vien, chuong trinh va chuyen ddi thanh

cac trudng Phap-Viet. Ddng thdi, cac ky thi

Nho giao cung dugc cai each, bd sung them

chii' Qudc ngii, chii Phap, toan hgc va mot sd

mdn khoa hgc khac. Bai viet se trinh bay ve

qua trinh chuyen cac trudng hgc ban xii

truyen thdng sang cac trudng Phap-Viet kilu

mdi cung nhu ve nhung thay doi trong cac

ky thi Nho giao cudi cimg d Bac Ky.

1. Vai net ve nha trying Nho giao a

Bac Ky thoi nha Nguyen

Trudc khi ky thi Nho hgc cudi ciing

dien ra vao nam 1915, hgc vkn va thi cir Nho

giao chiem vj tri ddc tdn trong xa hdi Bac

Ky. Hgc sinh cd the hgc d trudng cdng hoac

trudng tu. Trudng cdng bao gdm cac trudng

Ths. Tran Phirang Hoa

Vien Nghien cuu Chau Au

cap huyen (diing dau la huan dao), phii

(dirng dau la giao thu) va cap tinh (dimg dau

la ddc hgc). Cac trudng tu do cac thay dd

dam nhiem, thudng lang nao d Bac Ky ciing

cd. Thdng thudng, mot khda hgc keo dai

mudi nam - "thap nien dang hda" - "mirdi

nam den sach". Thdi nha Nguyen, chuong

trinh phd bien gdm 4 cap hgc':

- Ldp khai tam (vd Idng) keo dai 4 nam.

Tre em dugc cha me gui gam cho mot thay

dd trong lang, thudng la nhung ngudi da do

nhat, nhi trudng tai cac ky thi Huong. Ndi

dung ciia ldp khai tam la hgc thugc lien tiep

bdn sach giao khoa co ban cua Tau hay Viet:

Tam tu kinh; cac sach So hgc van tam, viet

dudi dang cau 4 chir; Au hgc ngii ngon thi,

vilt dudi dang cau 5 chir; Minh tam bao

giam.

- Trudng tilu tap: Chia lam nhieu ldp

theo cac the loai: tho, phii, van sach.

Hgc sinh tap lam cac bai van ngan

nhung khdng binh luan. Cd dau bai rdi hoc

sinh vl lam tir ba den mudi hai bai tap mdi

' Xem Tr§n Van Giap. Tim hiiu kho sdch Han Ndm -

Ngudn tu lieu vdn hoc, sic hoc Viet Nam (Co phan tich

va phe phan mot s6 sach cm thiet). (Thu lich chi Viet

Nam). Tap I. Thir vien Quoc gia xuk ban, Ha Noi,

1970.