Giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

----------]^----------

NGUYỄN THANH NGA

GI¸M S¸T THÞ TR¦êNG

B¶O HIÓM PHI NH¢N THä ë VIÖT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

----------]^----------

NGUYỄN THANH NGA

GI¸M S¸T THÞ TR¦êNG

B¶O HIÓM PHI NH¢N THä ë VIÖT NAM

Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng

Mã số : 62.34.02.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. PHÍ TRỌNG THẢO

2. TS. LÊ XUÂN HIẾU

HÀ NỘI - 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên

cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án

là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thanh Nga

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng, biểu đồ, sơ đồ

MỞ ĐẦU........................................................................................................................... 1

Chương 1: NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM

PHI NHÂN THỌ VÀ GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI

NHÂN THỌ...................................................................................................................... 7

1.1. NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI

NHÂN THỌ............................................................................................................................7

1.1.1. Khái niệm thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ...................................................7

1.1.2. Qui luật hoạt động của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ.............................12

1.2. NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG BẢO

HIỂM PHI NHÂN THỌ.....................................................................................................14

1.2.1. Tổng quan về giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ.............................14

1.2.2. Nguyên tắc giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ.................................19

1.2.3. Cơ quan giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ......................................20

1.2.4. Nội dung giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ....................................23

1.2.5. Phương thức giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ..............................34

1.2.6. Qui trình thực hiện giám sát ............................................................................40

1.3. MỘT SỐ BÀI HỌC KINH NGHIỆM VỀ GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ CỦA CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI....................47

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................53

Chương 2: THỰC TRẠNG GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI

NHÂN THỌ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2008 - 2013................................................. 54

2.1. KHÁT QUÁT THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM................54

2.1.1. Các chủ thể tham gia thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam ..............54

2.1.2. Qui mô thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam.....................................58

2.1.3. Sản phẩm của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam..........................61

2.2. THỰC TRẠNG GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN

THỌ VIỆT NAM.................................................................................................................63

2.2.1. Thể chế giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam.....................63

2.2.2. Cơ quan giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam ....................71

2.2.3. Hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam giai

đoạn 2008 - 2013..............................................................................................76

2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ................................................................101

2.3.1. Những kết quả đạt được của hoạt động giám sát.........................................101

2.3.2. Những hạn chế của hoạt động giám sát........................................................103

2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại.....................................................................103

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2........................................................................................107

Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT THỊ

TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM......................................... 108

3.1. ĐỊNH HƯỚNG GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN

THỌ VIỆT NAM...............................................................................................................108

3.1.1. Xu hướng giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trên thế giới............108

3.1.2. Định hướng giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

trong thời gian tới...........................................................................................113

3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ................................................................116

3.2.1. Hoàn thiện thể chế giám sát...........................................................................116

3.2.2. Hoàn thiện và nâng cao hiệu quả họat động của cơ quan giám sát.............129

3.2.3. Tăng cường công tác phối hợp và chia sẻ thông tin ....................................135

3.2.4. Hoàn thiện quy trình trong hoạt động giám sát............................................137

3.2.5. Các giải pháp bổ sung khác...........................................................................145

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3........................................................................................152

KẾT LUẬN................................................................................................................... 153

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA

TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

AADMER Hiệp định ASEAN về Quản lý thiên tai và ứng cứu khẩn cấp

ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

BH Bảo hiểm

BHNN Bảo hiểm nông nghiệp

CAR Tỷ lệ an toàn vốn

Cục QLBH Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm

DN Doanh nghiệp

DNBH Doanh nghiệp bảo hiểm

DN MGBH Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm

FSS Cơ quan dịch vụ giám sát Hàn Quốc

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

HĐQT Hội đồng quản trị

IAIS Hiệp hội các nhà quản lý bảo hiểm quốc tế

ICPs Những nguyên tắc cơ bản về bảo hiểm

IMF Quỹ tiền tệ thế giới

IRIS Hệ thống chỉ tiêu giám sát rủi ro

KDBH Kinh doanh bảo hiểm

KT - XH

KRW

Kinh tế - xã hội

Tiền tệ Hàn quốc

MAS Cơ quan quản lý tiền tệ Singapore

MCR Biên khả năng thanh toán tối thiểu

MGBH Môi giới bảo hiểm

NAIC Ủy ban Hiệp hội quốc gia về bảo hiểm của Mỹ

NĐBH Người được bảo hiểm

OJK Cơ quan quản lý dịch vụ tài chính Indonesia

PNT Phi nhân thọ

RBS Giám sát trên cơ sở rủi ro

ROE Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn đầu tư

SPBH Sản phẩm bảo hiểm

SCR Biên khả năng thanh toán

SPBH Sản phẩm bảo hiểm

TCTC Tổ chức tài chính

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TNDS Trách nhiệm dân sự

TTBH Thị trường bảo hiểm

UBCKNN Ủy ban chứng khoán nhà nước

USD Dollar Mỹ

VBQPPL Văn bản quy phạm pháp luật

WB Ngân hàng thế giới

WTO Tổ chức Thương mại thế giới

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu Nội dung Trang

Bảng 1.1: Danh mục các nguyên tắc giám sát bảo hiểm do IAIS ban hành ............ 20

Bảng 1.2: Biên khả năng thanh toán II dựa trên ba trụ cột chính ............................ 29

Bảng 1.3: So sánh hai phương thức giám sát........................................................... 39

Bảng 2.1: Số liệu về các doanh nghiệp bảo hiểm và trung gian bảo hiểm qua

các năm 2008 - 2013................................................................................ 57

Bảng 2.2: Khả năng tài chính của thị trường PNT qua các năm 2008 - 2013 ......... 60

Bảng 2.3: Giới hạn tham chiếu các chỉ tiêu cảnh báo sớm ...................................... 68

Bảng 2.4: Thống kê số lượng các cuộc thanh tra, kiểm tra từ năm 2008 - 2013 ......... 78

Bảng 2.5: Khả năng thanh toán của các DNBH phi nhân thọ.................................. 83

Bảng 2.6: Dự phòng nghiệp vụ của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ.................... 86

Bảng 2.7: Qui mô đầu tư của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ.............................. 88

Bảng 3.1: Cách xác định rủi ro thuần..................................................................... 139

Bảng 3.2: Cách xác định rủi ro tổng hợp ............................................................... 141

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Số hiệu Nội dung Trang

Biểu đồ 1.1: Biên khả năng thanh toán II .................................................................30

Biểu đồ 2.1: Doanh thu phí BH gốc, doanh thu phí giữ lại, bồi thường gốc,

bồi thường thuộc trách nhiệm giữ lại PNT (năm 2008-2013) ..............59

Biểu đồ 2.2: Doanh thu phí bảo hiểm gốc theo các nghiệp vụ bảo hiểm phi

nhân thọ năm 2008-2013 ......................................................................63

Sơ đồ 1.1: Chu trình giám sát thực hiện theo phương thức giám sát tuân thủ...........35

Sơ đồ 1.2: Chu trình giám sát thực hiện theo phương thức giám sát trên cơ

sở rủi ro .................................................................................................37

Sơ đồ 2.1: Bộ máy tổ chức của Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm..........................73

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Trong những năm qua thị trường bảo hiểm Việt Nam đã đạt được những kết quả

nhất định. Tốc độ tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm hàng năm của thị trường đạt

mức trung bình gần 20%, sản phẩm trên thị trường ngày một đa dạng, phong phú về

chủng loại và chất lượng. Thị trường bảo hiểm sẽ tiếp tục mở rộng và phát triển theo

hướng chuyên nghiệp có sự kết nối với các thị trường tín dụng, chứng khoán trong việc

cung cấp các sản phẩm, dịch vụ tài chính. Bên cạnh những xu hướng thuận lợi cho sự

phát triển của thị trường bảo hiểm nói chung và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ nói

riêng, không thể phủ nhận những vấn đề sẽ còn tiếp tục đe dọa sự an toàn của thị

trường như: khả năng tài chính của các DNBH trên thị trường chưa đủ lớn, quản trị

doanh nghiệp chưa tốt, hành vi trục lợi ngày càng tinh vi hơn và phát triển từ tự phát

đến hành vi có tổ chức, hoạt động rửa tiền, cạnh tranh diễn ra ngày càng phức tạp,...

Công tác giám sát thị trường bảo hiểm đòi hỏi phải có sự chuyển biến, phù hợp với

mức độ phức tạp và đa dạng của thị trường nhằm định hướng thị trường phát triển an

toàn, bền vững và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Xuất phát từ lý do đó, với góc độ của một người công tác trong cơ quan quản lý,

giám sát thị trường bảo hiểm, nghiên cứu sinh đã lựa chọn đề tài “Giám sát thị trường

bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam” để làm đề tài nghiên cứu luận án.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Ở Việt Nam hiện nay, đã có một số công trình nghiên cứu về thị trường bảo

hiểm phi nhân thọ Việt Nam. Tuy nhiên, mức độ và phạm vi nghiên cứu của các đề

tài đề cập ở các khía cạnh khác nhau, góc độ và cách thức nghiên cứu khác nhau, cụ

thể như sau:

Luận án tiến sĩ “Các giải pháp tài chính nhằm thúc đẩy phát triển thị trường bảo

hiểm ở Việt Nam” của tác giả Hoàng Mạnh Cừ (2006), Học viện Tài chính. Luận án

tập trung đi sâu vào nghiên cứu và đề xuất các giải pháp tài chính nhằm thúc đẩy thị

trường bảo hiểm Việt Nam. Trong đó cũng có giải pháp liên quan đến các qui định

pháp luật về cơ chế tài chính, là các qui định làm cơ sở cho công tác giám sát tài chính

của cơ quan Nhà nước đối với thị trường. Tuy nhiên, các giải pháp đó đề xuất cho giai

đoạn phát triển thị trường đến năm 2010.

2

Luận án tiến sĩ “Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ

của các DNBH Nhà nước ở Việt Nam trong điều kiện mở cửa và hội nhập” của tác giả

Đoàn Minh Phụng (2007), Học viện Tài chính. Luận án đã nghiên cứu và đề xuất các

giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh đối với các DNBH Nhà nước, tuy nhiên thời

điểm đề xuất giải pháp đã cách đây 7 năm.

Luận án tiến sĩ “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh

nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam” của tác giả Trần Hùng Dũng (2009), Đại học

Kinh tế quốc dân. Luận án tập trung vào nghiên cứu về mặt lý luận, thực trạng và hiệu

quả sử dụng phí bảo hiểm của một số DNBH phi nhân thọ có thị phần lớn ở Việt Nam,

chủ yếu trong giai đoạn từ năm 2003-2007.

Luận án tiến sĩ “Giải pháp phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt

Nam” của tác giả Trịnh Xuân Dung (2011), Đại học Kinh tế quốc dân đã hệ thống hóa

cơ sở lý luận về thị trường bảo hiểm phi nhân thọ, đưa ra các giải pháp phát triển thị

trường bảo hiểm phi nhân thọ, trong có có đề cập đến giải pháp đẩy mạnh công tác

giám sát thị trường nhưng luận án không đi vào nghiên cứu một cách có hệ thống cơ sở

lý luận và thực trạng hoạt động giám sát.

Luận án tiến sĩ “Phương pháp đánh giá năng lực tài chính các DNBH phi nhân

thọ tại Việt Nam” của tác giả Trịnh Hữu Hạnh (2012), Học viện Tài chính. Luận án đã

nghiên cứu khía cạnh đánh giá năng lực tài chính của các DNBH thông qua đánh giá

đúng khả năng thanh toán của DNBH. Mục tiêu nghiên cứu chính của luận án tập trung

xác định mức độ đầy đủ vốn được xác định thông qua phương pháp tính vốn trên cơ sở

rủi ro theo cách tính của DNBH.

Luận án tiến sĩ “Hiệu quả hoạt động đầu tư của các DNBH phi nhân thọ Việt

Nam” của tác giả Trịnh Chi Mai (2013), Đại học Kinh tế quốc dân. Luận án đi sâu vào

nghiên cứu hoạt động đầu tư và hiệu quả hoạt động đầu tư trên giác độ của DNBH.

Luận án tiến sĩ “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong điều kiện hội

nhập kinh tế quốc tế” của tác giả Đinh Công Hiệp (2014), Học viện Tài chính. Luận án

đã nghiên cứu và đưa ra các giải phát phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt

Nam trong nền kinh tế hội nhập.

Đề tài khoa học cấp Nhà nước “Hệ thống giám sát tài chính quốc gia”, mã số

KX 01.19/06-10 do PGS.TS. Tô Ngọc Hưng làm chủ nhiệm. Đề tài đã trình bày những

3

luận cứ và thực tiễn về hệ thống giám sát tài chính quốc gia, thực trạng hệ thống giám

sát tài chính Việt Nam và những định hướng, giải pháp hoàn thiện hệ thống giám sát tài

chính Việt Nam trong đó có phần đề cập đến cơ quan giám sát bảo hiểm. Tuy nhiên, đề

tài được nghiên cứu trên tổng thể thị trường tài chính (ngân hàng, chứng khoán, bảo

hiểm) và tập trung vào mô hình cơ quan giám sát của thị trường tài chính. Chưa đi vào

phân tích hoạt động giám sát, nội dung giám sát.

Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Học viện tài chính (2011), “Giải pháp nâng cao

hiệu quả quản lý, giám sát của nhà nước đối với thị trường bảo hiểm ở Việt Nam” do

PGS.TS. Hoàng Trần Hậu và TS. Hoàng Mạnh Cừ làm chủ nhiệm. Đề tài nghiên cứu

các tác động quản lý, giám sát của Nhà nước đối với hoạt động của thị trường bảo hiểm

kể từ khi Nhà nước có chủ trương mở cửa thị trường bảo hiểm theo hướng đa dạng và

hội nhập. Đề tài không nghiên cứu tách bạch riêng hoạt động giám sát và hoạt động

quản lý. Đối tượng nghiên cứu là cả thị trường bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ. Đề

tài không đề cập đến hoạt động, phương thức giám sát của cơ quan giám sát.

Nhìn chung mỗi công trình nghiên cứu mới chỉ khai thác một khía cạnh trong

hoạt động của mỗi DNBH như chi phí, đầu tư, vốn,… không đề cập và nghiên cứu

tổng thể đến hoạt động của một DNBH cả về hoạt động nghiệp vụ và hoạt động tài

chính; Mới chỉ nghiên cứu đến một loại hình doanh nghiệp như DNBH Nhà nước.

Thời gian đề cập cách đây đã lâu, không còn phù hợp hoặc giảm tính thời sự đối với sự

biến động và phát triển của thị trường hiện nay. Điều quan trọng là các công trình đều

nghiên cứu về lý luận, thực trạng và đưa ra các giải pháp từ góc độ của các DNBH.

Chưa có công trình nghiên cứu nào đi sâu nghiên cứu một cách hệ thống đối với hoạt

động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ từ góc độ của cơ quan quản lý Nhà

nước như phương thức, qui trình, nội dung giám sát của cơ quan giám sát đối với thị

trường bảo hiểm phi nhân thọ; chưa có công trình nghiên cứu nào đề xuất các giải pháp

cho hoạt động của cơ quan giám sát thị trường trong điều kiện và trình độ phát triển của

thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam hiện nay.

Nhận thức về những mặt đã được đề cập và chưa được đề cập của các đề tài đã

nghiên cứu, luận án tập trung vào giải quyết những vấn đề còn trống chưa được các đề

tài đó nghiên cứu, đó là hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trên các

giác độ: Phương thức giám sát, nội dung giám sát, qui trình giám sát, thực trạng hoạt

4

động giám sát,... từ phương diện của cơ quan quản lý Nhà nước; Đánh giá hoạt động

giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong giai đoạn 2008 - 2013; Đưa

ra các giải pháp hoàn thiện hoạt động giám sát thị trường phù hợp với trình độ thị

trường, xu hướng phát triển của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam và xu

hướng chung của thế giới. Vì vậy, luận án có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn

trong hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ.

3. Mục đích nghiên cứu của luận án

Nghiên cứu và làm rõ những vấn đề mang tính lý luận về bảo hiểm, thị trường

bảo hiểm và hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm nói chung, thị trường bảo hiểm

phi nhân thọ nói riêng. Luận án tập trung phân tích và đánh giá hoạt động giám sát

thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong giai đoạn 2008- 2013, những tác

động của hoạt động giám sát đến sự phát triển của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ

Việt Nam trong giai đoạn đó; Phân tích những nội dung cần phải đổi mới trong hoạt

động giám sát thị trường cho phù hợp với sự chuyển biến của thị trường, môi trường

phát triển trong nước cũng như xu hướng toàn cầu; Từ đó đề xuất các giải pháp để

hoàn thiện hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong giai

đoạn tới.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án

Luận án giới hạn chỉ nghiên cứu những vấn đề được xem là căn bản có liên quan

đến mục tiêu nghiên cứu, cụ thể:

Đối tượng nghiên cứu:

Những vấn đề lý luận về giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ; kinh nghiệm

giám sát thị trường bảo hiểm của các nước; thực tiễn giám sát thị trường bảo hiểm phi

nhân thọ Việt Nam.

Phạm vi nghiên cứu:

- Nghiên cứu hoạt động giám sát của cơ quan Nhà nước đối với thị trường bảo

hiểm phi nhân thọ trên các giác độ giám sát nghiệp vụ và giám sát tài chính của DNBH

phi nhân thọ, DN tái bảo hiểm; có đề cập đến hoạt động giám sát đối với các trung gian

trên thị trường, giám sát bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và giám sát sản phẩm trên thị

trường thông qua giám sát đối với DNBH phi nhân thọ; Không đi vào nghiên cứu hoạt

động tự giám sát của từng DNBH và giám sát của người tiêu dùng, bên thứ ba (các tổ

chức độc lập) đối với DNBH.

5

- Nghiên cứu thực tiễn hoạt động giám sát của cơ quan giám sát thị trường bảo

hiểm phi nhân thọ Việt Nam và các tác động từ hoạt động giám sát đến sự phát triển

của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt nam;

- Ngày 11/01/2007 Việt Nam chính thức là thành viên của Tổ chức Thương mại

quốc tế (WTO). Đến nay Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới (là

thành viên của ASEAN, tham gia sáng lập ASEM, gia nhập APEC,…). Đến hết năm

2007, hệ thống văn bản pháp lý trong lĩnh vực bảo hiểm tương đối đầy đủ kể từ Luật và

các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật, tạo ra hành lang pháp lý phù hợp với các cam

kết WTO về mở cửa thị trường bảo hiểm. Do đó từ năm 2008 đến 2013 là khoảng thời

gian thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đã có môi trường pháp lý đầy đủ,

trong bối cảnh hội nhập. Với khoảng thời gian này đủ để thị trường cũng như hoạt

động giám sát thị trường thể hiện những mặt được và bộc lộ những điểm còn yếu kém.

Do vậy, thời gian nghiên cứu của luận án tập trung vào giai đoạn 2008 - 2013.

5. Phương pháp nghiên cứu

Luận án đã sử dụng phương pháp luận xuyên suốt là chủ nghĩa duy vật biện

chứng, duy vật lịch sử và sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau trong quá trình

nghiên cứu của luận án:

- Phương pháp nghiên cứu tổng hợp: Luận án vận dụng các phương pháp đánh

giá tổng hợp để hệ thống hoá về mặt lý luận các phương thức giám sát thị trường bảo

hiểm phi nhân thọ, đánh giá đầy đủ hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân

thọ của Việt Nam.

- Phương pháp so sánh đối chiếu: Đối chiếu giữa lý luận và thực tiễn để tìm ra

những khó khăn, thách thức trong hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân

thọ của Việt Nam, so sánh thực tiễn của Việt Nam với các nước trên thế giới và trong

khu vực.

Ngoài ra, luận án còn vận dụng phương pháp thống kê, phân tích số liệu, định

tính để làm rõ những nội dung liên quan.

6. Những đóng góp của luận án

- Hệ thống hóa và làm rõ thêm những vấn đề lý luận về hoạt động giám sát thị

trường bảo hiểm phi nhân thọ;

- Nghiên cứu kinh nghiệm của các nước trong khu vực và trên thế giới về giám

sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ để rút ra bài học cho Việt Nam;

6

- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân

thọ Việt Nam trong giai đoạn 2008 - 2013;

- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi

nhân thọ Việt Nam.

7. Kết cấu luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục công trình công bố của tác giả liên

quan đến luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, kết cấu của luận án gồm

3 chương (146 trang):

Chương 1: Những lý luận cơ bản về thị trường bảo hiểm phi nhân thọ và giám sát

thị trường bảo hiểm phi nhân thọ (47 trang)

Chương 2: Thực trạng giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam giai

đoạn 2008 - 2013 (54 trang)

Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hoạt động giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân

thọ Việt Nam (45 trang)

7

Chương 1

NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ THỊ TRƯỜNG

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VÀ GIÁM SÁT THỊ TRƯỜNG

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ

1.1. NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ

1.1.1. Khái niệm thị trường bảo hiểm phi nhân thọ

1.1.1.1. Khái niệm về bảo hiểm và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ

Trong đời sống sản xuất và sinh hoạt hàng ngày, dù muốn hay không muốn đều

có thể xảy ra những rủi ro, nguy hiểm đe doạ đến tính mạng và tài sản của mỗi người.

Lúc nào con người cũng phải tìm cách để bảo vệ chính bản thân và tài sản của mình

trước những rủi ro phát sinh trong cuộc sống. Để đối phó với các nguy cơ rủi ro có thể

xảy ra, con người đã sử dụng nhiều biện pháp khác nhau như: chấp nhận rủi ro, né

tránh rủi ro, kiểm soát rủi ro và chia sẻ rủi ro. Bảo hiểm chính là một trong những cách

tìm kiếm phòng vệ đó bằng cách chia sẻ những rủi ro nguy hiểm cho bên thứ ba. Có rất

nhiều định nghĩa khác nhau về bảo hiểm, xét trên từng khía cạnh và góc nhìn thì bảo

hiểm được hiểu như sau:

Theo các chuyên gia bảo hiểm, một định nghĩa đầy đủ và thích hợp cho bảo hiểm

phải bao gồm việc hình thành một quỹ tiền tệ, sự chuyển giao rủi ro và kết hợp số đông

các đơn vị, đối tượng riêng lẻ và độc lập, chịu cùng rủi ro như nhau thành một nhóm

tương tác.

Theo Tiến sỹ David Bland, trong cuốn Nguyên tắc và thực hành bảo hiểm: “Bảo

hiểm là một hợp đồng theo đó một bên, (gọi là Doanh nghiệp bảo hiểm - DNBH), bằng

việc thu một khoản tiền (gọi là phí bảo hiểm), cam kết thanh toán cho bên kia (gọi là

người được bảo hiểm - NĐBH) một khoản tiền, hoặc hiện vật tương đương với khoản

tiền đó khi xảy ra một sự cố đi ngược lại quyền lợi của NĐBH" [6].

Theo Từ điển bảo hiểm Pháp - Việt, Nhà xuất bản Thống kê 1996: “Bảo hiểm là

một nghiệp vụ mà theo đó, một bên là NĐBH chấp nhận trả một khoản tiền gọi là phí

bảo hiểm hay khoản đóng góp cho chính mình hoặc cho một người thứ ba khác để

trong trường hợp rủi ro xảy ra, sẽ được trả một khoản bồi thường từ một bên khác là

người bảo hiểm, người chịu trách nhiệm đối với toàn bộ rủi ro, đền bù những thiệt hại

theo luật số lớn” [26].