Giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục phúc thẩm của toàn án nhân dân cấp tỉnh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

TRẦN VĂN QUÁN

GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ TỤC

PHÚC THẨM CỦA TOÀ ÁN NHÂN DÂN CẤP TỈNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Tp. Hồ Chí Minh – 2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

TRẦN VĂN QUÁN

GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ TỤC

PHÚC THẨM CỦA TOÀ ÁN NHÂN DÂN CẤP TỈNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật hành chính

Mã số: 60380102

Người hướng dẫn: TS Nguyễn Thị Thương Huyền

Tp. Hồ Chí Minh – 2013

LỜI CAM ĐOAN

Công trình nghiên cứu này được thực hiện với sự nổ lực của bản thân

đồng thời với sự tận tình hướng dẫn của giáo viên, theo sự phân công. Những

thông tin, tài liệu, dữ liệu, số liệu trong luận văn được trích dẫn rõ ràng, đầy đủ

về nguồn gốc. Đó là những thông tin, số liệu đầy tính khách quan và trung

thực. Bản thân cam đoan đây là công trình không vay mượn, sao chép.

Trần Văn Quán

BẢNG DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BLTTDS : Bộ luật tố tụng Dân sự sửa đổi bổ sung năm 2011

HVHC : Hành vi hành chính

PLTTGQCVAHC : Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính

QSD : Quyền sử dụng

QĐHC : Quyết định hành chính

TTHC : Tố tụng hành chính

TAND : Tòa án nhân dân

UBND : Ủy ban nhân dân

VAHC : Vụ án hành chính

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................1

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VỀ GIẢI QUYẾT

VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ TỤC PHÚC THẨM CỦA TOÀ ÁN

NHÂN DÂN CẤP TỈNH......................................................................................6

1.1. Khái niệm, mục đích, nhiệm vụ của giải quyết vụ án hành chính theo

thủ tục phúc thẩm vụ án hành chính của Toà án nhân dân cấp tỉnh .........6

1.1.1. Khái niệm.............................................................................................6

1.1.2. Mục đích của phúc thẩm vụ án hành chính giải quyết vụ án hành

chính theo thủ tục phúc thẩm vụ án hành chính của Toà án nhân dân cấp

tỉnh .................................................................................................................8

1.1.3. Nhiệm vụ của giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục phúc thẩm vụ

án hành chính của Toà án nhân dân cấp tỉnh .............................................11

1.2. Quy định của pháp luật về giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục

phúc thẩm của Tòa án nhân dân cấp tỉnh ...................................................15

1.2.1. Kháng cáo, kháng nghị ......................................................................15

1.2.2. Phiên toà phúc thẩm vụ án hành chính của Tòa án nhân dân cấp tỉnh

......................................................................................................................21

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ

HOÀN THIỆN GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ TỤC

PHÚC THẨM CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP TỈNH................................44

2.1. Thực trạng giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục phúc thẩm của

Tòa án nhân dân cấp tỉnh..............................................................................44

2.1.1. Khái quát tình hình giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục phúc

thẩm của Tòa án nhân dân cấp tỉnh ............................................................44

2.1.2. Thực trạng thực hiện các chế định pháp luật trong thực tiễn ...........48

2.2. Một số bất cập về giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục phúc

thẩm của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.............................................................57

2.3. Một số giải pháp hoàn thiện về giải quyết vụ án hành chính theo thủ

tục phúc thẩm của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.............................................61

2.3.1. Về mặt pháp lý ...................................................................................61

2.3.2. Về mặt thực tiễn .................................................................................67

KẾT LUẬN.........................................................................................................73

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giải quyết vụ án hành chính là một trong những hoạt động tố tụng của Tòa

án. Nói đến giải quyết vụ án hành chính là nói đến một quá trình tố tụng gồm

nhiều giai đoạn trong đó thủ tục phúc thẩm vụ án là một trình tự thủ tục. Các giai

đoạn của tố tụng hành chính bao gồm: Giai đoạn đầu: khởi kiện và thụ lý vụ án

hành chính; Chuẩn bị xét xử; Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính; Xét xử phúc

thẩm vụ án hành chính; Giai đoạn giám đốc thẩm và tái thẩm vụ án hành chính.

Cuối cùng là Thi hành án. Luật tố tụng hành chính quy định thực hiện chế độ hai

cấp xét xử ở Điều 19 như sau:

Tòa án thực hiện chế độ hai cấp xét xử án hành chính, trừ trường hợp

xét xử vụ án hành chính đối với khiếu kiện về danh sách cử tri bầu cử đại

biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân. Bản án,

quyết định sơ thẩm của Toà án có thể bị kháng cáo, kháng nghị theo quy

định của Luật TTHC.

Bản án, quyết định sơ thẩm không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ

tục phúc thẩm trong thời hạn do Luật TTHC quy định thì có hiệu lực pháp

luật; trường hợp bản án, quyết định sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị thì vụ

án phải được giải quyết theo thủ tục phúc thẩm. Bản án, quyết định phúc

thẩm có hiệu lực pháp luật.

Bản án, quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp luật mà phát hiện

có vi phạm pháp luật hoặc có tình tiết mới thì được xem xét lại theo thủ tục

giám đốc thẩm hoặc tái thẩm theo quy định của Luật TTHC.

Hai cấp xét xử là một nguyên tắc quan trọng trong tổ chức và hoạt động của

hệ thống tư pháp ở nước ta nói chung.

Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980 và 1992 - nhất là Hiến pháp 1992 quy

định rất rõ về tổ chức Tòa án. Theo đó Tòa án được tổ chức thành Tòa sơ thẩm

khu vực và tòa án cấp Tỉnh, Thành phố.

Điều 11 Luật tổ chức Tòa án nhân dân sửa đổi bổ sung năm 2002 quy định:

“Tòa án thực hiện chế độ hai cấp xét xử”. Đó là cấp xét xử sơ thẩm và cấp xét xử

phúc thẩm. Quy định này có tính phổ biến, Tòa án các nước trên thế giới áp dụng

2

chế độ này. Việt Nam áp dụng nguyên tắc này từ khi hiến pháp 1946. Cụ thể ở

khoản 2 Điều 28 Luật tổ chức Toà án nhân dân sửa đổi bổ sung năm 2002 quy

định Toà án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có thẩm quyền:

Phúc thẩm những vụ án mà bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp

luật của Toà án cấp dưới bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của pháp luật

tố tụng. Đây là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn đòi hỏi Thẩm phán của Tòa án

nhân dân cấp tỉnh phải có đầy đủ năng lực, trình độ hơn hẳn Thẩm phán Tòa án

nhân dân cấp sơ hẩm. Có như vậy mới phát hiện, nhận ra những sai sót yếu kém

của cấp sơ thẩm, dù bất kỳ lý do gì.

Nghị quyết 49 của Bộ chính trị cũng đã chỉ rõ: “xác định Tòa án có vị trí

trung tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm”. “Mở rộng thẩm quyền xét xử của

Tòa án đối với các khiếu kiện hành chính. Đổi mới mạnh mẽ thủ tục giải quyết

các khiếu kiện hành chính tại Tòa án; tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham

gia tố tụng, bảo đảm sự bình đẳng giữa công dân và cơ quan công quyền trước

Tòa án”.

Giải quyết vụ án hành chính là một quá trình giải tố tụng tương tự như các

thủ tục tố tụng tư pháp khác. Giải quyết vụ án hành chính sơ thẩm là một thủ tục

tố tụng cũng như giải quyết các vụ án dân sự, lao động, kinh tế, ….Tuy nhiên,

giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục hành chính nên nó có những nét đặc thù

của “hành chính”. Đó là sự hiện diện của cơ quan quyền lực công với tư cách

người bị kiện. Giải quyết vụ án hành chính là giải quyết một mối quan hệ “bất

bình đẳng” giữa một bên là Nhà nước với tư cách người bị kiện và một bên là

công dân (hoặc tổ chức) với tư cách người khởi kiện.

Khi chưa có Luật tố tụng hành chính, giải quyết vụ án hành chính chủ yếu

căn cứ vào Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính ban hành năm

1996 được hướng dẫn bởi Nghị quyết số 04/2006/NQ-HĐTP ngày 04/8/2006 của

Tòa án nhân dân tối cao. Luật Tố tụng hành chính ban hành năm 2010 thay thế

Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính trên tinh thần cải cách Tư

pháp theo chỉ thị của Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị. Luật tố tụng hành chính

thể hiện nhiều tiến bộ, phù hợp với thực tế giải quyết các khiếu kiện hành chính

trong thời gian qua. Có hiệu lực từ tháng 7/2011, Luật tố tụng hành chính ra đời

đã tạo hành lang pháp lý thông thoáng hơn cho công dân thực hiện quyền khiếu