giải pháp thích hợp để kiểm soát lạm phát góp phần thực hiện thắng lợi chiến lược phát triển kinh tế

1

MUÏC LUÏC Trang

TRANG PHUÏ BÌA

LÔØI CAM ÑOAN

MUÏC LUÏC 1

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT 4

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG

5

1/ LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI 7

2/ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU 8

3/ MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI 8

4/ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 9

4.1/ Phöông phaùp luaän 9

4.2/ Phöông phaùp 9

5/ YÙ NGHIAÕ THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI 11

CHÖÔNG I

NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ LAÏM PHAÙT 13

1.1/CAÙC QUAN ÑIEÅM VEÀ LAÏM PHAÙT–ÑO LÖÔØNG LAÏM PHAÙT

13

1.1.1/ Caùc quan ñieåm veà laïm phaùt 13

1.1.2/ Ño löôøng laïm phaùt

13

1.2/ CAÙC LOAÏI LAÏM PHAÙT 14

1.2.1/ Laïm phaùt vöøa phaûi 14

1.2.2/ Laïm phi maõ 14

1.2.3/ Sieâu laïm phaùt 15

1.3/ NGUYEÂN NHAÂN GAÂY RA LAÏM PHAÙT 16

1.3.1/ Laïm phaùt caàu keùo 16

1.3.2/ Laïm phaùt chi phí ñaåy 18

1.4/ TAÙC ÑOÄNG CUÛA LAÏM PHAÙT

19

1.5/ CAÙC NHOÙM GIAÛI PHAÙP KIEÀM CHEÁ ÔÛ CAÙC NÖÔÙC 21

2

1.5.1/ Nhoùm giaûi phaùp taùc ñoäng vaøo toång caàu 22

1.5.2/ Nhoùm giaûi phaùp taùc ñoäng vaøo cung 22

CHÖÔNG II

LAÏM PHAÙT ÔÛ VIEÄT NAM TRONG NHÖÕNG NAÊM VÖØA QUA 24

2.1/ KHAÙI QUAÙT TÌNH HÌNH LAÏM PHAÙT ÔÛ VIEÄT NAM TÖØ NAÊM

1976 ÑEÁN 2006 24

2.1.1/ Khaùi quaùt tình hình laïm phaùt ôû Vieät Nam töø 1976 ñeán 1995 24

2.1.2/ Khaùi quaùt tình hình laïm phaùt ôû Vieät Nam giai ñoaïn 1996 ñeán 2000 6

2.1.3/ Tình hình laïm phaùt ôû Vieät Nam giai ñoaïn 2001 ñeán 2006 27

2.2/ TAÙC ÑOÄNG CUÛA LAÏM PHAÙT TÔÙI CAÙC BIEÁN SOÁ KINH TEÁ VÓ

MOÂ 30

2.2.1/ Taùc ñoäng cuûa laïm phaùt ñoái vôùi taêng tröôûng kinh teá 31

2.2.2/ Taùc ñoäng cuûa laïm phaùt ñoái vôùi tyû leä thaát nghieäp 33

2.2.3/ Taùc ñoäng cuûa laïm phaùt ñoái vôùi caùn caân thanh toaùn 35

2.3/ NHÖÕNG NGUYEÂN NHAÂN CÔ BAÛN TAÙC ÑOÄNG TÔÙI

LAÏM PHAÙT ÔÛ VIEÄT NAM 37

2.3.1/ Xeùt treân goùc ñoä caàu keùo 37

2.3.2/ Xeùt treân goùc ñoä chi phí ñaåy 40

2.4/ ÑAÙNG GIAÙ CAÙC NGUYEÂN NHAÂN TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN LAÏM PHAÙT

NAÊM 2006 45

2.4.1/ Caùc yeáu toá laøm giaûm laïm phaùt 45

2.4.2/ caùc yeáu toá laøm taêng laïm phaùt 49

CHÖÔNG III

CAÙC GIAÛI PHAÙP ÑEÅ KIEÅM SOAÙT LAÏM PHAÙT ÔÛ VIEÄT NAM 53

3.1/ MUÏC TIEÂU VAØ PHÖÔNG HÖÔÙNG TOÅNG QUAÙT 5 NAÊM 2006 –

2010 CUÛA VIEÄT NAM 53

3.2/ ÑO LÖÔØNG LAÏM PHAÙT ÔÛ VIEÄT NAM TRONG ÑIEÀU KIEÄN

HIEÄN NAY 54

3.2.1/ Caùch tính laïm phaùt hieän nay 54

3.2.2/ Ño löôøng laïm phaùt ôû Vieät nam baèng laïm phaùt cô baûn 56

3

3.2.3/ Xaùc ñònh laïi roå haøng hoaù 58

3.3/ CAÙC GIAÛI PHAÙP KIEÅM SOAÙT LAÏM PHAÙT GOÙP PHAÀN OÅN

ÑÒNH VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ VIEÄT NAM GIAI ÑOAÏN 2006 –

2010 58

3.3.1/ Chính phuû kieåm soaùt laïm phaùt 59

3.2.1.1 Choáng nhöõng haønh vi truïc lôïi 59

3.2.1.2Caûi caùch tieàn löông 61

3.2.1.3 Caûi caùch haønh chính 61

3.2.1.4 Xaây döïng moät quy cheá quaûn lyù giaù caû hôïp lyù 62

3.3.2/ Ngaân haøng nhaø nöôùc trong vieäc kieåm soaùt laïm phaùt 66

3.2.2.1 Ñieàu haønh chính saùch tieàn teä 66

3.2.2.2 Nhöõng vaán ñeà caàn phaûi coù söï phoái keát hôïp ñoàng boä 70

3.3.3/ Doanh nghieäp cuõng phaûi töï choáng laïm phaùt 73

3.3.3.1 Doanh nghieäp tieát kieäm, (caét giaûm) chi phí 73

3.3.3.2 Xaây döïng vaø hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån laâu daøi 74

3.3.3.3 Doanh nghieäp caàn söû duïng caùc coâng cuï phoøng choáng ruûi ro 75

KEÁT LUAÄN 76

PHUÏ LUÏC 77 - 91

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 92

4

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

ADB Ngaân haøng phaùt trieån Chaâu AÙ

CPI Chæ soá giaù tieâu duøng

CSTT Chính saùch tieàn teä

DNNN Doanh nghieäp nhaø nöôùc

DTBB Döõ tröõ baét buoäc

ÑTNN Ñaàu tö nöôùc ngoaøi

GDP Toång saûn phaåm quoác noäi

NHNN Ngaân haøng nhaø nöôùc

NHTM Ngaân haøng thöông maïi

NHTÖ Ngaân haøng trung öông

NSNN Ngaân saùch nhaø nöôùc

OTC Thò tröôøng phi taäp trung

TCTD Toå chöùc tín duïng

TNQD Thu nhaäp quoác daân

VND Ñoàng Vieät Nam

XDCB Xaây döïng cô baûn

XNK Xuaát nhaäp khaåu

UBND Uyû ban nhaân daân

USD Ñoâla Mó

WFE Dieãn ñaøn kinh teá theá giôùi

WTO Toå chöùc thöông maïi theá giôùi

M Soá löôïng tieàn teä

ICOR Tyû leä thu nhaäp taêng theâm treân ñaàu tö

EC Khoái tieàn teä chung Chaâu aâu

LTTP Löông thöïc thöïc phaåm

5

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG

Baûng 2.1 Chæ soá giaù baùn leû giai ñoaïn 1976 – 1980 Trang 23

Baûng 2.2 Möùc taêng GDP vaø TNQD thôøi kyø 1977 – 1980 Trang 23

Baûng 2.3 Chæ soá giaù baùn leû giai ñoaïn 1981 – 1988 Trang 23

Baûng 2.4 Toác ñoä taêng giaù giai ñoaYïn 1989 – 1995 Trang 24

Baûng 2.5 Toác ñoä taêng giaù giai ñoaïn 1996 – 2000 Trang 25

Baûng 2.6 Voán ñaàu tö phaùt trieån phaân theo thaønh phaàn kinh teá:

so saùnh qua hai naêm 2001 naêm 2002 Trang 25

Baûng 2.7 Toång möùc baøn leû haøng hoaù vaø dòch vuï tieâu duøng giai ñoaïn

1996 – 2002 Trang 26

Baûng 2.8 Toác ñoä taêng giaù tieâu duøng qua caùc quí giai ñoaïn 1996 – 2006

Trang 27

Baûng 2.9 Tình hình thöïc hieän moät soá chæ tieâu kinh teá – xaõ hoäi chuû yeáu

naêm 2004 Trang 27

Baûng 2.10 Tình hình thöïc hieän moät soá chæ tieâu kinh teá-xaõ hoäi chuû yeáu

naêm 2006 Trang 28

Baûng 2.11 Chæ soá giaù tieâu duøng qua caùc thaùng trong naêm 2006 Trang 28

Baûng 2.12 Laïm phaùt vaø taêng tröôûng kinh teá giai ñoaïn

1996-2000 Trang 29

Baûng 2.13 Tyû leä laïm phaùt trung bình caùc giai ñoaïn Trang 31

Baûng 2.14 Laïm phaùt, thaát nghieäp giai ñoaïn 1996-2006 Trang 32

Baûng 2.15 Laïm phaùt vaø caùn caân thöông maïi Vieät Nam giai ñoaïn 1996-

2006 Trang 34

Baûng 2.16 Moät soá chæ soá xeáp haïng cuûa Vieät Nam theo ñaùnh giaù cuûa WFE

so vôùi moät vaøi nöôùc trong khu vöïc(tính treân 104 quoác gia ñöôïc

khaûo saùt) Trang 37

Baûng 2.17 Toác ñoä huy ñoäng voán vaø cho vay giai ñoaïn

2002-2006 Trang 39

Baûng 2.19 Dieãn bieán laïm phaùt töø naêm 2003-2006 Trang 43

Baûng 2.20 Dieãn bieán giaù moät soá maët haøng treân theá giôùi,

2003-2006 Trang 44

Baûng 2.21 Dieãn bieán giaù caû moät soá maët haøng cuûa Vieät Nam,

2004-2006 Trang 44

6

Baûng 2.22 Ñieàu chænh thueá moät soá maët haøng, 2005-2006 Trang 44

Baûng 2.23 Ñieàu haønh CSTT cuûa NHNN 205-2006 Trang 46

Baûng 3.1 Quyeàn soá giaù tieâu duøng naêm 2000 Trang 51

Baûng 3.2 Laõi suaát ngaân haøng naøo cao nhaát Trang67

Baûng PL1 Toác ñoä taêng giaù tieâu duøng qua caùcthaùng trong naêm 2001

Trang75

Baûng PL2 Toác ñoä taêng giaù tieâu duøng qua caùc thaùng trong naêm 2002

Trang76

Baûng PL3 Toác ñoä taêng giaù tieâu duøng qua caùc thaùng trong naêm 2003

Trang77

Baûng PL4 Toác ñoä taêng giaù tieâu duøng qua caùc thaùng trong naêm 2004

Trang78

Baûng PL5 Toác ñoä taêng giaù tieâu duøng qua caùc thaùng trong 6 thaùng ñaàu

naêm 2005 Trang79

Baûng PL6 Tyû leä laïm phaùt vaø taêng tröôûng kinh teá Vieät Nam töø 1986 ñeán

2006 Trang80

Baûng PL7 Keát quûa phaân tích hoài quy giöõa laïm phaùt vaø taêng tröôûng kinh

teá theo phöông phaùp bình phöông nhoû nhaát Trang 82

Baûng PL8 Keát quûa phaân tích hoài quy giöõa laïm phaùt vaø tyû leä thaát nghieäp

theo phöông phaùp bình phöông nhoû nhaát Trang 83

Baûng PL9 Keát quûa phaân tích hoài quy giöõa laïm phaùt vaø tyû leä söû duïng thôøi

gian lao ñoäng ôû noâng thoân theo phöông phaùp bình phöông nhoû

nhaát Trang 84

BaûngPL10 Nhöõng ñòa chæ thaát thoaùt, laõng phí Trang 85

BaûngPL11 Toác ñoä tang giaù tieâu duøng, giaù löông thöïc thöïc phaåm töø 1990-

2006 Trang 88

BaûngPL12 Xaùc ñònh laïm phaùt cô baûn baèng phöông phaùp ñieàu chænh trung

bình Trang 89

7

MỞ ĐẦU

1/ LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI

Theo quan ñieåm cuûa caùc nhaø kinh teá hoïc hieän ñaïi thì laïm phaùt laø

moät caên beänh kinh nieân cuûa moïi neàn kinh teá haøng hoaù – tieàn teä; noù khoâng

coù baûn chaát giai caáp maø chæ coù baûn chaát kinh teá. Noù coù tính thöôøng tröïc,

neáu khoâng thöôøng xuyeân kieåm soaùt, khoâng coù nhöõng giaûi phaùp choáng laïm

phaùt thöôøng tröïc, ñoàng boä vaø höõu hieäu thì laïm phaùt coù theå xaûy ra ôû baát cöù

neàn kinh teá haøng hoaù naøo vôùi baát kyø cheá ñoä xaõ hoäi naøo. Caùc nhaø kinh teá

naøy cho raèng bieåu hieän cuûa laïm phaùt laø: khi möùc chung cuûa giaù caû haøng

hoaù vaø chi phí saûn xuaát ñoàng thôøi taêng leân moät caùch phoå bieán trong moät

khoaûng thôøi gian ñuû daøi ñeå nhaän roõ xu höôùng naøy1

. Taùc giaû hoaøn toaøn

ñoàng tình vôùi quan ñieåm naøy.

Coù theå noùi laïm phaùt luoân laø moät vaán ñeà laøm ñau ñaàu caùc nhaø hoaïch

ñònh chính saùch kinh teá, vaø nhaát laø trong tình hình hieän nay, Vieät Nam ñaõ

trôû thaønh thaønh vieân thöù 150 cuûa Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi( WTO) thì

vaán ñeà naøy laïi caøng ñöôïc caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch quan taâm nhieàu

hôn. Trong naêm 2004, chæ soá giaù tieâu duøng cuûa nöôùc ta taêng 9,5 %, coù

ngöôøi noùi chuùng ta leân côn soát laïm phaùt vaø coù ngöôøi noùi chuùng ta chöa laïm

phaùt maëc duø chæ soá giaù naøy ñaõ taêng vöôït quaù ngöôõng muïc tieâu ñeà ra ban

ñaàu (4- 5%), ñeán 2005 thì chæ soá giaù tieâu duøng laïi ñöôïc khoáng cheá chæ coøn

8,4% baèng vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, naêm 2006 chæ soá giaù tieâu duøng

ñöôïc khoáng cheá ôû möùc 6,6% thaáp hôn 1,6% so vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh

teá. Dieãn bieán tình hình thay ñoåi cuûa chæ soá giaù tieâu duøng nöôùc ta ñaõ laøm cho

caùc nhaø hoaïch ñònh, nhaø nghieân cöùu phaûi toán nhieàu coâng söùc ñeå khoáng cheá

noù.

Vaäy neàn kinh teá nöôùc ta trong naêm 2004, 2005, 2006 vaø nhöõng naêm

tröôùc ñoù coù laïm phaùt hay khoâng, vaø neáu coù laø bao nhieâu, laø cao hay thaáp,

möùc laïm phaùt ñoù coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán neàn kinh teá, nhöõng nguyeân

nhaân naøo gaây ra laïm phaùt ôû nöôùc ta, laø nhöõng vaán ñeà caàn phaûi laøm saùng toû,

ñeå treân cô sôû ñoù ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp thích hôïp ñeå kieåm soaùt laïm phaùt

goùp phaàn thöïc hieän thaéng lôïi chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi 10

naêm 2001 – 2010 maø Ñaïi hoäi IX cuûa Ñaûng ñaõ ñeà ra.

8

Laïm phaùt laø moät vaán ñeà phöùc taïp, coù lieân quan ñeán nhieàu lónh vöïc,

nhöng vôùi mong muoán baèng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ñöôïc ñeå ñöa ra nhöõng

giaûi phaùp, maëc duø coù nhöõng giaûi phaùp môùi chæ döøng laïi ôû nhöõng yù töôûng,

1

Website cuûa NHNN

nhöng ñaây cuõng laø nhöõng giaûi phaùp nhaèm kieåm soaùt laïm phaùt ñöôïc toát hôn

vaø goùp phaàn vaøo muïc tieâu neâu treân neân taùc giaû quyeát ñònh choïn

giaûi phaùp ñeå kieåm soaùt laïm phaùt ôû Vieät Nam laøm ñeà taøi luaän vaên toát

nghieäp cao hoïc kinh teá.

2/ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU

Xuaát phaùt töø lyù do treân, ñeà taøi ñi vaøo nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà sau

:

Thöù nhaát: Laøm roõ nhöõng quan ñieåm, lyù luaän veà laïm phaùt, töø ñoù

xem nhöõng quan ñieåm naøo ñöôïc vaän duïng phoå bieán vaø phuø hôïp vôùi neàn

kinh teá Vieät Nam.

Thöù hai: Khaùi quaùt laïi tình hình laïm phaùt cuûa Vieät Nam töø sau khi

thoáng nhaát(1976) ñeán nay (2006), ñaëc bieät laø giai ñoaïn 2001 – 2006.

Thöù ba: Chæ ra ñöôïc aûnh höôûng cuûa laïm phaùt tôùi 3 bieán soá kinh teá

vó moâ quan troïng coøn laïi trong töù giaùc kinh teá, ñoù laø : Taêng tröôûng kinh teá,

tyû leä thaát nghieäp vaø caùn caân thanh toaùn (ñoái vôùi caùc bieán soá khaùc maø laïm

phaùt coù moái quan heä maät thieát nhö laõi suaát, tyû giaù hoái ñoaùi … trong phaïm vi

luaän vaên chöa ñi vaøo nghieân cöùu). Ñoàng thôøi, böôùc ñaàu xem xeùt moái quan

heä hoài quy giöõa laïm phaùt vôùi 3 bieán soá treân vaø ñi tìm moät ngöôõng laïm phaùt

maø ôû ñoù khi laïm phaùt vöôït qua thì coù aûnh höôûng khoâng toát tôùi taêng tröôûng

kinh teá.

Thöù tö: Treân cô sôû dieãn bieán tình hình laïm phaùt thöïc teá ruùt ra ñöôïc

nhöõng nguyeân nhaân cô baûn taùc ñoäng tôùi laïm phaùt ôû nöôùc ta nhaèm ñeà xuaát

caùc giaûi phaùp kieåm soaùt laïm phaùt. Ngoaøi nhöõng nguyeân nhaân cô baûn ñöôïc

phaân tích trong baøi, luaän vaên cuõng böôùc ñaàu heä thoáng nguyeân nhaân gaây ra

laïm phaùt ôû nöôùc ta theo nhieàu höôùng khaùc nhau.

Thöù naêm: Xem xeùt laïi caùch ño löôøng laïm phaùt ôû nöôùc ta hieän nay,

töø ñoù ruùt ra nhöõng haïn cheá ñeå ñeà xuaát moät caùch ño löôøng toát hôn.

9

Thöù saùu: Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm kieåm soaùt laïm phaùt ñeå oån

ñònh kinh teá vó moâ giai ñoaïn 2007 – 2010, goùp phaàn thöïc hieän thaéng lôïi

chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ goäi 10 naêm 2001 – 2010.

3/ MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI :

Ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà ñaët ra ôû treân, luaän vaên caàn traû lôøi ñöôïc

nhöõng caâu hoûi sau:

Moät laø: Neàn kinh teá Vieät Nam coù bò laïm phaùt hay khoâng ? Trong

ñoù taäp trung vaøo traû lôøi cho giai ñoaïn 2001 – 2006, noåi leân laø naêm 2004,

maø cho ñeán nay vaãn coøn hai luoàng yù kieán traùi ngöôïc nhau.

Hai laø: Laïm phaùt coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi taêng tröôûng

kinh teá? Tyû leä thaát nghieäp vaø caùn caân thanh toaùn? Phöông trình hoài quy xaùc

ñònh möùc ñoä töông quan giöõa laïm phaùt vôùi caùc nhaân toá treân nhö theá naøo ?

Bøa laø: Coù toàn taïi moät ngöôõng laïm phaùt ôû nöôùc ta hay khoâng? Neáu

coù thì ngöôõng ñoù laø bao nhieâu ?

Boán laø: Nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu naøo gaây ra laïm phaùt ôû Vieät

Nam thôøi gian qua ?

Naêm laø: Caùch tính laïm phaùt ôû Vieät nam hieän nay coù phuø hôïp vôùi

ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi ôû nöôùc ta nöõa hay khoâng ? Neáu khoâng thì neân

choïn caùch tính naøo khaùc (böôùc ñaàu ñoái chieáu vôùi caùch tính laïm phaùt cuûa

moät soá nöôùc treân theá giôùi). Neáu coøn phuø hôïp thì coù phaûi ñieàu chænh gì

khoâng ?

Saùu laø: Laïm phaùt ôû Vieät Nam coù chòu aûnh höôûng bôùi nhöõng bieán

ñoäng kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi hay khoâng ?

4/ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU :

4.1/ Phöông phaùp luaän :

Do vaán ñeà laïm phaùt coù lieân quan maät thieát ñeán nhieàu vaán ñeà khaùc

nhö tyû giaù, laõi suaát, taêng tröôûng kinh teá, thaát nghieäp, caùn caân thanh toaùn …

thuoäc nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö taøi chính Nhaø nöôùc, tín duïng ngaân

haøng … neân khi nghieân cöùu laïm phaùt phaûi ñaët trong moái quan heä töông hoã

qua laïi giöõa caùc yeáu toá treân, giöõa caùc lónh vöïc treân. Do vaäy, phöông phaùp

luaän chuû ñaïo cuûa luaän vaên laø vaän duïng pheùp duy vaät bieän chöùng.

Tuy nhieân, trong phaïm vi moät luaän vaên, ñeå ñôn giaûn vaán ñeà

nghieân cöùu, luaän vaên chæ ñi vaøo nghieân cöùu söï taùc ñoäng cuûa laïm phaùt leân