giải pháp hạn chế rủi ro tỷ giá trong hoạt động kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng kỹ thương việt nam

1

LỜI MỞ ĐẦU

Đối với tất cả các nền kinh tế trên thế giới,thì ngân hàng luôn giữ vai trò

không thể thiếu_Nó là huyết mạch của nền kinh tế thế giới nói chung và nền kinh tế

Việt Nam nói riêng

Trong xu thế mở cửa hội nhập,mở cửa hiện nay ngoài các hoạt động kinh

doanh truyền thống của các ngân hàng thì hoạt động Kinh doanh ngoại tệ đã và

đang là một hoạt động mang lại lợi nhuận lớn,chiếm tỷ trọng cao trong tổng lợi

nhuận chung của ngân hàng.Tuy nhiên hoạt động Kinh doanh ngoại tệ luôn gặp

phải rất nhiều rủi ro.Hoạt động Kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng Techcombank

cũng không phải là ngoại lệ.Trong các loại rủi ro đó thì rủi ro tỷ giá là loại rủi ro

gây nhiều thiệt hại lớn trong hoạt động Kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng

Do vậy việc nghiên cứu hạn chế rủi ro tỷ giá trong hoạt động nhằm giảm

thiểu những tổn thất cho ngân hàng là điều hết sức quan trọng .Xuất phát từ thực tế

đó em đã lựa chọn đề tài “Giải pháp hạn chế rủi ro tỷ giá trong hoạt động Kinh

doanh ngoại tệ của ngân hàng kỹ thương Việt Nam Techcombank” làm chuyên đề

thực tập cuối khóa

Ngoài phần mở đầu ,kết luận và danh mục tài liệu tham khảo ,chuyên đề thực

tập được kết cấu trong ba chương

Chương I:Những vấn đề cơ bản về rủi ro tỷ giá trong hoạt động kinh doanh

ngoại tệ của ngân hàng thương mại

Chương II:Thực trạng việc hạn chế rủi ro tỷ giá trong hoạt động kinh doanh

ngoại tệ của ngân hàng Techcobank Việt Nam

Chương III:Giải pháp hạn chế rủi ro tỷ giá trong hoạt động Kinh doanh

ngoại tệ tại ngân hàng Techcombank Việt Nam

NguyÔn ThÞ Thanh Líp Tµi ChÝnh Quèc tÕ 48

2

Chương I

Những vấn đề cơ bản về rủi ro tỷ giá trong hoạt động

kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng thương mại

1.1.Tổng quan về hoạt động kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng thương mại

1.1.1. Khái niệm về hoạt động kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng thương mại

Ngân hàng là các tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài

chính đa dạng nhất,đặc biệt là tín dụng,tiết kiệm và dịch vụ thanh toán,và thực hiện

nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào trong nền

kinh tế

Theo Luật các tổ chức tín dụng của nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt

Nam thì “Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân

hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền này để cấp tín

dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán".

Cùng với sự phát triển và xu hướng đa năng hóa,đa dạng hóa,các dịch vụ mà

ngân hàng cung cấp ngày càng tăng,ngoài các dịch vụ truyền thống như;Nhận tiền

gửi,cho vay,bảo lãnh,quản lý ngân quỹ…thì hoạt động kinh doanh ngoại tệ cũng

đang trở thành một trong những hoạt động quan trọng được các ngân hàng quan tâm

mở rộng để đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế mở cửa,đồng thời đem lại lợi nhuận

cao cho các ngân hàng.Trong thị trường tài chính ngày nay,việc kinh doanh ngoại tệ

thường chỉ do các ngân hàng lớn thực hiện bởi những giao dịch này có độ rủi ro

cao,đòi hỏi những nhân viên mua bán phải có trình độ chuyên môn nghiệp vụ nhất

định mới có thể thực hiện công việc này.Vậy hoạt động kinh doanh ngoại tệ của

ngân hàng thương mại là gì?

Kinh doanh ngoại tệ theo nghĩa rộng bao gồm việc mua,bán,vay và cho vay các

loại ngoại tệ nhằm đảm bảo cân đối nhu cầu về ngoại tệ cho ngân hàng và tìm cách

thu lợi nhuận thông qua chênh lệch tỷ giá và lãi suất giữa các đồng tiền khác nhau

Còn theo nghĩa hẹp kinh doanh ngoại tệ là các hoạt động mua bán ngoại tệ

của các ngân hàng thương mại khi ngân hàng tham gia trên thị trường trong và

NguyÔn ThÞ Thanh Líp Tµi ChÝnh Quèc tÕ 48

3

ngoài nước nhằm đảm bảo nhu cầu về ngoại tệ của khách hàng,và đem lại lợi

nhuận cho ngân hàng

Thị trường ngoại hối là bất cứ ở đâu diễn ra việc mua bán các đồng tiền khác

nhau,nhưng trong thực tế ,các hoạt động mua bán tiền tệ xảy ra chủ yếu là giữa các

ngân hàng (chiếm khoảng 85% tổng doanh số giao dịch) chính vì vậy,theo nghĩa

hẹp thì thị trường ngoại hối còn được định nghĩa là nơi mua bán các đồng tiền khác

nhau giữa các ngân hàng,tức thị trường liên ngân hàng

• Phân loại hoạt động kinh doanh tiền tệ

• Căn cứ vào đối tượng khách hàng

-Kinh doanh ngoại tệ phục vụ tổ chức kinh tế

-Kinh doanh ngoại tệ phục vụ cá nhân

-Kinh doanh ngoại tệ phục vụ các đối tượng khác

• Căn cứ theo loại tiền

-Kinh doanh USD

-Kinh doanh các laoij ngoại tệ khác

• Căn cứ vào quy mô thị trường

-Thị trường trong nước

-Thị trường quốc tế

• Căn cứ theo tính chất nghiệp vụ

-Nghiệp vụ kỳ hạn

-Nghiệp vụ hoán đổi

-Nghiệp vụ giao ngay

-Nghiệp vụ tương lai

-Nghiệp vụ quyền chọn

1.1.2.Vai trò của hoạt động kinh doanh ngoại tệ

Hoạt động KDNT có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế nói chung và đối

với các chủ thể trong nền kinh tế nói riêng,cụ thể vai trò của hoạt động KDNT đối

với các chủ thể khác nhau trong nền kinh tế như sau;

1.1.2.1.Đối với các ngân hàng thương mại

-Hoạt động KDNT giúp cho các ngân hàng nâng cao khả năng cạnh tranh

trong hệ thống ngân hàng,nó mang lại một khoản lợi nhuận đáng kể cho ngân hàng

đặc biệt là các ngân hàng có hoạt động KDNT phát triển.

NguyÔn ThÞ Thanh Líp Tµi ChÝnh Quèc tÕ 48

4

-Hoạt động KDNT có ảnh hưởng lớn đến các nghiệp vụ khác của ngân hàng

như;Thanh toán quốc tế,bảo lãnh ,cho vay bằng ngoại tệ…nó hỗ trợ các hoạt động

này cùng phát triển,góp phần đa dạng hóa các hoạt động của ngân hàng thương mại

-Hoạt động KDNT còn góp phần nâng cao vị thế của các ngân hàng thương

mại trên thị trường quốc tế thông qua việc mua bán giao dịch ngoại tệ với các ngân

hàng nước ngoài

-Các nghiệp vụ KDNT có thể được dùng như các công cụ phòng ngừa rủi ro

đặc biệt là các rủi ro liên quan đến tỷ giá và lãi suất

1.1.2.2.Đối với nền kinh tế

• Đối với NHNN

-Hoạt động KDNT góp phần làm tăng nguồn dự trữ ngoại hối của các quốc

gia,hoàn thiện chính sách vĩ mô của chính phủ về quản lý ngoại hối,chính sách tỷ

giá và lãi suất,điều tiết quan hệ cung cầu ngoại hối trên thị trường nhằm đảm bảo ổn

định đồng nội tệ và sử dụng có hiệu quả nguồn ngoại tệ của các tổ chức kinh tế và

của quốc gia

• Đối với doanh nghiệp

- Hoạt động KDNT đáp ứng nhu cầu về ngoại tệ cho các khách hàng doanh

nghiệp thanh toán các hợp đồng ngoại thương,tạo điều kiện cho các giao dịch diễn

ra thuận lợi

- Việc tư vấn,đánh giá sự thay đổi của tỷ giá tạo điều kiện cho các doanh

nghiệp tính toán được hiệu quả kinh tế đối ngoại,đồng thời cấp cho các doanh

nghiệp các công cụ có thể hạn chế được rủi ro về biến động tỷ giá

• Đối với thị trường ngoại hối

- Hoạt động KDNT của ngân hàng giúp thúc đẩy thị trường ngoại hối phát triển

1.1.3.Rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngoại tệ

Rủi ro nói chung được hiểu là những sự cố bất ngờ xảy ra và mang lại hậu

quả xấu cho người gặp phải chúng.Hiện nay,hoạt động KDNT mang lại lợi nhuận

không nhỏ cho các ngân hàng thương mại,tuy nhiên lợi nhuận càng lớn thì rủi ro

xảy ra với các ngân hàng càng lớn,những rủi ro mà ngân hàng có thể gặp phải trong

hoạt động kinh doanh của mình là;

NguyÔn ThÞ Thanh Líp Tµi ChÝnh Quèc tÕ 48

5

1.1.3.1.Rủi ro tỷ giá

Rủi ro tỷ giá là một trong những rủi ro chính trong hoạt động KDNT của

NHTM.Tùy thuộc vào quy mô hoạt động,mỗi ngân hàng có mức độ rủi ro tỷ giá

khác nhau.Rủi ro tỷ giá có thể hiểu

Là khả năng xảy ra những tổn thất ngoài dự kiến cho ngân hàng khi tỷ giá

hối đoái thay đổi ngoài dự tính của ngân hàng.

Sự thay đổi này cùng với trạng thái hối đoái của ngân hàng tạo ra thu nhập

thặng dư hoặc thâm hụt tạm thời cho ngân hàng, và bất kỳ hoạt động KDNT nào tạo

ra một trạng thái ngoại tệ mở đều có thể chịu rủi ro khi tỷ giá thay đổi.

Những ngân hàng thực hiện KDNT để đáp ứng yêu cầu của khách hàng tức

là khi khách hàng có nhu cầu mua bán ngoại tệ ngân hàng mới thực hiện giao dịch

đối ứng thì rủi ro tỷ giá mà ngân hàng phải chịu ít hơn so với những ngân hàng

lớn,hoạt động đa dạng trên thị trường quốc tế,KDNT không chỉ để đáp ứng nhu cầu

của khách hàng mà còn kinh doanh để thu lợi nhuận.Những ngân hàng lớn như trên

đòi hỏi phải có một cơ chế quản lý rủi ro rõ ràng đầy đủ và phù hợp với mức độ rủi

ro mà ngân hàng gặp phải

1.1.3.2.Rủi ro thanh khoản

Là khả năng xảy ra tổn thất cho ngân hàng khi nhu cầu thanh khoản thực tế

vượt quá khả năng thanh khoản dự kiến,làm gia tăng các chi phí để đáp ứng nhu cầu

thanh khoản hoặc làm cho ngân hàng mất khả năng thanh toán

1.1.3.3.Rủi ro hoạt động

Là khả năng xảy ra tổn thất do các quy trình,hệ thống hay nhân viên trong

nội bộ ngân hang vận hành không tốt hoặc do các nhân tố khách quan bên

ngoài.Đây là một trong những rủi ro gây ra hậu quả trầm trọng cho ngân hàng trong

quá trình hoạt động.Rủi ro hoạt động bao gồm:

- Rủi ro vận hành:Xảy ra do sự sai sót của hệ thống thông tin phục vụ hoạt

động KDNT của ngân hàng

- Rủi ro do con người;Xuất phát một cách chủ quan từ các nhân viên tham

gia vào quá trình thực hiện các giao dịch KDNT

- Rủi ro tổ chức:là những tổn thất xảy ra bởi hệ thống tổ chức và cơ chế quản

lý đem lại.Thường xảy ra do sự phân công trách nhiệm chưa rõ ràng giữa các bộ

NguyÔn ThÞ Thanh Líp Tµi ChÝnh Quèc tÕ 48

6

phận tham gia vào quá trình thực hiện giao dịch KDNT,điều này sẽ dẫn đến những

rủi ro như

+ Các hợp đồng KDNT có thể không được thực hiện đúng như dự định

+ Hạn mức kinh doanh giữa ngân hàng và khách hàng có thể bị vượt quá

+ Dòng tiền đi vào và đi ra có thể không được theo dõi và kiểm soát

+ Không có sự đánh giá đúng mực về rủi ro

+Trạng thái ngoại tệ có thể vượt mức an toàn cho phép…vv

1.3.4.Rủi ro tín dụng

Là khả năng xảy ra những tổn thất mà ngân hàng phải chịu do khách hàng

vay không trả đúng hạn,không trả hoặc không trả đầy đủ vốn và lãi

Rủi ro tín dụng nói chung là không thể tránh khỏi,là khách quan,và nó gắn

với hoạt động quan trọng nhất ,có quy mô lớn nhất của ngân hàng thương mại đó là

hoạt động tín dụng.Tuy nhiên đối với giao dịch ngoại hối,rủi ro tín dụng bao gồm:

- Rủi ro trong thanh toán:

- Rủi ro không thực hiện hợp đồng

1.3.5. Rủi ro lãi suất

Khi huy động vốn của doanh nghiệp và dân cư,ngân hàng phải trả lãi .Khi tài

trợ hoặc cho vay ngân hàng thu lãi .Lãi suất của các khoản cho vay,tiền gửi,và

chứng khoán thường xuyên biến động ,có thể làm tăng lợi nhuận cho ngân hàng

hoặc gây tổn thất cho ngân hàng.Rủi ro lãi suất có thể hiểu là khả năng thu nhập

giảm do chênh lệch lãi suất giảm ,khi lãi suất thị trường thay đổi ngoài dự kiến gắn

với thay đổi nhiều nhân tố khác như,cấu trúc và kỳ hạn của tài sản và nguồn

vốn,quy mô và kỳ hạn các hợp đồng kỳ hạn,hoặc ngân hàng sử dụng lãi suất cố định

trong các hợp đồng…

1.3.6. Rủi ro khác

Ngoài những rủi ro đã nêu trên còn có những rủi ro khác xảy ra gây tổn thất

cho ngân hàng như:Thiên tai,hỏa hoạn,tình hình chính trị kinh tế không ổn định…

vv

Nhìn chung trong hoạt động KDNT ngân hàng phải đối mặt với rất nhiều rủi

ro,tuy nhiên rủi ro mang lại tổn thất nhiều nhất cho ngân hàng là rủi ro tỷ giá.Lịch

sử hoạt động ngân hàng đã chứng kiến những tổn thất lớn,thậm chí dẫn đến sụp đổ

ngân hàng vì rủi ro tỷ giá trong hoạt động kinh doanh của bộ phận nguồn vốn và

NguyÔn ThÞ Thanh Líp Tµi ChÝnh Quèc tÕ 48

7

KDNT (Treasury).Ví dụ như ngân hàng Baring.Việc ngân hàng không có phương

pháp quản lý rủi ro phù hợp với hoạt động KDNT đang được mở rộng sẽ dẫn đến

rủi ro tiềm ẩn về tỷ giá rất lớn chính vì vậy việc quản lý rủi ro tỷ giá là hết sức quan

trọng nhằm mục đích

- Chuẩn bị cho những thay đổi bất lợi về tỷ giá trong lĩnh vực kinh doanh

- Đảm bảo lợi nhuận cao cho ngân hàng với mức độ rủi ro thấp nhất

- Bảo vệ ngân hàng khỏi những mất mát,thiệt hại ngoài dự tính trong hoạt

động KDNT của ngân hàng khi tỷ giá biến động theo chiều hướng bất lợi,và tăng

cường lợi thế cạnh tranh cho ngân hàng

1.2 Rủi ro tỷ giá trong hoạt động KDNT của ngân hàng

1.2.1. Nguyên nhân gây ra rủi ro tỷ giá

Rủi ro tỷ giá là rủi ro xuất hiện khi có sự dịch chuyển tỷ giá của các ngoại tệ

mà ngân hàng giữ dưới dạng tài sản Có,tài sản nợ hoặc cả hai,tức là tạo trạng thái

ngoại hối mở để đầu cơ kiếm lãi khi tỷ giá thay đổi.Tại Việt Nam hiện nay có hai

nguyên nhân dẫn đến rủi ro tỷ giá đó là

• Nguyên nhân chủ quan:là do trạng thái ngoại hối không cân xứng,tức là

có sự chênh lệch giá trị tài sản Có và tài sản Nợ ngoại hối hoặc chênh lệch doanh số

mua vào bán ra của đồng tiền nước ngoài

• Nguyên nhân khách quan :là do sự biến động tỷ giá theo chiều hướng bất

lợi đối với ngân hàng,do cung_cầu ngoại tệ trên thị trường,cán cân thanh toán quốc

tế,chính sách thuế,tình hình kinh tế chính trị của mỗi nước,lãi suất đồng nội tệ và

ngoại tệ

Khi đánh giá rủi ro người ta đánh giá sự ảnh hưởng của cả hai yếu tố ảnh

hưởng trực tiếp đến lãi (lỗ ) của hoạt động kinh doanh.Công thức tính lãi lỗ đối với

từng loại ngoại tệ khi tỷ giá biến động như sau:

Lãi (lỗ) đối với ngoại tệ I =trạng thái ngoại hối ròng của ngoại tệ i x mức

biến động của tỷ giá ngoại tệ i

Phương pháp đo lường tỷ giá thông thường là:Phương pháp định giá lại theo

thị trường và phương pháp giá trị rủi ro

• Phương pháp định giá lại theo thị trường

VD:Giả sử ngân hàng đang có một trạng thái ngoại tệ mở đối với JPY là +2

triệu JPY ở mức tỷ giá JPY/USD =1,107 nếu hiện tại tỷ giá JPY/USD =1.105 thig ngân

hàng có khả năng lỗ là 2 triệu JPY x (1.107 – 1.105) = USD

NguyÔn ThÞ Thanh Líp Tµi ChÝnh Quèc tÕ 48