Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

VŨ QUANG

GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM -

CHI NHÁNH HUYỆN VÕ NHAI - TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

VŨ QUANG

GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM -

CHI NHÁNH HUYỆN VÕ NHAI - TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 60.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Dƣơng Văn Hiểu

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

“Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên”

là trung thực, là kết quả nghiên cứu của riêng tôi.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2015

Tác giả luận văn

Vũ Quang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: “Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh

huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên”

, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ,

động viên của các cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất

tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học

tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, Phòng Quản lý

Đào tạo - Bộ phận Sau Đại học, các khoa và các phòng của Trường Đại học

Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp

đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn:

T.S Dương Văn Hiểu.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đ ng g p nhiều ý kiến quý báu của các nhà

khoa học, các th y các cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị

Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác

của nhiều phòng ban trên địa bàn huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên; đặc biệt

là Ban lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên.

Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và gia đình đã giúp tôi

thực hiện luận văn này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đ .

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2015

Tác giả luận văn

Vũ Quang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ....................................................... vii

DANH MỤC BẢNG.....................................................................................viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ...................................................................................... ix

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................. 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 3

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ................................................................. 4

5. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 4

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG

CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI............................................................ 5

1.1. Cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng

thương mại.................................................................................................... 5

1.1.1. Khái niềm về rủi ro tín dụng ........................................................... 5

1.1.2. Các loại rủi ro tín dụng ................................................................... 7

1.1.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng ............................................. 8

1.1.4. Hậu quả của rủi ro tín dụng........................................................... 15

1.1.5. Những dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng..................................... 17

1.1.6. Nội dung nghiên cứu rủi ro trong hoạt động tín dụng ngân hàng 19

1.1.7. Tiêu chí đánh giá rủi ro trong hoạt động cho vay của ngân hàng

thương mại .............................................................................................. 22

1.1.8. Các nhân tố ảnh hưởng tới rủi ro trong hoạt động cho vay của

ngân hàng thương mại............................................................................. 25

1.2. Hạn chế rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng thương mại . 28

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iv

1.2.1. Khái niệm về hạn chế rủi ro tín dụng............................................ 28

1.2.2. Vai trò của hạn chế rủi ro tín dụng ............................................... 29

1.2.3. Nguyên tắc về hạn chế rủi ro tín dụng .......................................... 30

1.2.4. Nội dung về quản lý rủi ro tín dụng.............................................. 31

1.3. Cơ sở thực tiễn về quản lý rủi ro tín dụng của một số ngân hàng thương

mại trên thế giới và bài học kinh nghiệm đối với các Ngân hàng thương mại

Việt Nam ..................................................................................................... 38

1.3.1. Kinh nghiệm quản lý rủi ro tín dụng của một số ngân hàng thương

mại trên thế giới ...................................................................................... 38

1.3.2. Bài học đối với Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn

Việt Nam chi nhánh huyện Võ Nhai Thái Nguyên................................ 44

Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 47

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................. 47

2.2. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 47

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin.................................................... 47

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin......................................................... 48

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .................................................. 48

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................... 50

2.3.1. Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ ........................................ 49

2.3.2. Tốc độ tăng trưởng tín dụng ........................................................ 50

2.3.3. Tỷ lệ Doanh số cho vay /tổng dư nợ............................................. 50

2.3.4. Tỷ lệ lợi nhuận từ hoạt động tín dụng /tổng lợi nhuận từ hoạt động

tín dụng.................................................................................................... 50

Chƣơng 3. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM

CHI NHÁNH HUYỆN VÕ NHAI THÁI NGUYÊN ................. 52

3.1. Khái quát chung về huyện Võ Nhai và NHNo&PTNT Việt Nam chi

nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên.................................................. 52

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

v

3.1.1. Đặc điểm địa bàn huyện Võ Nhai................................................. 52

3.1.2. Thực trạng kinh tế - xã hội............................................................ 53

3.1.3. Lịch sử hình thành và phát triển của NHNo&PTNT Việt Nam chi

nhánh huyện Võ Nhai, Thái Nguyên ...................................................... 55

3.1.4. Mô hình tổ chức của NHNo&PTNT Việt Nam chi nhánh huyện

Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên.................................................................. 56

3.1.5. Tình hình hoạt động kinh doanh NHNo&PTNT Việt Nam chi

nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên.............................................. 58

3.2. Thực trạng rủi ro tín dụng tại NHNo&PTNT Việt Nam chi nhánh

huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên............................................................. 65

3.2.1. Thực trạng rủi ro tín dụng tại NHNo&PTNT Việt Nam chi nhánh

huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên......................................................... 65

3.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại chi nhánh

NHNo&PTNT huyện Võ Nhai ................................................................. 78

3.3. Đánh giá tình hình rủi ro tín dụng tại chi nhánh NHNo&PTNT huyện

Võ Nhai ....................................................................................................... 83

3.3.1. Kết quả đạt được trong việc hạn chế rủi ro tín dụng .............. 83

3.3.2. Tồn tại trong hoạt động hạn chế rủi ro tín dụng ........................... 85

3.3.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại NHNo&PTNT Việt Nam

chi nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên........................................ 86

Chƣơng 4. GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN

HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUYỆN VÕ NHAI - TỈNH

THÁI NGUYÊN .................................................................... 96

4.1. Định hướng và mục tiêu về việc hạn chế rủi ro tín dụng của

NHNo&PTNT Việt Nam chi nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên thời

gian tới......................................................................................................... 96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

4.1.1. Định hướng ................................................................................... 96

4.1.2. Mục tiêu ........................................................................................ 98

4.2. Một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại NHNo&PTNT Việt

Nam chi nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên .................................... 99

4.2.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ........................................... 99

4.2.2. Củng cố và hoàn thiện hệ thống thông tin tín dụng.................... 101

4.2.3. Nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng.................................... 102

4.2.4. Tăng cường và sử dụng c hiệu quả tài sản đảm bảo ................. 103

4.2.5. Phân tán rủi ro tín dụng............................................................... 104

4.2.6. Xử lý nợ quá hạn và nợ kh đòi.................................................. 106

4.2.7. Thực hiện việc phân loại, đánh giá khách hàng và khoản vay ... 109

4.2.8. Nh m giải pháp về công nghệ .................................................... 110

4.3. Một số kiến nghị................................................................................. 111

4.3.1. Kiến nghị đối với chính phủ ....................................................... 111

4.3.2. Kiến nghị đối với NHNo&PTNT Việt Nam............................... 112

4.3.3. Đối với NHNo&PTNT tỉnh Thái Nguyên .................................. 112

4.3.4. Đối với NHNo&PTNT Việt Nam chi nhánh huyện Võ Nhai -

tỉnh Thái Nguyên ................................................................................. 113

KẾT LUẬN.................................................................................................. 115

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 117

PHỤ LỤC..................................................................................................... 119

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

NH : Ngân hàng

NHNN : Ngân hàng Nhà nước

NHNo&PTNT : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

NHTM : Ngân hàng thương mại

NN : Nguyên nhân

RRTD : Rủi ro tín dụng

TCTD : Tổ chức tín dụng

TSĐB : Tài sản đảm bảo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1. Nhân khẩu và lao động của huyện Võ Nhai năm 2014 ............................54

Bảng 3.2. Tình hình huy động vốn tại chi nhánh NHNo&PTNT Việt Nam Chi

nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 ..........58

Bảng 3.3. Tình hình dư nợ cho vay tại chi nhánh NHNo&PTNT Việt Nam Chi nhánh

huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên giai đoạn năm 2012 - 2014 ..................61

Bảng 3.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh...........................................64

Bảng 3.5. Tình hình nợ quá hạn tại chi nhánh các năm 2012 - 2014........................66

Bảng 3.6. Tình hình nợ quá hạn các năm 2012 - 2014 theo thời hạn vay ................67

Bảng 3.7. Tình hình nợ quá hạn các năm 2012 - 2014 theo các thành ph n kinh tế 68

Bảng 3.8. Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tại NHNo&PTNT Việt Nam chi

nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 ..........69

Bảng 3.9. Bảng tiêu chí sử dụng để chấm điểm tín dụng của doanh nghiệp trên hệ

thống IPCAS 2 mạng nội bộ....................................................................72

Bảng 3.10. Bảng thang điểm xếp loại theo quy mô doanh nghiệp ...........................72

Bảng 3.11. Bảng xếp hạng mức độ rủi ro khách hàng là doanh nghiệp ...................73

Bảng 3.12. Rủi ro do tác động của môi trường bên ngoài ........................................87

Bảng 3.13. Đánh giá rủi ro tín dụng từ phía khách hàng ..........................................88

Bảng 3.14. Rủi ro trong thẩm định hồ sơ của ngân hàng..........................................91

Bảng 3.15. Rủi ro do cán bộ tín dụng của ngân hàng ...............................................93

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ix

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ

HÌNH

Hình 1.1. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng................................................ 9

SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Bộ máy tổ chức NHNo&PTNT Việt Nam chi nhánh huyện Võ

Nhai - tỉnh Thái Nguyên ................................................................. 57

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những thập kỷ g n đây, xu hướng tự do hoá, toàn c u hoá kinh tế

và quốc tế hoá các luồng tài chính đã làm thay đổi căn bản hệ thống ngân

hàng. Sự phát triển của thị trường tài chính quốc tế cho phép ngân hàng sử

dụng vốn hiệu quả hơn. Đồng thời thị trường được mở rộng, hoạt động kinh

doanh trở nên phức tạp hơn, áp lực cạnh tranh giữa các ngân hàng trở nên gay

gắt hơn cùng với n mức độ rủi ro cũng tăng lên.

Kinh doanh trong nền kinh tế thị trường, thì thành công và rủi ro là hai

phạm trù mang đặc tính triệt tiêu lẫn nhau. Kinh tế thị trường làm đa dạng hoá

các thành ph n kinh tế, bình đẳng hoá hoạt động của các thành ph n này và

thúc đẩy cạnh tranh lẫn nhau. Rủi ro tuy là sự bất trắc gây ra mất mát thiệt

hại, là sự bất trắc cụ thể liên quan đến một biến cố không mong đợi, song lại

là hiện tượng đồng hành với các hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị

trường, trong quá trình cạnh tranh. Rủi ro xuất hiện ở những điểm yếu, kém

hiệu quả, mất cân đối trong phát triển kinh tế. Rủi ro vừa là nguyên nhân vừa

là hậu quả của những hoạt động kinh tế không c hiệu quả. N tạo tiền đề cho

quá trình đào thải tự nhiên các doanh nghiệp yếu kém, thúc đẩy sự chấn

chỉnh, sự thích nghi của các doanh nghiệp, tạo xu hướng phát triển ổn định và

c hiệu quả cho nền kinh tế.

Trong điều kiện kinh tế thị trường, hoạt động kinh doanh của các ngân

hàng thương mại nói chung và ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông

thôn chi nhánh huyện Võ Nhai n i riêng cũng không nằm ngoài sự tác động

trên. Thậm chí với hoạt động ngân hàng h u như không c loại nghiệp vụ nào,

không c loại dịch vụ nào của ngân hàng là không c rủi ro.

"Chúng ta không nên quên rằng chức năng kinh tế cơ bản của các

thực thể được điều tiết này ngân hàng là chấp nhận rủi ro. Nếu chúng ta

giảm thiểu việc chấp nhận rủi ro để giảm xác suất thất bại xuống đến bằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

2

không thì theo định nghĩa, chúng ta đã loại bỏ chính mục đích của hệ thống

ngân hàng"... (Alan Greenspan).

Bởi lẽ, ngân hàng thương mại được coi là một tổ chức kinh doanh

trong lĩnh vực tiền tệ mà hoạt động chủ yếu là nhận tiền gửi từ khách hàng

với trách nhiệm hoàn trả, sử dụng số tiền này để cho vay, thực hiện các dịch

vụ ngân hàng. Với đặc trưng cơ bản như vậy, hoạt động kinh doanh ngân

hàng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như môi trường, kinh tế xã hội, pháp

lý, cơ chế chính sách vĩ mô, vi mô. Do vậy, hoạt động kinh doanh ngân hàng

chứa đựng tiềm ẩn những rủi ro lớn. Hay n i cách khác, kinh doanh ngân

hàng chính là chấp nhận rủi ro đổi lại ngân hàng sẽ c lợi nhuận.

Thực tế là các chuyên viên ngân hàng đang ở trong một ngành kinh

doanh về quản lý rủi ro. N i một cách trực tiếp và đơn giản, đ chính là công

việc của ngân hàng Walter Wriston 1996 , Cựu Chủ tịch & CEO của

Citibank/Citicorp).

Để hạn chế những rủi ro vốn c này, việc quản lý rủi ro là vấn đề thiết

yếu trong kinh doanh ngân hàng, đặc biệt trong môi trường kinh tế hoà nhập,

toàn c u hoá như hiện nay, thị trường tài chính phát triển với sự đa dạng hoá

các công cụ tài chính, các dịch vụ ngân hàng ngày càng phát triển thì quản lý

rủi ro trong kinh doanh ngân hàng là một vấn đề quan tâm hàng đ u trong

quản trị ngân hàng.

Đối với NHNo&PTNT Việt Nam chi nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái

Nguyên hoạt động tín dụng chủ yếu là phục vụ nông nghiệp, nông dân, nông

thôn gắn với rất nhiều yếu tố rủi ro trong tự nhiên, thị trường nên hoạt động

tín dụng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Kết quả kinh doanh của NHNo&PTNT Việt

Nam chi nhánh huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên tốt hay không phụ thuộc

rất lớn vào việc hạn chế rủi ro tín dụng. Trong điều kiện mới - điều kiện

không còn bao cấp về vốn, chi nhánh NHNo&PTNT huyện Võ Nhai Thái

Nguyên cố gắng rất lớn trong việc tự cân đối vốn và nguồn vốn để đáp ứng

nhu c u tín dụng ngày càng tăng và đa dạng hơn. Cũng như các Ngân hàng