Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay tại ngân hàng thương mại cổ phần dầu khí toàn cầu - chi nhánh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN QUYỀN

GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO

TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN DẦU KHÍ TOÀN CẦU -

CHI NHÁNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN QUYỀN

GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO

TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN DẦU KHÍ TOÀN CẦU -

CHI NHÁNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. LÊ HỮU ẢNH

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề tài là trung

thực và chưa từng được sử dụng, công bố trong bất kì nghiên cứu nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận này

đã được cảm ơn và thông tin trích dẫn trong đề tài đều được ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 7 năm 2015

Tác giả luận văn

Trần Quyền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Sau thời gian học tập và trang bị kiến thức tại trường Đại học Kinh tế và

Quản trị kinh doanh, dưới sự giúp đỡ của các thầy cô trong nhà trường tác giả

đã hoàn thành Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế với đề tài:

“Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP

Dầu khí toàn cầu - Chi nhánh Quảng Ninh”.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc tới các giảng viên,

các nhà khoa học đã trang bị cho tác giả những kiến thức quý báu trong quá

trình đào tạo tại nhà trường.

Lời cảm ơn đặc biệt, tác giả xin được trân trọng gửi tới PGS.TS Lê Hữu

Ảnh đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý

báu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành Luận văn thạc sĩ.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Ngân hàng TMCP Dầu khí toàn

cầu, Phòng quản lý tín dụng, Ban lãnh đạo Chi nhánh Quảng Ninh - Ngân

hàng TMCP Dầu khí toàn cầu đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành

luận văn này.

Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn cơ quan, gia đình, bạn bè, đồng

nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Quảng Ninh, ngày 2 tháng 7 năm 2015

Tác giả luận văn

Trần Quyền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vii

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ............................................................ ix

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3

5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 3

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ RỦI RO

TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI............................................................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận về rủi ro hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại .......... 4

1.1.1. Khái niệm, chức năng và hoạt động của ngân hàng thương mại............ 4

1.1.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại...................................... 6

1.1.3. Những vấn đề chung về rủi ro trong hoạt động cho vay của ngân

hàng thương mại ............................................................................... 8

1.2. Cơ sở thực tiễn: Các kinh nghiệm hạn chế rủi ro hoạt động cho vay

ở Việt Nam...................................................................................... 24

1.2.1. Kinh nghiệm hạn chế rủi ro hoạt động cho vay tại Ngân hàng

Đầu tư và phát triển Việt Nam........................................................ 24

1.2.2. Kinh nghiệm hạn chế rủi ro hoạt động cho vay tại Ngân hàng

TMCP Ngoại Thương Việt Nam .................................................... 26

Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 27

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 27

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 27

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu................................................................ 27

2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 27

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 28

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 28

Chƣơng 3. THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG CHO

VAY TẠI NGÂN HÀNG TMCP DẦU KHÍ TOÀN CẦU -

CHI NHÁNH QUẢNG NINH (GPBANK QUẢNG NINH) ..... 30

3.1. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Dầu khí toàn cầu - chi

nhánh Quảng Ninh .......................................................................... 30

3.1.1. Giới thiệu tổng quan về Ngân hàng TMCP Dầu khí toàn cầu

(GPBank)......................................................................................... 30

3.1.2. Giới thiệu tổng quan về Ngân hàng TMCP Dầu khí toàn cầu - chi

nhánh Quảng Ninh (GPBank Quảng Ninh)....................................... 35

3.2. Khái quát hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP Dầu khí toàn

cầu - chi nhánh Quảng Ninh (GPBank Quảng Ninh) giai đoạn

2012 - 2014 ...................................................................................... 37

3.2.1. Khái quát chung .................................................................................... 37

3.2.2. Tình hình huy động vốn của GPBank Quảng Ninh .............................. 39

3.2.3. Tình hình sử dụng vốn của GPBank Quảng Ninh ................................ 41

3.3. Thực trạng rủi ro trong hoạt động cho vay của GPBank Quảng

Ninh giai đoạn 2012 - 2014 ............................................................ 51

3.3.1. Dấu hiệu nhận biết các khoản vay có nguy cơ phát sinh rủi ro tại

GPBank Quảng Ninh ...................................................................... 51

3.3.2. Thực trạng rủi ro trong hoạt động cho vay của GPBank Quảng Ninh

giai đoạn 2012 - 2014 ................................................................................54

3.3.3. Đánh giá rủi ro trong hoạt động cho vay của GPBank Quảng Ninh

giai đoạn 2012 - 2014 ................................................................................69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v

3.3.4. Những nguyên nhân dẫn tới rủi ro hoạt động cho vay tại GPBank

Quảng Ninh..................................................................................... 74

Chƣơng 4. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ

RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI

NHTMCP DẦU KHÍ TOÀN CẦU - CHI NHÁNH

QUẢNG NINH (GPBANK QUẢNG NINH).............................. 80

4.1. Mục tiêu, phương hướng mở rộng hoạt động cho vay của GPBank

Quảng Ninh..................................................................................... 80

4.1.1. Dự báo môi trường kinh doanh trong giai đoạn tới .............................. 80

4.1.2. Mục tiêu triển khai KHKD năm 2015 của GPBank Quảng Ninh......... 80

4.1.3. Định hướng hoạt động cho vay trong năm 2015 của GPBank

Quảng Ninh..................................................................................... 81

4.2. Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay tại GPBank

Quảng Ninh..................................................................................... 82

4.2.1. Thay đổi quan điểm về định hướng khách hàng................................... 82

4.2.2. Nâng cao chất lượng thẩm định và phân tích tín dụng ......................... 83

4.2.3. Thẩm quyền phán quyết của chi nhánh................................................. 86

4.2.4. Quản lý, giám sát và kiểm soát chặt chẽ quá trình giải ngân và

sau khi cho vay................................................................................ 87

4.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra nội bộ.................................................... 88

4.2.6. Thực hiện các biện pháp xử lý nợ thích hợp......................................... 89

4.2.7. Sử dụng các công cụ bảo hiểm và bảo đảm tiền vay ............................ 93

4.2.8. Thực hiện nghiêm túc phân loại nợ và trích lập dự phòng ................... 94

4.2.9. Tăng cường nâng cao chất lượng cán bộ tín dụng ................................ 94

4.3. Một số kiến nghị nhằm hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay của

GPBank Quảng Ninh ...................................................................... 96

4.3.1. Đối với nhà nước................................................................................... 96

4.3.2. Đối với ngân hàng nhà nước Việt Nam ................................................ 97

4.3.3. Đối với ngân hàng TMCP Dầu Khí Toàn Cầu - HO ............................ 98

KẾT LUẬN.................................................................................................. 100

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101

PHỤ LỤC..................................................................................................... 103

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLĐ Ban lãnh đạo

BP Bộ phận

CV HTNV Chuyên viên hỗ trợ nghiệp vụ

CV QHKH Chuyên viên quan hệ khách hàng

GPBank Ngân hàng TMCP Dầu khí toàn cầu

GPBank Quảng Ninh

Ngân hàng TMCP Dầu khí toàn cầu - Chi

nhánh Quảng Ninh

HO Hội sở

KH Khách hàng

KHCN Khách hàng cá nhân

KHDN Khách hàng doanh nghiệp

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

PGD Phòng giao dịch

RRTD Rủi ro tín dụng

SME Khối khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ

TCKT Tổ chức kinh tế

TCTD Tổ chức tín dụng

TĐ Thẩm định

TMCP Thương mại cổ phần

TSĐB Tài sản đảm bảo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh qua 3 năm .................................. 37

Bảng 3.2. Huy động vốn của Ngân hàng qua các năm ............................... 39

Bảng 3.3. Dư nợ của Ngân hàng qua các năm 2012 - 2014........................ 43

Bảng 3.4. Dư nợ của GPBank phân theo ngành nghề kinh tế qua các

năm 2012 - 2014 ......................................................................... 48

Bảng 3.5. Doanh số cho vay - thu nợ của GPBank Quảng Ninh năm

2012 - 2014 ................................................................................. 54

Bảng 3.6. Biểu tổng dư nợ, tổng huy động vốn .......................................... 55

Bảng 3.7. Tổng dư nợ, Tổng tài sản............................................................ 56

Bảng 3.8. Tốc độ tăng trưởng tín dụng ....................................................... 56

Bảng 3.9. Tỷ lệ dư nợ trung, dài hạn/tổng dư nợ........................................ 58

Bảng 3.10. Tỷ lệ dư nợ đối với 20 KH lớn nhất/tổng tài sản........................ 59

Bảng 3.11. Tình hình nhóm nợ của GPBank Quảng Ninh qua các năm

2012 -2014 .................................................................................. 60

Bảng 3.12. Nợ quá hạn phân theo thành phần kinh tế năm 2014 ................. 62

Bảng 3.13. Nợ quá hạn phân theo thời gian năm 2014................................. 63

Bảng 3.14. Nợ quá hạn phân theo ngành kinh tế .......................................... 64

Bảng 3.16. Nợ xấu, quỹ dự phòng rủi ro....................................................... 67

Bảng 3.17. Bảng đánh giá rủi ro tín dụng của GPBank Quảng Ninh

giai đoạn 2012 - 2014 ................................................................. 69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ix

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Biểu đồ:

Biểu đồ 3.1. Lợi nhuận trước thuế qua 3 năm 2012 - 2014 ........................ 39

Biểu đồ 3.2. Huy động vốn của ngân hàng từ năm 2012 - 2014................. 41

Biểu đồ 3.3. Dư nợ của GPBank Quảng Ninh qua các năm 2012 - 2014 ....... 44

Biểu đồ 3.4. Tình hình dư nợ theo TSBĐ của GPB Quảng Ninh qua

các năm 2012 - 2014............................................................... 46

Biểu đồ 3.5. Tỷ trọng các loại TSBĐ của GPBank Quảng Ninh trong

các năm 2012 - 2014............................................................... 46

Biểu đồ 3.6. Tỷ lệ nợ quá hạn của GPBank Quảng Ninh qua các năm

2012 - 2014 ............................................................................. 61

Biểu đồ 3.7. Nợ xấu của GPBank Quảng Ninh qua các năm 2012 - 2014...... 66

Sơ đồ:

Sơ đồ 1.1. Phân loại rủi ro tín dụng ................................................................ 13

Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức của GPBank Quảng Ninh ..................................... 36

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Với vai trò trung gian trên thị trường tài chính, ngân hàng thực hiện

chức năng chính là “đi vay để cho vay” từ đó tạo ra lợi nhuận. Do đó, bên

cạnh hoạt động huy động vốn thì việc đẩy mạnh hoạt động cho vay là vấn đề

sống còn đối với hầu hết các NHTM. Hoạt động cho vay luôn chiếm tỉ trọng

lớn nhất trong cơ cấu tài sản của các NHTM và là nguồn tạo ra lợi nhuận chủ

yếu của ngân hàng. Tuy nhiên, bất cứ hoạt động đầu tư nào cũng luôn chứa

đựng rủi ro vốn có của nó, lợi nhuận luôn đi kèm với rủi ro. Vì thế, bên cạnh

việc tăng trưởng tổng dư nợ thì các ngân hàng cũng luôn quan tâm tới các

biện pháp nhằm giảm thiểu rủi ro trong hoạt động cho vay, đặc biệt là trong

bối cảnh nền kinh tế đang lâm vào hoàn cảnh khó khăn như hiện nay.

Rủi ro trong hoạt động cho vay tăng sẽ khiến khối lượng nợ quá hạn,

đặc biệt là nợ xấu gia tăng. Điều này không chỉ khiến lợi nhuận ngân hàng

giảm mạnh, thậm chí còn khiến nguy cơ mất vốn của ngân hàng tăng cao, gây

ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự an toàn của cả hệ thống ngân hàng và sự phát

triển của nền kinh tế. Vì vậy, vấn đề hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay

của NHTM luôn là đề tài nghiên cứu, tìm hiểu của rất nhiều nhà kinh tế. Tuy

nhiên, không tồn tại một mô hình hay một cách thức nào chung nhằm hạn chế

rủi ro trong hoạt động cho vay cho tất cả các NHTM. Tùy từng đặc điểm

riêng của mỗi ngân hàng mà họ đưa ra cho mình cách thức hạn chế rủi ro

trong hoạt động cho vay tốt nhất.

Là một ngân hàng đã qua 10 năm hoạt động và trưởng thành, Ngân

hàng TMCP Dầu Khí Toàn Cầu (GPBank) cũng đã trải qua nhiều thăng trầm

trong chu kỳ tăng trưởng của nền kinh tế. Sau chu kỳ tăng trưởng mạnh mẽ thì

đến nay GPBank lại đang là 1 trong 9 ngân hàng yếu kém buộc phải tái cơ

cấu. Đây là hệ quả tất yếu sau thời kỳ tăng trưởng tín dụng nóng mà không

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2

chú trọng tới các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro. Chính vì vậy, sau một thời

gian thực tập và làm việc tại NHTMCP Dầu Khí Toàn Cầu - Chi nhánh

Quảng Ninh (GPBank Quảng Ninh), tác giả nhận thấy rằng việc nghiên cứu

và đề ra các giải pháp để hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay của các ngân

hàng thương mại là hết sức cần thiết. Vì vậy, tác giả đã chọn đề tài nghiên cứu:

“Các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại NHTMCP Dầu Khí Toàn Cầu -

Chi nhánh Quảng Ninh” để làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp

của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động cho vay và đánh giá rủi ro

trong hoạt động cho vay để đề xuất các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong

hoạt động cho vay của GPBank Quảng Ninh trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và tổng kết kinh nghiệm thực

tiễn về rủi ro trong hoạt động cho vay tại các Ngân hàng thương mại.

- Đánh giá thực trạng rủi ro trong hoạt động cho vay, các nguyên nhân

dẫn đến rủi ro trong hoạt động cho vay để đưa ra nhận định về tình hình rủi ro

trong hoạt động cho vay của GPBank Quảng Ninh.

- Đề xuất một số giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay tại

GPBank Quảng Ninh.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là rủi ro tín dụng tại GPBank

Quảng Ninh.

3.2. Phạm vi nghiên cứu của luận văn

- Phạm vi nghiên cứu là hoạt động cho vay và rủi ro trong hoạt động

cho vay của GPBank Quảng Ninh.