Giải pháp cạnh tranh và phát triển cho các doanh nghiệp Logistics Việt Nam giai đoạn hậu WTO

1

MôC LôC

MôC LôC ............................................................................................................................1

LêI Më §ÇU.......................................................................................................................3

DANH MôC B¶NG.............................................................................................................3

DANH MôC S¥ §å, BIÓU §å .........................................................................................4

DANH MôC PHô LôC ......................................................................................................6

DANH MôC C¸C CH÷ VIÕT T¾T..................................................................................4

CH¦¥NG 1: LOGISTICS Vμ VAI TRß CñA LOGISTICS.......................................13

1.1. Logistics vμ dÞch vô logistics......................................................................................13

1.1.1. Giíi thiÖu chung vÒ logistics.....................................................................................13

1.1.2. Giíi thiÖu chung vÒ dÞch vô logistics .......................................................................17

1.2. Vai trß cña logistics.....................................................................................................22

1.2.1. Vai trß cña logistics ®èi víi nÒn kinh tÕ ...................................................................22

1.2.2. Vai trß cña logistics ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ........................................................24

1.3. Xu h−íng ph¸t triÓn cña dÞch vô logistics trªn thÕ giíi vμ c¸c dÞch vô logistics chñ

yÕu ®−îc thuª ngoμi hiÖn nay............................................................................................27

1.3.1. Xu h−íng ph¸t triÓn cña dÞch vô logistics trªn thÕ giíi ..........................................27

1.3.2. C¸c dÞch vô logistics chñ yÕu ®−îc thuª ngoμi hiÖn nay trªn thÕ giíi....................29

1.4. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn ngμnh logistics ë mét sè n−íc trong khu vùc. .................31

1.4.1. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn c«ng nghiÖp logistics cña Trung Quèc.............................31

1.4.2. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn c«ng nghiÖp logistics cña Singapore. ...............................34

KÕT LUËN CH¦¥NG 1...................................................................................................36

CH¦¥NG 2: THùC TR¹NG HO¹T §éNG Vμ nh÷ng C¥ HéI, TH¸CH THøC

cña c¸c DOANH NGHIÖP LOGISTICS VIÖT NAM KHI CAM KÕT WTO

§¦îC THùC HIÖN..........................................................................................................38

2.1. M«i tr−êng kinh doanh logistics ë ViÖt Nam............................................................38

2.1.1. M«i tr−êng ph¸p luËt................................................................................................38

2.1.2. C¬ së h¹ tÇng logistics. .............................................................................................39

2.1.3. M«i tr−êng kinh tÕ. ...................................................................................................44

2.1.4. M«i tr−êng v¨n hãa. .................................................................................................52

2.1.5. M«i tr−êng lao ®éng. ................................................................................................53

2.2. Thùc tr¹ng kinh doanh logistics cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam . .......................54

2.2.1. Quan niÖm kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam.........................55

2.2.2. KÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam. .............................56

2.2.3. DÞch vô ®−îc cung øng t¹i c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam hiÖn nay...........57

2.2.4. Lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. .............................................60

2.2.5. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong xu h−íng ph¸t triÓn cña thÕ

giíi. ......................................................................................................................................62

2.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. .............................63

2.3.1. HiÖu qu¶ cung øng cña doanh nghiÖp so víi nhu cÇu thÞ tr−êng..........................63

2.3.2. HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp so víi ®èi thñ c¹nh tranh.......................64

2

2.3.3. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp so víi vai trß cña m×nh............................71

2.3.4. T¸c ®éng cña m«i tr−êng kinh doanh ®Õn hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. ...............72

2.3.5. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. ...................74

2.4. C¬ héi vμ th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam khi c¸c cam kÕt

WTO ®−îc thùc hiÖn..........................................................................................................75

2.4.1. Nh÷ng cam kÕt cña ViÖt Nam vÒ dÞch vô logistics khi gia nhËp WTO...................75

2.4.2. C¬ héi vμ th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam.............................77

KÕT LUËN CH¦¥NG 2...................................................................................................79

CH¦¥NG 3: GI¶I PH¸P C¹NH TRANH Vμ PH¸T TRIÓN CHO C¸C DOANH

NGHIÖP LOGISTICS VIÖT NAM TRONG M¤I TR¦êNG WTO...........................80

3.1 Môc tiªu, quan ®iÓm vμ c¬ së ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p .......................................................80

3.1.1. Môc tiªu ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p .......................................................................................80

3.1.2. Quan ®iÓm ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p....................................................................................80

3.1.3. C¨n cø ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p..........................................................................................81

3.2. Gi¶i ph¸p c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam giai

®o¹n hËu WTO...................................................................................................................81

3.2.1. Gi¶i ph¸p tÇm vÜ m«. ...............................................................................................81

3.2.1.1. N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng kü thuËt phôc vô cho ho¹t ®éng logistics. .....................81

3.2.1.2. N©ng cao chÊt l−îng vμ sè l−îng nguån nh©n lùc phôc vô cho ngμnh logistics.

.............................................................................................................................................85

3.2.1.3. Hoμn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt phôc vô cho logistics..........................................86

3.2.1.4. N©ng cao vai trß hç trî cña ChÝnh phñ vμ VIFFAS cho c¸c doanh nghiÖp

logistics ViÖt Nam trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn.............................................................87

3.2.2. Gi¶i ph¸p tÇm vi m«. ...............................................................................................91

3.2.2.1. Cñng cè néi lùc kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm hiÖn t¹i so víi ®èi thñ c¹nh tranh. 91

3.2.2.2. N©ng cao chÊt l−îng dÞch vô, tiÕn hμnh cung øng dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng vμ tÝch

hîp dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng vμo chuçi cung øng...............................................................96

3.2.2.3. T¹o lîi thÕ c¹nh tranh riªng biÖt vÒ dÞch vô cung øng. .....................................101

3.2.2.4. Gi¶i ph¸p marketing. ...........................................................................................104

3.2.3. KiÕn nghÞ.................................................................................................................106

3.2.3.1. KiÕn nghÞ ®èi víi nhμ n−íc. ................................................................................106

3.2.3.2. KiÕn nghÞ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp....................................................................106

KÕT LUËN CH¦¥NG 3.................................................................................................107

TμI LIÖU THAM KH¶O...............................................................................................109

PHô LôC..........................................................................................................................113

3

DANH MôC B¶NG

Bảng 1. 1: Møc ®ãng gãp cña ho¹t ®éng Logistics trong GDP quèc gia n¨m 2000............23

Bảng 1. 2: Sù kh¸c biÖt gi÷a ho¹t ®éng thuª ngoμi logistics tr−íc ®©y vμ hiÖn nay............30

B¶ng 2. 1: HÖ thèng ®−êng bé ViÖt Nam n¨m 2004. ...........................................................40

B¶ng 2. 2: So s¸nh n¨ng lùc chuyªn chë b»ng ®−êng s¾t ë ViÖt Nam so víi c¸c n−íc trong

khu vùc. ................................................................................................................................41

B¶ng 2. 3: C¬ së h¹ tÇng c¸c c¶ng chÝnh ë ViÖt Nam .........................................................43

B¶ng 2. 4 : øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vμ truyÒn d÷ liÖu ®iÖn tö ë mét sè c¶ng chÝnh cña

ViÖt Nam. .............................................................................................................................44

B¶ng 2. 5:ThÞ tr−êng xuÊt nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2004-2005...............45

B¶ng 2. 6:Nh÷ng mÆt hμng xuÊt nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam n¨m 2006. (S¬ bé).........46

B¶ng 2. 7: Thèng kª ë 6 tØnh thμnh cã nguån FDI vμ th−¬ng m¹i cao nhÊt ViÖt Nam........46

B¶ng 2. 8: Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam qua c¸c n¨m 2000-2005. .................47

B¶ng 2. 9: Quy m« kh¶o s¸t c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam..........................48

B¶ng 2. 10: Cung øng logistics ë ViÖt Nam.........................................................................52

B¶ng 2. 11: Quan niÖm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam. .........................55

B¶ng 2. 12: DÞch vô ®−îc cung øng t¹i c¸c doanh nghiÖp logistics trong n−íc. .................58

B¶ng 2. 13: C¸c c«ng ty logistics lín nhÊt thÕ giíi vÒ doanh thu (trªn tæng sè 25 c«ng ty

hμng ®Çu thÕ giíi) cã mÆt t¹i ViÖt Nam. (n¨m 2005). Dvt: triÖu USD ......................65

B¶ng 2. 14: So s¸nh dÞch vô logistics t¹i c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam vμ n−íc ngoμi. ....67

B¶ng 2. 15: Quy m« vèn cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam....................................69

B¶ng 2. 16: Doanh nghiÖp cung øng dÞch vô ë n−íc ngoμi th«ng qua ................................70

B¶ng 2. 17: Nguån nh©n lùc c¸c doanh nghiÖp logistics ®ang sö dông ..............................73

B¶ng 2. 18: LÞch tr×nh më cöa dÞch vô logistics cña ViÖt Nam ...........................................76

B¶ng 2. 19: S¶n l−îng hμng hãa vμ container xuÊt nhËp khÈu qua c¸c c¶ng cña ViÖt Nam

n¨m giai ®o¹n 1995-2006. ...................................................................................................77

Bảng 3. 1: KÕ ho¹ch di dêi c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam (n¨m 2006). ......................................83

Bảng 3. 2: Dù ¸n x©y dùng s©n bay quèc tÕ Long Thμnh. ...................................................84

4

DANH MôC C¸C CH÷ VIÕT T¾T

1PL: First Party Logistics: Logistics beân thöù nhaát.

2PL: Second Party Logistics: Logistics beân thöù hai.

3PL: Third Party Logistics: Logistics beân thöù ba.

4PL: Fourth Party Logistics: Logistics beân thöù tö.

5PL: Fifth Party Logistics: Logistics beân thöù naêm.

AFTA: Asian Free Trade Area -Khu vùc mËu dÞch tù do c¸c n−íc ASEAN.

BOT/BTO: Build Operate Transfer / Build Transfer Operate

CFLP: The China Federation of Logistics and Procurement – HiÖp Héi

Logistics Trung Quèc

DHL/DPWN: Deutsche Post World Net

DWT: Deadweight Tonnage: Träng t¶i toμn bé cña tμu.

§KTM: §iÒu kiÖn th−¬ng m¹i

EDI: Electronic Data Intergrated – ChuyÓn giao d÷ liÖu ®iÖn tö.

Eu : European Union

Euro: European Dollar

FDI: Foreign Direct Investment: §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoμi.

Fedex: Federal Express

JIT: Just In Time : §óng thêi ®iÓm

LEAP: The Logistics Enhancement and Application Program – Ch−¬ng

tr×nh øng dông vμ ®Ò cao logistics.

NUS: National University of Singapore - §¹i Häc Quèc Gia Singapore.

ODA: Official Development Assistance - Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc.

P&o: P & O Nedloyd Container Line Limited

TNT/TPG: TNT Postal Group

TCS: Tan Son Nhat Cargo Services Co., Ltd.- C«ng ty TNHH DÞch Vô

Hμng Hãa T©n S¬n NhÊt.

5

TEU: Twenty-foot equivelent unit

THC: Terminal Handling Charge - PhÝ xÕp dì hμng hãa

TLIAP: The Logistics Institute – Asia Pacific – ViÖn Logistics Ch©u ¸

Th¸i B×nh D−¬ng.

Unescape: United Nations – Economics & Social Commission for Asia and

the Pacific

USD: United States Dollar - §ång ®« la Mü (1 USD = 16.243 VND –

theo tØ gi¸ ng©n hμng ngo¹i th−¬ng ngμy 11/9/2007).

UPS: United Parcel Services

VIFFAS: Vietnam Freight Forwarders Association – HiÖp Héi Giao NhËn

ViÖt Nam.

Wms: Warehouse Management System – HÖ thèng qu¶n lý kho

WTO: World Trade Organization – Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ Giíi.

6

DANH MôC S¥ §å, BIÓU §å

Sơ đồ 1. 1 : Nh÷ng ho¹t ®éng cña dÞch vô logistics trong chuçi cung øng..........................16

Sơ đồ 1. 2: Ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®éng logistics ®−îc thuª ngoμi...........................................30

Biểu đồ 2. 1: C¸c n−íc cã vèn FDI vμo ViÖt Nam lín nhÊt. ...............................................44

Biểu đồ 2. 2: Tiªu chÝ lùa chän ng−êi cung cÊp dÞch vô logistics........................................50

Biểu đồ 2. 3 : C«ng cô c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam ....................60

Biểu đồ 2. 4: C¸c nhãm ®iÒu kiÖn th−¬ng m¹i c¸c doanh nghiÖp sö dông cho xuÊt nhËp

khÈu hμng hãa ë ViÖt Nam. .................................................................................................61

Biểu đồ 3. 1: Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ë n−íc ngoμi. .........................97

DANH MôC PHô LôC

Phô lôc 1: B¶ng xÕp h¹ng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho ngμnh logistics ë c¸c n−íc

ASEAN ( tæng céng 124 n−íc)................................................................................113

Phô lôc 2: Thèng kª FDI theo c¸c tØnh thμnh ë ViÖt Nam ®Õn th¸ng 12 n¨m 2006.

.................................................................................................................................114

Phô lôc 3: §iÓm m¹nh vμ ®iÓm yÕu cña c¸c doanh nghiÖp logistics tham gia cung

øng ë thÞ tr−êng ViÖt Nam.......................................................................................115

Phô lôc 4: Danh s¸ch 20 nhμ giao nhËn hμng ®Çu thÕ giíi theo l−îng TEU n¨m

2005.........................................................................................................................116

Phô lôc 5: B¶ng kh¶o s¸t c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam vμ kÕt qu¶ xö lý

b»ng phÇn mÒm SPSS phiªn b¶n 11.5. ....................................................................117

Phô lôc 6: B¶ng kh¶o s¸t c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam vμ kÕt qu¶ xö

lý b»ng phÇn mÒm SPSS phiªn b¶n 11.5..................................................................125

Phô lôc 7: BiÓu cam kÕt vÒ dÞch vô logistics cña ViÖt Nam víi WTO. ..................137

Phô lôc 8: B¶ng gi¸ triÓn khai phÇn mÒm kÕt nèi hÖ thèng th«ng quan ®iÖn tö cña

doanh nghiÖp ®éc quyÒn cung øng (c«ng ty Ph¸t triÓn c«ng nghÖ Th¸i S¬n). ......144

7

LêI Më §ÇU

1. ý nghÜa vμ tÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi:

Trong m«i tr−êng c¹nh tranh toμn cÇu hiÖn nay, tÝnh hiÖu qu¶ chÝnh lμ yÕu tè

quyÕt ®Þnh ®Õn sù thμnh b¹i cña doanh nghiÖp. Lμm thÕ nμo ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶

trong toμn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp suèt tõ kh©u ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt ®Õn kh©u cuèi cïng trong qu¸ tr×nh ph©n phèi. Logistics ra ®êi ®· gióp doanh

nghiÖp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn vμ ngμy cμng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù thμnh b¹i

cña doanh nghiÖp.

C¸c doanh nghiÖp ngμy cμng tin t−ëng r»ng n©ng cao hiÖu qu¶ vμ ®Ó c¶i thiÖn

n¨ng lùc c¹nh tranh cña hä th× cÇn ph¶i tËp trung toμn bé n¨ng lùc vμo nh÷ng m¶ng

mμ hä lμm tèt nhÊt vμ chØ thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng gióp hä gia t¨ng gi¸ trÞ cèt lâi

cña m×nh. Mét sè doanh nghiÖp ®ang dÇn nhËn ra r»ng ho¹t ®éng logistics kh«ng

ph¶i lμ thÕ m¹nh trong kinh doanh cña hä vμ c¶m thÊy kh«ng hμi lßng víi hiÖu qu¶

ho¹t ®éng cña chÝnh bé phËn logistics cña m×nh. Hä gia t¨ng viÖc chuyÓn sang nhμ

cung cÊp dÞch vô logistics chuyªn nghiÖp ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao nhÊt.

Nhu cÇu thuª ngoμi dÞch vô logistics ®· theo ch©n c¸c nhμ ®Çu t− n−íc ngoμi

du nhËp vμo ViÖt Nam th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Khi hä ®Çu t− vμo

ViÖt Nam th× nhu cÇu dÞch vô logistics gia t¨ng nhanh chãng phôc vô cho vËn

chuyÓn, l¾p ®Æt c¬ së s¶n xuÊt, nhËp khÈu trang thiÕt bÞ m¸y mãc, xuÊt khÈu thμnh

phÈm… ThÞ tr−êng dÞch vô logistics ngμy cμng më réng, nhÊt lμ khi ViÖt Nam trë

thμnh thμnh viªn chÝnh thøc cña WTO, nhu cÇu vÒ dÞch vô logistics cña c¸c c«ng ty

n−íc ngoμi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ngμy cμng gia t¨ng nhanh chãng. Tõ ®ã ®· kÐo

theo sù xuÊt hiÖn cña hμng lo¹t c¸c c«ng ty Logistics toμn cÇu víi tiÒm lùc tμi chÝnh

m¹nh nh− Maersk, APL, UPS… . HiÖn nay ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty nμy cßn h¹n

chÕ do nhμ n−íc cßn b¶o hé, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ dÔ dμng c¹nh tranh

vμ tham gia vμo chuçi cung øng dÞch vô logistics cña c¸c c«ng ty logistics n−íc

ngoμi th«ng qua hîp ®ång ®¹i lý, liªn doanh vμ nh÷ng kh©u nhμ n−íc cßn b¶o hé.

Tuy nhiªn khi gia nhËp WTO, ViÖt Nam buéc ph¶i thùc hiÖn cam kÕt më cöa hoμn

8

toμn dÞch vô nμy trong thêi h¹n 5-7 n¨m. Sau thêi gian nμy ViÖt Nam sÏ cho phÐp

c¸c c«ng ty logistics 100% vèn n−íc ngoμi ho¹t ®éng b×nh ®¼ng t¹i ViÖt Nam. §iÒu

nμy ®Æt doanh nghiÖp ViÖt Nam tr−íc kh«ng Ýt khã kh¨n trong m«i tr−êng c¹nh

tranh gay g¾t vμ kh«ng c©n søc. Nguy c¬ mÊt thÞ phÇn cung øng dÞch vô logistics

cho c¸c c«ng ty n−íc ngoμi lμ kh«ng tr¸nh khái khi tiÒm lùc tμi chÝnh vμ c¬ së h¹

tÇng cña c¸c doanh nghiÖp trong n−íc yÕu kÐm h¬n rÊt nhiÒu.

Víi thùc tÕ c«ng t¸c t¹i mét doanh nghiÖp Logistics cña ViÖt Nam, häc viªn ý

thøc rÊt râ nh÷ng th¸ch thøc mμ c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt

khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi WTO vÒ dÞch vô logistics. Tõ ®ã häc viªn m¹nh d¹n

x©y dùng luËn v¨n tèt nghiÖp cao häc “Gi¶i ph¸p c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn cho

c¸c doanh nghiÖp Logistics ViÖt Nam giai ®o¹n hËu WTO”

2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tμi:

- Nghiªn cøu b¶n chÊt cña dÞch vô logistics, c¸c dÞch vô ®−îc cung cÊp bëi c¸c

doanh nghiÖp logistics vμ vai trß cña chóng ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung, ®èi víi

c¸c doanh nghiÖp nãi riªng.

- §¸nh gi¸ m«i tr−êng kinh doanh logistics ë ViÖt Nam hiÖn nay vμ thùc tr¹ng

kinh doanh logistics ë c¸c c«ng ty ViÖt Nam song song víi viÖc ®¸nh gi¸ viÖc thùc

hiÖn vai trß cña logistics ®èi víi kinh tÕ quèc gia tr−íc xu thÕ chung cña thÕ giíi tõ

®ã ®i vμo gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt tån t¹i cña doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam tr−íc

khi ®i vμo c¹nh tranh b×nh ®¼ng trong m«i tr−êng WTO.

- §Ò xuÊt gi¶i ph¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i gióp cho c¸c doanh nghiÖp

logistics ViÖt Nam c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn trong m«i tr−êng WTO.

3. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu:

a. §èi t−îng nghiªn cøu:

Ho¹t ®éng Logistics bao gåm hai qu¸ tr×nh lμ qu¶n lý logistics trong s¶n xuÊt

vμ qu¶n lý logistics ngoμi s¶n xuÊt. Ph¹m vi bμi viÕt chØ ®i vμo nghiªn cøu ho¹t ®éng

logistics víi t− c¸ch lμ dÞch vô thuª ngoμi. Tuy nhiªn logistics lμ mét lÜnh vùc rÊt

réng liªn quan tíi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ nªn t¸c gi¶ chØ ®i s©u vμo

nghiªn cøu dÞch vô logistics phôc vô cho ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng, v× hiÖn nay ë

9

ViÖt Nam logistics phôc vô kinh doanh trong n−íc ch−a ®−îc sù quan t©m cña ng−êi

sö dông.

b. Ph¹m vi nghiªn cøu:

VÒ chñ thÓ: C¸c doanh nghiÖp cung øng dÞch vô logistics lμ c¸c c«ng ty giao

nhËn cña ViÖt Nam, cã kh¶ n¨ng cung øng mét chuçi c¸c ho¹t ®éng logistics phôc

vô cho xuÊt nhËp khÈu hμng hãa. Cßn c¸c chñ hμng víi t− c¸ch lμ ng−êi mua dÞch

vô, t¸c gi¶ chØ tiÕn hμnh nghiªn cøu ë c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu ho¹t ®éng ë ViÖt

Nam. Bªn c¹nh ®ã ®Ó minh häa cho nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt

Nam t¸c gi¶ cã nghiªn cøu thùc tiÔn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoμi

nh− APL Logistics, MOL Logistics, Nippon Express, Menlo Worldwide vμ mét sè

doanh nghiÖp kh¸c.

VÒ kh«ng gian: §Ò tμi nghiªn cøu ë c¸c tØnh thμnh ngμnh Logistics t−¬ng ®èi

ph¸t triÓn víi c¬ së h¹ tÇng nh− s©n bay, c¶ng biÓn quèc tÕ phôc vô logistics ë ViÖt

Nam nh− TP. Hå ChÝ Minh, §μ N½ng, H¶i Phßng vμ Hμ Néi.

VÒ thêi gian: Do môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tμi lμ phôc vô cho doanh nghiÖp

logistics ViÖt Nam sau khi thùc hiÖn cam kÕt WTO nªn sè liÖu thu thËp ®−îc chñ

yÕu lμ sè liÖu s¬ cÊp trong th¸ng 7-8 n¨m 2007 võa qua. Mét sè tμi liÖu liªn quan

®−îc cËp nhËt ®Õn n¨m 2005-2006.

4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tμi:

* Ph−¬ng ph¸p t− duy: t¸c gi¶ sö dông ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vμ t− duy

logic trong ph©n tÝch thùc tr¹ng vμ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p.

* Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª: bao gåm ph©n tÝch dùa trªn c¸c d÷ liÖu thèng

kª ®−îc cung cÊp tõ c¸c nguån sau:

- C¸c sè liÖu thèng kª cña Tæng côc thèng kª.

- Tμi liÖu cña HiÖp Héi Giao NhËn ViÖt Nam (VIFFAS).

- Tμi liÖu nghiªn cøu cña c«ng ty APL Logistics.

- Tμi liÖu nghiªn cøu cña c«ng ty Business Monitor International Ltd.

- Nguån Internet …

* Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia: Trong khi thùc hiÖn ®Ò tμi t¸c gi¶ cã tham kh¶o ý kiÕn

10

cña c¸c chuyªn gia lμ nh÷ng ng−êi cã c«ng t¸c l©u n¨m vμ cã chøc vô t¹i c¸c c«ng

ty logistics trong vμ ngoμi n−íc nh− Transimex Saigon, Menlo Worldwide (hiÖn nay

lμ UPS), Nippon Express, APL Logistics… ®Ó thÊy râ ®−îc nh÷ng yÕu kÐm hiÖn nay

cña c¸c doanh nghiÖp trong n−íc so víi c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoμi, thùc tr¹ng

ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoμi ë ViÖt Nam còng nh− thùc hiÖn c¸c gi¶i

ph¸p kh¶ thi cho c¸c doanh nghiÖp trong n−íc.

* Ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t ®iÒu tra thùc tÕ:

§©y lμ ph−¬ng ph¸p chñ yÕu ®−îc sö dông ®Ó thùc hiÖn ®Ò tμi, gióp ®Ò tμi cã

c¬ së thùc tiÔn vμ tÝnh kh¶ thi cao. T¸c gi¶ tiÕn hμnh ®iÒu tra kh¶o s¸t víi c¸c kh¸ch

hμng (doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu), ®èi t¸c (doanh nghiÖp logistics) cña c«ng ty vμ

c¸c ®¹i lý, liªn doanh, b¹n bÌ th©n h÷u. Nhê vμo lîi thÕ trong ngμnh vμ hÖ thèng ®¹i

lý cña c«ng ty ë c¸c tØnh thμnh thùc hiÖn nghiªn cøu, t¸c gi¶ nhËn ®−îc sù gióp ®ì

nhiÖt t×nh cña c¸c doanh nghiÖp th«ng qua email, ®iÖn tho¹i vμ fax víi kÕt qu¶ kh¶

quan nh− sau:

- Nhãm c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu lμ ®èi t−îng phôc vô chñ yÕu cña c¸c

doanh nghiÖp cung øng dÞch vô logistics trªn l·nh thæ ViÖt Nam, sè phiÕu ®iÒu tra

ph¸t ra lμ 103 phiÕu, thu l¹i 63 phiÕu trong ®ã cã 59 phiÕu hîp lÖ (®¹t 57%).

- Nhãm c¸c doanh nghiÖp logistics ë c¸c tØnh thμnh cã ngμnh logistics ph¸t triÓn

m¹nh nh− TP. Hå ChÝ Minh, §μ N½ng, H¶i Phßng vμ Hμ Néi víi sè phiÕu ph¸t ra lμ

105 phiÕu, thu l¹i 58 phiÕu trong ®ã cã 51 phiÕu hîp lÖ ( ®¹t 49%).

5. §iÓm míi cña ®Ò tμi:

§iÓm míi cña ®Ò tμi lμ nghiªn cøu ho¹t ®éng logistics g¾n víi tiÕn tr×nh thùc

hiÖn cam kÕt WTO, tr−íc ®©y cã nhiÒu ®Ò tμi nghiªn cøu vÒ logistics nh−ng ch−a cã

®Ò tμi nμo nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp

logistics ViÖt Nam khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt WTO.

6. §ãng gãp cña luËn v¨n:

DÞch vô logistics lμ mét ngμnh kh¸ míi ë ViÖt Nam, hiÖn nay ch−a cã mét

c«ng tr×nh nghiªn cøu nμo chuyªn vÒ dÞch vô logistics mμ chØ cã s¸ch cña PGS.TS.

§oμn ThÞ Hång V©n chuyªn vÒ Qu¶n trÞ logistics. Víi nh÷ng hiÓu biÕt th«ng qua

c¸c tμi liÖu tham kh¶o vμ kinh nghiÖm ho¹t ®éng thùc tiÔn, t¸c gi¶ ®i vμo nghiªn cøu

11

thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp logistics trong n−íc vμ nh÷ng th¸ch thøc

®Æt ra khi nh÷ng cam kÕt WTO ®−îc thùc hiÖn. Bªn c¹nh ®ã trong ph¹m vi nghiªn

cøu vÒ lÜnh vùc logistics t¸c gi¶ cßn ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p song song cho sù th©m nhËp

thÞ tr−êng quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp logistics ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña

ngμnh c«ng nghiÖp logistics ViÖt Nam.

Nh÷ng gi¶i ph¸p ®−îc ®Ò xuÊt t¸c gi¶ ®· hÕt søc cè g¾ng gi¶i quyÕt g¾n liÒn

víi nhu cÇu thùc tiÔn, do vËy cã tÝnh kh¶ thi trong giíi h¹n nhÊt ®Þnh. T¸c gi¶ hy

väng sÏ ®ãng gãp ®−îc nhiÒu vμo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh

nghiÖp logistics trong n−íc.

7. KÕt cÊu cña luËn v¨n:

Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ Logistics .

Ch−¬ng 1 tËp trung nghiªn cøu lý luËn vÒ kh¸i niÖm Logistics vμ dÞch vô

logistics, ph©n tÝch vai trß cña dÞch vô logistics trong nÒn kinh tÕ nãi chung vμ c¸c

doanh nghiÖp nãi riªng. Bªn c¹nh ®ã ch−¬ng còng giíi thiÖu xu h−íng ph¸t triÓn

logistics trªn thÕ giíi nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nghiªn cøu phï hîp víi m«i tr−êng vμ

xu h−íng quèc tÕ.

Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng logistics vμ nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc cña c¸c

doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam khi cam kÕt WTO ®−îc thùc hiÖn.

Néi dung ch−¬ng 2 kh¸i qu¸t m«i tr−êng kinh doanh logistics ë ViÖt Nam ®Ó

®¸nh gi¸ ®−îc møc ®é ph¸t triÓn cña ngμnh c«ng nghiÖp logistics ViÖt Nam. Song

song ®ã, t¸c gi¶ còng ph¶n ¸nh thùc tr¹ng cung øng dÞch vô logistics cña c¸c doanh

nghiÖp logistics ViÖt Nam tõ ®ã ®i vμo nghiªn cøu nh÷ng mÆt tån t¹i cña hä khi thùc

hiÖn cam kÕt WTO lμm nÒn t¶ng cho viÖc ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p mang tÝnh thùc tiÔn.

Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp logistics

ViÖt Nam giai ®o¹n hËu WTO.

Néi dung ch−¬ng tËp trung vμo viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« vμ vi

m« nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi

c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoμi vμ tõng b−íc ph¸t triÓn khi kh«ng cßn hμng rμo b¶o hé

cña nhμ n−íc.

12

Do logistics lμ mét lÜnh vùc nghiªn cøu réng lín vμ cßn kh¸ míi mÎ ë ViÖt

Nam còng nh− giíi h¹n nhÊt ®Þnh vÒ tr×nh ®é vμ tμi nguyªn phôc vô thùc hiÖn luËn

¸n nªn nh÷ng thiÕu sãt cña luËn ¸n lμ kh«ng thÓ tr¸nh khái. T¸c gi¶ rÊt mong cã thÓ

nhËn ®−îc nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« nh»m hoμn thiÖn h¬n néi dung nghiªn

cøu.

13

CH¦¥NG 1: LOGISTICS Vμ VAI TRß CñA LOGISTICS

1.1. Logistics vμ dÞch vô logistics

1.1.1. Giíi thiÖu chung vÒ logistics

Trong m«i tr−êng kinh doanh hiÖn nay, hîp lý hãa mäi qu¸ tr×nh nh»m ®¹t

®−îc hiÖu qu¶ vμ kÕt qu¶ tèi −u víi c¸c nguån lùc s½n cã chÝnh lμ môc tiªu hμng ®Çu

cña c¸c nhμ qu¶n lý, ®Æt biÖt lμ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn do yªu cÇu ®a

d¹ng víi nh÷ng tiªu chuÈn ngμy cμng trë nªn chÆt chÏ cña tõng thÞ tr−êng, khai th¸c

lîi thÕ so s¸nh cña tõng quèc gia vμ sù phøc t¹p trong viÖc thùc hiÖn c¸c liªn minh

chiÕn l−îc ®· ®Æt c¸c nhμ kinh doanh tr−íc mét vÊn ®Ò lín lμ lμm thÕ nμo ®Ó thiÕt

kÕ, thùc hiÖn, qu¶n lý, kiÓm so¸t c¸c dßng ch¶y ®Çu vμo vμ dßng ch¶y ®Çu ra cña tæ

chøc ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt? §©y chÝnh lμ yªu cÇu ®Æt ra cho ngμnh c«ng nghiÖp dÞch

vô logistics, n¬i cung cÊp c¸c dÞch vô qu¶n lý c¸c dßng ch¶y cña th«ng tin, hμng hãa

vμ cã thÓ c¶ tiÒn tÖ xu«i chiÒu vμ ng−îc chiÒu. T×m hiÓu ®Þnh nghÜa logistics vμ

nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan sÏ gióp chóng ta nghiªn cøu vÒ dÞch vô logistics ®−îc hiÖu

qu¶ h¬n.

Logistics hiÖn nay th−êng ®−îc dÞch sang tiÕng ViÖt víi nghÜa lμ hËu cÇn, trï

vËn vμ tiÕp vËn. Tuy nhiªn hiÖn nay vÉn ch−a cã sù thèng nhÊt trong viÖc sö dông

c¸c tõ trªn còng nh− theo nhiÒu nhμ nghiªn cøu ë ViÖt Nam, chóng kh«ng diÔn ®¹t

®−îc ®Çy ®ñ néi dung cña thuËt ng÷ logistics nªn hiÖn nay tõ logistics th−êng ®−îc

sö dông phæ biÕn trong c¸c tμi liÖu ViÖt Nam vμ trong LuËt th−¬ng m¹i.

Theo nhiÒu nhμ nghiªn cøu, thuËt ng÷ logistics cã nguån gèc tõ qu©n ®éivíi

nghÜa lμ c«ng t¸c hËu cÇn. ThuËt ng÷ trªn lÇn ®Çu tiªn ®−îc sö dông vμo nöa thÕ kû

19 d−íi thêi Napoleon, «ng ®· tõng ®Þnh nghÜa: Logistics lμ ho¹t ®éng ®Ó duy tr× lùc

l−îng qu©n ®éi. Sau thÕ chiÕn thø hai, Marshall, mét viªn t−íng trong qu©n ®éi d−íi

thêi Roosevelt ®· ®−îc giao tr¸ch nhiÖm thiÕt lËp kÕ ho¹ch Marshall nh»m t¸i thiÕt

ch©u ¢u. Trong kÕ ho¹ch nμy, logistics ®· tham gia vμo lÜnh vùc kinh tÕ nh»m cung

cÊp cho ch©u ¢u nguån nh©n lùc, vËt lùc vμ ®Æt biÖt lμ tμi lùc ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶

chiÕn tranh vμ ph¸t triÓn ®Êt n−íc. Tõ ®ã logistics b¾t ®Çu tham gia vμo c¸c ho¹t

14

®éng kinh tÕ vμ ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng. NÕu gi÷a thÕ kû 20 rÊt Ýt doanh nh©n

hiÓu ®−îc logistics lμ g× th× ®Õn cuèi thÕ kû 21 logistics ®−îc ghi nhËn nh− lμ mét

chøc n¨ng kinh tÕ chñ yÕu, mét c«ng cô h÷u hiÖu mang l¹i thμnh c«ng cho c¸c

doanh nghiÖp trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vμ c¶ dÞch vô.

Theo ESCAPE ( Economics and Social Commission for Asia and the Pacific

– ñy ban Kinh tÕ vμ X· héi Ch©u ¸ – Th¸i B×nh D−¬ng) Logistics ®−îc ph¸t triÓn

qua 3 giai ®o¹n:

Giai ®o¹n 1: Ph©n phèi vËt chÊt

Vμo nh÷ng n¨m 60, 70 cña thÕ kû thø 20, ng−êi ta b¾t ®Çu quan t©m ®Õn vÊn

®Ò qu¶n lý mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng ho¹t ®éng liªn quan víi nhau ®Ó ph©n phèi

s¶n phÈm, hμng hãa cho kh¸ch hμng mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Nh÷ng ho¹t ®éng ®ã

bao gåm: vËn t¶i, ph©n phèi, b¶o qu¶n hμng hãa, qu¶n lý tån kho, bao b× ®ãng gãi,

ph©n lo¹i, d¸n nh·n … nh÷ng ho¹t ®éng nªu trªn ®−îc gäi lμ ph©n phèi/cung øng

s¶n phÈm vËt chÊt hay cßn gäi lμ logistics ®Çu ra.

Giai ®o¹n 2: HÖ thèng logistics

§Õn nh÷ng n¨m 80, 90 cña thÕ kû tr−íc, c¸c c«ng ty tiÕn hμnh qu¶n lý 2 mÆt:

®Çu vμo (gäi lμ cung øng vËt t−) víi ®Çu ra ( ph©n phèi s¶n phÈm), ®Ó tiÕt kiÖm chi

phÝ, t¨ng thªm hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh nμy. Sù kÕt hîp ®ã ®−îc gäi lμ hÖ thèng

logistics.

Giai ®o¹n 3: Qu¶n trÞ d©y chuyÒn cung øng

§©y lμ kh¸i niÖm mang tÝnh chiÕn l−îc vÒ qu¶n trÞ chuçi nèi tiÕp c¸c ho¹t

®éng tõ ng−êi cung cÊp – ®Õn ng−êi s¶n xuÊt- kh¸ch hμng tiªu dïng s¶n phÈm,

cïng víi viÖc lËp c¸c chøng tõ cã liªn quan, hÖ thèng theo dâi, kiÓm tra lμm t¨ng

thªm gi¸ trÞ s¶n phÈm. Kh¸i niÖm nμy coi träng viÖc ph¸t triÓn c¸c quan hÖ víi ®èi

t¸c, kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ng−êi s¶n xuÊt víi ng−êi cung cÊp, víi ng−êi tiªu dïng vμ

c¸c bªn cã liªn quan nh− c¸c c«ng ty vËn t¶i, kho b·i, giao nhËn vμ ng−êi cung cÊp

c«ng nghÖ th«ng tin.

Logistics ph¸t triÓn qu¸ nhanh chãng trong nhiÒu ngμnh, nhiÒu lÜnh vùc, ë

nhiÒu n−íc nªn cã rÊt nhiÒu tæ chøc, t¸c gi¶ tham gia nghiªn cøu, ®−a ra nhiÒu ®Þnh

nghÜa kh¸c nhau, cho ®Õn nay vÉn ch−a cã ®Þnh nghÜa thèng nhÊt.Theo TS. §oμn ThÞ