Dự báo khả năng kiệt quệ tài chính của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Nguyễn Nữ Hoàng Vy

i

TÓM TẮT

Đề tài được thực hiện với mục tiêu dự báo khả năng kiệt quệ tài chính của các

công ty niêm yết trên sàn HOSE dựa trên mô hình điểm số Z” của Altman (1993)

với quan điểm: nếu trong hai năm liên tiếp EBITDA nhỏ hơn chi phí lãi vay hoặc

trong bất kỳ năm nào mà EBITDA nhỏ hơn 80% chi phí lãi vay thì công ty thuộc

nhóm kiệt quệ. Kết quả cho thấy, mô hình Z” dự báo chính xác nhất vào thời điểm

một năm trước khi xảy ra kiệt quệ với xác suất chính xác hơn 65% và tỷ lệ này giảm

dần vào thời điểm hai và ba năm trước kiệt quệ. Kết quả này cũng gần với những

kiểm định khác được thực hiện tại Việt Nam.

Nghiên cứu cũng đã mở rộng mô hình điểm số Z’’ bằng việc bổ sung thêm

biến số tài chính và biến vĩ mô. Thông qua hồi quy Probit, nghiên cứu xem xét các

yếu tố nào trong Z’’ mở rộng có tác động đến xác suất kiệt quệ tài chính của các

công ty niêm yết. Kết quả cho thấy việc kết hợp các biến tài chính và biến vĩ mô

vào một mô hình cho kết quả dự báo tốt hơn. Như vậy, tình trạng kiệt quệ tài chính

của các công ty niêm yết trên sàn HOSE không chỉ được dự báo bởi những thông

tin thu thập từ báo cáo tài chính mà còn chịu ảnh hưởng bởi nhân tố môi trường

kinh tế.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả Luận văn có lời cam đoan danh dự về công trình khoa học này của mình, cụ

thể:

- Tôi tên : NGUYỄN NỮ HOÀNG VY

- Sinh ngày: 22/02/1990

- Quê quán: Quảng Ngãi

- Hiện công tác tại: Phòng Giao dịch – Ngân quỹ, Ngân hàng TM CP Á Châu -

PGD Bà Chiểu.

- Là học viên cao học khóa 15 – Trường Đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh

- Đề tài: Dự báo khả năng kiệt quệ tài chính của các doanh nghiệp niêm yết tại

Việt Nam

- Người hướng dẫn: TS. LÊ HỒ AN CHÂU

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ

một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác

giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã

được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ

các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP.Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 10 năm 2016

Tác giả

iii

LỜI CÁM ƠN

Đầu tiên, tôi xin cảm ơn quý thầy cô trường Đại học Ngân Hàng Tp.HCM.

Sự giảng dạy tận tâm của quý thầy cô đã trang bị cho tôi những kiến thức hữu ích,

mang tính thực tiễn, góp phần phục vụ cho công việc hiện tại của tôi trong lĩnh vực

Tài chính – Ngân hàng. Đồng thời, tạo nền tảng kiến thức vững chắc để tôi có thể

thực hiện nghiên cứu khoa học.

Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS. Lê Hồ An Châu là giảng

viên hướng dẫn khoa học, đã tận tình góp ý, hỗ trợ và hướng dẫn tôi trong suốt quá

trình nghiên cứu.

Hơn tất cả, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến ba mẹ đã khích lệ và tạo điều

kiện tốt nhất cho tôi, để tôi tập trung hoàn thành luận văn này.

Bài nghiên cứu là sự cố gắng nỗ lực của tôi để hoàn thiện mục tiêu cần nghiên

cứu, song trong quá trình thực hiện có thể tồn tại nhiều vấn đề còn hạn chế. Kính

mong sự đóng góp của các quý thầy cô.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

TP.Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 10 năm 2016

Tác giả

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii

LỜI CÁM ƠN.......................................................................................................... iii

MỤC LỤC................................................................................................................ iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. vi

DANH MỤC BẢNG............................................................................................... vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ .................................................................................................7

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI ......................................2

1.1 Đặt vấn đề ............................................................................................................2

1.2 Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu .........................................................................4

1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu......................................................................5

1.4 Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................5

1.5 Đóng góp của đề tài.............................................................................................5

1.6 Kết cấu của luận văn...........................................................................................6

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................8

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN

CỨU THỰC NGHIỆM VỀ KIỆT QUỆ TÀI CHÍNH ...........................................9

2.1 Khái niệm kiệt quệ tài chính và cách thức xác định........................................9

2.1.1 Khái niệm kiệt quệ tài chính .......................................................................9

2.1.2 Các giai đoạn của kiệt quệ tài chính.........................................................10

2.1.3 Dấu hiệu và chỉ số đo lƣờng kiệt quệ tài chính........................................12

2.2 Tác động và chi phí liên quan đến kiệt quệ tài chính ....................................13

2.3 Nguyên nhân dẫn đến kiệt quệ tài chính.........................................................15

2.3.1 Nguyên nhân từ phía doanh nghiệp..........................................................16

2.3.2 Nguyên nhân từ bên ngoài.........................................................................18

2.4 Một số nghiên cứu trƣớc về dự báo kiệt quệ tài chính và phá sản...............22

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2........................................................................................32

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ DỮ LIỆU ............33

3.1 Mô hình nghiên cứu ..........................................................................................33

3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu..................................................................................35

3.3 Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................................40

v

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................41

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..............................42

4.1 Thống kê mô tả các biến định lƣợng có trong mô hình .................................42

4.2 Đánh giá khả năng dự báo của mô hình Z”....................................................44

4.3 Ma trận hệ số tƣơng quan và hệ số VIF..........................................................48

4.4 Kết quả hồi quy với mô hình Probit................................................................51

KẾT LUẬN CHƢƠNG 4........................................................................................55

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN ......................................................................................56

5.1 Tóm tắt kết quả nghiên cứu .............................................................................56

5.2 Hàm ý chính sách ..............................................................................................57

5.3 Hạn chế của đề tài .............................................................................................60

5.4 Đề xuất hƣớng nghiên cứu tiếp theo ...........................................................61

KẾT LUẬN CHƢƠNG 5........................................................................................63

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................64

PHỤ LỤC.................................................................................................................68

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

△GDP Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội

BCTC Báo cáo tài chính

CPI Chỉ số giá tiêu dùng

DS Doanh số

EBIT Lợi nhuận trước thuế và lãi vay

EBITDA Lợi nhuận trước thuế, lãi vay và khấu hao

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

HNX Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

HOSE Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh

LNGL Lợi nhuận giữ lại

MDA Phương pháp phân tích đa biệt thức

TTS Tổng tài sản

UPCOM Thị trường giao dịch chứng khoán của các công ty đại chúng

VCSH Vốn chủ sở hữu

VLĐ Vốn lưu động

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 4.1 Thống kê mô tả các biến định lượng…………………………………….45

Bảng 4.2 So sánh sự khác biệt về giá trị trung bình của các biến độc lập, giữa nhóm

quan sát kiệt quệ và nhóm còn lại ………………………………………………....43

Bảng 4.3 Xác suất sai lầm loại I, sai lầm loại II………………………………..….45

Bảng 4.4 Hệ số tương quan giữa phân loại theo EBITDA\lãi vay và phân loại trên

chỉ số Z”…………………………………………………………………………....47

Bảng 4.5 So sánh sự khác biệt về giá trị trung bình của các biến độc lập, giữa nhóm

quan sát kiệt quệ và các nhóm còn lại tại Sri Lanka………………………….……48

Bảng 4.6 Hệ số tương quan giữa các biến độc lập…………………………...…….50

Bảng 4.7 Hệ số VIF của mô hình…………………………………………..………51

Bảng 4.8 Kết quả hồi quy…………………………………………..………………54

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 2.1 Các rủi ro tác động đến công ty................................................................19