Định hướng và giải pháp phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở khu vực Nông thông huyện Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠ I HỌ C THÁ I NGUYÊN

TRƢỜ NG ĐẠ I HỌ C KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG THỊ HOA

ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN

DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở KHU VỰC NÔNG THÔN

HUYỆN PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Mã số: 60.31.10

LUẬN VĂN THẠC SỸKINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. PHẠM THỊ LÝ

THÁI NGUYÊN - 2011

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn “Đinh hƣớng và giải pháp phát triển doanh nghiệp nhỏ và

vừa ở khu vực nông thôn huyện Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên” được thực

hiện từ tháng 10/2008 đến tháng 5/2010. Luận văn sử dụng những thông tin từ

nhiều nguồn khác nhau. Các thông tin này đã được chỉ rõ nguồn gốc, có một

số thông tin thu thập từ điều tra thực tế ở địa phương, số liệu đã được tổng

hợp và xử lý.

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa

được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các tài liệu tham khảo có nguồn gốc

trích dẫn rõ ràng.

Thái nguyên, ngày …tháng…năm 2011

Tác giả luận văn

Hoàng Thị Hoa

ii

LỜI CẢM ƠN

Quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp tôi đã được sự giúp đỡ

nhiệt tình của nhiều cá nhân, tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới

tất cả cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và

nghiên cứu..

Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Ban chủ nhiệm

khoa Đào tạo Sau Đại học cùng các thầy cô giáo trường Đại học Kinh tế và

Quản trị Kinh doanh đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình

học tập tại trường.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Phạm Thị Lý người trực tiếp

hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn

thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo UBND huyện, các

phòng chức năng của huyện Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên, các phòng thuộc Cục

thống kê tỉnh Thái Nguyên và các chủ doanh nghiệp đã giúp đỡ và tạo điều

kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thu thập thông tin để thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và những cộng tác viên,

đồng nghiệp đã giúp đỡ, chia sẻ tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học

tập và nghiên cứu.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái nguyên, ngày …tháng…năm 2011

Tác giả luận văn

Hoàng Thị Hoa

iii

MỤC LỤC

Lời cam đoan...................................................................................................... i

Lời cảm ơn ........................................................................................................ii

Mục lục.............................................................................................................iii

Danh mục các từ viết tắt.................................................................................... v

Danh mục các bảng .......................................................................................... vi

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................................................... 4

1.1. Cơ sở khoa học của đề tài ...................................................................... 4

1.1.1. Cơ sở lý luận của đề tài................................................................... 4

1.1.2. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa ở khu vực nông thôn ......... 12

1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài....................................................................... 16

1.2.1. Tình hình phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam............. 16

1.3. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 17

1.3.1. Các câu hỏi đặt ra.......................................................................... 17

1.3.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................... 17

1.3.3. Hệ Thống chỉ tiêu nghiên cứu....................................................... 19

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ

VÀ VỪA Ở NÔNG THÔN HUYỆN PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN ........24

2.1. Đặc điểm kinh tế xã hội, tự nhiên huyện Phổ Yên .............................. 24

2.1.1. Điều kiện tự nhiên......................................................................... 24

2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.............................................................. 31

2.1.3. Những điều kiện thuận lợi và khó khăn về điều kiện tự nhiên,

kinh tế - xã hội đối với việc phát triển doanh nghiệp nhỏ và

vừa ở khu vực nông thôn huyện Phổ Yên .................................... 37

iv

2.2. Thực trạng phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở nông thôn

Việt Nam và huyện Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên hiện nay. ......................... 38

2.2.1. Đánh giá chung sự phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở

nông thôn hiện nay........................................................................ 38

2.2.2. Thực trạng phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở nông

thôn huyện Phổ Yên hiện nay....................................................... 40

2.2.3. Một số ưu điểm, nhược điểm của các doanh nghiệp nhỏ và vừa....... 56

Chƣơng 3. MỘT SỐ ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU

PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở KHU VỰC

NÔNG THÔN HUYỆN PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN .................... 58

3.1. Một số định hướng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở khu vực

nông thôn huyện Phổ Yên........................................................................... 58

3.1.1. Định hướng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở huyện Phổ Yên .... 58

3.2. Một số giải pháp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở nông thôn

huyện Phổ Yên ............................................................................................ 61

3.2.1. Nhóm giải pháp trực tiếp (nội tại bên trong Doanh nghiệp)......... 61

3.2.2. Nhóm giải pháp gián tiếp (bên ngoài Doanh nghiệp)................... 72

KẾT LUẬN.................................................................................................... 83

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................... 84

PHỤ LỤC

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CNH : Công nghiệp hóa

HĐH : Hiện đại hóa

DNN&V : Doanh nghiệp nhỏ và vừa

DN : Doanh nghiệp

KT - XH : Kinh tế - Xã hội

TW : Trung ương

TSCĐ : Tài sản cố định

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Tình hình sử dụng đất đai huyện Phổ Yên qua 3 năm ........................ 27

Bảng 2.2: Tình hình nhân khẩu và lao động của huyện Phổ Yên qua 3 năm ..... 32

Bảng 2.3: Giá trị sản xuất các ngành kinh tế trên địa bàn Huyện Phổ Yên

qua 5 năm ..................................................................................... 34

Bảng 2.4: Số lượng các doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Phổ Yên................ 41

Bảng 2.5: Tình hình dân số, lao động và phân bố nguồn lao động trong

các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở huyện Phổ Yên........................... 43

Bảng 2.6: Doanh nghiệp phân theo quy mô lao động..................................... 44

Bảng 2.7: Doanh nghiệp phân theo nguồn vốn............................................... 46

Bảng 2.8: Tài sản và nguồn vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa ..................... 48

Bảng 2.9: Kết quả sản xuất kinh doanh của DNN&V .................................... 50

Bảng 2.10: Lao động và thu nhập của người lao động ................................... 51

Bảng 2.11: Hiệu quả kinh tế tính BQ/1 cơ sở DNN&V ................................. 53

Bảng 2.13: Trình độ của chủ doanh nghiệp và người lao động...................... 56

1

MỞ ĐẦU

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn ở nước ta hiện nay đang là một

trong những chủ trương lớn của Đảng ta nhằm thực hiện mục tiêu tăng trưởng

và phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn ngày càng giàu đẹp, dân chủ, công

bằng, văn minh, có cơ cấu kinh tế hợp lý, kết cấu hạ tầng phát triển ngày càng

hiện đại. Để làm được điều này thì phải thực hiện công nghiệp hóa hiện đại hóa

đất nước. Tuy nhiên, kinh tế nông nghiệp nông thôn đã có bước phát triển

nhưng vẫn còn chậm, nhiều tiềm năng chưa được khai thác, đời sống của

nhiều vùng còn khó khăn, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, sự chênh lệch giàu

nghèo giữa nông thôn và thành thị ngày càng lớn, số lao động thất nghiệp ở

nông thôn ngày càng nhiều. Điều quan tâm hơn nữa là mức hưởng thụ về giáo

dục, văn hoá, chăm sóc sức khoẻ của nông thôn còn thấp. Từ những vấn đề

này thì việc nghiên cứu phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa là một giải pháp

khả thi.

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa có vai trò quan trọng trong việc phát triển

kinh tế xã hội của các nước. Việc phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa cho

phép khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên, nguồn

vốn, công nghệ và thị trường; tạo công ăn việc làm cho người lao động; góp

phần làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế; giảm bớt sự giàu nghèo; hỗ trợ sự phát

triển cho các doanh nghiệp lớn. Với một số lượng đông đảo, chiếm 96% tổng

số doanh nghiệp của cả nước đã tạo công ăn việc làm cho gần một nửa số lao

động trong các doanh nghiệp, đóng góp đáng kể vào GDP và kim ngạch xuất

khẩu của cả nước, các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đang khẳng định

vai trò không thể thiếu của mình trong phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Phổ Yên là một huyện trung du miền núi nằm ở phía Nam của tỉnh

Thái Nguyên, với đa phần dân cư sống ở nông thôn, quanh năm họ chỉ biết

2

đến mảnh vườn thửa ruộng là chính, với trình độ kỹ thuật sản xuất còn nhiều

hạn chế. Cùng với sự phát triển của dân số ngày một đông đã làm cho quỹ đất

ngày càng hạn hẹp, chính điều này đã làm dư thừa một lượng lớn lao động.

Việc phát triển các DNN&V sẽ giải quyết được phần nào nỗi bức xúc về việc

làm ngày một gia tăng trên địa bàn huyện, nhằm hạn chế được một số lượng

lớn lao động đang rời bỏ quê hương để đi các tỉnh khác kiếm sống. Tuy nhiên,

thực tế hiện nay các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Phổ Yên đang hoạt

động với quy mô vốn và lao động chưa hợp lý trong từng lĩnh vực hoạt động,

trình độ tổ chức quản lý còn thấp kém; hiệu quả hoạt động sản xuất kinh

doanh còn thấp. Việc yếu kém trong tổ chức quản lý do năng lực chuyên môn

của cán bộ quản lý, do thiếu vốn, thiếu thông tin về thị trường,... nên chưa tạo

ra một hướng đi cụ thể để tồn tại và phát triển bền vững trong tương lai. Việc

tìm ra phương hướng và giải pháp nhằm phát triển DNN&V cả về số lượng và

chất lượng ở huyện Phổ Yên là việc làm cấp thiết và có ý nghĩa to lớn đối với

sự phát triển kinh tế của huyện. Xuất phát từ thực trạng trên, tôi đã chọn đề tài

“Định hướng và giải pháp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở khu vực nông

thôn huyện Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên” để làm luận văn thạc sỹ kinh tế.

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI

2.1. Mục tiêu chung

Nghiên cứu đưa ra định hướng và giải pháp khả thi nhằm phát triển

doanh nghiệp nhỏ và vừa, góp phần phát triển kinh tế của huyện Phổ Yên.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Nghiên cứu một số doanh nghiệp nhỏ và vừa ở khu vực nông thôn,

đánh giá tầm quan trọng và mức độ ảnh hưởng của nó trong quá trình phát

triển nông thôn.

- Góp phần hệ thống hoá những vấn đề lý luận về doanh nghiệp nhỏ và

vừa trong nông thôn.