định canh, định cư với xoá đói giảm nghèo ở hà giang

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

§Þnh canh ®Þnh c lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt trong chiÕn lîc ph¸t triÓn

kh«ng nh÷ng cña ViÖt Nam mµ cßn cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. NhËn

thøc râ vai trß cña ®Þnh canh ®Þnh c ®èi víi sù æn ®Þnh, ph¸t triÓn kinh tÕ - x·

héi vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë níc ta, §¶ng vµ Nhµ níc ®· sím ®Ò ra vµ thùc

hiÖn chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®Þnh canh ®Þnh c.

GÇn nöa thÕ kû qua, kÓ tõ khi ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ quyÕt sè 38/CP

vÒ ®Þnh canh ®Þnh c vµo n¨m 1968, c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c ®· ®¹t ®îc

nh÷ng kÕt qu¶ quan träng, gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho ®ång bµo c¸c d©n téc

thiÓu sè, vïng cao æn ®Þnh n¬i ¨n, chèn ë, æn ®Þnh ®Þa bµn canh t¸c, s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp g¾n víi b¶o vÖ rõng, quy ho¹ch d©n c, b¶o vÖ c¸c nguån tµi

nguyªn thiªn nhiªn v× sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ - x· héi vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña

c¸c vïng vµ quèc gia. Th«ng qua c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c, ®ång bµo c¸c d©n

téc ®îc tiÕp cËn vµ tham gia vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¶i

thiÖn vµ tõng bíc n©ng cao ®êi sèng cña m×nh.

Hµ Giang lµ mét tØnh vïng cao biªn giíi phÝa B¾c cña Tæ quèc, víi 22

d©n téc anh em trong ®ã chñ yÕu lµ d©n téc thiÓu sè nh: M«ng 30% (d©n sè

toµn tØnh), Tµy 25%, Dao 15%, Nïng 9%... kh«ng nh÷ng thÕ do ®Þa h×nh phøc

t¹p bÞ chia c¾t, ®é dèc lín, miÒn nói cao, khÝ hËu kh¾c nghiÖt. Toµn tØnh cã

195 x·, phêng, thÞ trÊn nhng trong ®ã cã tíi 115 x· thuéc diÖn x· ®Æc biÖt khã

kh¨n theo ph©n lo¹i cña Uû ban d©n téc miÒn nói, tû lÖ ®ãi nghÌo cña x· cao

nhÊt lµ 86,3%. ChÝnh v× thÕ ®Õn nay mét bé phËn kh«ng nhá d©n c cña tØnh

cßn sèng trong t×nh tr¹ng ®Þnh canh ®Þnh c cha bÒn v÷ng, tr×nh ®é ph¸t triÓn

kinh tÕ thÊp, tû lÖ ®ãi nghÌo cßn cao. §Æc biÖt qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn

chÝnh s¸ch ®Þnh canh ®Þnh c trªn ®Þa bµn tØnh cßn béc lé nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp,

nhÊt lµ trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Êt ®ai, viÖc lµm, c¸c ®iÒu kiÖn d©n sinh liªn

1

quan ®Õn ®êi sèng cña c¸c gia ®×nh, céng ®ång vµ ®iÓm ®Þnh canh ®Þnh c,

nguån thu nhËp thiÕu æn ®Þnh, t×nh tr¹ng du canh du c vÉn có nguy cơ tiÕp

diÔn Tr … íc thùc tiÔn ®ã, Hµ Giang quyÕt t©m thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ®Þnh canh

®Þnh c bÒn v÷ng, coi ®©y lµ viÖc lµm v« cïng cÇn thiÕt nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ

- x· héi cña tØnh, ®a Hµ Giang tho¸t khái tØnh nghÌo. V× vËy, t¸c gi¶ ®· chän

®Ò tµi: "§Þnh canh, ®Þnh c víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang" ®Ó lµm luËn

v¨n tèt nghiÖp cña m×nh.

2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi

§Þnh canh ®Þnh c lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong chÝnh

s¸ch ph¸t triÓn vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói ë ViÖt Nam tõ 1968 ®Õn

nay. Cho nªn vÊn ®Ò nµy ®· ®îc nhiÒu ngêi quan t©m nghiªn cøu ë nhiÒu khÝa

c¹nh kh¸c nhau. Cho ®Õn nay ®· cã c¸c c«ng tr×nh nh:

- Uû ban D©n téc - ViÖn D©n téc: "Nghiªn cøu vÒ ®Þnh canh, ®Þnh c ë

ViÖt Nam", Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, n¨m 2006.

- Côc §Þnh canh ®Þnh c vµ vïng kinh tÕ míi: "Di d©n kinh tÕ míi, ®Þnh

canh ®Þnh c - lÞch sö vµ truyÒn thèng", Nxb N«ng nghiÖp, n¨m 2001.

- TS. §ç V¨n Hoµ: "§Þnh canh ®Þnh c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

miÒn nói".

- Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n: Tæng quan ®Þnh canh ®Þnh c

cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë miÒn Nam ViÖt Nam thêi kú 1998-2010.

- Uû ban nh©n d©n tØnh Hµ Giang, §Ò ¸n tæng quan ®Þnh canh ®Þnh c

tØnh Hµ Giang (giai ®o¹n 1999-2010), th¸ng 3/1999.

C¸c c«ng tr×nh trªn ®Ò cËp ®Õn c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c díi c¸c gãc ®é

kh¸c nhau c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn nhng cha cã c«ng tr×nh nµo ®Ò cËp ®Õn

vÊn ®Ò §Þnh canh, ®Þnh c víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang. V× vËy, ®Ò tµi

mµ t¸c gi¶ lùa chän ®Ó nghiªn cøu kh«ng trïng víi c¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè.

3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña luËn ¨n

2

* Môc ®Ých:

- LuËn v¨n lµm râ c¬ së lý luËn vµ sù cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn c«ng t¸c

®Þnh canh ®Þnh c g¾n víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. §ång thêi, ph©n tÝch ®¸nh gi¸

thùc tr¹ng c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë Hµ Giang. Tõ

®ã ®a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Þnh canh ®Þnh c bÒn v÷ng gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m

nghÌo ë Hµ Giang. §Ó thùc hiÖn ®îc môc ®Ých trªn, luËn v¨n ®Ò ra c¸c nhiÖm

vô sau:

* NhiÖm vô:

- Kh¸i qu¸t mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Þnh canh ®Þnh c vµ vai trß cña

c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c víi viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë níc ta.

- TËp trung ph©n tÝch thùc tr¹ng ®Þnh canh ®Þnh c vµ xo¸ ®ãi gi¶m

nghÌo ë tØnh Hµ Giang vµ chØ ra nh÷ng nguyªn nh©n ®¹t ®îc thµnh c«ng vµ

nguyªn nh©n cßn tån t¹i.

- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu cho viÖc thùc hiÖn ®Þnh canh ®Þnh c bÒn

v÷ng g¾n víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë tØnh Hµ Giang trong thêi gian tíi.

4. Ph¹m vi nghiªn cøu

LuËn v¨n chØ nghiªn cøu vÊn ®Ò ®Þnh canh ®Þnh c vµ xo¸ ®ãi gi¶m

nghÌo díi gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ, ®ång thêi tËp trung nghiªn cøu c«ng t¸c

®Þnh canh ®Þnh c vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña tØnh tõ n¨m 2000 ®Õn nay.

5. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

*C¬ së lý luËn:

LuËn v¨n dùa trªn c¬ së lý luËn kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, t tëng Hå

ChÝ Minh vµ c¸c quan ®iÓm, chñ tr¬ng, ®êng lèi, chÝnh s¸ch vÒ ®Þnh canh ®Þnh

c, ph¸t triÓn kinh tÕ, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña §¶ng, Nhµ níc vµ cña §¶ng bé

tØnh Hµ Giang ®Ó nghiªn cøu.

* Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

LuËn v¨n sö dông ph¬ng ph¸p luËn khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ vµ kÕt

hîp c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c ®Ó nghiªn cøu nh: Ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh,

thèng kª, hÖ thèng...

6. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n

3

- HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Þnh canh ®Þnh c vµ vai trß cña

nã trong xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo díi gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ.

- Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c vµ xo¸ ®ãi

gi¶m nghÌo ë tØnh tõ n¨m 2000 ®Õn nay.

- LuËn v¨n gãp phÇn cung cÊp c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cho viÖc ho¹ch

®Þnh chÝnh s¸ch ®Þnh canh ®Þnh c nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ xo¸ ®ãi

gi¶m nghÌo ë Hµ Giang.

- LuËn v¨n cã thÓ lµm tµi liÖu tham kh¶o cho viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò

®Þnh canh ®Þnh c ë c¸c ®Þa bµn t¬ng tù nh Hµ Giang.

7. KÕt cÊu cña luËn v¨n

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n

gåm 3 ch¬ng, 8 tiÕt.

4

Ch¬ng 1

Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ®Þnh canh ®Þnh c

1.1. NhËn thøc chung vÒ ®Þnh canh ®Þnh c

1.1.1. Kh¸i niÖm du canh, du c

- Du canh: lµ h×nh thøc canh t¸c kh«ng æn ®Þnh víi tr×nh ®é s¶n xuÊt

thÊp, mang tÝnh tù nhiªn, bãc lét ®Êt.

- Du c: lµ h×nh thøc c tró kh«ng æn ®Þnh, nhµ cöa t¹m bî, nay chç nµy,

mai chç kh¸c.

- Du canh du c: lµ h×nh thøc canh t¸c vµ c tró kh«ng æn ®Þnh, nguån

sèng chñ yÕu dùa vµo ph¸t n¬ng lµm rÉy, s¶n xuÊt l¬ng thùc theo lèi bãc lét

®Êt, tù cung tù cÊp.

1.1.2. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh du canh, du c

- Hé du canh, du c lµ hé cã Ýt hoÆc kh«ng cã ®Êt canh t¸c æn ®Þnh. Nguån

sèng chñ yÕu cña hé dùa vµo thu nhËp tõ ph¸ rõng ®Ó s¶n xuÊt n¬ng rÉy du canh

(tõ 50% trë lªn). Chç ë kh«ng æn ®Þnh vµ thay ®æi theo n¬ng rÉy du canh.

- Th«n, b¶n du canh, du c lµ th«n b¶n cã tõ 50% sè hé du canh, du c trë

lªn (so víi tæng sè hé cña th«n b¶n ®ã).

1.1.3. §Þnh c, du canh

1.1.3.1. Kh¸i niÖm ®Þnh c, du canh

* §Þnh c, du canh:

Lµ h×nh thøc ®· c tró æn ®Þnh, ®· cã mét phÇn ®Êt ®ai canh t¸c æn ®Þnh,

nhng s¶n xuÊt kh«ng ®ñ ¨n, cßn ph¶i ph¸ rõng lµm n¬ng rÉy. Muèn xoá bá

hiÖn tr¹ng nµy cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn vÒ t liÖu s¶n xuÊt cho ®ång bµo æn ®Þnh

®êi sèng vÒ vËt chÊt.

1.1.3.2. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh ®Þnh c, du canh

- Hé ®Þnh c, du canh lµ hé ®· cã chç ë vµ cã mét phÇn ®Êt ®ai canh t¸c

æn ®Þnh. Nguån sèng cña hé dùa vµo thu nhËp trªn ®Êt canh t¸c æn ®Þnh ®¹t tõ

50% ®Õn díi 80% so víi tæng thu nhËp.

5

- Th«n, b¶n, x· ®Þnh c, du canh lµ th«n, b¶n, x· cã tõ 50% sè hé ®Þnh c,

du canh trë lªn (so víi tæng sè hé cña th«n, b¶n, x· ®ã).

- Nh÷ng th«n, b¶n, x· cã díi 50% sè hé ®Þnh c, du canh lµ th«n, b¶n, x·

cã hé ®Þnh c, du canh.

1.1.4. §Þnh canh, ®Þnh c

1.1.4.1. Kh¸i niÖm ®Þnh canh, ®Þnh c

Lµ h×nh thøc canh t¸c vµ c tró ®· æn ®Þnh, kh«ng cßn ph¸ rõng lµm rÉy,

kh«ng cßn du c, kh«ng cßn ®ãi gi¸p h¹t. Trong ®ã, hé ®Þnh canh, ®Þnh c cã ®ñ

t liÖu s¶n xuÊt æn ®Þnh vµ th«n, b¶n, x· ®Þnh canh, ®Þnh c cã ®ñ c¬ së vËt chÊt

thiÕt yÕu ®¶m b¶o s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.

* T liÖu s¶n xuÊt æn ®Þnh gåm:

- Ruéng níc, ruéng bËc thang, n¬ng th©m canh s¶n xuÊt l¬ng thùc æn

®Þnh l©u dµi.

- §Êt trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ®Æc s¶n, c©y ¨n qu¶ cã thu nhËp.

- B·i cá, ao hå ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i.

- Rõng vµ đÊt rõng ®îc giao cho hé kinh doanh, hoÆc giao kho¸n b¶o vÖ

l©u dµi.

- §Êt ë vµ vên hé.

* C¬ së vËt chÊt thiÕt yÕu phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng bao gåm:

- C¸c c«ng tr×nh thñy lîi nhá vµ võa phôc vô s¶n xuÊt th©m canh.

- C¸c tuyÕn ®êng giao th«ng néi vïng gi÷a c¸c th«n, b¶n, x· phôc vô ®i l¹i

s¶n xuÊt, lu th«ng hµng ho¸ vµ cung øng dÞch vô cho nh©n d©n trong vïng.

- C¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng nh trêng, líp häc, tr¹m y tÕ, tñ

thuèc, c¸c c«ng tr×nh níc sinh ho¹t... ®¶m b¶o viÖc häc hµnh, ch÷a bÖnh vµ

n©ng cao ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn cho ®ång bµo ®Þnh canh, ®Þnh c vµ ®ång

bµo d©n téc miÒn nói.

1.1.4.2. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh ®èi tîng ®Þnh canh, ®Þnh c

- Th«n, b¶n hoÆc x· cã tõ 50% sè hé bao gåm hé du canh, du c vµ hé

®Þnh c, du canh trë lªn trong tổng số hộ ở thôn bản đó lµ th«n, b¶n, x· thuéc

®èi tîng ®Þnh canh, ®Þnh c.

6

- Th«n, b¶n, x· cã díi 50% sè hé bao gåm hé du canh, du c vµ hé ®Þnh

c, du canh lµ th«n, b¶n, x· cã hé thuéc ®èi tîng ®Þnh canh, ®Þnh c.

1.1.4.3. §èi tîng vµ c¸c h×nh thøc ®Þnh canh, ®Þnh c

* §èi tîng cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c lµ hé gia ®×nh vµ th«n, b¶n,

c¸c x· ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë miÒn nói vïng cao cßn sèng du canh, du c

hoÆc ®· ®Þnh c nhng cßn du canh vµ c¶ nh÷ng hé ®· ®Þnh canh, ®Þnh c ®Ó ®¶m

b¶o ®Þnh canh, ®Þnh c bÒn v÷ng.

* C¸c h×nh thøc ®Þnh canh, ®Þnh c

- §Þnh canh, ®Þnh c t¹i chç lµ ®ång bµo sinh sèng ë ®©u th× vËn ®éng hä

®Þnh canh, ®Þnh c ë ®Þa bµn ®ã.

Víi h×nh thøc nµy:

+ VÒ ®Þnh canh: Trªn c¬ së quy ho¹ch l¹i ®Êt ®ai tiÕn hµnh hç trî ®ång

bµo khai hoang ruéng níc b·i ®Êt mÇu, trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ®Æc s¶n,

c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i...

+ VÒ ®Þnh c: X©y dùng l¹i b¶n lµng, lµm nhµ ë, lµm ®êng giao th«ng, x©y

dùng trêng häc, tr¹m y tÕ...®Ó ®ång bµo cã ®iÒu kiÖn æn ®Þnh c tró l©u dµi.

- §Þnh canh, ®Þnh c b»ng c¸ch chuyÓn chç lµ chuyÓn ®ång bµo tõ n¬i

®ang sinh sèng ®Õn n¬i kh¸c ®Ó ®Þnh canh, ®Þnh c.

Víi h×nh thøc nµy:

+ VÒ ®Þnh canh: Còng trªn c¬ së quy ho¹ch l¹i ®Êt ®ai, ph©n chia ®Êt

cho tõng hé gia ®×nh, hç trî ®ång bµo khai hoang, phôc ho¸ ruéng níc, ®Êt

mÇu, trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ®Æc s¶n, ch¨n nu«i...

+ VÒ ®Þnh c: Hç trî ®ång bµo di chuyÓn, lµm nhµ ë, x©y dùng míi hoÆc

më réng n©ng cÊp c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng vµ phóc lîi tËp thÓ ë n¬i ®Þnh

canh, ®Þnh c.

- §Þnh canh, ®Þnh c b»ng c¸ch "c«ng nh©n ho¸" lµ ®a ®ång bµo vµo lµm

c«ng t¹i c¸c doanh nghiÖp t¹i ®Þa ph¬ng. H×nh thøc nµy ®îc thùc hiÖn ë mét sè

®Þa ph¬ng thuéc c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c tõ khi h×nh thµnh c¸c c«ng trêng,

l©m trêng, tr¹m tr¹i... ë miÒn nói. Nã còng ®îc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ khi thµnh

7

lËp c¸c c«ng trêng, n«ng trêng, l©m trêng s¶n xuÊt lín ë c¸c tØnh miÒn nói

phÝa Nam vµ T©y Nguyªn.

Víi h×nh thøc nµy:

+ VÒ ®Þnh canh: lµ lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp, thu nhËp b»ng tiÒn l-

¬ng hoÆc hiÖn vËt do doanh nghiÖp chi tr¶.

+ VÒ ®Þnh c: ®îc doanh nghiÖp ph©n phèi ®Êt lµm nhµ ë, ®îc hëng c¸c

c«ng tr×nh phóc lîi tËp thÓ do doanh nghiÖp t¹o ra.

1.1.4.4. Tiªu chÝ x¸c ®Þnh c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c

- Hé c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c lµ hé kh«ng cßn ®ãi gi¸p h¹t,

kh«ng ph¸ rõng lµm rÉy, kh«ng du c vµ ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

+ §¹t 80% trë lªn gi¸ trÞ thu nhËp ®¶m b¶o ®êi sèng cña hé thu ®îc tõ

s¶n xuÊt trªn ®Êt canh t¸c æn ®Þnh.

+ Cã níc sinh ho¹t b×nh thêng.

+ Cã n¬i ë æn ®Þnh, cã vên hé vµ cã ch¨n nu«i.

- Th«n, b¶n, x· c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c lµ th«n, b¶n, x· sau

khi thùc hiÖn ®Þnh canh, ®Þnh c ®¹t tõ 85% sè hé trë lªn c¬ b¶n hoµn thµnh

®Þnh canh, ®Þnh c (so víi tæng sè hé thuéc ®èi tîng ®Þnh canh, ®Þnh c cña th«n,

b¶n, x· ®ã).

- Nh÷ng huyÖn, tØnh c¬ b¶n hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c lµ nh÷ng

huyÖn, tØnh sau khi thùc hiÖn ®Þnh canh, ®Þnh c ®¹t tõ 85% sè hé trë lªn c¬ b¶n

hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c (so víi tæng sè hé thuéc ®èi tîng ®Þnh canh,

®Þnh c cña huyÖn, tØnh ®ã).

- Nhµ níc tiÕp tôc hç trî, ®Çu t x©y dùng h¹ tÇng c¬ së vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt

b»ng c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ - x· héi kh¸c ®Ó ®Þnh canh, ®Þnh c bÒn v÷ng.

1.2. Vai trß cña c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c ®èi víi xo¸ ®ãi

gi¶m nghÌo

1.2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn tõ du canh, du c sang ®Þnh canh,

®Þnh c

Du canh cña mét bé phËn d©n téc thiÓu sè vïng nói tõ l©u ®îc xem lµ

"tôt hËu" vµ kh«ng hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ t¸c nh©n

8

chñ yÕu g©y ra n¹n ph¸ rõng. V× thÕ trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

vïng d©n téc thiÓu sè, miÒn nói, ViÖt Nam ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m xo¸

bá hiÖn tîng du canh. Bëi lÏ, chóng ta biÕt r»ng du canh lµ h×nh thøc canh t¸c

kh«ng æn ®Þnh ë mét ®Þa ®iÓm, s¶n xuÊt trång trät ë n¬i nµy mét thêi gian sau

l¹i chuyÓn ho¹t ®éng canh t¸c ®Õn n¬i kh¸c, ®©y lµ lèi canh t¸c ngîc víi lèi

canh t¸c ®îc gäi lµ th©m canh - tøc lµ canh t¸c, ch¨m bãn c©y trång trªn mét

®Þa ®iÓm æn ®Þnh. Du canh lµ ho¹t ®éng kinh tÕ n«ng nghiÖp cña mét bé phËn

d©n téc thiÓu sè v× lý do ®iÒu kiÖn canh t¸c ®Êt ®ai h¹n chÕ, v× phong tôc tËp

qu¸n canh t¸c cña hä trong mét ®iÒu kiÖn tµi nguyªn rõng vµ ®Êt ®ai cho

phÐp, v× søc Ðp kinh tÕ víi n¨ng suÊt trång trät thÊp vµ m©u thuÉn kh«ng ®¸p

øng nhu cÇu ®êi sèng cña gia ®×nh, céng ®ång ngµy mét t¨ng theo thêi gian.

ViÖt Nam lµ mét níc cã tíi 2/3 tæng diÖn tÝch lµ miÒn nói. Cã 53 d©n

téc, h¬n 10 triÖu ngêi d©n téc thiÓu sè víi nguån gèc, ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸

kh¸c nhau, c tró tËp trung ë miÒn nói. §Þa bµn vµ c¸c nhãm d©n téc thiÓu sè

nµy tõ l©u ®· lµ ®èi tîng cña c¸c chÝnh s¸ch d©n téc nãi chung vµ ®Þnh canh,

®Þnh c nãi riªng. Ch¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c ®îc thùc hiÖn víi môc tiªu

nh»m chÊm døt t×nh tr¹ng du canh - mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®îc ®ång bµo

c¸c d©n téc thiÓu sè níc ta duy tr× tõ xa xa mang tÝnh l¹c hËu víi ®Æc ®iÓm:

+ Canh t¸c trªn n¬ng rÉy lµ chñ yÕu, ho¹t ®éng theo chu kú: §èt rõng -

tra h¹t - thu ho¹ch - ®èt rõng - tra h¹t,... Nh vËy ®ã lµ sù vËn ®éng lÊy khëi

®iÓm cña chu kú lµ ®èt rõng.

+ HiÖu qu¶ canh t¸c thÊp, phô thuéc gÇn nh hoµn toµn vµo ®iÒu kiÖn tù

nhiªn nh: ma, n¾ng, h¹n h¸n, lò lôt, gi¸ rÐt... V× bÞ lÖ thuéc hoµn toµn vµo

thiªn nhiªn nªn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña ®ång bµo hiÖn cßn du canh, du c rÊt

khã kh¨n. Du canh, du c cã xu híng ngµy cµng tiÕn vµo vïng s©u, vïng xa,

vïng hÎo l¸nh. C¸c hé gia ®×nh du canh, du c ngµy cµng xa sinh ho¹t céng

®ång, cµng xa c¸c trung t©m v¨n ho¸ - x· héi cña khu vùc. Do ®ã, cuéc sèng cña

®ång bµo du canh, du c ®· khã kh¨n l¹c hËu l¹i cµng khã kh¨n l¹c hËu h¬n.

9