Điều chế và tính chất của 5-(4-isothioxiana-2-bromphenyl)-1,3,4-oxadiazol-2-thiol

19

ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT CỦA

5-(4-ISOTHIOXIANATO-2-BROMPHENYL)-1,3,4-OXADIAZOL-2-THIOL

Đào Thị Nhung, Lưu Văn Bôi*

Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội

Đến Tòa soạn 30-10-2009

Abstract

Thiocacbamoylation of 4-amino-2-bromobenzohidrazide by tetramethylthiuram disunphide (TMTD) in DMF

afforded N’-[3-bromo-4-(5-mercapto-1,3,4-oxadiazol-2-yl)-phenyl]-1,1-dimetylthioure, which was converted into 5-(4-

isothioxianato-2-bromophenyl)-1,3,4-oxadiazol-2-thiol under interaction of mineral acids such as HCl, H2SO4 etc. By

the reaction of isothicianatophenyl-1,3,4-oxadiazol-2-thiol with some N-nucleophilic agents have been synthesized new

organic compounds, including sulfur-containing heterocyclics. The structure of the obtained compounds was confirmed

by the data of IR, MS, 1H-NMR and 13C-NMR spectral date. The results of biological test showed that some of the

synthesized derivatives are active against funguses Bacillus subtilis (Bs), Staphylococcus aureus (Sa), Candida

albicans (Ca).

1. MỞ ĐẦU

Hoá học các hợp chất 5-aryl-2-mercapto-1,3,4-

oxadiazol là một trong những lĩnh vực phát triển của

hoá học hữu cơ. Trong phân tử có chứa dị vòng thơm

oxadiazol, nhóm SH và các nhóm chức hoạt động

khác như isoxianat, isothioxinat, thioure… làm tăng

khả năng hoạt động sinh học của các dẫn xuất này

[1-4]. Gần đây người ta phát hiện thấy nhiều hợp

chất chứa nhóm isothioxianat, tổng hợp hay từ thiên

nhiên, như sulforaphan có khả năng ức chế các tác

nhân gây ung thư và sự phát triển các khối u [4-6], vì

vậy chúng được dùng trong liệu pháp kết hợp điều trị

bệnh ung thư. Trong khoa học các hợp chất

isothioxianat được sử dụng rộng rãi để nghiên cứu

thứ tự sắp xếp các axit amin trong phân tử peptit [7].

Tuy nhiên cho đến gần đây phần lớn các phương

pháp kinh điển điều chế 5-aryl-1,3,4-oxadiazol-2-

thiol đều trải qua nhiều giai đoạn, hiệu suất thấp và

phải sử dụng các tác nhân độc hại cho môi trường

như CS2, CSCl2… [8-10]. Vì vậy, việc nghiên cứu

tìm ra các phương pháp mới, hiệu quả, thân thiện

hơn với môi trường để tổng hợp các dẫn xuất 5-aryl￾1,3,4-oxadiazol-2-thiol là một đề tài có ý nghĩa khoa

học cấp thiết.

Mục tiêu của công trình này đã nghiên cứu sử

dụng phương pháp mới, đơn giản, thân thiện hơn với

môi trường để điều chế 5-(1,1-dimetylthioureido)-

1,3,4-oxadiazol-2-thiol. Sau đó phân huỷ dẫn xuất

thioure thu được bằng các axit vô cơ (HCl hoặc

H2SO4) để tổng hợp 5-(4-isothioxianato-2-

bromphenyl)-1,3,4-oxadiazol-2-thiol. Trên cơ sở

phản ứng của isothioxianat với các tác nhân

N-nucleophin, đã tiến hành tổng hợp có định hướng

các hợp chất hữu cơ chứa các dị tố oxi, nitơ, lưu

huỳnh, trong đó có các dị vòng chứa lưu huỳnh có

khả năng có hoạt tính sinh học.

2. THỰC NGHIỆM

Hoá chất

- Tetrametylthiuram disunfua (TMTD): Dùng

hoá chất kỹ thuật có bán trên thị trường được kết tinh

lại trong clorofom, to

nc = 154-156oC (156oC [13]).

- Toluen, hidrazin hidrat, etanol, DMF, dioxan…

dùng loại tinh khiết có bán trên thị trường và được

cất lại trước khi dùng.

Thiết bị

- Điểm nóng chảy đo trên máy STP3 (Anh).

- Phổ hồng ngoại đo trên máy Spectrum GX￾AUTOIMAGE ghép nối kính hiển vi hồng ngoại,

hãng Perkin Elmer trong khoảng 400-10.000 cm-1

bằng ép viên KBr tại PTN Hoá Vật liệu, Khoa Hoá

học, Trường ĐH KHTN, ĐHQGHN.

- Phổ cộng hưởng từ

1H-NMR, 13C-NMR, ghi

TẠP CHÍ HÓA HỌC T. 50(1) 19-24 THÁNG 2 NĂM 2012