đề xuất những phương án quản lý và xử lý

Lêi Më §Çu.

Chất thải nguy hại hiện nay là vấn đề mà các nhà môi trường học và các

nhµ khoa häc quan t©m nghiªn cøu. Do chất thải nguy hại liên quan rất lớn

đến sức khoẻ cộng đồng và mức sống của mỗi người dân nên lu«n ®îc chÝnh

phñ chó ý. Hiện nay vấn đề chất thải nguy hại đã được các nước phát triển

đưa vào vấn đề trọng tâm trong bảo vệ môi trường. Việc quản lý chất thải

nguy hại ở mỗi quốc gia là khác nhau do đặc thù kinh tế, trình đé phát triển

khoa học kü thuật và ý thức về môi trường của mỗi quốc gia là khác nhau.

Nhìn chung những nước phát triển quan tâm hơn đến môi trường hơn

những níc đang phát triển hoặc chưa phát triển. Vấn đề môi trường đang

được nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam quan tâm và đang trên

từng bước thay đổi mang tính tích cực. Việc bảo vệ môi trường gắn liền với

lợi ích của từng cá nhân trong xã hội với nhu cầu sức khoẻ và quyền lợi về

kinh tế. Chính vì vậy việc nguyên cứu và tìm hiểu, thu thập thông tin về môi

trường là cần thiết. Côc Khoa Häc Vµ C«ng NghÖ M«i Trêng níc ta ®· rÊt

quan t©m ®Õn chÊt th¶i vµ chÊt th¶i nguy h¹i vµ cã nhiÒu ®Ò tµi thùc hiÖn vÒ

vÊn ®Ò nµy.

§îc sù quan t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn cña ViÖn Khoa Häc vµ C«ng NghÖ M«i

Trêng vµ c« gi¸o híng dÉn Th.sÜ §oµn ThÞ Th¸i Yªn, sinh viªn thùc tËp ®· ®-

îc tham gia vµ cã nh÷ng ®ãng gãp nhá cho c«ng viÖc kháa s¸t vµ ®¸nh gi¸

hiÖn tr¹ng chÊt th¶i nguy h¹i ph¸t sinh t¹i thÞ x· Hµ §«ng.

Ch¬ng 1 :Tæng quan vÒ chÊt th¶i nguy h¹i:

1. Giíi thiÖu chung.

Chất thải nguy hại hiện nay là vấn đề mà các nhà môi trường học và các

nhµ khoa häc quan t©m nghiªn cøu. Do chất thải nguy hại liên quan rất lớn

đến sức khoẻ cộng đồng và mức sống của mỗi người dân nên lu«n ®îc chÝnh

phñ chó ý. Hiện nay vấn đề chất thải nguy hại đã được các nước phát triển

đưa vào vấn đề trọng tâm trong bảo vệ môi trường. Việc quản lý chất thải

nguy hại ở mỗi quốc gia là khác nhau do đặc thù kinh tế, trình đé phát triển

khoa học kü thuật và ý thức về môi trường của mỗi quốc gia là khác nhau.

Nhìn chung những nước phát triển quan tâm hơn đến môi trường hơn

những níc đang phát triển hoặc chưa phát triển. Vấn đề môi trường đang

được nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam quan tâm và đang trên

từng bước thay đổi mang tính tích cực. Việc bảo vệ môi trường gắn liền với

lợi ích của từng cá nhân trong xã hội với nhu cầu sức khoẻ và quyền lợi về

kinh tế. Chính vì vậy việc nguyên cứu và tìm hiểu, thu thập thông tin về môi

trường là cần thiết.

Với tốc độ phát triển liên tục của công nghiệp hoá, những vấn đề về môi

trường, trong đó có quản lý chất thải nguy hại đòi hỏi có sự quan tâm đặc

biệt để đối phó ngay một cách nghiêm túc, kịp thời trước khi vấn đề trở nên

trầm trọng. Bài viết nêu kinh nghiệm của một số nước trong lĩnh vực này,

điểm lại thực trạng ở Việt Nam và đưa ra cơ chế quản lý chất thải nguy hại

ở Việt Nam, theo đó cần kết hợp chặt chẽ giữa việc xây dựng một hệ thống

pháp luật “cứng” với các chính sách “mềm” nhằm bảo đảm sự cân bằng hai

lợi ích – thúc đẩy sự phát triển kinh tế và ngăn ngừa, giảm thiểu tác hại đến

môi trường.

Hiện nay, trên phạm vi toàn quốc, tổng lượng chất thải nguy hại trên địa

bàn toàn quốc vào khoảng 150.064 tấn/năm[1]. Tỷ lệ phát sinh chất thải rắn

nguy hại của các ngành, các lĩnh vực kinh tế, xã hội được sắp xếp theo thứ

tự như sau [1]:

- Ngành công nghiệp nhẹ: 61.543 tấn/năm

- Ngành hoá chất: 32.296 tấn/năm

- Ngành cơ khí luyện kim: 26.331 tấn/năm

- Chất thải bệnh viện: 10.460 tấn/năm

- Ngành nông nghiệp: 8.600 tấn/năm

- Chất thải sinh hoạt: 5.037 tấn/năm

- Ngành chế biến thực phẩm: 3.799 tấn/năm

- Ngành điện, điện tử: 1.948 tấn/năm

- Ngành năng lượng: 50 tấn/năm.

Bảo vệ môi trường để phát triển bền vững hiện nay đã trở thành một vấn

đề sống còn của toàn nhân loại. Cùng với phát triển kinh tế, mức sinh hoạt

của người dân ngày càng được nâng cao thì lượng chất thải nguy hại cũng

tăng nhanh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng môi trường và sức

khoẻ con người.

Chất thải nguy hại luôn là một trong những vấn đề môi trường trầm trọng

nhất mà con người dù ở bất cứ đâu cũng phải tìm cách để đối phó. Có người

cho rằng, chỉ có các nước phát triển mới phải lo lắng đến việc quản lý chất

thải nguy hại vì ở các nước phát triển đã sản sinh ra nhiều chất thải, còn các

nước đang phát triển thì còn nhiều vấn đề khác cần ưu tiên ph¸t triÓn hơn.

Đây là một suy nghĩ rất sai lệch vì như chúng ta biết, với tốc độ phát triển

liên tục của công nghiệp hoá ở các nước đang phát triển vấn đề quản lý chất

thải nguy hại là hết sức cần thiết, đòi hỏi phải có sự chó ý đặc biệt để đối

phó ngay một cách nghiêm túc, kịp thời trước khi vấn đề đã trở nên trầm

trọng.

TØnh Hµ T©y víi lîi thÕ cña vÞ trÝ ®Þa lý, ®Æc ®iÓm hµnh chÝnh, ®iÒu kiÖn

ph¸t triªn kinh tÕ x· héi thuËn lîi ®ang ®îc c¸c nhµ ®Çu t chó ý lùa chän.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, du lÞch dÞch vô...

®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ë Hµ T©y ngµy cµng t¨ng, ®a Hµ T©y ph¸t triÓn

lªn mét tÇm míi. §i cïng víi nh÷ng t¨ng trëng vÒ kinh tÕ x· héi vÊn ®Ò «

nhiÔm m«i trêng vµ b¶o vÖ m«i trêng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng còng ®îc c¸c cÊp

chÝnh quyÒn cña Hµ T©y quan t©m thÝch ®¸ng. C¸c chu tr×nh qu¶n lý M«i tr￾êng ®· ®îc Së Khoa Häc C«ng NghÖ vµ M«i trêng Hµ T©y nay lµ Së Tµi

Nguyªn vµ M«i Trêng triÓn khai nhiÒu n¨m qua. Trong ®ã ®iÒu tra kh¶o s¸t,

®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng chÊt th¶i nguy h¹i t¹i c¸c c¬ së ho¹t ®éng c«ng nghiÖp

cña tØnh Hµ T©y ®· ®îc ®Çu t kinh phÝ vµ tiÕn hµnh trong n¨m 2004. ViÖn

Khoa Häc C«ng NghÖ vµ M«i Trêng, §HBK HN lµ ®¬n vÞ phèi hîp víi Së

Tµi Nguyªn vµ M«i Trêng Hµ T©y thùc hiÖn ch¬ng tr×nh trªn.

Tham gia cïng nhãm kh¶o s¸t cña ®Ò tµi ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng chÊt

th¶i nguy h¹i cña tØnh Hµ T©y, sinh viªn thùc tËp tèt nghiÖp cïng tiÕn hµnh

kh¶o s¸t trªn ®Þa bµn thÞ x· Hµ §«ng vµ vïng phô cËn, mét phÇn nhá trong

chu tr×nh trªn.

§Ò tµi tèt nghiÖp "§iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng chÊt th¶i nguy h¹i mét sè

c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¹i thÞ x· Hµ §«ng, Hµ T©y. §Ò xuÊt gi¶i ph¸p

kh¶o s¸t vµ qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i” lµ lµ mét phÇn nhá trong phÇn nhá

trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra kh¶o s¸t CTNH cña Së Tµi Nguyªn vµ M«i Trêng

tØnh Hµ T©y.

Néi dung ®Ò tµi vµ khèi lîng c«ng viÖc:

• Thu thËp tµi liÖu cã liªn quan ®Õn chÊt th¶i nguy h¹i vµ chÊt th¶i r¾n

nguy h¹i.

• Thu thËp c¸c th«ng tin vÒ ho¹t ®éng cña c¸c xÝ nghiÖp ho¹t ®éng c«ng

nghiÖp trªn ®Þa bµn thÞ x· Hµ §«ng. Danh s¸ch nh÷ng c«ng nghiÖp trªn ®Þa

bµn thÞ x· Hµ §«ng.

• TËp hîp c¸c sè liÖu vÒ chÊt th¶i nguy h¹i tríc ®©y ®· thùc hiÖn.

• §iÒu tra kh¶o s¸t b»ng hai ph¬ng ph¸p: pháng vÊn trùc tiÕp vµ lËp phiÕu

®iÒu tra.

Ph¹m vi cña ®Ò tµi: c¸c c¬ së c«ng nghiÖp cña thÞ x· Hµ §«ng vµ c¸c

vïng phô cËn.

2. §Þnh nghÜa chÊt th¶i nguy h¹i.

HiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ chÊt th¶i nguy h¹i nªn viÖc

thu thËp toµn bé c¸c ®Þnh nghÜa lµ rÊt khã kh¨n. Trong ph¹m vi ®Ò tµi sinh

viªn tèt nghiÖp ®a ra nh÷ng ®Þnh nghÜa mang tÝnh chung nhÊt vÒ chÊt th¶i

nguy h¹i.

2.1 Theo luËt ViÖt Nam:

Ngày 16/7/1999, Chính phủ đã ban hành Quy chế, 155/1999/Q§_Ttg cña

Thñ tíng chÝnh phñ vÒ qu¶n lý CTNH, theo đó khái niệm chất thải nguy hại

đã được nêu tại Khoản 2, Điều 3 như sau: “Chất thải nguy hại là chất thải

có chứa các chất hoặc hợp chất có một trong các đặc tính gây nguy hại trực

tiếp (dễ cháy, dễ nổ, làm ngộ độc, dễ ăn mòn, dễ lây nhiễm và các đặc tính

gây nguy hại khác) hoặc tương tác với các chất khác gây nguy hại tới môi

trường và sức khoẻ con người”.

Theo định nghĩa, chất thải nguy hại có các đặc tính lý hoá hoặc sinh học

đòi hỏi phải có một quy trình đặc biệt để xử lý hoặc chôn lấp nhằm tránh

những rủi ro đối với sức khoẻ con người và những ảnh hưởng bất lợi đối với

môi trường.

Các chất nguy hại điển hình:

- Axít, kiềm.

- Dung dịch Xyanua và hợp chất.

- Chất gây ôxy hoá.

- Dung dịch Kim loại nặng.

- Dung môi.

- Căn dầu thải.

- Amiăng.

2.2 §Þnh nghÜa theo tæ chøc b¶o vÖ m«i trêng cña níc Mü (EPA)[8].

§Þnh nghÜa: chất thải ®îc coi lµ chÊt th¶i nguy h¹i nÕu có mét hay nhiÒu

h¬n nh÷ng ®Æc tÝnh sau: