Đề xuất một vài biện pháp tâm lý nâng cao hứng thú trong học toán ở tiểu học

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

----- -----

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI: ĐỀ XUẤT MỘT VÀI BIỆN PHÁP

TÂM LÝ NÂNG CAO HỨNG THÚ TRONG

HỌC TOÁN Ở TIỂU HỌC

Giảng viên hướng dẫn: ThS Phan Minh Trung

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Sao Mai

Lớp : 14STH

Đà Nẵng, tháng 04 năm 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Chúng tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của chúng tôi. Các

số liệu và kết quả nghiên cứu trong để tài này chưa từng được ai công bố trong

bất kì công trình nào khác.

Tác giả khóa luận

Nguyễn Thị Sao Mai

ii

LỜI CẢM ƠN

Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo trong khoa Giáo dục Tiểu học,

Trường Đại học sư phạm Đà Nẵng, những người đã tận tình truyền đạt kiến

thức cho em trong suốt thời gian học tập. Đặc biệt, em xin cảm ơn thầy Thạc sĩ

Phan Minh Trung đã trực tiếp chỉ bảo, dành nhiều thời gian và tâm huyết, góp

ý, động viên em trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp.

Em cũng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban giám hiệu, các giáo viên và học

sinh của trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, thành phố Đà Nẵng đã tạo điều

kiện, chỉ dẫn, cộng tác với em trong suốt thời gian thực hiện luận văn.

Trong quá trình nghiên cứu đề tài này, mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng

luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được sự góp

ý chân thành của quý thầy cô.

Tác giả khóa luận

Nguyễn Thị Sao Mai

iii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1: Sự yêu thích các môn học của học sinh lớp 4 .......................... 29

Bảng 2: Các nguyên nhân gây hứng thú học Toán của học sinh Tiểu học

......................................................................................................... 30

Bảng 3: Những yếu tố ảnh hưởng đến hứng thú học môn Toán của học

sinh................................................................................................... 33

Bảng 4: Đánh giá của giáo viên về những yếu tố ảnh hưởng đến hứng

thú học môn Toán của học sinh ........................................................ 34

Bảng 5: Hành động biểu hiện hứng thú học môn Toán của học sinh Tiểu

học.................................................................................................... 36

Bảng 6: Kết quả tìm hiểu các phương án được học sinh lựa chọn khi gặp

bài toán khó...................................................................................... 38

Bảng 7: Kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 4 học kì I năm học

2017-2018 ........................................................................................ 41

Bảng 8: Các công việc giáo viên thực hiện trong quá trình dạy Toán trên

lớp.................................................................................................... 42

Bảng 9: So sánh cảm nhận của học sinh trước và sau thực nghiệm...... 63

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................................ ii

DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................................... iii

A. MỞ ĐẦU ..........................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................................. 1

2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................. 2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................. 2

4. Giả thuyết khoa học.................................................................................................... 3

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 3

6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................ 3

B. NỘI DUNG .......................................................................................................................5

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU....................................5

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề....................................................................................... 5

1.1.1. Nghiên cứu hứng thú ở nước ngoài ..................................................................5

1.1.2. Tình hình nghiên cứu hứng thú ở Việt Nam.....................................................6

1.2. Lí luận chung về hứng thú và hứng thú học tập ...................................................... 7

1.2.1. Khái niệm chung về hứng thú...........................................................................7

1.2.1.1. Định nghĩa “hứng thú” ....................................................................................7

1.2.1.2. Cấu trúc của hứng thú .....................................................................................8

1.2.1.3. Mối quan hệ giữa khái niệm hứng thú với một số khái niệm khác .................8

1.2.1.4. Vai trò của hứng thú trong hoạt động của cá nhân........................................10

1.2.2. Khái niệm hứng thú học tập............................................................................10

1.2.2.1. Định nghĩa hứng thú học tập .........................................................................10

1.2.2.2. Các loại hứng thú học tập..............................................................................11

1.2.2.3. Sự hình thành và phát triển hứng thú học tập................................................12

1.2.2.4. Một số đặc điểm của hứng thú học tập..........................................................13

1.3. Hứng thú học môn toán của học sinh tiểu học ...................................................... 14

1.3.1. Vai trò và đặc điểm của môn Toán ở trường tiểu học ....................................14

1.3.2. Một số đặc điểm của học sinh tiểu học trong học tập.....................................16

1.3.3. Khái niệm hứng thú học môn Toán của học sinh Tiểu học ............................20

1.3.4. Đặc điểm hứng thú học môn Toán của học sinh Tiểu học..............................23

v

1.4. Biện pháp tâm lý sư phạm nâng cao hứng thú học môn Toán của học sinh Tiểu

học ................................................................................................................................ 24

1.4.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến hứng thú học Toán của học sinh Tiểu học ......24

1.4.2. Những biện pháp tâm lí sư phạm tác động nâng cao hứng thú học môn Toán

của học sinh Tiểu học ...............................................................................................25

1.4.2.1. Khái niệm biện pháp tâm lí sư phạm.............................................................25

1.4.2.2. Những biện pháp tác động.............................................................................25

CHƯƠNG 2: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG VỀ ĐẶC ĐIỂM HỨNG THÚ HỌC MÔN

TOÁN CỦA HỌC SINH TIỂU HỌC..............................................................................27

2.1. Nghiên cứu lý luận ................................................................................................ 27

2.1.1. Nội dung tìm hiểu cơ sở lý luận......................................................................27

2.1.2. Phương pháp nghiên cứu và cách tiến hành ...................................................27

2.2. Tổ chức điều tra thực trạng.................................................................................... 27

2.2.1. Mục đích .........................................................................................................27

2.2.2. Đối tượng khảo sát..........................................................................................27

2.2.3. Nội dung khảo sát ...........................................................................................28

2.2.3.1. Khảo sát giáo viên .........................................................................................28

2.2.3.2. Khảo sát học sinh ..........................................................................................28

2.2.4. Phương pháp nghiên cứu và cách tiến hành ...................................................28

2.3. Kết quả khảo sát .................................................................................................... 29

2.3.1.Thái độ học sinh đối với môn Toán.................................................................29

2.3.2. Các nguyên nhân gây hứng thú học Toán của học sinh tiểu học....................30

2.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng hứng thú học Toán của học sinh tiểu học ...................33

2.3.4. Biểu hiện về hành động học Toán của học sinh Tiểu học ..............................36

2.3.5. Các tác động giáo dục của giáo viên đến hứng thú học môn Toán của học sinh

lớp 4 ..........................................................................................................................42

2.4. Khái quát đặc điểm hứng thú học môn Toán của học sinh lớp 4 .......................... 43

CHƯƠNG 3: MỘT VÀI BIỆN PHÁP TÂM LÝ NÂNG CAO HỨNG THÚ HỌC TOÁN

Ở TIỂU HỌC ...................................................................................................................46

3.1. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp...................................................................... 46

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ...................................................................46

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả..................................................................46

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ....................................................................46

vi

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và vừa sức ...............................................46

3.2. Một vài biện pháp.................................................................................................. 47

3.2.1. Biện pháp 1: Giáo viên sử dụng, vận dụng các phương pháp dạy học kích

thích tư duy học sinh.................................................................................................47

3.2.1.1. Mục đích của biện pháp 1..............................................................................47

3.2.1.2. Nội dung biện pháp 1 ....................................................................................47

3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động học tập đa

dạng...........................................................................................................................47

3.2.2.1. Mục đích của biện pháp 2..............................................................................47

3.2.2.2. Nội dung biện pháp 2 ....................................................................................47

3.2.3. Biện pháp 3: Hình thành động cơ học tập bằng cách đánh giá tích cực, khích

lệ học sinh cố gắng, ham mê học tập, chiếm lĩnh tri thức.........................................49

3.2.3.1. Mục đích của biện pháp 3..............................................................................49

3.2.3.2. Nội dung biện pháp 3 ....................................................................................49

3.2.4. Biện pháp 4: Sử dụng phương tiện dạy học một cách phù hợp ......................50

3.2.4.1. Mục đích của biện pháp 4..............................................................................50

3.2.4.2. Nội dung biện pháp 4 ....................................................................................50

CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................................52

4.1. Khái quát về quá trình thực nghiệm ...................................................................... 52

4.1.1. Mục đích thực nghiệm ....................................................................................52

4.1.2. Đối tượng thực nghiệm...................................................................................52

4.1.4. Nội dung thực nghiệm ....................................................................................52

4.2 Phân tích kết quả sau khi thực nghiệm................................................................... 63

C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................................................65

1. Kết luận .................................................................................................................... 65

2. Kiến nghị .................................................................................................................. 66

PHỤ LỤC ............................................................................................................................67

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................81

1

A. MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong quá trình hoạt động của con người nói chung, sự hứng thú đóng một

vai trò hết sức quan trọng, nó là động lực thúc đẩy con người tham gia tích cực

vào các hoạt động đó. Khi có hứng thú tham gia hoạt động, dù khó khăn vất vả

con người cũng vẫn cảm thấy thoải mái và đạt được hiệu quả cao. Trong hoạt

động học tập nói riêng, sự hứng thú luôn tỉ lệ thuận với kết quả học tập của học

sinh. Do đó tạo hứng thú cho người học luôn là một vấn đề quan trọng trong

hoạt động dạy – học. Bởi vì dạy học là hoạt động phức tạp, trong đó chất lượng,

hiệu quả phụ thuộc vào chủ thể nhận thức là người học. Và điều này lại phụ

thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: năng lực nhận thức, động cơ học tập,

phương pháp học tập, sự quyết tâm, môi trường học tập, người tổ chức quá trình

dạy học, sự hứng thú trong học tập,…

Hứng thú làm nảy sinh khát vọng khiến các em học tập, tìm nhiều phương

pháp để hoàn thành công việc. Lòng khao khát hiểu biết, tính tích cực trong

hoạt động nhân thức, kỹ năng tự học, tự rèn luyện của bản thân là những yếu

tố cần được giáo dục cho học sinh ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Với những tình huống mới lạ, những kiến thức khoa học mở ra trước mắt, các

em tìm cách khám phá giải quyết tình huống đó tích lũy dần vốn kiến thức vững

chắc cho mình. Đối với mỗi môn học, học sinh có sự hứng thú khác nhau tùy

thuộc vào năng lực của mỗi em. Kiến thức mà học sinh nắm được là kết quả

của sự cố gắng nỗ lực và tình cảm tích cực của chính các em.

Trong chương trình giáo dục phổ thông hiện nay, môn Toán cùng với các

môn học khác trong trường Tiểu học có những vai trò góp phần quan trọng đào

tạo nên những con người phát triển toàn diện. Toán học là môn khoa học tự

nhiên có tính logic và tính chính xác cao. Làm quen với những con số và giải