Đề tài: Thực trạng và giải pháp nhằm mở rộng và nâng cao nghiệp vụ hối đoái hoán đổi tại các NHTM

Đề tài: Thực trạng và giải pháp

nhằm mở rộng và nâng cao nghiệp

vụ hối đoái hoán đổi tại các NHTM

Việt Nam

Mục lục

Lời mở đầu

Chương I: Những vấn đề cơ bản về nghiệp vụ hoán

đổi ngoại hối ...................................................................................................... 1

I. Giới thiệu chung về thị trường ngoại hối .................................................. 1

1. Khái niệm thị trường ngoại hối ............................................................ 1

2. Chức năng thị trường ngoại hối ........................................................... 2

3. Các nghiệp vụ cơ bản trên thị trường ngoại hối .................................. 3

II. Những vấn đề cơ bản về nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối ......................... 5

1. Khái niệm và đặc điểm.......................................................................... 5

2. Sự ra đời và vai trò nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối ............................... 6

3. Qui trình và mô hình giao dịch hoán đổi ngoại hối ............................. 8

4. Phương pháp xác định tỉ giá trong giao dịch hoán đổi ngoại hối ......... 10

5. Chủ thể tham gia giao dịch hoán đổi ngoại hối ................................... 15

6. ứng dụng của giao dịch hoán đổi ngoại hối ......................................... 16

7. Những hạn chế của giao dịch hoán đổi ngoại hối ................................ 24

8. Thực trạng sử dụng giao dịch hoán đổi trên thế giới............................ 26

Chương II: Thực trạng nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối

ở Việt Nam...........................................................................................................................31

I.Bối cảnh thị trường tài chính -tiền tệ thế giới và

trong nước ....................................................................................................... 31

1. Đặc trưng thị trường tài chính trên thế giới .......................................... 31

2. Đặc trưng thị trường ngoại hối Việt Nam thời gian qua....................... 34

II. Sự cần thiết ra đời và phát triển nghiệp vụ hoán đổi ngoại

hối ở Việt Nam - Các qui định pháp lí có liên quan.................................... 41

1. Sự cần thiết ra đời và phát triển nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối tại

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Việt Nam ................................................................................................... 41

2. Các qui định pháp lí về nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối ở Việt Nam ..... 44

III. Thực trạng nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối tại Việt Nam...................................... 50

1. Tổ chức hoạt động kinh doanh ngoại tệ của các NHTM Việt Nam ..... 50

2. Thực trạng tiến hành nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối của các NHTM ... 52

3. Đánh giá tổng quát về tình hình thực hiện giao dịch hoán đổi ngoại hối

ở các NHTM Việt Nam......................................................................... 62

4. Tồn tại và nguyên nhân......................................................................... 64

Chương III : Một số giải pháp nhằm phát triển

nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối ở Các NHTM Việt Nam....................................................72

I.Cơ hội và thách thức đối với các NHTM Việt Nam trong thời kì

mới .................................................................................................................... 72

1. Trên lĩnh vực kinh tế - xã hội................................................................ 72

2. Trên phương diện kĩ thuật nghiệp vụ.................................................... 77

II. Các giải pháp nhằm phát triển giao dịch hoán đổi ngoại hối

tại VN............................................................................................................... 80

1. Đối với Ngân hàng Nhà nước ............................................................... 80

2. Các giải pháp về phía Ngân hàng thương mại...................................... 85

Kết luận

Các phụ lục

Tài liệu tham khảo

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Lời mở đầu

Thị trường ngoại hối Việt Nam tuy đã được hình thành song còn ở mức sơ khai

và chưa phát triển , những nhận thức và hiểu biết về lĩnh vực này còn nhiều hạn

chế, không chỉ trong dân cư nói chung mà ngay cả đối với nhiều cán bộ ngân

hàng nói riêng. Các nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối còn nghèo nàn, đại đa số các

NH chỉ tiến hành nghiệp vụ giao ngay phục vụ khách hàng trong việc thanh toán

và kinh doanh tiền gửi trên thị trường quốc tế, chưa kinh doanh ngoại tệ kiếm lời

một cách thực sự và chưa chú trọng đến việc phòng ngừa rủi ro thông qua các

công cụ ngoại hối phái sinh như hợp đồng kì hạn và hợp đồng hoán đổi . Trong

điều kiện hiện nay của Việt Nam, kinh doanh ngoại hối là một lĩnh vực vừa

mang tính mới mẻ , vừa phức tạp, chứa đựng nhiều thách thức đối với các

NHTM . Tuy nhiên bên cạnh đó cũng tạo ra cơ hội kinh doanh mang lại nhiều lợi

nhuận cho NH và kích thích thị trường ngoại hối lớn mạnh và sôi động hơn .

Trên thị trường ngoại hối quốc tế , các nghiệp vụ kinh doanh đã đạt đến một

trình độ cao, ngoài giao dịch giao ngay còn bao gồm:

- Giao dịch kì hạn

- Giao dịch tương lai

- Giao dịch hoán đổi

- Giao dịch quyền chọn.

Trong đó giao dịch hoán đổi được sử dụng như một công cụ chuyên nghiệp

trong việc phòng ngừa rủi ro tỉ giá cũng như kinh doanh ngoại hối kiếm lời .Tại

Việt Nam, do thị trường ngoại hối chưa hoàn thiện và còn kém phát triển cho

nên các sản phẩm tài chính trên thị trường rất hạn chế và chật hẹp . Các công cụ

ngoại hối phái sinh như giao dịch hoán đổi tuy đã được sử dụng nhưng rất ít và

hiệu quả không cao, các NHTM chỉ sử dụng nó với tư cách là một biện pháp

mang tính tạm thời với NHNN khi quá thiếu vốn VND. Mặc dù không thể phủ

nhận rằng, nghiệp vụ này mang lại rất nhiều lợi ích cho các chủ thể khác nhau

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

trên thị trường ngoại hối , đặc biệt phù hợp trong điều kiện của Việt Nam hiện

nay khi mà các hoạt động kinh doanh XNK đang trên đà phát triển , các hoạt

động đầu tư, tín dụng ngày một khởi sắc . Việc sử dụng một công cụ phòng ngừa

rủi ro tỉ giá, bảo đảm an toàn vốn mặt khác có thể xử lí trạng thái luồng tiền , gia

tăng vốn ngắn hạn tạm thời mà không làm gia tăng những rủi ro kèm theo như

hoán đổi ngoại hối là hết sức cần thiết . Từ những lí do trên , em chọn đề tài “

Thực trạng và giải pháp nhằm mở rộng và nâng cao nghiệp vụ hối đoái hoán đổi

tại các NHTM Việt Nam ”. Đây là loại hình giao dịch ngoại hối đang phát triển

mạnh trên thế giới , chiếm ưu thế hơn so với các công cụ phòng ngừa rủi ro khác

như tuơng lai và quyền chọn.

Song tại Việt Nam , đây còn là một nghiệp vụ khá mới mẻ. NHNN đã ra quyết

định cho phép các NHTM, được phép tiến hành giao dịch hoán đổi với nhau và

với khách hàng cũng như là tiến hành với NHNN . Tuy nhiên thực tế quá trình

tiến hành giao dịch còn nhiều yếu kém . Do đó, trong khoá luận em xin đề cập

đến những nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó , đồng thời cũng đưa ra một số

giải pháp nhằm góp phần mở rộng phạm vi ứng dụng của nghiệp vụ này trên thị

trường ngoại hối Việt Nam . Có thể nói đây sẽ là cái đà cho việc tiếp tục áp dụng

các nghiệp vụ ngoại hối phái sinh còn lại như : tương lai và quyền chọn, tiến tới

vận dụng đủ 5 loại giao dịch cơ bản, nhằm tăng cường tính sôi động và hoàn

thiện cho thị trường ngoại hối Việt Nam.

Nhân đây em xin cảm ơn khoa kinh tế ngoại thương đã tạo điều kiện cho em

được nghiên cứu đề tài và đặc biệt cảm ơn cô Lê Thị Thanh , nguời đã nhiệt tình

hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành khoá luận này ./.

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Chương I : Những vấn đề cơ bản về nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối

I . Giới thiệu chung về thị truờng ngoại hối

1. Khái niệm thị trường ngoại hối

1.1. Định nghĩa

Thương mại quốc tế đã được hình thành từ lâu và ngày càng phát triển, thực

tế cho thấy thương mại quốc tế luôn đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng

kinh tế , các nước có tốc độ phát triển kinh tế cao đều là các quốc gia có nền

ngoại thương năng động . Để kết thúc một chu trình hoạt động trong lĩnh vực

kinh tế đối ngoại, phải có sự tham gia của tiền tệ đóng vai trò thanh toán trong

quan hệ trao đổi này.

Trên thế giới tồn tại nhiều đồng tiền khác nhau , mỗi đồng tiền có sức mua

và khả năng thanh toán riêng tuỳ thuộc vào tình hình kinh tế và chính trị của

nước đó . Tuy nhiên các đồng tiền này vẫn vận động nằm trong hệ thống tài

chính thống nhất . Ngày nay quá trình trao đổi hàng hoá không chỉ dừng lại ở

phạm vi một quốc gia mà trên phạm vi toàn thế giới, tất yếu dẫn đến sự cần thiết

phải có hoạt động mua bán giữa các đồng tiền với nhau . Trước hết là để phục vụ

cho việc thanh toán, chu chuyển tiền tệ giữa các pháp nhân và thể nhân ở các

nước, sau đó là các hoạt động du lịch , đầu tư quốc tế , quan hệ tín dụng quốc tế,

dần hình thành nên thị trường kinh doanh trao đổi ngoại tệ. Có thể nói thị trường

ngoại hối là nơi trao đổi mua bán các đồng tiền khác nhau thông qua biến động

giữa cung và cầu về ngoại tệ nhằm thoả mãn những nhu cầu của các chủ thể kinh

tế. Tại đây các cá nhân và pháp nhân tiến hành mua hoặc bán các ngoại tệ qua

ngân hàng hoặc người môi giới. Thông qua hoạt động của thị trường ngoại hối

cho phép chuyển đổi được sức mua tính bằng đồng tiền của nước này sang đồng

tiền của nước khác . Tóm lại thị trường ngoại hối được định nghĩa là nơi mà ở đó

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

xảy ra việc mua bán , trao đổi ngoại hối , trong đó chủ yếu là trao đổi, mua bán

ngoại tệ và các phương tiện

thanh toán quốc tế.

1.2.Đặc điểm của thị trường ngoại hối

Thị trường ngoại hối không nhất thiết phải tập trung ở một vị trí địa lý hữu

hình nhất định . Đây cũng là thị trường mang tính toàn cầu với thời lượng giao

dịch 24 giờ / 24 giờ, các nhóm thành viên tham gia thị trường duy trì quan hệ

liên tục với nhau thông qua điện thoại , mạng vi tính , telex và fax . Thông tin

được truyền đi nhanh và hiệu quả , cho nên tuy các thành viên tham gia thị

trường ở rất xa nhau nhưng họ vẫn có cảm giác đang cùng hoạt động ở dưới một

mái nhà chung , chính vì đặc tính này nên các tỉ giá được yết trên các thị trường

khác nhau nhưng hầu như vẫn thống nhất và độ chênh lệch không đáng kể .

Trung tâm của thị trường ngoại hối là thị trường liên ngân hàng (Interbank)

với các thành viên chủ yếu là các ngân hàng thương mại , các nhà môi giới ngoại

hối và các ngân hàng trung ương . Doanh số giao dịch trên Interbank chiếm tới

85% tổng doanh số giao dịch ngoại hối toàn cầu.

Đây là thị trường rất nhạy cảm với các sự kiện chính trị , kinh tế , xã hội ...

nhất là với các chính sách tiền tệ của các nước phát triển . Những thị trường

ngoại hối quan trọng nhất hiện nay bao gồm : Tokyo , Singapore, London ,

Frankfurt và Newyork . Đồng tiền được sử dụng nhiều nhất trong các giao dịch

là USD , chiếm 41,5% trong tổng số các đồng tiền tham gia (điều này cũng đồng

nghĩa với có tới 83% các giao dịch trên thị trường ngoại hối là có sự có mặt của

USD )

2. Chức năng của thị trường ngoại hối

Thị trường ngoại hối được hình thành từ nhu cầu trao đổi mua bán các đồng

tiền khác nhau phục vụ cho những mục đích thương mại , du lịch , đầu tư , tín

dụng mang tính quốc tế . Các hoạt động này càng phát triển thì thị trường ngoại

hối càng trở nên quan trọng , nó làm cho các lĩnh vực của quan hệ kinh tế quốc

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

tế có thể diễn ra một cách thuận lợi hơn . Nó là mạch lưu thông , luân chuyển

tiền tệ , đẩy mạnh hoạt động thanh toán , thông qua đó làm gia tăng mậu dịch

cũng như các lĩnh vực phi mậu dịch khác , khiến nền kinh tế toàn

cầu vận động nhịp nhàng trong một thể thống nhất.

Xét trên phạm vi một quốc gia thì thị trường ngoại hối có vai trò như thế nào ?

Liệu nó có tác động và quan hệ gì với nền kinh tế quốc dân không? Trước hết có

thể thấy thị trường ngoại hối là một bộ phận của thị trường tài chính nói chung,

thị trường tài chính dù ngắn hay dài hạn, đều mang tính mở và có vai trò quan

trọng trong đời sống kinh tế – xã hội ở cả cấp quốc gia hay quốc tế. Chúng tạo ra

các kênh và các công cụ huy động vốn cho đầu tư phát triển từ các nguồn trong

và ngoài nước, từ doanh nghiệp và trong dân ; cung cấp cho các nhà đầu tư

những cơ hội và hình thức đầu tư đa dạng phù hợp, tăng tính thanh khoản của

các công cụ tài chính , giúp đánh giá xác thực giá trị nền kinh tế. Có thấy trên thế

giới bất cứ một quốc gia nào có nền kinh tế mạnh đều có một thị trường tài chính

ổn định , chặt chẽ và linh hoạt . Nếu như thị trường tài chính – tiền tệ là mạch

máu của nền kinh tế , có ảnh hưởng to lớn đến các lĩnh vực kinh tế của một nước

thì thị trường ngoại hối đặc biệt có ý nghĩa đối với hoạt động kinh tế đối ngoại ,

bao gồm thương mại, đầu tư, tín dụng...thị trường ngoại hối phát triển nó sẽ bôi

trơn cho các hoạt động khác, đặc biệt là thanh toán quốc tế , thúc đẩy ngoại

thương , gắn kết kinh tế của một quốc gia với nền kinh tế thế giới.

3. Các nghiệp vụ cơ bản trên thị trường ngoại hối

Thị trường hối đoái có thể nói là thị trường sôi động nhất với nhiều loại hình

giao dịch trong đó bao gồm :

- Giao dịch ngoại hối giao ngay

- Giao dịch ngoại hối kì hạn

- Giao dịch tiền tệ tương lai

- Giao dịch quyền chọn tiền tệ

- Giao dịch hoán đổi ngoại hối

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

* Nghiệp vụ mua bán giao ngay

Nghiệp vụ mua bán giao ngay là nghiệp vụ mua hay bán ngoại tệ mà việc

chuyển giao ngoại tệ được thực hiện ngay hoặc chậm nhất là trong hai ngày làm

việc kể từ khi thoả thuận hợp đồng mua bán . Nghiệp vụ này được diễn ra trên

thị trường giao ngay và thực hiện trên cơ sở tỷ giá giao ngay , tức là tỉ giá được

xác định và có giá trị tại thời điểm giao dịch . Nghiệp vụ này nhằm đáp ứng nhu

cầu mua bán ngoại tệ giao ngay của các nhà kinh doanh xuất nhập khẩu , các nhà

đầu tư và các ngân hàng thương mại .

* Giao dịch có kì hạn

Giao dịch ngoại hối có kì hạn là những giao dịch ngoại hối có ngày giá trị xa

hơn ngày giá trị giao ngay . Giao dịch kì hạn rất hiệu quả trong việc phòng ngừa

rủi ro tỉ giá đối với các công ty khi tham gia xuất nhập khẩu , vay nợ nước ngoài

hay thực hiện đầu tư quốc tế . Thị trường kì hạn còn là nơi hoạt động tích cực

của các nhà đầu cơ để kiếm lời .

* Giao dịch tiền tệ tương lai

Hợp đồng tương lai là một thoả thuận về việc mua bán một tài sản trong

tương lai tại một mức giá cố định , giá cả được thoả thuận vào ngày hôm nay

nhưng việc giao nhận tài sản và thanh toán xảy ra sau này . Đối với tiền tệ cũng

vậy , nguyên tắc về giao dịch tương lai là không thay đổi . Các hợp đồng tương

lai có thể được sử dụng vào các mục đích phòng ngừa rủi ro và các mục đích đầu

cơ.

* Giao dịch quyền chọn tiền tệ

Hợp đồng quyền chọn tiền tệ là quyền , chứ không phải nghĩa vụ , mua hoặc

bán một đồng tiền này với một đồng tiền khác tại tỷ giá cố định đã thoả thuận

trước, trong một thời gian nhất định.

Hợp đồng quyền chọn bao gồm quyền chọn bán và quyền chọn mua . Trong đó

hợp đồng quyền chọn mua tiền tệ là hợp đồng mà người mua hợp đồng có quyền

mua một đồng tiền nhất định . Hợp đồng quyền chọn bán tiền tệ là hợp đồng

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

trong đó người mua hợp đồng có quyền bán một đồng tiền nhất định. Giao dịch

quyền chọn là một trong những công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính doanh

nghiệp thông qua việc hạn chế tác động bất lợi rủi ro tỉ giá .

* Nghiệp vụ hoán đổi

Trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu , các doanh nghiệp thường quan

tâm và lo lắng về sự biến động của tỉ giá hối đoái. Các DN NK lo tỉ giá tăng.

Ngược lại, các DN xuất khẩu lo tỉ giá giảm . Hoạt động kinh tế ngày càng phát

triển , xu hướng toàn cầu hoá và hội nhập ngày càng tăng, hoạt động XNK , đầu

tư , tín dụng quốc tế ngày càng mở rộng khiến các doanh nghiệp quan tâm nhiều

hơn đến rủi ro tỉ giá. Các công cụ giao dịch hối đoái sẽ giúp các DN XNK , các

nhà kinh doanh chứng khoán hạn chế sự biến động , phòng ngừa rủi ro tỉ giá.

Cùng với nghiệp vụ giao dịch kì hạn (Forward), quyền chọn (Currency option ) ,

tương lai (Future), giao dịch hoán đổi (Swap) được ra đời , là một trong những

công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính cho các chủ thể tham gia thị trường ngoại

hối một cách có hiệu quả . Rõ ràng là việc xuất hiện công cụ Swap, tạo ra cho

DN có cơ hội tốt hơn trong việc lựa chọn và quyết định , sử dụng công cụ bảo

hiểm tỉ giá, theo tình hình thực tế của thị trường.

II. Những vấn đề cơ bản về nghiệp vụ hoán đổi ngoại hối

1.Khái niệm và đặc điểm

1.1 . Khái niệm

Giao dịch hoán đổi ngoại hối là thoả thuận giữa ngân hàng với một chủ thể

khác về việc đồng thời mua vào và bán ra một đồng tiền nhất định , trong đó

ngày giá trị mua vào và bán ra là khác nhau.

1.2. Đặc điểm của giao dịch hoán đổi

* Giao dịch hoán đổi bao giờ cũng bao gồm song song hai vế , mua vào và bán

ra. Trong đó việc mua vào và bán ra một đồng tiền nhất định được cam kết đồng

thời và cùng có giá trị vào ngày kí kết hợp đồng hoán đổi ..

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn