Đẩy Nhanh Tiến Độ Thực Hiện Chương Trình Mục Tiêu Quốc Gia Xây Dựng Nông Thôn Mới Trên Địa Bàn Thành Phố Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN TUÂN

ĐẨY NHANH TIẾN ĐỘ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH

MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÒA BÌNH

CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. NGUYỄN VĂN TUẤN

Hà Nội, 2022

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan:

Những kết quả nghiên cứu số liệu và kết quả được trình bày trong

luận văn là hoàn toàn trung thực, không vi phạm bất cứ điều gì trong luật

sở hữu trí tuệ và pháp luật Việt Nam. Nếu sai, tôi hoàn toàn chịu trách

nhiệm trước pháp luật.

Hòa Bình , ngày 01 tháng 8 năm 2022

Tác giả

Nguyễn Tuân

ii

LỜI CẢM ƠN

Sau thời gian học tập, nghiên cứu. Để hoàn thành luận văn này tôi xin

bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc tới:

Thầy giáo hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Văn Tuấn

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự góp ý quý báu của các Thầy, Cô Trường

Đại học Lâm nghiệp đã chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tận tình trong quá trình

tôi thực hiện và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn UBND thành phố Hòa Bình, các phòng, ban,

ngành, cấp uỷ chính quyền các xã trong thành phố Hòa Bình giúp đỡ tôi trong

quá trình thu thập số liệu, thông tin trong quá trình thực hiện luận văn trên địa

bàn thành phố.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ của Lãnh đạo, đồng nghiệp cơ quan và gia

đình, bạn bè đã luôn quan tâm, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong quá

trình thực hiện.

Do thời gian quá trình nghiên cứu có hạn, luận văn của tôi không tránh

khỏi thiếu sót và sơ xuất. Tôi rất mong nhân được sự đóng góp của các quý

thầy, cô giáo để luận văn của tôi được hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Hòa Bình , ngày 01 tháng 8 năm 2022

Tác giả

Nguyễn Tuân

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...........................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ...................................................................vii

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ .........................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ XÂY

DỰNG NÔNG THÔN MỚI .......................................................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận về xây dựng nông thôn mới............................................. 4

1.1.1. Một số khái niệm có liên quan ........................................................ 4

1.1.2. Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ........ 6

1.1.3. Nội dung công tác chỉ đạo, điều hành, triển khai thực hiện chương

trình MTQG XD NTM............................................................................. 11

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới tiến độ thực hiện chương trình MTQG

về XDNTM............................................................................................... 20

1.2. Cơ sở thực tiễn về xây dựng nông thôn mới........................................ 24

1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương ở Việt nam.......................... 24

1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho TP Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình................ 29

CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU................................................................................................................ 31

2.1. Đặc điểm cơ bản của thành phố Hòa Bình........................................... 31

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên......................................................................... 31

2.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội.......................................................... 34

2.1.3. Ảnh hưởng của các điều kiện cơ bản đến tiến độ XD NTM của địa

phương .................................................................................................... 42

iv

2.2. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 43

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ............................................ 43

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu....................................................... 44

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu ..................................................... 45

2.2.4. Các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong luận văn.............................. 45

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.................... 46

3.1. Thực trạng thực thi chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới tại

Thành phố Hòa Bình ................................................................................... 46

3.1.1. Nội dung chủ yếu của chương trình MTQG xây dựng nông thôn

mới tại Thành phố Hòa Bình................................................................... 46

3.1.2. Công tác tổ chức thực thi CT XD NTM thành phố ....................... 52

3.1.3. Kết quả thực hiện CT XD NTM của TP Hoà Bình ....................... 62

3.1.4. Thực trạng tiến độ XD NTM của thành phố Hòa Bình................. 67

3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện chương trình MTQG xây

dựng nông thôn mới tại thành phố Hòa Bình.............................................. 68

3.2.1. Chất lượng công tác tuyên truyền, vận động người dân .............. 68

3.2.2. Khả năng huy động các nguồn lực cho xây dựng NTM ............... 70

3.2.3. Năng lực công tác của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp............... 72

3.2.4. Sự tham gia của người dân vào chương trình XD NTM............... 74

3.3. Đánh giá chung về kết quả và tiến độ thực hiện chương trình MTQG

xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thành phố Hòa Bình........................ 76

3.3.1. Những thành công......................................................................... 76

3.3.2. Những tồn tại, hạn chế.................................................................. 79

3.3.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế................................................. 81

3.4. Giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình MTQG xây dựng

nông thôn mới trên địa bàn Thành phố Hòa Bình....................................... 82

3.4.1. Những căn cứ đề xuất ................................................................... 82

v

3.4.2. Giải pháp đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới của thành

phố Hòa Bình .......................................................................................... 85

KẾT LUẬN.................................................................................................... 97

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 99

PHỤ LỤC......................................................................................................... 1

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nghĩa tiếng việt

ANTT An ninh trật tự

ATTP An toàn thực phẩm

BCĐ Ban chỉ đạo

BQL Ban quản lý

NH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CQNN Cơ quan nhà nước

HCNN Hành chính nhà nước

HĐND Hội đồng nhân dân

HTX Hợp tác xã

KT-XH Kinh tế - Xã hội

MTTQ Mặt trận tổ quốc

MTQG Mục tiêu Quốc gia

NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

NTM Nông thôn mới

THCS Trung học cơ sở

UBND Ủy ban nhân dân

VPĐP Văn phòng điều phối

WTO Tổ chức Thương mại Thế giới

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Cơ cấu đất đai thành phố Hòa Bình năm 2021............................... 33

Bảng 2.2: Tình hình Dân số và Lao động theo đơn vị hành chính (năm 2021)....35

Bảng 2.3. Giá trị sản xuất và cơ cấu giá trị sản xuất TP Hòa Bình giai đoạn

2019 - 2021...................................................................................................... 41

Bảng 2.4. Số lượng điều tra phỏng vấn........................................................... 44

Bảng 3.1 Kế hoạch phát triển hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội trong xây

dựng nông thôn mới tại Thành phố Hòa Bình ................................................ 47

Bảng 3.2. Tình hình thực hiện các dự án giai đoạn 2019-2021...................... 49

Bảng 3.3.Tổng nguồn vốn thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới

giai đoạn 2019 - 2021...................................................................................... 51

Bảng 3.4. Tổng hợp công tác tuyên truyền vận động thực hiện CT MTQG về

XD NTM Thành phố Hòa Bình ...................................................................... 56

Bảng 3.5. Công tác tuyên truyền vận động thực hiện CT MTQG về XD NTM

Thành phố Hòa Bình ....................................................................................... 57

Bảng 3.6 Kết quả phát triển hệ thống hạ tầng kinh tế- xã hội trong xây dựng

nông thôn mới tại Thành phố Hòa Bình.......................................................... 65

Bảng 3.7. Bảng tổng hợp số xã đạt tiêu chí nông thôn mới theo nhóm tiêu chí

của thành phố Hòa Bình.................................................................................. 66

Bảng 3.8. Tiến độ thực hiện thực hiện 19 tiêu chí nông thôn mới của các xã

đến năm 2021 .................................................................................................. 68

Bảng 3.9. Đánh giá của cán bộ địa phương và người dân về công tác tuyên

truyền, vận động người dân trong xây dựng NTM (N=120) .......................... 70

Bảng 3.10: Tổng hợp kế hoạch và nguồn vốn thực hiện xây dựng NTM của

thành phố Hòa Bình đến năm 2020................................................................. 71

Bảng 3.11. Đánh giá của cán bộ địa phương và người dân về công tác huy

động vốn trong xây dựng NTM (N=120)........................................................ 72

viii

Bảng 3.12. Chất lượng đội ngũ cán bộ cấp huyện và cấp xã thực hiện công

tác xây dựng nông thôn mới của Thành phố Hòa Bình năm 2021 ................. 73

Bảng 3.13: Đánh giá CB,CC về mức độ đáp ứng công việc chuyên môn trong

xây dựng NTM................................................................................................ 74

Bảng 3.14. Mức độ tham gia, đóng góp của người dân và cộng đồng trong xây

dựng NTM....................................................................................................... 75

Bảng 3.15. Lý do không tham gia đóng góp xây dựng NTM......................... 76

Biểu 3.15. Phân tích SWOT cho XD NTM tại TP Hoà Bình......................... 84

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Nội dung của tổ chức thực thi chương trình mục tiêu quốc gia về

xây dựng nông thôn mới ................................................................................. 13

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết của đề tài

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (gọi tắt là

chương trình XD NTM) có mục tiêu là thúc đẩy để hình thành nông thôn mới

có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại, cơ cấu kinh tế và các

hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công

nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xã hội

nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh

thái được bảo vệ, an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần

của người dân ngày càng được nâng cao.

Thành phố Hòa Bình là trung tâm hành chính, chính trị của tỉnh Hòa

Bình. Thực hiện Nghị quyết số 830/NQ-UBTVQH14 ngày 17/12/2019 của

Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số

của huyện Kỳ Sơn vào thành phố Hòa Bình, sau khi nhập, thành phố Hòa

Bình có những thay đổi về địa giới hành chính. Hiện nay, thành phố Hoà Bình

có tổng diện tích tự nhiên 348,65 km2

, với dân số 137.116 người, gồm 19 đơn

vị hành chính (12 phường, 07 xã). Đảng bộ thành phố có 70 chi, đảng bộ trực

thuộc, với trên 11 nghìn đảng viên.

Qua hơn 10 năm thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia về xây

dựng nông thôn mới diện mạo các xã vùng nông thôn đã có sự đổi rõ nét, cơ

sở hạ tầng nông thôn trên địa bàn thành phố đã được đầu tư xây dựng, nhiều

dự án hỗ trợ phát triển sản xuất đã được triển khai thực hiện, trên địa bàn

thành phố đã dần hình thành các vùng sản xuất hàng hoá nông nghiệp tập

trung với những loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao, tỷ lệ hộ nghèo

của thành phố đã giảm mạnh, thu nhập bình quân đầu người tăng nhanh, đời

sống vật chất và tinh thần của người nông dân đã được cải thiện và nâng cao.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, vấn đề tổ chức thực hiện

Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM của Thành phố Hòa Bình vẫn

2

còn bộc lộ một số hạn chế như: Trình độ cán bộ, việc lập kế hoạch, chỉ đạo thực

hiện kế hoạch, lồng ghép các chương trình dự án ... Sau khi sáp nhập đơn vị

hành chính cấp huyện thì thành phố Hòa Bình còn 2 xã chưa đạt chuẩn nông

thôn mới, trong đó có 01 xã thuộc vùng đặc biệt khó khăn do đó ảnh hưởng đến

tiến độ thực hiện chương trình theo lộ trình, kế hoạch của thành phố.

Vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài “Đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương

trình mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thành phố

Hòa Bình - tỉnh Hòa Bình” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu tổng quát

Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng kết quả, tiến độ thực hiện và các yếu

tố ảnh hưởng tới tiến độ thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây

dựng nông thôn mới tại thành phố Hòa Bình, luận văn đề xuất giải pháp đẩy

nhanh tiến độ xây dựng nông thôn thôn mới trên địa bàn các xã thuộc thành

phố trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về thực hiện chương

trình MTQG xây dựng nông thôn mới.

- Đánh giá thực trạng, kết quả và tiến độ thực hiện chương trình MTQG

xây dựng nông thôn mới tại thành phố Hòa Bình

- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới tiến độ thực hiện chương trình

MTQG xây dựng nông thôn mới tại thành phố Hòa Bình

- Đề xuất giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình MTQG

xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thành phố trong thời gian tới.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu của luận văn là thực trạng và tiến độ thực hiện

chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới thôn mới tại TP Hòa Bình.