Đẩy mạnh công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN TRUNG THÀNH

ĐẨY MẠNH CÔNG TÁC ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO

ĐỘNG NÔNG THÔN Ở HUYỆN BÁT XÁT - TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp

THÁI NGUYÊN - 2016

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN TRUNG THÀNH

ĐẨY MẠNH CÔNG TÁC ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO

ĐỘNG NÔNG THÔN Ở HUYỆN BÁT XÁT - TỈNH LÀO CAI

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Lƣu Thái Bình

THÁI NGUYÊN - 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

“Đẩy mạ ạ ở huyện Bát Xát

- Lào Cai” là trung thực, là kết quả nghiên cứu của riêng tôi.

Các t i liệu, số liệu sử dụng trong luận văn do UBND huyện Bát Xát và

các phòng, ban liên quan cung cấp, và ngoài ra là các số liệu do cá nhân tôi

thu thập khảo sát từ đồng nghiệp và khách hàng của ngân hàng, c c kết quả

n i n cứu c li n quan đến đ t i đ đƣ c côn ố C c tr c d n tron luận

văn đ u đ đƣ c c r n uồn ốc.

Ngày 20 tháng10 năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Trung Thành

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đ tài: “Đẩy mạ ạ

thôn ở huyện Bát Xát - Lào Cai”, tôi đ n ận đƣ c sự

ƣớng d n, iúp đỡ, động viên của nhi u cá nhân và tập thể. Tôi xin đƣ c bày

tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đ tạo đi u kiện

iúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Gi m iệu N trƣờng, Phòng Quản lý

Đ o tạo Sau Đại học, các khoa, phòng của Trƣờn Đại ọc in tế và Quản

trị Kinh doanh - Đại học T i N uy n đ tạo đi u kiện iúp đỡ tôi v mọi mặt

trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự iúp đỡ tận tình của i o vi n ƣớng d n

TS. Lƣu Thái Bình, các nhà khoa học, các thầy, cô i o tron Trƣờn Đại

ọc in tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên.

Trong quá trình thực hiện đ t i, tôi còn đƣ c sự iúp đỡ và cộng tác

của c c đồng chí tại địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn l n đạo

UBND huyện B t X t, l n đạo các Phòng, Ban liên quan, cùng các anh/chị

đồng nghiệp.

Tôi xin cảm ơn sự độn vi n, iúp đỡ của bạn è v ia đìn đ iúp

tôi thực hiện luận văn n y

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự iúp đỡ quý u đ

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 10 năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Trung Thành

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.........................................................................viii

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... ix

DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................. x

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Sự cần thiết của đ tài nghiên cứu ................................................................ 1

2 Mục ti u n i n cứu...................................................................................... 2

2.1. Mục tiêu chung........................................................................................... 2

2.2. Mục tiêu cụ thể........................................................................................... 2

3 Đối tƣ n v p ạm vi n i n cứu................................................................. 3

3.1 Đối tƣ n n i n cứu................................................................................. 3

3.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 3

3.2.1. V không gian nghiên cứu ...................................................................... 3

3.2.2. V thời gian nghiên cứu.......................................................................... 3

4 N n đ n p của uận văn ..................................................................... 3

5. Nội dung và kết cấu của luận văn ................................................................. 4

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ

CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN................................................................. 5

1 1 Cơ sở lý luận .............................................................................................. 5

1 1 1 i niệm, đặc điểm đ o tạo n c o lao độn nôn t ôn................... 5

1.1.1.1. Khái niệm đ o tạo n c o lao độn v lao động nông thôn............. 5

1 1 1 2 Đặc điểm đ o tạo n c o lao độn v lao động nông thôn .............. 8

1 1 2 Vai trò của côn t c đ o tạo n c o lao độn nôn t ôn đối với phát

triển kinh tế xã hội........................................................................................... 10

iv

1.1.2.1. Sự cần thiết phải đ o tạo ngh c o lao động nông thôn .................... 10

1.1.2.2. Nh ng vai trò của côn t c đ o tạo ngh c o lao động nông thôn.... 11

1.1.3. Nội dun côn t c đ o tạo ngh c o lao động nông thôn..................... 13

1.1.3.1. Dự báo nhu cầu sử dụn lao động...................................................... 13

1 1 3 2 X c định nhu cầu đ o tạo................................................................... 15

1 1 3 3 X c định các hình thức đ o tạo.......................................................... 15

1 1 4 C c n ân tố t c độn đến oạt độn đ o tạo n c o lao động

nông thôn ........................................................................................................ 17

1.1.4.1. Các nhân tố bên trong ........................................................................ 17

1.1.4.2. Các nhân tố bên ngoài........................................................................ 20

1 2 Cơ sở t ực ti n ......................................................................................... 23

1.2.1. Kinh nghiệm quốc tế ............................................................................. 23

1.2.1.1. Kinh nghiệm Hàn Quốc ..................................................................... 23

1.2.1.2. Kinh nghiệm của Trung Quốc............................................................ 26

1 2 2 in n iệm của một số địa p ƣơn ở Việt nam ................................. 28

1 2 2 1 in n iệm đ o tạo ngh của t nh Bắc Kạn .................................... 28

1 2 2 2 in n iệm đ o tạo ngh của t nh Bến Tre ..................................... 30

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................ 32

2 1 Câu ỏ đặt ra m đ t i cần iải quyết.................................................... 32

2 2 P ƣơn p p n i n cứu.......................................................................... 32

2 2 1 P ƣơn p p t u t ập thông tin thứ cấp ............................................... 32

2 2 2 P ƣơn p p t u t ập t ôn tin sơ cấp................................................. 32

2.2.2.1. Chọn điểm nghiên cứu ....................................................................... 32

2 2 2 2 P ƣơn p p p ỏng vấn..................................................................... 33

2 2 3 P ƣơn p p tổng h p thông tin........................................................... 34

2 2 4 P ƣơn p p p ân t c t ôn tin .......................................................... 34

2 3 ệ t ốn c c c i ti u n i n cứu............................................................. 34

2.3.1. Ch tiêu v Đ v việc làm của ĐNT................................................. 34

v

2.3.2. Ch tiêu dự báo tổn cun Đ (lực lƣ n Đ)..................................... 35

2.3.3. Ch tiêu học ngh của ĐNT................................................................ 37

2.3.4. Ch tiêu dự báo cun Đ qua đ o tạo ngh .......................................... 37

2.3.5. Ch tiêu v Đ của cơ sở SX, KD, dịch vụ........................................... 38

2.3.6. Ch tiêu dự báo cầu Đ c un .............................................................. 38

2.3.7. Ch tiêu dự báo nhu cầu v Đ qua đ o tạo ngh ................................. 39

2 3 7 1 P ƣơn p p tỷ trọng......................................................................... 39

2 3 7 2 P ƣơn p p tổng h p từ nhu cầu Đ qua đ o tạo ngh tại các doanh

nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh .................................................................. 40

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG

NÔNG THÔN TẠI HUYỆN BÁT XÁT, TỈNH LÀO CAI GIAI ĐOẠN

2013 - 2015...................................................................................................... 41

3 1 i qu t c un v đặc điểm địa điểm n n i n cứu .......................... 41

3 1 1 Đặc điểm tự n i n, kin tế, x ội của uyện Bát Xát ......................... 41

3 1 1 1 Đặc điểm tự n i n .............................................................................. 41

3 1 1 2 Đặc điểm kin tế - x ội................................................................... 43

3 1 2 Đặc điểm lao độn nôn t ôn tại uyện Bát Xát.................................. 46

3 1 2 1 V quy mô lao độn ........................................................................... 46

3 1 2 2 V trìn độ lao độn ........................................................................... 47

3 1 2 3 V p ân ổ lao độn t eo n n ........................................................ 48

3 2 T ực trạn đ o tạo n c o lao độn nôn t ôn tại uyện Bát Xát, t nh

Lào Cai ............................................................................................................ 49

3.2.1. Dự báo nhu cầu sử dụn lao động nông thôn ....................................... 49

3 2 2 X c định nhu cầu đ o tạo...................................................................... 51

3 2 2 1 Cơ cấu đ o tạo theo ngành ngh tại huyện B t X t qua c c năm...... 51

3 2 2 2 Cơ cấu đ o tạo t eo địa p ƣơn tại huyện Bát Xát ........................... 54

3 2 3 X c định các hình thức đ o tạo............................................................. 55

3.2.3.1. Lựa chọn p ƣơn p p v cơ sở đ o tạo ........................................... 55

vi

3 2 3 2 X c định hình thức v c ƣơn trìn đ o tạo ngh ............................. 58

3 2 3 3 Cơ cấu lao động phân theo hình thức đ o tạo ngh ........................... 61

3 2 4 X c định kết quả từ côn t c đ o tạo ngh c o n ƣời lao động........... 62

3 2 4 1 Đ n i c ất lƣ n côn t c đ o tạo ngh ....................................... 62

3.2.4.2. Việc làm của lao động nông thôn huyện B t X t sau đ o tạo ngh .. 71

3.2.5. Nh ng yếu tố ản ƣởn đến chất lƣ n đ o tạo ngh c o lao động

nông thôn của huyện Bát Xát.......................................................................... 72

3.2.5.1. Các chính sách của N nƣớc và chính quy n địa p ƣơn ............... 73

3.2.5.2. Trìn độ của đội n ũ c n ộ giáo viên, cán bộ quản lý dạy ngh ..... 74

3 2 5 3 Cơ sở vật chất, trang thiết bị đ o tạo ngh ......................................... 75

3.2.5.4. N ân s c d n c o đ o tạo ngh ...................................................... 77

3.2.5.5. Yếu tố n ƣời lao động nông thôn huyện Bát Xát .............................. 77

3 3 Đ n i c un v công tác tào tạo ngh tại huyện Bát Xát ................... 77

3.3.1. Kết quả đạt đƣ c của côn t c đ o tạo ngh ......................................... 77

3.2.2. Nh ng vấn đ còn tồn tại và nguyên nhân của tồn tại.......................... 79

CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ĐÀO

TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI HUYỆN BÁT XÁT,

TỈNH LÀO CAI GIAI ĐOẠN 2017-2020 ................................................... 82

4 1 P ƣơn ƣớng phát triển kinh tế-xã hội của huyện B t X t iai đoạn

2017-2020........................................................................................................ 82

4 1 1 P ƣơn ƣớng phát triển kinh tế-xã hội của huyện B t X t iai đoạn

2017-2020, tầm nhìn 2030 .............................................................................. 82

4.1.1.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................. 82

4 1 1 2 P ƣơn ƣớng phát triển.................................................................... 82

4.1.2. Dự báo nhu cầu lao động và nhu cầu lao độn đ o tạo ngh iai đạo

2017-2020........................................................................................................ 83

4 2 Địn ƣớn v mục ti u p t triển đ o tạo n c o lao độn nôn t ôn

tại uyện B t X t iai đoạn 2017-2020, tầm n ìn đến 2030 .......................... 83

vii

4.3. Một số giải p p đẩy mạn ĐTN c o ĐNT tại huyện Bát Xát trong giai

đoạn 2017-2020............................................................................................... 84

4.3.1. Cần có qui hoạch và kế hoạch dài hạn c o côn t c dạy n c o lao

độn nôn t ôn ở huyện Bát Xát .................................................................... 84

4.3.2. Hoàn thiện côn t c x c định nhu cầu đ o tạo ngh c o lao động

nông thôn......................................................................................................... 85

4.3.3. Hoàn thiện các nội dung của đ o tạo ngh c o lao động nông thôn .... 87

4.3.4. Hỗ tr lao động nông thôn học ngh ..................................................... 90

4 3 5 Tăn cƣờn cơ sở vật c ất-kỹ thuật, tran t iết ị dạy ngh c o c c cơ

sở dạy n côn lập....................................................................................... 91

4 3 6 P t triển đội n ũ i o vi n dạy ngh cả v số lƣ ng và chất lƣ ng ... 93

4.3.7. Áp dụng một số mô ìn đ o tạo ngh ................................................. 94

4 3 8 Đ o tạo ngh gắn với giải quyết việc l m c o n ƣời lao động ............ 98

4.4. Kiến nghị................................................................................................ 100

4 4 1 Đ xuất với các Bộ, N n Trun ƣơn ............................................. 100

4 4 2 Đ xuất với T nh ủy, ĐND, UBND t nh .......................................... 100

4 4 3 Đối với c c cơ sở đ o tạo ngh ........................................................... 102

KẾT LUẬN.................................................................................................. 103

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 105

PHỤ LỤC

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CMKT Chuyên môn kỹ thuật

DN Doanh nghiệp

KT-XH Kinh tế xã hội

KHKT Khoa học kỹ thuật

ĐNT ao động nông thôn

UBND Ủy ban nhân dân

ĐTN Đ o tạo ngh

HTX H p tác xã

Đ ao động

Đ Lực lƣ n lao động

ĐTBX ao độn t ƣơn in x ội

TTDN Trung tâm dạy ngh

TNHH Trách nhiệm h u hạn

DNTN Doanh nghiệp tƣ n ân

NN Nông nghiệp

NT Nông thôn

XD Xây dựng

QĐ Quyết định

KH&CN Khoa học và công nghệ

SL Số lƣ ng

XK Xuất khẩu

TT Thị trấn

KTX Ký túc xá

TTDN Trung tâm dạy ngh

DVVL Dịch vụ việc làm

GDTX Giáo dục t ƣờng xuyên

GTVL Giới thiệu việc làm

KTTH Kỹ thuật tổng h p

HPN Hội phụ n

HNDN ƣớng nghiệp dạy ngh

GCTC Gia cầm tiêu chuẩn

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Kết quả hoạt độn đ o tạo trong phong trào Saemaul Udong ...............25

Bản 3 1: Quy mô lao động nông thôn huyện B t X t iai đoạn 2013-2015........47

Bản 3 2: Trìn độ học vấn và CMKT của ĐNT B t X t năm 2015 ..................48

Bảng 3.3: Phân bổ lao động nông thôn theo ngành kinh tế iai đoạn.....................49

Bảng 3.4: Dự báo nhu cầu sử dụn lao động nông thôn huyện Bát Xát theo ngành

kinh tế...........................................................................................................50

Bảng 3.5: Nhu cầu đ o tạo ngh c o lao động nông thôn huyện Bát Xát qua các

năm 2013, 2014, 2015................................................................................52

Bản 3 6: Cơ cấu đ o tạo t eo địa p ƣơn tại huyện B t X t năm 2015...............54

Bản 3 7: Tìn ìn đ o tạo giáo viên dạy ngh tại các trung tâm dạy ngh huyện

B t X t iai đoạn 2013-2015.....................................................................56

Bảng 3.8: Các hình thức đ o tạo ngh c o lao động nông thôn huyện Bát Xát

(2013 - 2015)...............................................................................................58

Bản 3 9: Cơ cấu lao động phân theo hình thức đ o tạo ngh

iai đoạn 2013-2015 ........................................................................ 61

Bảng 3.10: Kết quả đi u tra cán bộ, giáo viên v côn t c đ o tạo ngh tr n địa

bàn huyện năm 2015...................................................................................63

Bản 3 11: Đ n i c un của n ƣời lao động v chất lƣ n đ o tạo ngh ........66

Bản 3 12: Đ n i của n ƣời lao động v hình thức và nội dun c ƣơn trìn

đ o tạo..........................................................................................................67

Bản 3 13: Đ n i của n ƣời lao động v việc tham gia học ngh .....................68

Bản 3 14: Đánh giá của c c cơ sở sản xuất kinh doanh có sử dụn lao động nông

t ôn tr n địa bàn huyện Bát Xát................................................................69

Bảng 3.15: Tình hình việc l m sau đ o tạo của ĐNT iai đoạn 2013-2015........72

Bản 3 16: Cơ sở vật chất, trang thiết bị tại trung tâm dạy ngh huyện Bát Xát

năm 2015 .....................................................................................................76

x

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Biểu đồ quy mô dân số huyện B t X t iai đoạn 2013-2015 ......... 46

Hình 3.2: Biểu đồ dự o lao động theo ngành kinh tế huyện Bát Xát

năm 2015 .......................................................................................... 50

ìn 3 3: Đ n i tay n của n ƣời lao động tại 5 cơ sở đ o tạo ngh

huyện B t X t sau c c k a đ o tạo................................................. 64