Dạy học một số nội dung về quan hệ vuông góc trong không gian ở Hình học 11 THPT theo hình thức mô đun với sự trợ giúp của CNTT

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

-------------------------

NÔNG VĂN ĐÀM

DẠY HỌC MỘT SỐ NỘI DUNG

VỀ QUAN HỆ VUÔNG GÓC TRONG KHÔNG GIAN

Ở HÌNH HỌC 11 THPT THEO HÌNH THỨC MÔ ĐUN VỚI

SỰ TRỢ GIÚP CỦA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN- 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

-------------------------

NÔNG VĂN ĐÀM

DẠY HỌC MỘT SỐ NỘI DUNG

VỀ QUAN HỆ VUÔNG GÓC TRONG KHÔNG GIAN

Ở HÌNH HỌC 11 THPT THEO HÌNH THỨC MÔ ĐUN VỚI

SỰ TRỢ GIÚP CỦA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Chuyên ngành: LL&PP GIẢNG DẠY TOÁN

Mã số: 60.14.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS: VŨ THỊ THÁI

THÁI NGUYÊN- 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN !

Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Vũ Thị Thái, ngƣời đã tận

tình hƣớng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện đề tài.

Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong tổ PP giảng dạy Toán -

trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Quốc gia Hà Nội, các thầy cô giáo trong

khoa Toán trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên trong suốt quá

trình học tập và nghiên cứu.

Em xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, phòng Đào tạo và Nghiên cứu

khoa học trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo mọi điều

kiện thuận lợi để em hoàn thành luận văn.

Em xin chân thành cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bắc Giang, Ban

giám hiệu trƣờng THPT Mỏ Trạng đã quan tâm và tạo mọi điều kiện thuận lợi

cho em thực hiện đúng kế hoạch học tập và nghiên cứu của mình. Đặc biệt,

các đồng nghiệp ở tổ Toán-Lí trƣờng THPT Mỏ Trạng đã tạo điều kiện thuận

lợi nhất để em yên tâm học tập và nghiên cứu.

Xin chân thành cảm ơn các thành viên trong lớp cao học Toán khoá 16 và

các bạn là đồng nghiệp xa gần về sự động viên, kích lệ cũng nhƣ trao đổi về

chuyên môn trong suốt quá trình tôi nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2010

Nông Văn Đàm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ĐHSP Đại học sƣ phạm

CNTT Công nghệ thông tin

GV Giáo viên

HH 11 Hình học lớp 11

HS Học sinh

mp Mặt phẳng

Nxb Nhà xuất bản

PP Phƣơng pháp

SGK Sách giáo khoa

THPT Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Trang

PHẦN MỞ ĐẦU.......................................................................................................1

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN.................................................................................4

1.1. Tâm lí lứa tuổi HS trung học phổ thông.................................................4

1.2. Một số chủ chƣơng đổi mới PP dạy học.................................................5

1.3. Biên soạn tài liệu và dạy học theo hình thức mô đun ............................7

1.3.1. Khái niệm mô đun dạy học .............................................................7

1.3.2. Các đặc trƣng của mô đun dạy học .................................................8

1.3.3. Chức năng của mô đun dạy học ......................................................8

1.3.4. Cấu trúc của mô đun dạy học ........................................................ 10

1.3.5. Dạy học theo mô đun.................................................................... 12

1.4. Ứng dụng CNTT trong dạy học ........................................................... 13

1.4.1. Tổng quan về ứng dụng CNTT trong dạy học ............................... 13

1.4.2. Một số phần mềm sử dụng trong thiết kế bài giảng....................... 18

CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG MỘT SỐ BÀI GIẢNG VỀ QUAN HỆ VUÔNG

GÓC TRONG KHÔNG GIAN Ở HÌNH HỌC 11- THPT THEO HÌNH THỨC MÔ

ĐUN VỚI SỰ TRỢ GIÚP CỦA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN ................................23

2.1. Một số đặc điểm của việc dạy hình học không gian ............................. 23

2.2. Một số đặc điểm khác:......................................................................... 24

2.3. Xây dựng một số bài giảng về quan hệ vuông góc trong không gian

ở hình học 11- THPT theo hình thức mô đun với sự trợ giúp của CNTT. ... 25

CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM.............................................................73

3.1. Mục đích thực nghiệm......................................................................... 73

3.2. Nội dung thực nghiệm ......................................................................... 73

3.3. Tổ chức thực nghiệm........................................................................... 73

3.4. Hình thức thực nghiệm: ...................................................................... 73

3.5. Tiến hành thực nghiệm, xử lí và đánh giá kết quả thực nghiệm ........... 73

KẾT LUẬN CHUNG CỦA LUẬN VĂN................................................................78

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................80

PHỤ LỤC................................................................................................................83

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Toàn xã hội đang hết sức quan tâm đến những đổi mới của giáo dục và

đào tạo, xem đây nhƣ một cuộc cải cách giáo dục. Trong công cuộc đổi mới

đó Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xác định cần tiến hành theo 3 hƣớng: Đổi mới

chƣơng trình sách giáo khoa; đổi mới phƣơng pháp(PP) dạy học và đổi mới

việc kiểm tra, đánh giá HS, trong đó việc đổi mới PP dạy học đƣợc đặc biệt

chú ý. Luật giáo dục 2005 quy định “PP giáo dục phổ thông phải phát huy

tính tích cực, tự giác, chủ động, tƣ duy sáng tạo của HS; phù hợp với đặc

điểm của từng lớp học, môn học, bồi dƣỡng PP tự học; khả năng làm việc

theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến

tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho HS”. ([17]Chƣơng II, mục 2,

điều 28 ).

Trong xã hội hiện đại, công nghệ thông tin (CNTT) có vai trò quan

trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển các lĩnh vực xã hội (trong đó có giáo

dục). Đặc biệt, trong đổi mới PP dạy học nói chung và PP dạy học toán nói

riêng, CNTT với khả năng đồ hoạ sinh động, cơ hoạt, cho phép minh hoạ, mô

tả trực quan sinh động các yếu tố toán học, giúp HS (HS) tiếp thu những tính

chất trừu tƣợng của các đối tƣợng toán học, các chủ đề khó trong chƣơng

trình toán. Với những phần mềm công cụ nhƣ power Point, Sketpat, cabri,

Violet,... chúng ta có thể thiết kế những phiên trình chiếu (những bài giảng có

ứng dụng CNTT) hết sức sinh động và hiệu quả, thiết thực góp phần nâng cao

chất lƣợng dạy và học.

Dạy học theo hình thức mô đun đã có ở nƣớc ta từ những năm đầu của

thế kỉ 21. Nó đã góp phần tích cực vào việc thực hiện các chủ trƣơng đổi mới

của ngành giáo dục. Chƣơng trình sách giáo khoa Toán 11 mới nói chung và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

chƣơng “Vectơ trong không gian. Quan hệ vuông góc trong không gian”

trong Hình học 11 nói riêng có rất nhiều yếu tố thuận lợi cho việc thiết kế bài

giảng theo hình thức mô đun nhằm tích cực hoá hoạt động học tập của HS.

Hiện nay, ở trƣờng phổ thông chƣa có nhiều tác giả nghiên cứu việc ứng

dụng CNTT trong dạy học theo hình thức mô đun.

Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài

nghiên cứu:

“ Dạy học một số nội dung về quan hệ vuông góc trong không gian ở

Hình học 11 THPT theo hình thức mô đun với sự trợ giúp của CNTT”.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, xây dựng và thực nghiệm một

số bài giảng về quan hệ vuông góc trong không gian trong chƣơng trình Hình

học 11 trung học phổ thông(THPT) theo hình thức mô đun với sự trợ giúp của

CNTT nhằm nâng cao chất lƣợng dạy và học ở phổ thông.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

+ Nghiên cứu lí luận về biên soạn tài liệu và dạy học theo mô đun, khai

thác một số phần mềm công cụ, phần mềm dạy học.

+ Tiến hành biên soạn một số bài giảng về quan hệ vuông góc trong

không gian theo hình thức mô đun với sự trợ giúp của CNTT.

+ Thực nghiệm sƣ phạm.

3. Đối tƣợng nghiên cứu

+ Nghiên cứu cơ sở lí luận biên soạn tài liệu và dạy học theo môđun, một

số phần mềm công cụ giúp thiết kế trình chiếu, vẽ hình học không gian và trắc

nghiệm khách quan.

+ Nội dung quan hệ vuông góc trong không gian, Hình học 11 THPT.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

4. Phƣơng pháp nghiên cứu

+ PP nghiên cứu lí luận: Đọc, phân tích, tổng hợp, hệ thống các tài liệu, lí

luận về mô đun, một số phần mềm vẽ hình không gian.

+ PP thực nghiệm sƣ phạm: Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm và sử dụng

thống kê toán học để đánh giá kết quả thực nghiệm.

5. Giả thuyết khoa học

Nếu tổ chức dạy học nội dung quan hệ vuông góc trong không gian,

Hình học 11 THPT theo hình thức mô đun với sự trợ giúp của CNTT một

cách hợp lý thì có thể tích cực hóa đƣợc hoạt động học tập của HS và góp

phần nâng cao chất lƣợng dạy học.

6. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục luận văn gồm

3 chƣơng:

Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn

Chƣơng 2: Xây dựng một số bài giảng về quan hệ vuông góc trong không

gian ở hình học 11- THPT theo hình thức mô đun với sự trợ giúp của CNTT

Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÍ LUẬN

1.1. Tâm lí lứa tuổi HS trung học phổ thông

HS THPT là những HS đang ở lứa tuổi thanh niên. Ngƣời ta định nghĩa

“Tuổi thanh niên là giai đoạn phát triển bắt đầu từ lúc dậy thì và kết thúc khi

bƣớc vào tuổi ngƣời lớn”, khoảng từ 14, 15 tuổi đến 25 tuổi (Tâm lí học lứa

tuổi,[10] tr.65). Tuổi thanh niên là thời kì đạt đƣợc sự trƣởng thành về mặt thể

lực, sự phát triển của hệ thần kinh có những thay đổi quan trọng do cấu trúc

bên trong của não phức tạp và các chức năng của não phát triển, số lƣợng dây

thần kinh liên hợp tăng lên, liên kết các phần khác nhau của vỏ não lại. Điều

đó tạo tiền đề cần thiết cho sự phức tạp hoá hoạt động phân tích, tổng hợp,...

của vỏ bán cầu não trong quá trình học tập.

Do những đặc điểm về sự phát triển của cơ thể nên ở lứa tuổi này cũng

có những thay đổi về hoạt động học tập và sự phát triển của trí tuệ.

 Đặc điểm hoạt động học tập

+ Nội dung và tính chất của hoạt động học tập ở thanh niên HS khác rất

nhiều so với hoạt động học tập của thiếu niên. Sự khác nhau không chỉ ở nội

dung học tập ngày một sâu hơn, mà ở chỗ hoạt động học tập đòi hỏi tính năng

động và tính độc lập ở mức độ cao hơn và cần phát triển tƣ duy lí luận.

+ Thái độ có ý thức của các em đối với học tập ngày càng phát triển.

+ Thái độ học tập của các em đã có sự lựa chọn, thƣờng gắn liền với

khuynh hƣớng nghề nghiệp. Hứng thú nhận thức của các em mang tính rộng

rãi, sâu và bền vững hơn.

+ Thái độ học tập đƣợc thúc đẩy bởi động cơ thực tiễn, động cơ nhận

thức, ý nghĩa xã hội,...

+ Tuy nhiên cũng có hạn chế là các em rất tích cực với một số môn học

nhƣng lại sao nhãng với những môn học khác. Chính vì vậy giáo viên(GV)

cần làm cho các em hiểu đƣợc ý nghĩa và chức năng của giáo dục phổ thông

đối với mỗi một giáo dục chuyên ngành.