Đánh giá phương pháp giảng dạy hệ đại học chính quy của giảng viên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ THANH BÌNH

ĐÁNH GIÁ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY

HỆ ĐẠI HỌC CHÍNH QUY CỦA GIẢNG VIÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Hà Nội - 2011

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ THANH BÌNH

ĐÁNH GIÁ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY

HỆ ĐẠI HỌC CHÍNH QUY CỦA GIẢNG VIÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Đo lường và đánh giá trong giáo dục

Mã số: Chuyên ngành đào tạo thí điểm

LUẬN VĂN THẠC SỸ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. LÊ NGỌC HÙNG

Hà Nội - 2011

3

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ 6

DANH MỤC BẢNG...................................................................................... 7

DANH MỤC BIỂU........................................................................................ 8

PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................ 9

PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................ 9

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI........................................................................... 9

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU................................................................. 11

III. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU ................................................................. 11

IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 11

V. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU............ 11

VI. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU............................... 12

VII. PHẠM VI KHẢO SÁT...................................................................... 12

VIII. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN .......................................................... 12

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ...................................................................... 13

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu............................................................. 13

1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới........................................ 13

1.1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam......................................... 23

1.2. Các khái niệm..................................................................................... 29

1.2.1. Đánh giá....................................................................................... 29

1.2.2. Giảng dạy..................................................................................... 30

1.2.3. Chất lượng.................................................................................... 30

1.2.4. Chất lượng trong giáo dục đại học................................................ 31

1.3. Các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy ..................... 38

1.4. Tiêu chí đánh giá phương pháp giảng dạy .......................................... 38

1.5. Các phương pháp và cách tiếp cận trong đánh giá phương pháp giảng

dạy của giảng viên..................................................................................... 47

1.6. Công cụ đánh giá chất lượng giảng dạy.............................................. 55

4

Chương 2: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................... 59

2.1. Giới thiệu về trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên....................... 59

2.2. Những tồn tại và kế hoạch hành động................................................. 60

2.2.1. Các tiêu chí đánh giá phương pháp giảng dạy............................... 62

2.2.2. Các phương pháp và cách tiếp cận đánh giá ................................. 67

2.2.3. Các công cụ đánh giá và kết quả đánh giá phương pháp giảng dạy

tại ĐHNLTN.......................................................................................... 67

2.2.3.1. Phiếu đánh giá và kết quả đánh giá phương pháp giảng dạy

môn học bằng ý kiến sinh viên.......................................................... 67

2.2.3.2. Phiếu đánh giá và kết quả đánh giá phương pháp giảng dạy

khóa học bằng ý kiến giảng viên và cán bộ quản lý .......................... 71

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................................... 74

3.1. Kết quả đánh giá phương pháp giảng dạy môn học bằng ý kiến sinh

viên ........................................................................................................... 74

3.2. Kết quả đánh giá phương pháp giảng dạy môn học theo đánh giá của

giảng viên và cán bộ quản lý ..................................................................... 82

Chương 4: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG

CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY TẠI ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI

NGUYÊN..................................................................................................... 88

4.1. Kết luận................................................................................................. 88

4.2. Khuyến nghị....................................................................................... 89

4.2.1. Định kì tiến hành tự đánh giá toàn bộ các hoạt động của nhà trường

và của từng chuyên ngành đào tạo.......................................................... 89

4.2.2. Xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng các phương pháp giảng dạy

của ĐHNLTN tới cấp khoa, bộ môn....................................................... 90

4.2.3. Nhà trường cần khuyến khích giảng viên nghiên cứu khoa học để

góp phần nâng cao phương pháp giảng dạy............................................ 91

4.2.4. Kết hợp hài hoà giữa phương pháp giảng dạy hiện đại và phương

pháp giảng dạy truyền thống .................................................................. 91

4.2.5. Đổi mới phương pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên ...... 92

4.2.6. Bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ..................... 92

5

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 95

PHỤ LỤC .................................................................................................... 99

6

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nội dung

ĐHNL : Đại học Nông Lâm

ĐHNLTN : Đại học Nông Lâm Thái Nguyên

ĐG : Đánh giá

SV : Sinh viên

ĐTB : Điểm trung bình

GV : Giảng viên

PPGD : Phương pháp giảng dạy

SD : Độ lệch chuẩn

TN : Thái Nguyên

TB : Trung bình

7

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Các tiêu chí và chỉ số đánh giá phương pháp giảng dạy môn học . 63

Bảng 2.2. Các tiêu chí và chỉ số đánh giá chất lượng giảng dạy khóa học .... 64

Bảng 3.1. Phân tích phương sai kết quả đánh giá phương pháp giảng dạy môn

học theo khoa ....................................................................................... 79

Bảng 3.2. Mức độ hài lòng của SV về phương pháp giảng dạy của 8 khoa.. 79

(xếp theo thứ tự giảm dần của giá trị trung bình cộng của mỗi môn)............ 79

Bảng 3.3. Phân tích phương sai kết quả đánh giá phương pháp giảng dạy môn

học theo môn........................................................................................ 80

Bảng 3.4. Mức độ hài lòng của SV về phương pháp giảng dạy theo 12 môn

học (xếp theo thứ tự giảm dần của giá trị trung bình cộng của mỗi môn)

............................................................................................................. 81

8

DANH MỤC BIỂU

Biểu 3.1. Thống kê tần suất trả lời của SV ................................................... 74

Biểu 3.2. Các thông tin thống kê về dữ liệu đang được xử lý........................ 75

Biểu 3.3. Mức độ hài lòng của sinh viên về chất lượng giảng dạy môn học sau

khi bảng hỏi đã được sửa chữa. ............................................................ 76

Biểu 3.4. Sự phù hợp của các câu hỏi trong khoảng đồng bộ cho phép (sau khi

bảng hỏi đã được sửa chữa).................................................................. 77

Biểu 3.5. Các chỉ số tóm tắt về đại lượng đo mức độ hài lòng của SV đối với

chất lượng giảng dạy môn học.............................................................. 77

Biểu 3.6. Thống kê tần suất trả lời của GV và cán bộ quản lý ...................... 82

Biểu 3.7. Phân tích kết quả khảo sát bằng mô hình Rasch ............................ 83

Biểu 3.8. Mức độ hài lòng của giảng viên và cán bộ quản lý về chất lượng

giảng dạy khoá học (sau khi đã sửa bộ phiếu hỏi).............................. 85

Biểu 3.9. Mức độ phù hợp của các câu hỏi trong khoảng đồng bộ cho phép

(sau khi đã sửa bộ phiếu hỏi)................................................................ 86

9

PHẦN MỞ ĐẦU

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Trong xu thế toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế hiện nay, chất lượng

nguồn nhân lực là lợi thế cạnh tranh chủ yếu đảm bảo sự phát triển bền vững

của mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách

hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, là điều kiện để tạo ra và phát huy lợi thế

cạnh tranh quốc tế về nguồn lực con người, vì vậy nhu cầu cấp thiết của giáo

dục nước ta là phải không ngừng nâng cao chất lượng, đặc biệt là giáo dục

đại học, cao đẳng bởi đó chính là nơi tạo ra nguồn nhân lực có tri thức để xây

dựng và phát triển đất nước. Để hoà mình với xu thế phát triển của thế giới,

giáo dục học đại học tại Việt Nam đang có những bước chuyển mình quan

trọng trong đó có việc đánh giá chất lượng đào tạo trong các trường đại học,

đây là mối quan tâm không chỉ của ngành giáo dục mà là của toàn xã hội. Có

nhiều hình thức đánh giá phương pháp giảng dạy của giảng viên như: Tự

đánh giá của giảng viên, đánh giá thông qua ý kiến của đồng nghiệp, lãnh

đạo, qua hồ sơ giảng dạy, kết quả học tập của sinh viên …. và đánh giá thông

qua ý kiến của sinh viên.

Trong đánh giá phương pháp giảng dạy, hình thức sinh viên đánh giá

có ý nghĩa quan trọng vì sinh viên vừa là trung tâm, vừa là đối tượng, vừa là

sản phẩm của quá trình đào tạo, vừa là người hưởng thụ chính. Do đó, sự

đánh giá chất lượng theo quan điểm của sinh viên chính là một trong những

thước đo chất lượng đào tạo. Trong bối cảnh giáo dục đại học có những cải

cách, thay đổi và chuyển biến hiện nay, thông qua đánh giá phương pháp

giảng dạy của giảng viên tại các trường đại học, Nhà trường cũng như các cán

bộ giảng viên có cơ hội nhìn lại mình, nhận thức được điểm mạnh, điểm yếu

để tiếp tục cải tiến nâng cao chất lượng đào tạo.

10

Hình thức sinh viên tham gia đánh giá phương pháp giảng dạy của

giảng viên không phải là một việc làm mới. Ở các nước châu Âu, Hoa Kỳ hay

một số nước khác, hoạt động này đã có từ lâu và diễn ra thường xuyên. Ở Việt

Nam, việc đánh giá phương pháp giảng dạy của giảng viên thông qua đánh

giá của sinh viên đã được thực hiện tại nhiều trường đại học. Có rất nhiều tài

liệu cũng nghiên cứu về các hình thức đánh giá hoạt động giảng viên như:

William E. Cashin (1999), Michele Marincovic (1999), Peter Seldin (1999),

Lã Văn Mến (2005), Bùi Kiên Trung (2005), Nguyễn Đình Bình (2007) v .v .

Một số công trình nghiên cứu về việc sinh viên đánh giá phương pháp giảng

dạy của giảng viên như: Nguyễn Phương Nga (2005); Vũ Thị Phương Anh

(2005); TS Hoàng Bá Thịnh (2005)….

Cũng như nhiều cơ sở giáo dục đại học khác ở trong nước trường Đại học

Nông Lâm Thái Nguyên đang đứng trước thách thức lớn về nhu cầu sử dụng

nhân lực của xã hội, nguy cơ bị cạnh tranh với các nhà cung cấp giáo dục đại

học trong nước và quốc tế tràn vào Việt Nam trong thời gian tới. Thực hiện

chủ trương của ngành giáo dục và đào tạo, Nhà trường đã xây dựng hệ thống

đảm bảo và kiểm định chất lượng giáo dục tới tận các khoa, bộ môn nhằm

không ngừng duy trì, nâng cao chất lượng và các chuẩn mực trong giáo dục

và đào tạo. Nhà trường đã triển khai công tác giám sát và đánh giá các hoạt

động đào tạo của mình, nhất là các phương pháp giảng dạy của giảng viên vì

đây là hoạt động cốt lõi, trực tiếp tạo nên chất lượng đào tạo của Nhà trường.

Với vị trí vừa là học viên Cao học khoá 2 chuyên ngành Đo lường & Đánh

giá giáo dục, vừa là 1 cán bộ công tác tại Phòng Thanh tra - Khảo thí & Đảm

bảo chất lượng của Nhà trường, tôi đã tiến hành đề tài luận văn thạc sĩ “Đánh

giá phương pháp giảng dạy hệ đại học chính quy của giảng viên trường

Đại học Nông Lâm Thái Nguyên”.