Đánh giá những nhân tố tác động đến việc áp dụng thành công phương pháp sản xuất Lean tại các doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam

-1-

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

NGUYỄN ĐẠT MINH

ĐÁNH GIÁ NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG

ĐẾN VIỆC ÁP DỤNG THÀNH CÔNG

PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT LEAN TẠI CÁC

DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI – 2018

-2-

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

NGUYỄN ĐẠT MINH

ĐÁNH GIÁ NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG

ĐẾN VIỆC ÁP DỤNG THÀNH CÔNG

PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT LEAN TẠI CÁC

DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM

Chuyên ngành: KINH TẾ HỌC

Mã số: 62310101

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. TS. NGUYỄN DANH NGUYÊN

2. PGS.TS. LÊ ANH TUẤN

HÀ NỘI – 2018

-3-

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của cá nhân tác giả. Tất cả các

dữ liệu được sử dụng trong luận án đều có trích dẫn nguồn gốc đầy đủ. Các kết quả nghiên cứu

của luận án được phân tích dựa trên nguồn dữ liệu do tác giả thu thập và xử lý một cách trung

thực, đảm bảo tính khoa học và độ tin cậy. Toàn bộ nội dung của luận án chưa từng được tác giả

nào khác công bố.

Hà Nội, ngày tháng năm 2018

Thay mặt tập thể GVHD Tác giả luận án

Nguyễn Đạt Minh

-4-

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới TS. Nguyễn Danh Nguyên, người đã

dìu dắt tác giả từ khi còn là một sinh viên đại học, người đã hướng dẫn nghiên cứu tận tình, động

viên trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.

Tác giả xin được cảm ơn chân thành tới PGS.TS. Lê Anh Tuấn đã luôn đồng hành và

hướng dẫn tận tình cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.

Tác giả xin được cảm ơn tới PGS.TS. Phạm Thị Thanh Hồng, các thầy cô trong bộ môn

Quản lý công nghiệp cùng các thầy cô tại Viện Kinh tế và Quản lý, Trường Đại học Bách Khoa

Hà Nội đã hỗ trợ, góp ý và định hướng nghiên cứu cho luận án.

Tác giả xin được cảm ơn tới các cá nhân, doanh nghiệp tham gia trong quá trình nghiên

cứu đã hợp tác, hỗ trợ cung cấp các thông tin, dữ liệu chính xác, đầy đủ để tác giả có thể hoàn

thành được luận án này.

Tác giả cũng xin được gửi lời cảm ơn tới những người thân yêu trong gia đình đã luôn ở

bên động viên tác giả trong những lúc khó khăn nhất để có thể hoàn thành luận án này.

Tác giả luận án

Nguyễn Đạt Minh

-5-

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................................................................................i

i. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................................i

ii. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu................................................................................... ii

iii. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................. iii

iv. Phương pháp nghiên cứu của luận án ..........................................................................iv

v. Đóng góp mới về khoa học và thực tiễn của luận án...................................................iv

vi. Kết cấu của luận án.......................................................................................................v

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ NHỮNG NHÂN TỐ TÁC

ĐỘNG ĐẾN VIỆC ÁP DỤNG THÀNH CÔNG PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT LEAN .......1

1.1. Các khái niệm ...............................................................................................................1

1.1.1. Khái niệm về phương pháp sản xuất LEAN..........................................................1

1.1.2. Khái niệm về nhân tố tác động đến sự thành công................................................2

1.2. Các nhân tố tác động đến việc áp dụng thành công phương pháp sản xuất LEAN......2

1.2.1. Sự tham gia của con người vào quá trình áp dụng LEAN.....................................4

1.2.2. Kiểm soát quá trình áp dụng LEAN ......................................................................6

1.2.3. Quản lý những thay đổi khi áp dụng LEAN..........................................................7

1.2.4. Sự tham gia từ bên ngoài doanh nghiệp ................................................................8

1.3. Tiêu chí đánh giá kết quả áp dụng thành công phương pháp sản xuất LEAN .............9

1.3.1. Tăng năng suất sản xuất.......................................................................................10

1.3.2. Nâng cao chất lượng sản phẩm............................................................................10

1.3.3. Giảm chi phí sản xuất ..........................................................................................11

1.3.4. Tăng khả năng giao hàng đúng hạn .....................................................................12

1.4. Một số nghiên cứu điển hình ở Việt Nam...................................................................12

1.5. Khoảng trống nghiên cứu ...........................................................................................16

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT LEAN .......................18

2.1. Đặc trưng của phương pháp sản xuất LEAN..............................................................18

2.1.1. Cải tiến liên tục thông qua loại bỏ lãng phí.........................................................18

2.1.2. Tinh thần đồng đội, chia sẻ giữa các thành viên..................................................18

2.1.3. Làm theo tiêu chuẩn nhưng luôn thay đổi để tốt hơn ..........................................19

2.1.4. Người quản lý chịu trách nhiệm cho nhóm của mình..........................................19

2.2. Lãng phí theo quan điểm của phương pháp sản xuất LEAN......................................20

2.2.1. Lãng phí do di chuyển – Transportation..............................................................20

2.2.2. Lãng phí do lưu kho – Inventory .........................................................................20

2.2.3. Lãng phí do thao tác – Motion.............................................................................20

2.2.4. Lãng phí to chờ đợi – Waiting.............................................................................21

-6-

2.2.5. Lãng phí do sản xuất thừa – Over-production .....................................................21

2.2.6. Lãng phí do gia công thừa – Over-Processing.....................................................21

2.2.7. Lãng phí do sai hỏng – Defects ...........................................................................21

2.3. Các công cụ, kỹ thuật, nguyên tắc của phương pháp sản xuất LEAN........................21

2.3.1. Các công cụ hướng tới sự ổn định của phương pháp sản xuất LEAN.................23

2.3.2. Các công cụ hướng tới giảm chi phí của phương pháp sản xuất LEAN .............25

2.3.3. Các công cụ hướng tới đảm bảo chất lượng, tiến độ của phương pháp sản xuất

LEAN .............................................................................................................................32

2.4. Tóm tắt chương...........................................................................................................33

CHƯƠNG 3. TÌNH HÌNH ÁP DỤNG VÀ CÁC ĐẶC ĐIỂM DOANH NGHIỆP CÓ ẢNH

HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT LEAN.................34

3.1. Các khái niệm .............................................................................................................34

3.1.1. Doanh nghiệp sản xuất Việt Nam........................................................................34

3.1.2. Đặc điểm doanh nghiệp .......................................................................................34

3.2. Tình hình áp dụng LEAN tại các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp Việt Nam........35

3.2.1. Mục đích, đối tượng và mẫu khảo sát..................................................................35

3.2.2. Kết quả tình hình áp dụng LEAN tại các doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam....35

3.3. Những đặc điểm doanh nghiệp tại Việt Nam có ảnh hưởng đến việc áp dụng thành

công phương pháp sản xuất LEAN.....................................................................................37

3.3.1. Quy mô và cơ sở hạ tầng của doanh nghiệp ........................................................38

3.3.2. Trình độ công nghệ của doanh nghiệp.................................................................40

3.3.3. Năng lực quản lý điều hành của doanh nghiệp....................................................41

3.3.4. Ý thức, chất lượng người lao động của doanh nghiệp.........................................42

3.3.5. Văn hóa của doanh nghiệp...................................................................................43

3.3.6. Năng lực liên kết của doanh nghiệp ....................................................................44

3.4. Tóm tắt chương...........................................................................................................45

CHƯƠNG 4. MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN ..............46

4.1. Mô hình nghiên cứu....................................................................................................46

4.1.1. Nhân tố thành công của phương pháp sản xuất LEAN và các tiêu chí đánh giá.46

4.1.2. Các biểu hiện của sự thành công khi doanh nghiệp áp dụng LEAN ...................53

4.1.3. Tác động của các đặc điểm doanh nghiệp đến các nhân tố thành công và kết quả

áp dụng LEAN ................................................................................................................54

4.1.4. Mô hình nghiên cứu đề xuất ................................................................................55

4.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................56

4.2.1. Lựa chọn phương pháp nghiên cứu của luận án ..................................................56

4.2.2. Lựa chọn tình huống nghiên cứu .........................................................................58

4.3. Quy trình thu thập dữ liệu...........................................................................................63

-7-

4.3.1. Tài liệu thứ cấp ....................................................................................................64

4.3.2. Phỏng vấn cá nhân...............................................................................................65

4.3.3. Quan sát tham gia ................................................................................................67

4.4. Quy trình phân tích dữ liệu.........................................................................................68

4.4.1. Mã hóa, rút giảm dữ liệu......................................................................................69

4.4.2. Trình bày dữ liệu .................................................................................................69

4.5. Tóm tắt chương...........................................................................................................69

CHƯƠNG 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..............................................................................71

5.1. Đánh giá kết quả áp dụng LEAN tại các doanh nghiệp..............................................71

5.1.1. Công ty ô tô Toyota Việt Nam – TMV ...............................................................71

5.1.2. Công ty TNHH công nghiệp chính xác Việt Nam 1 – VPIC1 ............................74

5.1.3. Công ty CP sản xuất thương mại LeGroup – LeGroup .......................................76

5.1.4. Công ty CP thương mại Hà Yến..........................................................................78

5.1.5. Công ty CP cơ khí Phổ Yên – Fomeco................................................................80

5.1.6. Công ty TNHH nhà nước MTV Diesel Sông Công – Disoco .............................81

5.1.7. Tổng kết kết quả áp dụng LEAN tại các tình huống nghiên cứu ........................82

5.2. Đánh giá các nhân tố tác động đến kết quả áp dụng LEAN.......................................85

5.2.1. Lãnh đạo cấp cao cam kết cho quá trình áp dụng LEAN ....................................85

5.2.2. Quản lý cấp trung cam kết tham gia vào quá trình áp dụng LEAN.....................88

5.2.3. Doanh nghiệp thiết lập các tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá.................................91

5.2.4. Doanh nghiệp xây dựng hệ thống đào tạo và nhờ tư vấn ....................................95

5.2.5. Doanh nghiệp có chính sách khen thưởng và kỷ luật phù hợp............................99

5.2.6. Doanh nghiệp thành lập nhóm chuyên trách để thúc đẩy LEAN ......................103

5.2.7. Nhà cung cấp cam kết hỗ trợ cho doanh nghiệp để áp dụng LEAN..................107

5.2.8. Khách hàng cam kết hỗ trợ cho doanh nghiệp để áp dụng LEAN ....................110

5.2.9. Doanh nghiệp áp dụng LEAN linh hoạt hóa và đơn giản hóa...........................111

5.3. Đánh giá tác động của các đặc điểm doanh nghiệp đến kết quả áp dụng LEAN tại các

tình huống .........................................................................................................................113

5.3.1. Quy mô và cơ sở hạ tầng doanh nghiệp.............................................................114

5.3.2. Trình độ công nghệ của doanh nghiệp...............................................................116

5.3.3. Năng lực quản lý của doanh nghiệp ..................................................................118

5.3.4. Chất lượng người lao động của doanh nghiệp...................................................119

5.3.5. Văn hóa doanh nghiệp .......................................................................................121

5.3.6. Năng lực liên kết của doanh nghiệp ..................................................................124

5.4. Tổng kết các kết quả nghiên cứu ..............................................................................125

5.4.1. Về các nhân tố tác động đến quá trình áp dụng thành công LEAN...................125

-8-

5.4.2. Về các điểm của doanh nghiệp ảnh hưởng đến quá trình áp dụng LEAN ........126

5.4.3. Mô hình các nhân tố thành công của LEAN......................................................128

5.5. Tóm tắt chương.........................................................................................................129

CHƯƠNG 6. ĐỊNH HƯỚNG GIẢI PHÁP ÁP DỤNG LEAN THÀNH CÔNG CHO CÁC

DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM...................................................................130

6.1. Công nghiệp Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa quá trình sản xuất ..................130

6.1.1. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (công nghiệp 4.0).......................................130

6.1.2. Chương trình năng suất chất lượng quốc gia.....................................................131

6.1.3. Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa và công nghiệp hỗ trợ Việt Nam..............131

6.2. Những lưu ý trước khi doanh nghiệp tiến hành áp dụng LEAN...............................132

6.2.1. Thay đổi nhận thức lãnh đạo doanh nghiệp về LEAN ......................................133

6.2.2. Đào tạo công cụ, kỹ thuật và tư tưởng vận hành LEAN cho quản lý cấp trung 133

6.2.3. Đảm bảo nghề nghiệp cho người lao động........................................................134

6.2.4. Xây dựng chính sách thúc đẩy LEAN phù hợp và linh hoạt .............................134

6.2.5. Từng bước phát triển hệ thống chuỗi cung cấp tốt và đầu tư công nghệ...........135

6.3. Lộ trình áp dụng LEAN phù hợp cho các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam ...........135

6.3.1. Giai đoạn I: Ổn định hóa sản xuất (Stabilize)....................................................137

6.3.2. Giai đoạn II: Tiêu chuẩn hóa sản xuất (Standardize) ........................................138

6.3.3. Giai đoạn III: Trôi chảy hóa sản xuất (Smooth)................................................139

6.3.4. Giai đoạn IV: Tinh gọn hóa sản xuất (Slim)......................................................139

6.4. Đóng góp mới của luận án và các nghiên cứu tiếp theo ...........................................140

6.4.1. Đóng góp vào hệ thống lý luận về phương pháp sản xuất LEAN.....................140

6.4.2. Hạn chế của luận án và định hướng tiếp theo....................................................141

6.5. Kiến nghị ..................................................................................................................142

KẾT LUẬN ..........................................................................................................................143

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ............................................................145

TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................145

PHỤ LỤC .................................................................................................................................1

-9-

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Andon Bảng kiểm soát sản xuất

CSF Nhân tố thành công (Critical Success Factor)

Cty Công ty

DN Doanh nghiệp

DNSX Doanh nghiệp sản xuất

DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa

Fomeco Cơ khí Phổ Yên (Pho Yen Mechanical Company)

Jidoka Tự động hóa thông minh

J.I.T Sản xuất đúng thời điểm (Just In Time)

Kaizen Cải tiến liên tục

KD Kinh doanh

Muda Lãng phí sản xuất

PDCA Vòng tròn cải tiến chất lượng (Plan-Do-Check-Action)

Poka-Yoke Hệ thống phòng tránh lỗi

QCC Vòng tròn cải tiến chất lượng (Quality Control Circle)

SME Doanh nghiệp nhỏ và vừa (Small and Medium Enterprise)

SMED Thay khuôn nhanh (Single minute Exchange of Die)

SX Sản xuất

Takt time Nhịp sản xuất

TBP Giải quyết vấn đề của Toyota (Toyota Business Practice)

TMAP-EM Toyota Motor Asia Pacific- Engineering Manufacturing

TMV Công ty ô tô Toyota Việt Nam (Toyota Motor Vietnam)

TPM Duy trì năng suất tổng thể (Total Productive Maintenance)

TPS Hệ thống sản xuất của Toyota – Toyota Production System

VM Quản lý trực quan (Visual Management)

VN Việt Nam

VPIC1 Cơ khí chính xác Việt Nam 1 (Vietnam Precision Industrial No1)

VSM Sơ đồ chuỗi giá trị (Value Stream Mapping)

Yokoten Nhân rộng

-10-

DANH MỤC HÌNH VẼ

Tên hình vẽ Trang

Hình 1.1: Mô hình 4P của Liker (2004) 3

Hình 1.2: Mô hình nhân tố thành công của LEAN trong các doanh nghiệp tại Anh 4

Hình 1.3: Mô hình nhân tố tác động đến hiệu quả triển khai LEAN tại các

DNNVV Việt Nam 14

Hình 1.4: Mô hình LEAN Management “Made in Vietnam” 15

Hình 2.1: Các công cụ, kỹ thuật của phương pháp sản xuất LEAN 22

Hình 2.2: Mô hình tổn thất hiết bị trong TPM 25

Hình 2.3: Minh họa hệ thống sản xuất kéo 26

Hình 2.4: Minh họa bản chất sản xuất theo Takt time 27

Hình 2.5: Lợi thế của “One piece flow” so với sản xuất lô lớn 28

Hình 2.6: Minh họa hiệu quả của việc thực hiện SMED 29

Hình 2.7: Minh họa mặt bằng dạng tế bào 30

Hình 2.8: Minh họa bình chuẩn hóa sản xuất 31

Hình 3.1: Kết quả áp dụng LEAN tại các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam 37

Hình 3.2: Số lao động bình quân một DN tại các khu vực kinh tế 39

Hình 3.3: Tỷ lệ lao động trong các DN sản xuất công nghiệp tại Việt Nam 2015 42

Hình 4.1: Mô hình nghiên cứu đề xuất của luận án 56

Hình 4.2: Quy trình phân tích dữ liệu 69

Hình 5.1: Tổng hợp sản lượng sản xuất và lao động của Toyota 71

Hình 5.2: Tổng hợp giờ công lao động/sản phẩm tại TMV 72

Hình 5.3: Tổng hợp số lỗi/xe của công ty ô tô Toyota 72

Hình 5.4: Tổng hợp chi phí sản xuất của công ty ô tô Toyota 73

Hình 5.5: Mức tăng doanh thu và lao động hàng năm của VPIC1 74

Hình 5.6: Kết quả áp dụng LEAN tại các dây chuyền sản xuất chính của LeGroup 77

Hình 5.7: Tỷ lệ lỗi sản phẩm giảm qua các năm tại LeGroup 77

Hình 5.8: Tỷ lệ tái sử dụng đề xê INOX trước và sau cải tiến tại Hà Yến 78

-11-

Hình 5.9: Tổng hợp tỷ lệ lỗi sản phẩm tại Hà Yến 79

Hình 5.10: Tổng hợp doanh thu và lao động qua các năm của Disoco 81

Hình 5.11: Tỷ lệ lỗi sản phẩm năm 2015 tại công ty Disoco 82

Hình 5.12: Minh họa mục tiêu chiến lược cho TPS của công ty Toyota 101

Hình 5.13: Sơ đồ tổ chức, chức năng nhiệm vụ nhóm TPS của Toyota 104

Hình 5.14: Sơ đồ tổ chức ban Kaizen-5S tại Fomeco 106

Hình 5.15: Kết quả mô hình các nhân tố thành công của LEAN 128

Hình 6.1: Các giai đoạn áp dụng LEAN thành công trong DN tại Việt Nam 134

-12-

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Tên bảng biểu Trang

Bảng 1.1: Tổng hợp kết quả nghiên cứu về vai trò của con người khi áp dụng LEAN 5

Bảng 1.2: Tổng hợp nghiên cứu về quản lý quá trình khi áp dụng LEAN 7

Bảng 1.3: Tổng hợp nghiên cứu về quản lý thay đổi khi áp dụng LEAN 8

Bảng 1.4: Tổng hợp nghiên cứu liên quan đến sự tham gia từ bên ngoài doanh

nghiệp 9

Bảng 1.5: Tổng hợp kết quả nghiên cứu ở trong nước 16

Bảng 3.1: Tổng hợp kết quả khảo sát tình hình áp dụng LEAN tại Việt Nam 35

Bảng 3.2: Thời gian áp dụng LEAN tại các doanh nghiệp Việt Nam 36

Bảng 3.3: Tỷ trọng các loại hình doanh nghiệp qua các năm 38

Bảng 3.4: Tỷ lệ doanh nghiệp phân theo quy mô lao động 38

Bảng 3.5: Tổng hợp các đặc điểm quy mô của doanh nghiệp sản xuất Việt Nam 39

Bảng 3.6: Trình độ công nghệ của các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam 40

Bảng 3.7: Năng lực quản lý của doanh nghiệp sản xuất Việt Nam 41

Bảng 3.8: Chất lượng người lao động trong các doanh nghiệp Việt Nam 43

Bảng 3.9: Đặc điểm văn hóa của các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam 44

Bảng 3.10: Chuỗi liên kết của các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam 45

Bảng 4.1: Biểu hiện sự cam kết của lãnh đạo đến việc áp dụng LEAN thành công 46

Bảng 4.2: Biểu hiện sự cam kết của quản lý cấp trung đến việc áp dụng thành công

LEAN 47

Bảng 4.3: Biểu hiện của thiết lập các tiêu chuẩn tác động đến việc áp dụng LEAN 48

Bảng 4.4: Các biểu hiện của đào tạo và tư vấn đến việc áp dụng thành công LEAN 49

Bảng 4.5: Các biểu hiện khen thưởng kỷ luật tác động đến việc áp dụng LEAN 50

Bảng 4.6: Biểu hiện của nhóm chuyên trách đến việc áp dụng thành công LEAN 51

Bảng 4.7: Các biểu hiện của sự hỗ trợ của nhà cung cấp tác động đến việc áp dụng

LEAN 52

Bảng 4.8: Các biểu hiện của khách hàng tác động đến việc áp dụng LEAN 53

Bảng 4.9: Các biểu hiện đo lường sự thành công khi áp dụng LEAN 53

Bảng 4.10: Sự khác biệt giữa dữ liệu định tính và định lượng 57

-13-

Bảng 4.11: Hồ sơ các tình huống nghiên cứu 59

Bảng 4.12: Đánh giá đặc thù doanh nghiệp với các tình huống đã lựa chọn 60

Bảng 4.13: Tên và mã số các cá nhân tham gia phỏng vấn 67

Bảng 4.14: Các dự án quan sát tham gia của luận án 68

Bảng 5.1: Kết quả thành công chất lượng tại VPIC1 75

Bảng 5.2: Kết quả thành công chi phí tại VPIC1 75

Bảng 5.3: Kết quả thành công giao hàng đúng hạn của VPIC1 76

Bảng 5.4: Thống kê hiệu quả chất lượng khi triển khai LEAN tại Fomeco 80

Bảng 5.5: Tổng hợp bốn tiêu chí đánh giá sự thành công của LEAN tại các tình

huống 83

Bảng 5.6: Tổng kết biểu hiện của sự cam kết của lãnh đạo khi áp dụng LEAN 88

Bảng 5.7: Tổng kết biểu hiện của sự cam kết của quản lý khi áp dụng LEAN 91

Bảng 5.8: Tổng kết biểu hiện của kiểm soát các tiêu chuẩn khi áp dụng LEAN 94

Bảng 5.9: Tổng kết biểu hiện của hoạt động đào tạo và tư vấn khi áp dụng LEAN 98

Bảng 5.10: Tổng kết biểu hiện của các chính sách thúc đẩy LEAN 103

Bảng 5.11: Các biểu hiện của thành lập nhóm chuyên trách đến việc áp dụng LEAN 107

Bảng 5.12: Tần suất cung cấp hàng hóa của các nhà cung cấp nội địa của TMV 108

Bảng 5.13: Các biểu hiện của sự tham gia của nhà cung cấp tác động đến việc áp

dụng LEAN 109

Bảng 5.14: Thời điểm cam kết đặt hàng của khách hàng đến công ty Toyota 110

Bảng 5.15: Các biểu hiện sự tham gia của khách hàng tác động đến việc áp dụng

LEAN 111

Bảng 5.16: Các biểu hiện của việc triển khai linh hoạt hóa đến việc áp dụng LEAN 113

Bảng 5.17: Quy mô và hạ tầng doanh nghiệp ảnh hưởng đến việc áp dụng LEAN 116

Bảng 5.18: Trình độ công nghệ ảnh hưởng đến việc áp dụng LEAN 117

Bảng 5.19: Chất lượng lao động ảnh hưởng đến quá trình áp dụng LEAN 120

-14-

DANH MỤC HỘP

Danh mục hộp Trang

Hộp 5.1: Quan sát vai trò tham gia của lãnh đạo trong các dự án LEAN 85

Hộp 5.1: Áp dụng TPS để nâng cao năng suất và giảm chi phí tại TMV 86

Hộp 5.3: Phỏng vấn về sự tham gia của quản lý vào việc áp dụng LEAN 89

Hộp 5.4: Triển khai LEAN tại các đơn vị của Fomeco 90

Hộp 5.5: Kiểm soát mục tiêu dự án “giảm số hàng thừa trong kho TMV” 92

Hộp 5.6: Thiết lập tiêu chuẩn sử dụng vật liệu tiêu hao tại VPIC1 93

Hộp 5.7: Phỏng vấn hoạt động kiểm soát nhóm Kaizen tại Disoco 95

Hộp 5.8: Đào tạo “Kaizen leader” tại TMV 96

Hộp 5.9: Vai trò đào tạo và tư vấn của nhóm chuyên gia tại VPIC1 97

Hộp 5.10: Quá trình mời tư vấn LEAN tại Hà Yến 98

Hộp 5.11: Chính sách khuyến khích LEAN tại VPIC1 100

Hộp 5.12: Phỏng vấn lao động của Hà Yến về chính sách khen thưởng kỷ luật 101

Hộp 5.13: Việc thành lập nhóm TPS tại TMV 104

Hộp 5.14: Quá trình triển khai dự án thay đổi mặt bằng tại VPIC1 112

-i￾PHẦN MỞ ĐẦU

i. Tính cấp thiết của đề tài

Kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận nhưng đang phải đối mặt

với những thách thức, sức ép cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn từ quá trình toàn cầu hóa nền

kinh tế. Sự hoán đổi vai trò trên thị trường làm cho khách hàng trở thành người quyết định đến

chất lượng và giá cả của hàng hóa dịch vụ đã đặt ra yêu cầu cho các doanh nghiệp phải nỗ lực

hơn nữa trong việc cải thiện và nâng cao sự hài lòng của khách hàng. Điều này đòi hỏi các doanh

nghiệp và nhà sản xuất phải có chiến lược phát triển sản xuất bền vững thông qua các hoat động

cải tiến năng suất chất lượng, linh hoạt hóa sản phẩm dịch vụ với giá cả cạnh tranh hơn.

Trong những năm qua, ngành công nghiệp sản xuất của Việt Nam đã có những bước tiến

nhanh mạnh về cả số lượng và chất lượng góp phần mang lại lợi ích và giá trị to lớn cho kinh tế

đất nước. Tuy nhiên, bối cảnh sản xuất thế giới đang thay đổi rất nhanh chóng, cuộc cách mạng

công nghiệp lần thứ tư (cách mạng 4.0) là bước đột phá để doanh nghiệp tối ưu hóa quá trình sản

xuất. Áp lực này lại càng lớn hơn đối với lĩnh vực sản xuất của Việt Nam bởi khả năng cập nhật

và bắt kịp tiến trình kết nối toàn cầu còn tương đối thấp. Do đó, để giữ lại được lợi thế, không

còn cách nào khác là các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam phải thay đổi và cải tiến liên tục.

Phương pháp sản xuất LEAN được xây dựng dựa trên nền tảng cải tiến liên tục không chỉ

với mục đích loại bỏ lãng phí trong quá trình sản xuất mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng một

phương pháp tư duy và hành động thống nhất cho quá trình sản xuất (Flinchbaugh & Carlino,

2006). Thuật ngữ LEAN được biết đến rộng rãi trên thế giới khi hai tác phẩm nổi tiếng của

Womack & Jones là “The Machine that Changed the World” năm 1990 và tác phẩm “LEAN

Thinking” vào năm 2003 được xuất bản. Tiền thân của sản xuất LEAN xuất phát từ hệ thống sản

xuất của Toyota (TPS) với triết lý sản xuất mới dựa trên cải tiến và xây dựng sự đồng thuận giữa

mọi người để tạo ra những giá trị cao hơn ngay từ bên trong doanh nghiệp. Thông qua kinh

nghiệm thành công và phát triển bền vững của Toyota, LEAN đã trở thành xu thế mới trong kỷ

nguyên sản xuất hiệu suất cao và không lãng phí.

Bằng cách vận hành liên tục các nguyên tắc và công cụ của LEAN, doanh nghiệp có thể

đạt được những kết quả tốt hơn về chất lượng sản phẩm và dịch vụ, tăng năng suất, giảm thời

gian sản xuất và đáp ứng nhanh yêu cầu của khách hàng. Doanh nghiệp áp dụng sản xuất LEAN

thành công có thể giúp tăng năng suất lao động lên gấp đôi, giảm tồn kho đến 90% và giảm 50%

tỷ lệ sản phẩm lỗi đến khách hàng (Womack & Jones, 2003). Trong hơn 20 năm qua, phương

pháp sản xuất LEAN đã đạt được những bước tiến quan trọng giúp nhiều doanh nghiệp trở thành

doanh nghiệp đẳng cấp thế giới thông qua nhiều hình thức khác nhau.