Đánh giá nguồn lợi sinh vật biển và hiện trạng môi trường vùng biển quần đảo Trường Sa - Sinh vật phù du vùng biển quần đảo Trường Sa

Bé thñy s¶n

ViÖn nghiªn cøu h¶i s¶n

=== D = F * G = E ===

B¸O C¸O CHUY£N §Ò

Sinh vËt phï du

vïng biÓn quÇn ®¶o tr−êng sa

Chñ tr× chuyªn ®Ò: tS. NguyÔn tiÕn c¶nh

Thuéc ®Ò tµi

”®¸nh gi¸ nguån lîi sinh vËt biÓn vµ hiÖn tr¹ng m«i

tr−êng vïng biÓn quanh ®¶o tr−êng sa”

(Ch−¬ng tr×nh ®Æc biÖt biÓn ®«ng-h¶i ®¶o)

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS NguyÔn TiÕn C¶nh

6651-7

09/11/2007

h¶i phßng - 2003

1

Bé Thuû S¶n

ViÖn Nghiªn Cøu H¶i S¶n

Sinh vËt phï du

vïng biÓn quÇn ®¶o tr−êng sa

NguyÔn TiÕn C¶nh

Vò minh hµo

NguyÔn hoang minh

H¶i phßng - 2004

2

Tãm t¾t

Thµnh phÇn TVPD cã 83 gièng 467 loµi. Sè loµi t¶o trong nh÷ng n¨m 2001 - 2003

®· bæ sung cho danh môc TVPD n¨m 1993-1997 lµ 155 loµi gåm 1 loµi t¶o Kim, 30 loµi

t¶o Silic vµ 124 loµi t¶o Gi¸p. Tuy nhiªn còng ®· kh«ng gÆp l¹i 90 loµi t¶o ®· cã trong thêi

kú 1993-1997, trong ®ã cã 58 loµi t¶o Silic vµ 32 loµi t¶o Gi¸p.

§· x¸c ®Þnh ®−îc 142 gièng, 358 loµi §VPD lµ thøc ¨n cña c¸; trong lÇn kh¶o s¸t

nµy ®· bæ sung cho danh môc loµi §VPD vïng biÓn Q§TS lµ 59 loµi; nh−ng ®· kh«ng gÆp

l¹i 97 loµi ®· cã trong nh÷ng n¨m 1993-1997.

Qua thèng kª, ph©n tÝch c¸c chØ sè ®a d¹ng cña SVPD, cho thÊy vïng biÓn Q§TS

cã tÝnh ®a d¹ng cao, møc ®é ®a d¹ng lµ phong phó vµ rÊt phong phó; chÊt l−îng n−íc cña

vïng biÓn lµ tèt vµ rÊt tèt.

C¸c loµi −u thÕ nhÊt cña vïng biÓn lµ Thalassiotrix frauenfeldi, (t¶o Silic);

Eucalanus subcrassus, Undinula darwini, Cypridina noctiluca (Gi¸p x¸c), Sagitta enflata

(Hµm t¬).

Sè l−îng trung b×nh TVPD trong ®ît kh¶o s¸t lµ 62.020 tb/m3

, lín h¬n thêi kú

1993-1997 (30.782 tb/m3

) vµ trung b×nh nhiÒu n¨m cho vïng biÓn lµ 42.141 tb/m3

, thÊp

h¬n so víi c¸c vïng biÓn kh¸c cña ViÖt Nam, nh−ng vÉn cao h¬n nhiÒu vïng biÓn cïng,

gÇn vÜ ®é kh¸c. Khèi l−îng trung b×nh §VPD trong ®ît kh¶o s¸t lµ 79,11mg/m3

lín h¬n

®ît kh¶o s¸t 1993-1997 (42,28mg/m3

), trung b×nh nhiÒu n¨m cho vïng biÓn lµ 55,67

mg/m3

, ®−îc xÕp t−¬ng tù møc ®é cña vïng biÓn Trung Bé vµ §«ng Nam Bé, thÊp h¬n so

víi vïng biÓn vÞnh B¾c Bé vµ T©y Nam Bé (111,13 – 124,42 mg/m3

). Víi khèi l−îng

§VPD nh− vËy cã thÓ xÕp t−¬ng ®−¬ng hoÆc lín h¬n so víi c¸c vïng biÓn gÇn vÜ ®é kh¸c.

Tuy vïng biÓn Q§TS cã ®é s©u hµng ngµn mÐt, nh−ng c¸c vïng n−íc tråi vÉn cã

¶nh h−ëng tèt cho sù ph¸t triÓn vµ tËp trung cña TVPD.

Xu thÕ biÕn ®éng s¶n l−îng c¸ ®¸nh b¾t ®−îc b»ng l−íi rª tr«i còng nh− c©u vµng

cña 3 chuyÕn biÓn sau cña ®ît kh¶o s¸t hoµn toµn phï hîp víi xu thÕ biÕn ®éng khèi l−îng

§VPD trong vïng biÓn

Dùa trªn khèi l−îng §VPD, kh¶ n¨ng tèi ®a nguån lîi c¸ næi cña vïng biÓn Q§TS

®−îc x¸c ®Þnh lµ 309.089 tÊn vµ møc ®é cho phÐp khai th¸c hµng n¨m ®Ó kh«ng g©y tæn

h¹i ®Õn c©n b»ng sinh th¸i cña vïng biÓn lµ 64.900 tÊn c¸ næi.

3

1. Më ®Çu

Sinh vËt phï du (SVPD) vïng biÓn QuÇn ®¶o Tr−êng Sa (Q§TS) tr−íc ®©y hÇu nh−

ch−a ®−îc nghiªn cøu. ChØ tõ n¨m 1979 - 1988 cã ch−¬ng tr×nh hîp t¸c ViÖt - X« vÒ

nguån lîi c¸ biÓn ViÖt Nam, míi cã nh÷ng thu thËp tµi liÖu ®Þnh ®iÓm ®Çu tiªn vÒ thùc vËt

phï du (TVPD) vµ ®éng vËt phï du (§VPD) trong vïng biÓn nµy [6].

Trong nh÷ng n¨m 1993 - 1994, Chen Qing Chao vµ c¸c céng sù ®· tiÕn hµnh 3

chuyÕn kh¶o s¸t trong vïng biÓn Q§TS. KÕt qu¶ chñ yÕu lµ x¸c ®Þnh sè l−îng, tÝnh ®a

d¹ng, loµi −u thÕ cña §VPD [7].

Trong ch−¬ng tr×nh BiÓn §«ng - H¶i §¶o, n¨m 1993 - 1997, ®Ò tµi "§iÒu tra tæng

hîp nguån lîi sinh vËt biÓn Q§TS" ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ë vïng biÓn Q§TS vµ phô

cËn, trong ®ã SVPD ®−îc thu thËp, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸; tæng sè ®· cã 239 lÇn tr¹m ®−îc

thu thËp mÉu vËt TVPD vµ §VPD. Trong thêi gian nµy, nh÷ng tµu tham gia kh¶o s¸t gåm

cã: Pavel Gordienko, Akademic Sokalski, CT-104, KH - 402, PQ - 171, BV - 7958, BV -

7209 vµ BV - 7994.

Trong ®ît kh¶o s¸t nµy ®· x¸c ®Þnh ®−îc 312 loµi TVPD, trong ®ã cã 220 loµi ë

vïng biÓn Q§TS vµ 299 loµi §VPD lµ thøc ¨n cña c¸, trong ®ã cã 223 loµi ë vïng biÓn

Q§TS. Ph¸t hiÖn míi cho biÓn ViÖt Nam 1 gièng, 30 loµi TVPD vµ 9 gièng 20 loµi

§VPD. Danh s¸ch 443 loµi SVPD cã trong vïng biÓn Q§TS nµy chñ yÕu cã ®−îc trong

thêi gian tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 6 vµ mét chuyÕn vµo th¸ng 8 - 9. §©y lµ danh môc vÒ

SVPD ®Çu tiªn cã ®−îc trong vïng biÓn Q§TS ë ViÖt Nam.

Sè l−îng TVPD trung b×nh lµ 15.000tb/m3

, thÊp nhÊt so víi c¸c vïng biÓn kh¸c cña

ViÖt Nam. Tuy nhiªn so víi mét sè vïng biÓn gÇn vÜ ®é kh¸c, sè l−îng nµy vÉn cao h¬n.

Còng nh− c¸c vïng biÓn kh¸c, khèi l−îng §VPD trong vïng biÓn Q§TS kh«ng æn

®Þnh vµ trung b×nh lµ 27,14 mg/m3

, t−¬ng ®−¬ng vµ h¬i thÊp h¬n so víi khèi l−îng b×nh

qu©n nhiÒu n¨m ë vïng biÓn Trung Bé vµ §«ng Nam Bé, nh−ng thÊp h¬n nhiÒu so víi

khèi l−îng b×nh qu©n nhiÒu n¨m ë VÞnh B¾c Bé vµ biÓn T©y Nam Bé. Xu thÕ ph©n bè

chung lµ vïng biÓn phÝa t©y Q§TS th−êng cã khèi l−îng cao h¬n so víi toµn vïng biÓn

nghiªn cøu. Copepoda lµ thøc ¨n quan träng nhÊt trong biÓn lu«n gi÷ tû lÖ kh¸ æn ®Þnh -

trªn d−íi 60 % trong tæng sè l−îng §VPD lµ thøc ¨n cña c¸ ë vïng biÓn Q§TS.

TÝnh ®a d¹ng cña §VPD vïng biÓn Q§TS cã møc ®é phong phó vµ rÊt phong phó,

chøng tá chÊt l−îng n−íc ë ®©y tèt vµ rÊt tèt. Eucalanus subcrassus (Copepoda) vµ Sagitta

enflata (Chaetognatha) lµ hai loµi lu«n chiÕm −u thÕ trong c¸c chuyÕn kh¶o s¸t. Mét sè

loµi kh¸c chØ ë møc ®é −u thÕ tuú tõng chuyÕn biÓn.

Th«ng qua hÖ sè t−¬ng quan gi÷a n¨ng suÊt sinh häc cña §VPD vµ n¨ng suÊt sinh

häc cña c¸ næi, tr÷ l−îng c¸ næi trong líp n−íc 0-50m trong vïng biÓn Q§TS ®· ®−îc x¸c

®Þnh lµ 241.000 tÊn vµ møc khai th¸c hµng n¨m nªn giíi h¹n d−íi 50.500 tÊn sÏ kh«ng g©y

tæn h¹i ®Õn c©n b»ng sinh th¸i cña vïng biÓn .

N¨m 2001-2003, ViÖn Nghiªn Cøu H¶i S¶n ®−îc Nhµ N−íc cho thùc hiÖn dù ¸n

“§¸nh gi¸ nguån lîi sinh vËt biÓn vµ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng vïng biÓn quÇn ®¶o