Đánh giá một số giống cà tím và thế hệ con lai giữa chúng tại gia lâm hà nội

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi

------------------

vò thÞ ph−¬ng hoa

§¸nh gi¸ mét sè gièng cµ tÝm vµ thÕ hÖ

con lai gi÷a chóng t¹i Gia L©m – Hµ Néi

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh: Di truyÒn vµ chän gièng c©y trång

M· sè: 60.62.05

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: pgs.ts. vò ®×nh hoµ

Hµ Néi, 2008

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i

Lời cam ñoan

Tôi xin cam ñoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

chung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam ñoan mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này ñã

ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc

Tác giả luận văn

Vũ Thị Phương Hoa

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii

Lời cảm ơn

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:

PGS. TS Vũ ðình Hoà, người hướng dẫn khoa học ñã tận tình giúp ñỡ

tôi với tinh thần trách nhiệm cao và ñóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp tôi

hoàn thành luận văn này.

Tập thể Thầy, Cô khoa Nông học, ñặc biệt các Thầy, Cô trong bộ môn

Di truyền và chọn giống cây trồng và các Thầy, Cô khoa Sau ðại học -

Trường ðại học Nông Nghiệp - Hà Nội ñã trực tiếp giảng dạy và ñóng góp

những ý kiến quý báu giúp tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng chân thành cảm ơn các bạn bè, gia ñình và người thân ñã nhiệt

tình giúp ñỡ tôi trong suốt quá trình tiến hành ñề tài.

Hà Nội, ngày 18 tháng 9 năm 2008

Vũ Thị Phương Hoa

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii

Môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc ch÷ viÕt t¾t v

Danh môc c¸c b¶ng vi

Danh môc h×nh vii

1. MỞ ðẦU 1

1.1. ðặt vấn ñề 1

1.2. Mục ñích và yêu cầu 2

1.2.1. Mục ñích 2

1.2.2. Yêu cầu 2

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 3

2.1. Họ Cà – Solanaceae 3

2.2. Solananum melogena L. - Cà 12

2.3. Cà tím hay cà dái dê 13

2.4. Tình hình nghiên cứu và sản xuất cà tím trên thế giới 16

2.5. Tình hình sản xuất cà tím ở Việt Nam 18

2.6. Khả năng kết hợp và phương pháp ñánh giá khả năng kết hợp 20

3. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22

3.1. ðánh giá các giống cà tím làm bố mẹ 22

3.2. ðánh giá các tổ hợp lai cà tím 27

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 33

4.1. Kết quả ñánh giá một số giống cà tím 33

4.1.1. Các giai ñoạn sinh trưởng, phát triển của các giống 33

4.1.2. ðộng thái tăng trưởng chiều cao cây của một số giống cà tím 36

4.1.3. ðộng thái tăng trưởng số lá trên thân chính của một số giống cà tím 39

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv

4.1.4. Một số ñặc ñiểm cấu trúc cây của một số giống cà tím 41

4.1.5. Tình hình nhiễm bệnh héo xanh vi khuẩn và một số sâu bệnh hại

khác trên ñồng ruộng. 44

4.1.6. Tỷ lệ ñậu quả của một số giống lai cà tím. 46

4.1.7. Khả năng tích luỹ chất tươi và chất khô của một số giống cà tím. 47

4.1.8. Các yếu tố cấu thành năng suất. 49

4.1.9. Một số chỉ tiêu phẩm chất quả của một số giống cà tím. 55

4.1.10. Năng suất của một số giống cà tím. 53

4.1.11. Phân tích phương sai của các giống ở một số tính trạng 57

4.2. Kết quả ñánh giá các tổ hợp lai ñược tạo ra từ một số giống cà tím 57

4.2.1. Các giai ñoạn sinh trưởng, phát triển của các tổ hợp lai cà tím 57

4.2.2. ðộng thái tăng trưởng chiều cao cây các tổ hợp lai cà tím. 58

4.2.3. ðộng thái tăng trưởng số lá trên thân chính của các tổ hợp lai cà tím.60

4.2.4. Một số ñặc ñiểm cấu trúc cây của các tổ hợp lai cà tím 62

4.2.5. Tình hình nhiễm bệnh héo xanh vi khuẩn và một số sâu bệnh hại

khác trên ñồng ruộng của các tổ hợp lai. 64

4.2.6. Tỷ lệ ñậu quả của các tổ hợp lai cà tím 66

4.2.7. Khả năng tích luỹ chất tươi và chất khô của các tổ hợp lai cà tím. 66

4.2.8. Các yếu tố cấu thành năng suất. 68

4.2.9. Một số chỉ tiêu phẩm chất quả của các tổ hợp lai cà tím. 72

4.2.10. Năng suất của các tổ hợp lai cà tím 70

4.3. Kết quả phân tích khả năng kết hợp 73

4.3.1. Các thành phần biến ñộng di truyền trong phân tích dialen 73

4.3.2. Khả năng kết hợp chung (GCA) 75

4.3.3. Khả năng kết hợp riêng (SCA) 77

5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 79

5.1. Kết luận 79

5.2. ðề nghị 79

TÀI LIỆU THAM KHẢO 80

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v

PHỤ LỤC 83

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nghĩa

CV%: (Coefficient of variation)

ðVT

Sai số thí nghiệm

ðơn vị tính

GCA: (General Combining Ability)

KNKH

LSD05

LSD01

Khả năng kết hợp chung

Khả năng kết hợp

ðộ tin cậy ở mức 95%

ðộ tin cậy ở mức 99%

NS

ns: (Non - significance)

*, **: (Significance)

Năng suất

Không có ý nghĩa

Có ý nghĩa

RCB: (Randomized Complete Block) Khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh

SCA: (Special Combining Ability)

SE: (Standard error)

Khả năng kết hợp riêng

Sai số tiêu chuẩn

TB Trung bình

THL Tổ hợp lai

σ

2

g

: (Additive variance) Phương sai cộng tính

σ

2

s

: (Dominance) Phương sai tính trội

σ

2

A: (Additive genetic components) Thành phần di truyền cộng tính

σ

2

D: (Non - additive genetic

components )

Thành phần di truyền không cộng

tính

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

2.1. Giá trị dinh dưỡng của cà tím sống trong 100g 14

2.2. Mười nước sản xuất cà tím lớn nhất thế giới – 2005 16

4.1. Các giai ñoạn sinh trưởng, phát triển của một số giống cà tím 34

4.2. Tăng trưởng chiều cao cây (cm) sau ngày trồng của một số giống

cà tím 38

4.3. Tốc ñộ tăng trưởng số lá trên thân chính của một số giống cà tím 40

4.4. Một số ñặc ñiểm cấu trúc cây của một số giống cà tím 42

4.5a. Tình hình nhiễm bệnh héo xanh vi khuẩn ở một số giống cà tím 44

4.5b. Tình hình sâu bệnh khác gây hại một số giống cà tím 45

4.6. Tỷ lệ ñậu quả của một số giống cà tím (%) 46

4.7a. Khả năng tích luỹ chất tươi của một số giống cà tím. 48

4.7b. Khả năng tích luỹ chất khô của một số giống cà tím. 49

4.8. Các yếu tố cấu thành năng suất của một số giống cà tím 52

4.9. Một số chỉ tiêu phẩm chất quả của một số giống cà tím 55

4.10. Năng suất của các giống cà tím 53

4.11. phân tích phương sai của các giống ở một số tính trạng 57

4.12. Các giai ñoạn sinh trưởng, phát triển của các tổ hợp lai cà tím 58

4.13. Tăng trưởng chiều cao cây (cm) sau ngày trồng của các tổ hợp lai

cà tím 59

4.14. ðộng thái tăng trưởng số lá trên thân chính của các tổ hợp lai cà tím 61

4.15. Một số ñặc ñiểm cấu trúc cây của các tổ hợp lai cà tím 63

4.16a. Tình hình nhiễm bệnh héo xanh vi khuẩn ở các tổ hợp lai cà tím 64

4.16b. Tình hình một số sâu bệnh khác hại các tổ hợp lai cà tím 65

4.17. Tỷ lệ ñậu quả các tổ hợp lai cà tím (%) 66

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii

4.18a. Khối lượng chất tươi (g) của các tổ hợp lai cà tím 67

4.18b. Khối lượng chất khô (g) của các tổ hợp lai cà tím 68

4.19. Các yếu tố cấu thành năng suất của các tổ hợp lai cà tím 69

4.20. Một số chỉ tiêu phẩm chất quả của các tổ hợp lai cà tím 72

4.21. Năng suất của các tổ hợp lai cà tím 70

4.22. Thành phần phương sai và thành phần di truyền trong phân tích

dialen theo Griffing 4 74

4.23. Khả năng kết hợp chung của một số tính trạng ở một số giống cà

tím 76

4.24. Khả năng kết hợp riêng của một số tính trạng ở các tổ hợp lai cà

tím 77

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii

DANH MỤC HÌNH

STT Tên hình Trang

4.1. Tăng trưởng chiều cao cây (cm) sau ngày trồng của một số giống

cà tím 39

4.2. Tốc ñộ tăng trưởng số lá trên thân chính của một số giống cà tím 41

4.3. Năng suất thực thu của một số giống cà tím 54

4.4. ðộng thái tăng trưởng chiều cao cây của các tổ hợp lai cà tím 60

4.5. Tốc ñộ tăng trưởng số lá trên thân chính của các tổ hợp lai cà tím 62

4.6. Năng suất thực thu của các tổ hợp lai cà tím 72

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………1

1. MỞ ðẦU

1.1. ðặt vấn ñề

Cà tím có tên khoa học là Solanum melongena L. thuộc họ Cà –

Solanaceae. Cây có nguồn gốc ở miền Nam Ấn ðộ và Srilanca. Ngày nay nó

ñã dược trồng ở các vùng nhiệt ñới và á nhiệt ñới, thậm chí ở cả các khu vực

ấm của vùng ôn ñới. Cà tím ñược trồng phổ biến ở các nước như: Ấn ðộ,

Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam.

Cà tím ñược như một loại rau trong bữa ăn hàng ngày của chúng ta với

những cách chế biến như: luộc, xào, nấu canh, muối, ghém,... Cà tím ñược sử

dụng nhiều trong bữa ăn hàng ngày. Theo nghiên cứu, trong 100g phần ăn

ñược của cà tím, có 23 kcal, 4,0g protein và 8 mg vitamin C[9].

Trong quả tươi có 90% nước, protein 0- 1,4%, chất béo 0,05 – 0,10%.

Ngoài ra có axit capheic, cholin và trigonellin [5]. Màu tím của quả cà là do

các sắc tố anthoxianodit, chủ yếu là chất violanin.

Bên cạnh ñó, cà tím còn có tác dụng như một vị thuốc chữa bệnh vì nó

chứa nhiều chất có lợi cho sức khoẻ. Ưu ñiểm lớn nhất của nó chính là khả

năng giúp cơ thể loại ñược lượng cholesterol thừa. Chính vì thế, các nhà dinh

dưỡng học thường khuyên những người muốn tránh các bệnh về tim mạch

nên sử dụng cà tím trong khẩu phần ăn của mình. Cà tím rất giàu các chất

khoáng, trong ñó có kali giúp bình ổn hoạt ñộng của tim. Ngoài ra, thực phẩm

sẫm màu còn chứa nhiều sắt, ñồng rất có lợi cho máu và sắc mặt. Trong cà

tím có chứa vitamin C, vitamin nhóm B, vitamin P làm tăng sự dẻo dai của

mạch máu. Nước ép cà tím ñược coi là loại “ kháng sinh tự nhiên” giúp cơ thể

chống những bệnh viêm nhiễm. Cà tím còn ñược dùng làm thuốc lợi tiểu,

thông mạch ñề phòng chứng vữa ñộng mạch.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………2

Trong chọn giống, cà tím thường ñược sử dụng làm gốc ghép với cà chua

như giống EG 203, từ ñó làm tăng năng suất và phẩm chất của cà chua.

Với những lợi ích mà cây cà tím ñem lại, chúng tôi tiến hành thực hiện

ñề tài: “ðánh giá một số giống cà tím và thế hệ con lai giữa chúng tại Gia

Lâm – Hà Nội”.

1.2. Mục ñích và yêu cầu

1.2.1. Mục ñích

- ðánh giá một số giống cà tím.

- ðánh giá con lai và khả năng kết hợp của các giống cà tím nhằm chọn

bố mẹ cho quá trình tạo giống lai.

1.2.2. Yêu cầu

- ðánh giá sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu sâu bệnh và

năng suất của một số giống cà tím.

- Xác ñịnh những giống cà tím có những ñặc ñiểm, tính trạng tốt và khả

năng phối hợp cao phục vụ công tác tạo giống cà tím.

- Khảo sát thế hệ con lai giữa một số giống cà tím.