Đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng qua đường liên bản

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

  

NGUYỄN TRỌNG SƠN

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT NỘI SOI

THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM CỘT SỐNG THẮT LƢNG - CÙNG

QUA ĐƢỜNG LIÊN BẢN SỐNG CÓ THEO DÕI

ĐIỆN SINH LÝ THẦN KINH TRONG MỔ

Chuyên ngành: Ngoại – Thần kinh & sọ não

Mã số: CK 62 72 07 20

LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.BS. NGUYỄN MINH ANH

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa từng được công bố trong

bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Trọng Sơn

.

.

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH – VIỆT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

DANH MỤC CÁC HÌNH

ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................ 3

1.1. Lịch sử nghiên cứu thoát vị đĩa đệm thắt lưng – cùng............................... 3

1.2. Giải phẫu cột sống thắt lưng – cùng .......................................................... 5

1.3. Đặc điểm giải phẫu thần kinh hông to ....................................................... 7

1.4. Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng ..................................... 9

1.5. Lâm sàng thoát vị đĩa đệm thắt lưng – cùng.............................................. 9

1.6. Hình ảnh học thoát vị đĩa đệm thắt lưng – cùng...................................... 11

1.7. Chẩn đoán................................................................................................. 16

1.8. Điều trị...................................................................................................... 17

1.9. Theo dõi điện sinh lý thần kinh trong mổ ................................................ 21

CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......... 33

2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 33

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 34

2.3. Xử lý số liệu ............................................................................................. 45

2.4. Đạo đức trong nghiên cứu........................................................................ 45

.

.

CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................... 46

3.1. Đặc điểm chung........................................................................................ 46

3.2. Kết quả phẫu thuật ................................................................................... 52

3.3 Biến chứng ................................................................................................ 59

CHƢƠNG 4. BÀN LUẬN............................................................................. 62

4.1. Đặc điểm chung........................................................................................ 62

4.2. Kết quả phẫu thuật ................................................................................... 73

4.3. Biến chứng ............................................................................................... 77

KẾT LUẬN.................................................................................................... 84

KIẾN NGHỊ................................................................................................... 85

TÀI LIỆU THAM KHẢO

BỆNH ÁN MINH HỌA

PHỤ LỤC

.

.

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TIẾNG VIỆT

ĐM : Động mạch

L4 : Đốt sống thắt lưng 4

L5 : Đốt sống thắt lưng 5

S1 : Đốt sống cùng 1

TK : Thần kinh

TL : Thắt lưng

TM : Tĩnh mạch

TVĐĐ : Thoát vị đĩa đệm.

TIẾNG ANH

BAEP : Brainstem Auditory Evoked Potentials

Điện thế gợi thính giác thân não

CMAP : Compound Muscle Action Potential

Điện thế hoạt động toàn phần của một cơ bắp

CT : Computed Tomography

Hình ảnh cắt lớp vi tính

EEG : Electroencephalogram

Điện não đồ

EMG : Electromyography

Điện cơ

IOM : Intraoperative Monitoring

Theo dõi trong mổ

IONM : Intraoperative Neurophysiological Monitoring

Theo dõi điện sinh lý thần kinh trong mổ

.

.

MEP : Motor Evoked Potentials

Điện thế gợi vận động

MRI : Magnetic Resonance Imaging

Hình ảnh cộng hưởng từ

NSAID : Nonsteroidal Anti – Inflammatory Drug

Thuốc kháng viêm không Steroid

SEP : Somatosensory Evoked Potentials

Điện thế gợi cảm giác thân thể

T1W : T1 – Weighted images

T2W : T2 – Weighted images

VAS : Visual Analogue Scale

Thang điểm ước lượng mức độ đau bằng cách nhìn

VEP : Visual Evoked Potentials

Điện thế gợi thị giác

.

.

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH – VIỆT

Automated percutaneous discectomy : Lấy nhân đệm qua da tự động

Brainstem Auditory Evoked Potentials: Điện thế gợi thính giác thân não

Butterfly vertebra : Đốt sống hình con bướm

Bulging (disc) : Phồng đĩa đệm

Chemonucleolysis : Hóa tiêu nhân đệm

Compound Muscle Action Potential : Điện thế hoạt động toàn phần của một

cơ bắp

Computed Tomography : Chụp cắt lớp vi tính

Discogenic pain : Đau do căn nguyên đĩa đệm

Electroencephalogram : Điện não đồ

Electromyography : Điện cơ

Electrothermal disc decompression : Liệu pháp nội nhiệt trong đĩa đệm

Extrusion (herniation) : Thoát vị đĩa đệm dạng thắt eo

Interlaminar endoscopic discectomy : Phẫu thuật nội soi thoát vị đĩa đệm

qua đường liên bản sống

Intradiscal surgical procedure : Phẫu thuật trong đĩa đệm

Intraoperative Monitoring : Theo dõi trong mổ

Intraoperative Neurophysiological Monitoring: Theo dõi điện sinh lý

thần kinh trong phẫu thuật

Laser – assisted discectomy : Giảm áp đĩa đệm bằng laser

Lumbarization : Thắt lưng hóa đốt sống cùng

Magnetic Resonance Imaging : Hình ảnh cộng hưởng từ

Microsurgical discectomy : Vi phẫu thuật thoát vị đĩa đệm

Motor Evoked Potentials : Điện thế gợi vận động

.

.

Motor Unit Action Potentials : Điện thế hoạt động của đơn vị vận

động

Nerve Monitoring System : Hệ thống theo dõi thần kinh

Nonsteroidal Anti – Inflammatory drug (NSAID)

: Thuốc kháng viêm không Steroid

Nucleoplasty : Tạo hình nhân đệm

Nucleotome : Dụng cụ lấy nhân đệm

Percutaneous endoscopic discectomy : Lấy đĩa đệm nội soi qua da

Protrusion (herniation) : Thoát vị đĩa đệm có rách bao sợi

Sacralization : Cùng hóa đốt sống thắt lưng

Sequestration (herniation) : Thoát vị đĩa đệm có mảnh rời

Spina bifida : Gai đôi cột sống

Somatosensory Evoked Potentials : Điện thế gợi cảm giác thân thể

Trans – canal approach : Phẫu thuật qua ống sống

Transforaminal endoscopic discectomy: Phẫu thuật nội soi thoát vị đĩa đệm

qua lỗ liên hợp

Vetebra : Đốt sống

Visual Analogue Scale (VAS) : Thang điểm ước lượng mức độ đau VAS

Visual Evoked Potentials : Điện thế gợi thị giác

.

.

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Các nhóm cơ được theo dõi EMG tự phát trong phẫu thuật cột sống

thắt lưng- cùng ................................................................................ 27

Bảng 2.1. Thang điểm ước lượng mức độ đau VAS....................................... 35

Bảng 2.2. Thang điểm Macnab ....................................................................... 43

Bảng 3.1. Phân bố theo nhóm tuổi.................................................................. 47

Bảng 3.2. Phân bố thời gian từ khi khởi bệnh đến khi nhập viện................... 48

Bảng 3.3. Đau theo rễ TK ............................................................................... 49

Bảng 3.4. Phân bố theo tầng thoát vị .............................................................. 50

Bảng 3.5. Phân bố theo kiểu thoát vị .............................................................. 51

Bảng 3.6. Vị trí thoát vị theo mặt phẳng đứng dọc......................................... 51

Bảng 3.7. Phân độ Modic trên hình ảnh MRI................................................. 52

Bảng 3.8. Đau theo rễ TK theo thang điểm VAS tại các thời điểm trước phẫu

thuật, sau phẫu thuật 24 giờ và sau 3 tháng.................................... 53

Bảng 3.9. Dấu hiệu Lasègue trước và sau phẫu thuật..................................... 56

Bảng 3.10. Kết quả phẫu thuật theo thang điểm Macnab tại thời điểm 3 tháng

sau phẫu thuật. ................................................................................ 57

Bảng 3.11. Liên quan giữa thời gian khởi phát đau và kết quả phẫu thuật .... 58

Bảng 3.12. Liên quan giữa thoái hóa Modic I và kết quả phẫu thuật............. 58

Bảng 3.13. Dấu hiệu cảnh báo phóng điện thần kinh trong phẫu thuật.......... 59

Bảng 3.14. Những biến chứng sau phẫu thuật ................................................ 59

Bảng 3.15. Triệu chứng tê, đau theo rễ thần kinh 24h sau phẫu thuật ở những

bệnh nhân có phóng điện thần kinh trong mổ................................. 60

.

.

Bảng 3.16. Liên quan giữa phóng điện thần kinh trong mổ và kết quả phẫu

thuật................................................................................................. 61

Bảng 4.1. So sánh các độ tuổi mắc bệnh......................................................... 62

Bảng 4.2. So sánh tuổi trung bình................................................................... 62

Bảng 4.3. So sánh tỉ lệ mắc bệnh theo giới tính.............................................. 63

Bảng 4.4. So sánh thời gian từ lúc khởi bệnh đến khi nhập viện. .................. 63

Bảng 4.5. Dấu hiệu Lasègue dương tính......................................................... 65

Bảng 4.6. Phân bố TVĐĐ theo tầng. .............................................................. 67

.

.

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Phân bố các trường hợp theo lứa tuổi......................................... 46

Biểu đồ 3.2. Phân bố các trường hợp theo giới tính. ...................................... 47

Biểu đồ 3.3. Mức độ đau lưng theo thang điểm VAS tại thời điểm trước phẫu

thuật................................................................................................. 48

Biểu đồ 3.4. Mức độ đau theo rễ TK theo thang điểm VAS tại thời điểm

trước phẫu thuật .............................................................................. 49

Biểu đồ 3.5. Mức độ đau vết mổ tại thời điểm 24 giờ sau phẫu thuật............ 53

Biểu đồ 3.6. Mức độ đau theo rễ TK tại thời điểm 24 giờ sau phẫu thuật ..... 54

Biểu đồ 3.7. Mức độ đau theo rễ TK tại thời điểm 3 tháng sau phẫu thuật.... 54

Biểu đồ 3.8 Thay đổi thang điểm VAS trước và sau phẫu thuật .................... 56

Biểu đồ 3.9. Dấu hiệu Lasègue trước và sau phẫu thuật................................. 57

.

.