Đánh giá kết quả phẫu thuật các tổn thương lành tính thanh quản bằng soi treo năm 2019 2020 tại

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-------------------------

NGUYỄN THÀNH VĂN

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT

CÁC TỔN THƢƠNG LÀNH TÍNH THANH QUẢN

BẰNG SOI TREO NĂM 2019-2020 TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA

CẦN THƠ VÀ BỆNH VIỆN TAI MŨI HỌNG CẦN THƠ

LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II

Chuyên ngành: MŨI HỌNG

Mã số: CK 62 72 53 05

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-------------------------

NGUYỄN THÀNH VĂN

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT

CÁC TỔN THƢƠNG LÀNH TÍNH THANH QUẢN

BẰNG SOI TREO NĂM 2019-2020 TẠI BỆNH VIỆN

ĐA KHOA CẦN THƠ VÀ BỆNH VIỆN TAI MŨI

HỌNG CẦN THƠ

Chuyên ngành: MŨI HỌNG

Mã số: CK 62 72 53 05

LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. VÕ HIẾU BÌNH

BSCKII. DƢƠNG HỮU NGHỊ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng

tôi. Các số liệu kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa

từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Nếu có gì

sai sót tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thành Văn

.

.

.

.

i

MỤC LỤC

MỤC LỤC.......................................................................................................... i

KÝ HIỆU VIẾT TẮT......................................................................................vii

DANH MỤC HÌNH ẢNH .............................................................................viii

DANH MỤC CÁC BẢNG ..............................................................................ix

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................... 3

1.1. CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ TỔN THƢƠNG LÀNH TÍNH

THANH QUẢN ............................................................................................ 3

1.1.1. Lịch sử, các công trình nghiên cứu trên thế giới ............................ 3

1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam .......................................... 5

1.2. GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ THANH QUẢN ........................................ 6

1.2.1. Giải phẫu thanh quản ...................................................................... 6

1.2.1.1. Giới hạn........................................................................................ 7

1.2.1.2. Kích thƣớc.................................................................................... 7

1.2.1.3. Cấu trúc ........................................................................................ 8

1.2.1.4. Phân bố mạch - thần kinh cho thanh quản ................................. 10

1.2.1.5. Các khoang thanh quản.............................................................. 11

1.2.1.6. Dây thanh ................................................................................... 11

1.2.2. Sinh lý thanh quản......................................................................... 13

1.2.2.1. Chức năng phát âm..................................................................... 13

1.2.2.2. Chức năng hô hấp....................................................................... 14

1.2.2.3. Chức năng nuốt .......................................................................... 14

1.2.2.4. Chức năng bảo vệ đƣờng hô hấp dƣới ....................................... 14

1.3. RỐI LOẠN GIỌNG............................................................................. 14

1.3.1. Định nghĩa..................................................................................... 14

.

.

1.3.2. Nguyên nhân và cơ chế gây rối loạn giọng................................... 14

1.4. BỆNH HỌC CÁC TỔN THƢƠNG LÀNH TÍNH THANH QUẢN .. 19

1.4.1. Polyp thanh quản........................................................................... 20

1.4.1.1. Nguyên nhân .............................................................................. 20

1.4.1.2. Mô bệnh học............................................................................... 20

1.4.1.3. Triệu chứng lâm sàng................................................................. 21

1.4.1.4. Tiến triển – tiên lƣợng................................................................ 21

1.4.1.5. Điều trị ....................................................................................... 21

1.4.2. Hạt xơ dây thanh ........................................................................... 21

1.4.2.1. Nguyên nhân .............................................................................. 21

1.4.2.2. Mô bệnh học............................................................................... 22

1.4.2.3. Triệu chứng lâm sàng................................................................. 22

1.4.2.4. Tiến triển – tiên lƣợng................................................................ 23

1.4.2.5. Điều trị ....................................................................................... 23

1.4.3. U nang dây thanh .......................................................................... 23

1.4.3.1. Nguyên nhân .............................................................................. 23

1.4.3.2. Mô bệnh học............................................................................... 23

1.4.3.3. Triệu chứng lâm sàng................................................................. 24

1.4.3.4. Tiến triển – tiên lƣợng................................................................ 24

1.4.3.5. Điều trị ....................................................................................... 24

1.4.4. Papiloma dây thanh....................................................................... 24

1.4.4.1. Nguyên nhân .............................................................................. 25

1.4.4.2. Mô bệnh học............................................................................... 25

1.4.4.3. Triệu chứng lâm sàng................................................................. 25

1.4.4.4. Tiến triển và tiên lƣợng.............................................................. 26

1.4.4.5. Điều trị ....................................................................................... 27

1.4.5. U hạt dây thanh (Granuloma)........................................................ 27

1.4.5.1. Nguyên nhân .............................................................................. 27

.

.

iii

1.4.5.2. Mô bệnh học............................................................................... 28

1.4.5.3. Triệu chứng lâm sàng................................................................. 28

1.4.5.4. Tiến triển – tiên lƣợng................................................................ 28

1.4.5.5. Điều trị ....................................................................................... 29

1.4.6. Phù Reinke .................................................................................... 29

1.5. CÁC PHẪU THUẬT TỔN THƢƠNG LÀNH TÍNH DÂY THANH 30

1.5.1. Phẫu thuật gián tiếp qua gƣơng soi thanh quản ............................ 30

1.5.2. Phẫu thuật qua soi thanh quản trực tiếp ........................................ 30

1.5.3. Phẫu thuật qua soi treo thanh quản ............................................... 30

1.5.4. Phẫu thuật qua nội soi treo kết hợp hệ thống nội soi quang học ống

cứng......................................................................................................... 31

1.5.5. Phẫu thuật qua nội soi ống mềm................................................... 31

1.6. CÁC TAI BIẾN TRONG PHẪU THUẬT.......................................... 32

1.6.1. Các tai biến toàn thân.................................................................... 32

1.6.2. Tai biến tại chỗ.............................................................................. 32

Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 3434

2.1. Đối tƣợng nghiên cứu .............................................................................. 34

2.1.1. Tiêu chuẩn chọn mẫu .................................................................... 34

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ........................................................................ 34

2.1.3. Thời gian nghiên cứu .................................................................... 34

2.1.4. Địa điểm nghiên cứu ..................................................................... 34

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................................................................... 35

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu:...................................................................... 35

Nghiên cứu mô tả cắt ngang.................................................................... 35

2.2.2. Mẫu nghiên cứu............................................................................. 35

2.2.2.1. Cỡ mẫu: Lấy mẫu thuận tiện...................................................... 35

2.2.2.2. Phƣơng pháp chọn mẫu.............................................................. 35

.

.

2.2.3. Biến nghiên cứu ............................................................................ 36

2.2.3.1. Nghiên cứu về đặc điểm chung của mẫu ................................... 36

2.2.3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng.............................................. 36

2.2.3.3. Đánh giá kết quả điều trị............................................................ 37

2.2.4. Phƣơng pháp và kỹ thuật thu thập số liệu..................................... 41

2.2.4.1. Trang thiết bị.............................................................................. 41

2.2.4.2. Lâm sàng, cận lâm sàng ............................................................. 42

2.2.4.3. Phẫu thuật soi treo vi phẫu thanh quản ...................................... 44

2.2.5. Các bƣớc tiến hành nghiên cứu..................................................... 44

2.3. Phƣơng pháp xử l số liệu................................................................ 45

2.4. Vấn đề y đức trong nghiên cứu........................................................ 45

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 46

3.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ MÔ BỆNH HỌC ................................ 46

3.1.1. Đặc điểm chung............................................................................. 46

3.1.1.1. Tuổi ............................................................................................ 46

3.1.1.2. Giới............................................................................................. 47

3.1.1.3. Nghề nghiệp ............................................................................... 47

3.1.1.4. Tình hình điều trị nội khoa trƣớc khi phẫu thuật....................... 48

3.1.1.5. Các bệnh lý kèm theo................................................................. 48

3.1.2. Đặc điểm lâm sàng........................................................................ 48

3.1.2.1. Thời gian mắc bệnh.................................................................... 48

3.1.2.2. Tiến triển khàn giọng ................................................................. 49

3.1.2.3. Hoàn cảnh xuất hiện khàn giọng................................................ 49

3.1.2.4. Tính chất khàn giọng.................................................................. 50

3.1.2.5. Mức độ khàn giọng theo thanh điểm Likert............................... 50

3.1.2.6. Các yếu tố thuận lợi gây khàn giọng.......................................... 51

3.1.2.7. Các triệu chứng kèm theo .......................................................... 51

3.1.2.8. Vị trí tổn thƣơng lành tính thanh quản....................................... 52

.

.

v

3.1.2.9. Mối liên quan giữa vị trí khối u với mô bệnh học ..................... 52

3.1.2.10. Mối liên quan giữa vị trí tổn thƣơng với mức độ khàn tiếng... 53

3.1.2.11.Dây thanh bị tổn thƣơng ........................................................... 53

3.1.2.12. Kích thƣớc tổn thƣơng ............................................................. 53

3.1.2.13. Liên quan kích thƣớc tổn thƣơng với mức độ khàn giọng....... 54

3.1.3. Mô bệnh học.................................................................................. 54

3.1.3.1. Phân loại tổn thƣơng lành tính thanh quản theo mô bệnh học .. 54

3.1.3.2. Tƣơng quan giữa chẩn đoán lâm sàng và mô bệnh học............. 55

3.1.3.3. Đặc điểm màng đáy.................................................................... 55

3.2. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ TỔN THƢƠNG LÀNH TÍNH THANH QUẢN

BẰNG PHẪU THUẬT NỘI SOI TREO.................................................... 56

3.2.1. Thời gian phẫu thuật ..................................................................... 56

3.2.2. Thời gian nằm viện ....................................................................... 56

3.2.3. Tai biến.......................................................................................... 57

3.2.4. Mức độ cải thiện khàn giọng......................................................... 57

3.2.5. Tình trạng dây thanh sau phẫu thuật............................................. 58

3.2.6. Tổn thƣơng dây thanh sau phẫu thuật........................................... 58

Chƣơng 4. BÀN LUẬN .................................................................................. 60

4.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ MÔ BỆNH HỌC ................................ 60

4.1.1. Đặc điểm chung............................................................................. 60

4.1.1.1. Tuổi ............................................................................................ 60

4.1.1.2. Giới............................................................................................. 61

4.1.1.3. Nghề nghiệp ............................................................................... 62

4.1.1.4. Tình hình điều trị nội khoa trƣớc phẫu thuật ............................. 64

4.1.1.5. Các bệnh lý kèm theo.................................................................. 64

4.1.2. Đặc điểm lâm sàng........................................................................ 65

4.1.2.1. Thời gian mắc bệnh .................................................................... 65

4.1.2.2. Tiến triển khàn giọng ................................................................. 67

.

.

4.1.2.3.Hoàn cảnh xuất hiện khàn giọng................................................. 67

4.1.2.4. Tính chất khàn giọng.................................................................. 68

4.1.2.6. Các yếu tố thuận lợi ................................................................... 70

4.1.2.7. Các triệu chứng kèm theo .......................................................... 71

4.1.2.8. Vị trí tổn thƣơng lành tính thanh quản....................................... 71

4.1.2.9. Liên quan giữa mức độ khàn giọng với vị trí tổn thƣơng trên dây

thanh ........................................................................................................ 73

4.1.2.10. Dây thanh bị tổn thƣơng .......................................................... 74

4.1.2.11. Kích thƣớc tổn thƣơng ............................................................. 74

4.1.2.12. Liên quan giữa kích thƣớc tổn thƣơng với mức độ khàn giọng

................................................................................................................. 75

4.1.3. Mô bệnh học.................................................................................. 75

4.1.3.1. Phân loại tổn thƣơng lành tính thanh quản ................................ 75

4.1.3.2. Đặc điểm màng đáy.................................................................... 77

4.2. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ TỔN THƢƠNG LÀNH TÍNH THANH QUẢN

BẰNG PHẪU THUẬT NỘI SOI TREO.................................................... 78

4.2.1. Thời gian phẫu thuật ..................................................................... 78

4.2.2. Thời gian nằm viện ....................................................................... 79

4.2.3. Tai biến.......................................................................................... 80

4.2.4. Mức độ cải thiện khàn giọng......................................................... 82

4.2.5. Tình trạng dây thanh sau phẫu thuật............................................. 83

4.2.6. Tổn thƣơng dây thanh sau phẫu thuật........................................... 84

4.2.7. Mức độ hài lòng về cải thiện khàn giọng và hụt hơi khi nói ........ 85

KẾT LUẬN..................................................................................................... 87

ĐỀ NGHỊ......................................................................................................... 90

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................ xi

.

.

vii

KÝ HIỆU VIẾT TẮT

BV : Bệnh viện

CĐLS : Chẩn đoán lâm sàng

DT : Dây thanh

HXDT : Hạt xơ dây thanh

MBH : Mô bệnh học

n : Số bệnh nhân

PTNST : Phẫu thuật nội soi treo

TMH : Tai Mũi Họng

TTLTTQ : Tổn thƣơng lành tính dây thanh

RLG : Rối loạn giọng

PLDT : Polyp dây thanh

NDT : Nang dây thanh

.

.

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 1.1. Giải phẫu thanh quản ........................................................................ 7

Hình 1.2. Cấu trúc sụn và sợi ở thanh quản...................................................... 8

Hình 1.3. Các cơ nội tại của thanh quản ........................................................... 9

Hình 1.4. Cấu trúc cơ và thần kinh thanh quản............................................... 10

Hình 1.5. Cấu tạo cơ dây thanh....................................................................... 12

Hình 1.6. Cấu trúc vi thể dây thanh ................................................................ 13

Hình 1.7. Polyp dây thanh............................................................................... 20

Hình1.8. Hạt xơ dây thanh .............................................................................. 22

Hình 1.9. U nang dây thanh ............................................................................ 23

Hình 1.10. Papilloma dây thanh...................................................................... 25

Hình 1.11. U hạt dây thanh ............................................................................. 27

Hình 1.12. Phù Reinke .................................................................................... 29

Hình 2.1. Sơ đồ nghiên cứu............................................................................. 35

Hình 2.2. Đồng hồ đo thời gian khi phát âm................................................... 17

Hình 2.3. Máy ghi nhận âm vực tần số thấp và cao nhất phần mềm phân tích

VocalPitchmonitor .......................................................................................... 18

Hình 2.4. Máy nội soi và máy in..................................................................... 39

Hình 2.5. Bộ dụng cụ vi phẫu thanh quản....................................................... 40

Hình 2.6. Kỹ thuật soi thanh quản .................................................................. 41

.

.