Đánh giá hàm lượng kim loại nặng trong rau xà lách tại vùng trồng rau xã điện minh và điện nam trung huyện điện bàn - tỉnh quảng nam.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA SINH – MÔI TRƢỜNG

PHẠM THỊ THÚY NGÀ

ĐÁNH GIÁ HÀM LƢỢNG KIM LOẠI NẶNG

TRONG RAU XÀ LÁCH TẠI VÙNG TRỒNG RAU

XÃ ĐIỆN MINH VÀ ĐIỆN NAM TRUNG

HUYỆN ĐIỆN BÀN – TỈNH QUẢNG NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đà Nẵng – Năm 2015

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA SINH – MÔI TRƢỜNG

PHẠM THỊ THÚY NGÀ

ĐÁNH GIÁ HÀM LƢỢNG KIM LOẠI NẶNG

TRONG RAU XÀ LÁCH TẠI VÙNG TRỒNG RAU

XÃ ĐIỆN MINH VÀ ĐIỆN NAM TRUNG

HUYỆN ĐIỆN BÀN – TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành: QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN – MÔI TRƢỜNG

Ngƣời hƣớng dẫn: ThS. ĐOẠN CHÍ CƢỜNG

Đà Nẵng – Năm 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu và kết quả trong khóa luận là trung thực và chưa từng được công bố

trong bất kỳ công trình nào khác.

Đà Nẵng, ngày 5 tháng 5 năm 2015

Tác giả

Phạm Thị Thúy Ngà

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian thực hiện đề tài, tôi nhận được sự giúp đỡ tận tình của thầy

Đoạn Chí Cường thuộc khoa Sinh – Môi trường, trường Đại học Sư phạm, Đại học

Đà Nẵng. Cảm ơn thầy đã hướng dẫn và sửa chữa để tôi hoàn thiện bài báo cáo

khóa luận.

Ngoài ra, tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ của các thầy cô trong khoa Sinh – Môi

trường trong quá trình nghiên cứu và của người dân hai thôn Điện Minh và Điện

Nam Trung trong quá trình khảo sát, lấy mẫu. Tôi cũng cảm ơn gia đình và các bạn

lớp 11CTM và 12CTM đã ủng hộ, giúp đỡ tôi trong những lúc khó khăn để hoàn

thành đề tài này.

Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả sự giúp đỡ đó!

Đà Nẵng, ngày 5 tháng 5 năm 2015

Tác giả

Phạm Thị Thúy Ngà

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................................1

2. Mục tiêu đề tài .....................................................................................................2

2.1. Mục tiêu tổng quát.........................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể ..............................................................................................2

3. Bố cục khóa luận .................................................................................................2

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................3

1.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN – KINH TẾ XÃ HỘI VÙNG NGHIÊN CỨU ....3

1.2. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA RAU XÀ LÁCH .........................5

1.3. ĐẶC ĐIỂM TÍNH CHẤT MỘT SỐ KIM LOẠI NẶNG ...........................6

1.3.1. Đặc điểm chung..........................................................................................6

1.3.2. Các dạng của KLN trong đất......................................................................7

1.3.3. Nguồn gốc phát sinh KLN trong đất ..........................................................8

1.3.4. Đặc trưng và độc tính của một số KLN trong đất ....................................10

1.3.5. Cơ chế hấp thụ KLN của thực vật............................................................15

1.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƢỚC LIÊN QUAN

ĐẾN ĐỀ TÀI ........................................................................................................17

1.4.1. Một số nghiên cứu về đánh giá hàm lượng KLN trong đất và trong rau xà

lách .....................................................................................................................17

1.4.2. Một số nghiên cứu về đánh giá rủi ro sức khỏe .......................................21

1.5. CÁC LOẠI HÓA CHẤT BVTV THƢỜNG SỬ DỤNG TRONG SẢN

XUẤT RAU ..........................................................................................................22

CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG – NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU..........................................................................................................................24

2.1. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................24

2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.........................................................................24

2.3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............................................................25

2.3.1. Phương pháp hồi cứu số liệu ....................................................................25

2.3.2. Phương pháp thu mẫu, xử lý và bảo quản mẫu đất ..................................25

2.3.3. Phương pháp thu mẫu, xử lý và bảo quản mẫu rau..................................27

2.3.4. Phương pháp vô cơ hóa mẫu và phân tích mẫu........................................27

2.3.5. Phương pháp xác định pH của đất............................................................28

2.3.6. Phương pháp xác định độ dẫn điện (EC) .................................................28

2.3.7. Phương pháp xác định chất hữu cơ (OM)................................................29

2.3.8. Phương pháp xử lý số liệu........................................................................30

CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN ............................................................33

3.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÝ HÓA CỦA MÔI TRƢỜNG ĐẤT KHU VỰC

NGHIÊN CỨU .....................................................................................................33

3.2. ĐÁNH GIÁ Ô NHIỄM KLN TRONG ĐẤT BẰNG CHỈ SỐ PLI...........40

3.3. HÀM LƢỢNG KLN TRONG RAU XÀ LÁCH ........................................44

3.3.1. Hàm lượng KLN trong phần ăn được (lá)................................................44

3.3.2. Hàm lượng KLN trong phần không ăn được (thân + rễ) .........................50

3.4. KHẢ NĂNG TÍCH LŨY KLN CỦA RAU XÀ LÁCH .............................53

3.5. ĐÁNH GIÁ RỦI RO SỨC KHỎE CỦA CÁC KLN TRONG RAU XÀ

LÁCH BẰNG CHỈ SỐ HRI................................................................................55

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................59

1. KẾT LUẬN.......................................................................................................59

2. KIẾN NGHỊ......................................................................................................59

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................61

PHỤ LỤC.................................................................................................................69

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

KLN Kim loại nặng

BVTV Bảo vệ thực vật

CF Hệ số ô nhiễm (Contamination factor)

PLI Chỉ số tải ô nhiễm (Polution load index)

TF Hệ số vận chuyển (Translocation factor)

DIM Lượng tiêu thụ kim loại nặng hằng ngày (Daily intake of metal)

HRI Rủi ro sức khỏe (Health risk index)

QCVN Quy chuẩn Việt Nam

TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam

GB Tiêu chuẩn quốc gia Trung Quốc

TCCP Tiêu chuẩn cho phép

USEPA Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ (United States Environmental

Protection Agency)

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Giá trị dinh dưỡng trong 100g rau xà lách .................................................6

Bảng 1.2. Danh mục hóa chất bảo vệ thực vật sử dụng trong sản xuất rau ..............23

Bảng 2.1. Tọa độ khu vực lấy mẫu ...........................................................................26

Bảng 2.2. Phân loại đất ô nhiễm dựa vào CF............................................................30

Bảng 3.1. Giá trị pH, EC, chất hữu cơ của đất và hàm lượng các KLN trong đất....34

Bảng 3.2. Một số nghiên cứu về hàm lượng KLN trong đất ....................................37

Bảng 3.3. Hệ số CF và chỉ số PLI của các KLN vùng trồng rau xã Điện Minh.......41

Bảng 3.4. Hệ số CF và chỉ số PLI của các KLN vùng trồng rau xã Điện Nam Trung

...................................................................................................................................42

Bảng 3.5. Một số nghiên cứu về sử dụng chỉ số PLI để đánh giá chất lượng đất.....43

Bảng 3.6. Hàm lượng KLN trong phần ăn được (lá) (mg/kg) ..................................45

Bảng 3.7. Một số nghiên cứu về hàm lượng KLN trong lá rau xà lách....................46

Bảng 3.8. Hàm lượng KLN trong phần không ăn được (mg/kg)..............................51

Bảng 3.9. Hệ số vận chuyển KLN của rau xà lách ...................................................53

Bảng 3.10. Giá trị DIM và chỉ số HRI của các KLN đối với nam và nữ tại xã Điện

Minh và xã Điện Nam Trung ....................................................................................56